افرادی که به پرکاری تیروئید مبتلا هستند، باید علاوه بر مصرف دارو، از رژیم غذایی پرکاری تیروئید پیروی کنند. برای مثال غذاهایی با ید بالا باید از سبد غذایی روزانه فرد مبتلا به بیماری تیروئید پرکار حذف شوند. رژیم غذایی که حاوی میزان ید کم باشد و غذاهای مقوی و سرشار از مواد لازم بدن را شامل شود، قطعا تاثیر زیادی بر سلامتی تیروئید دارد. در این متن ما به لیست غذاهای مقوی و مفیدی می‌پردازیم که در تامین سلامتی تیروئید نقش به سزایی دارند و از غذاهایی نام می‌بریم که نباید تا حد امکان مصرف شوند. علاوه بر این به طور مختصر به رژیم غذایی تیروئید پرکار در زنان باردار خواهیم پرداخت. پس با ما همراه باشید.

فهرست مطالب 

• پرکاری تیروئید چیست

• اهمیت رژیم غذایی در بیماری پرکاری تیروئید

• بایدها و نبایدهای رژیم غذایی برای تیروئید پرکار

  • غذاهای مفید برای تیروئید پرکار کدامند

  • غذاهای ممنوع در پرکاری تیروئید

• رژیم غذایی پرکاری تیروئید در بارداری

پرکاری تیروئید چیست

تیروئید، غده پروانه‌­ای شکلی است که در جلوی گلو قرار دارد. تیروئید دو هورمون متفاوت از هم با نام­‌های ‌تری یدوتیرونین و تیروکسین تولید می­‌کند. این هورمون­‌ها، از طریق خون به تمام قسمت­‌های بدن منتقل می­‌شوند. وظیفه­ این هورمون‌­ها تنظیم متابولیسم بدن است. علاوه بر این، هورمون­‌های تیروئید به اعضای بدن دستور می­‌دهند آرام­تر یا تندتر کار کنند. گفتنی است، غده­ هیپوفیزبر نحوه­ عملکرد تیروئید نظارت می‌­کند.

پرکاری تیروئید به شرایطی گفته می‌­شود که تیروئید هورمون­‌های‌تری یدوتیرونین و تیروکسین را بیش از اندازه تولید کند و در نتیجه سبب افزایش متابولیسم بدن می‌شود. بنابراین فرد مبتلا به بیماری پرکاری تیروئید علائمی مثل احساس خستگی مفرط، از دست دادن وزن زیاد، افزایش اشتها، تعریق زیاد، احساس گرگرفتگی و ضعف عضلات را در خود مشاهده می­‌کند. در این مطلب از وبسیات سبک زندگی می‌توانید درباره تیروئید پرکار به طور مفصل بخوانید. 

یکی از دلایل اصلی ابتلای افراد به بیماری تیروئید پرکار مسایل ژنتیکی است. خوشبختانه تیروئید پرکار بیماری قابل درمانی است و هرچه زودتر در فرد تشخیص داده شود، بهتر است. زیرا عدم تشخیص به موقع آن سبب بروز یائسگی زودرس،مشکلات قلبی، پوکی استخوان و مشکلات دیگر می‌­شود.

اهمیت رژیم غذایی در بیماری پرکاری تیروئید

همانطور که گفتیم درمان تیروئید پرکار واجب است، زیرا وجود مقادیر زیاد هورمون­، سبب مسمومیت می­‌شود. درمان این بیماری در مراحل اولیه توسط دارو و با تشخیص پزشک انجام می­‌گیرد. البته با توجه به نظر پزشک ممکن است به رادیوتراپی یا جراحی هم نیاز باشد.

رعایت کردن یک رژیم غذایی کم ید، گرچه به تنهایی توانایی درمان بیماری تیروئید پرکار را ندارد، اما اگر به همراه مصرف دارو باشد، بهبودی را تسریع می‌­کند. بعضی از غذاها می‌­توانند سلامتی تیروئید شما را افزایش دهند و اثرات منفی آن را کاهش دهند. بعضی از مواد معدنی، ویتامین­‌ها و دیگر مواد مغذی به حفظ تعادل عملکرد تیروئید شما کمک می­‌کنند.

یکی دیگر از مواردی که رعایت رژیم غذایی می‌­تواند به درمان پرکاری تیروئید کمک کند، زمانی است که برای عمل جراحی یا رادیو تراپی آماده می­‌شوید. بسیاری از پزشکان قبل از رادیوتراپی یا جراحی به بیماران، رژیم غذایی کم ید را توصیه می­‌کنند. حتی بعد از جراحی یا دوره­ رادیوتراپی، رعایت یک رژیم غذایی از اهمیت زیادی برخوردار است و اثرات منفی تروئید پرکار را کاهش می‌دهد. 

بایدها و نبایدهای رژیم غذایی برای تیروئید پرکار

برای اینکه یک رژیم غذایی درست و مناسب را انتخاب کنیم، به لیست غذاهای مفید برای تیروئید پرکار نیاز داریم. همچنین باید آگاه باشیم در رژیم غذایی خود چه مواد غذایی می‌توانند مضر و خطرناک باشند. ما باید در حد امکان مصرف این مواد غذایی مضر را به حداقل برسانیم و غذاهای سالم را جایگزین آن کنیم.

غذاهای مفید برای تیروئید پرکار کدامند

برای تیروئید پرکار چی خوبه؟ در این بخش درباره رژیم غذایی برای تیروئید پرکار برایتان خواهیم نوشت. 

رژیم غذایی کم ید: ید ماده­ معدنی است که تاثیر بسیاری بر تیروئید دارد. رعایت یک رژیم حاوی ید کم، به کاهش هورمون­‌های تیروئید کمک می­‌کند. غذاهای زیر ید کمی دارند و می‌­توانند در رژیم غذایی تیروئید پرکار مصرف شوند:

• نمک بدون ید
• قهوه و چای (بدون اضافه کردن شیر یا خامه به آن)
• سفیده­ تخم مرغ
• میوه­ تازه یا کنسروی
• آجیل بدون نمک یا کره­‌های به دست آمده از آجیل­‌ها
• نان­‌های خانگی یا نان‌­هایی که بدون نمک، تخم مرغ و مواد لبنیاتی تهیه شوند
• ذرت بوداده بدون نمک
• غلات
• سیب زمینی
• عسل
• شربت افرا

سبزیجات: بعضی از سبزیجات ممکن است مانع از جذب ید توسط  تیروئید شوند. این سبزیجات مفید هستند و باید در رژیم غذایی تیروئید پرکار گنجانده شوند. این سبزیجات شامل:

• کلم بروکلی
• جوانه­ بروکسل
• گل کلم
• کلم پیچ سبز
• خردل

ویتامین­‌ها و مواد معدنی: بعضی از مواد مغذی همانند ویتامین­‌ها و مواد معدنی برای حفظ تعادل هورمون‌­های تیروئید حیاتی بوده که بهترین راه جذب این ویتامین‌­ها و مواد معدنی، غذاها هستند. البته اگر پزشک تشخیص دهد، به جای غذا می­‌توان از قر­ص‌­های مکمل و مولتی ویتامین هم برای تامین آن­ها بهره برد.

آهن: عنصر آهن برای بسیاری از عملکرد­های بدن از جمله کارکرد صحیح تیروئید اهمیت بالایی دارد. گلبول­‌های قرمز برای حمل اکسیژن به تمام نقاط بدن به آهن نیاز دارند. کمبود آهن سبب کم خونی می‌­شود و کم خونی با تیروئید پرکار رابطه­ مستقیم دارد. پس اضافه کردن غذاهای حاوی آهن به رژیم غذایی تیروئید پرکار، عملی هوشمندانه به نظر می‌رسد. غذاهای سرشار از آهن عبارتند از:

• لوبیای خشک
• سبزیجات با برگ­‌های سبز تیره
• عدس
• گوشت سفید مانند مرغ و بوقلمون
• غلات کامل
• جگر و دل
• گوشت قرمز

سلنیوم: غذاهای سرشار از سلنیوم به حفظ تعادل هورمون­‌ها و مقابله با بیماری­‌های آسیب ­زننده به تیروئید کمک می­‌کنند و مانع از صدمه به سلول و بافت‌­های سالم می‌شود. منابع مناسب تامین سلنیوم شامل:

• آجیل
• دانه چیا
• قارچ
• گوشت گاو یا گوشت بره
• برنج
• سبوس برنج وجو
• جوی دو سر
• تخمه آفتابگردان
• گوشت طیور مثل مرغ و بوقلمون

زینک: زینک ماده­ی معدنی است که به بدن کمک می­‌کند از غذاها انرژی دریافت کنید. همچنین باعث تقویت سیستم ایمنی و سلامتی تیروئید می‌­شود. غذاهای حاوی زینک که باید در رژیم غذایی تیروئید پرکار مصرف شوند شامل:

• گوشت گاو
• قارچ
• تخم کدو
• گوشت بره
• دانه­ کاکائو
• بادام هندی
• نخود

کلسیم و ویتامین دی: تیروئید پرکار باعث ضعف و شکنندگی استخوان­‌ها می­‌شود و حجم استخوان‌­ها ممکن است با استفاده از بعضی ویتامین‌­ها بهبود یابد. این ویتامین­‌ها، کلسیم و ویتامین دی هستند که به داشتن استخوان­‌های سالم با تراکم بالا کمک می­‌کنند.

غذاهای حاوی کلسیم سرشار:

• اسفناج
• لوبیا سفید
• آبمیوه­ پرتقال غنی شده با کلسیم
• شیر بادام
• غلات غنی شده با کلسیم
• کلم پیچ
• بامیه

غذاهای حاوی ویتامین دی و ید کم:

• ماهی­‌های روغنی مثل سالمون و ماهی تن
• قارچ
• جگر
• غلات غنی شده با ویتامین دی
• آبمیوه­ غنی شده با ویتامین دی

چربی­‌های سالم: چربی­‌های مواد غذایی کامل و غذاهای فرآوری نشده ممکن است در کاهش التهابات موثر باشند. این اتفاق به حفاظت از سلامتی تیروئید و حفظ تعادل هورمون‌­ها کمک می­‌کند. این نوع چربی‌­ها نقش مهمی در رژیم غذایی پرکاری تیروئید دارند. لیست غذاهای حاوی چربی‌­های سالم به شرح زیر است:

• روغن تخمه آفتاب گردان
• روغن زیتون
• آووکادو
• روغن نارگیل
• روغن بذر کتان
• روغن گلرنگ
• روغن آووکادو
• تخمه و آجیل بدون نمک

ادویه­‌جات: بعضی از ادوی‌ه­جات و گیاهان دارای خاصیت ضد التهابی هستند، که به عملکرد بهتر تیروئید و حفظ تعادل هورمون­‌ها کمک شایانی می­‌کنند. با کمک ادویه‌­ها هم طعم و مزه­ بهتری به غذاهای خود می‌هید و هم غذاهای حاوی آنتی اکسیدان بیش­تری میل کنید. این ادویه­‌ها شامل:

• فلفل سیاه
• فلفل سبز
• زردچوبه
• پودر زنجبیل

آیا نمک دریا جایگزین مناسبی برای نمک ید دار در رژیم غذایی تیروئید پرکار است؟

نمک دریا به نسبت نمک ید دار مقادیر ید کمتری دارد. اما مقدار ید نمک دریا در حقیقت یک میلی گرم در لیتر است که مقدار کمی محسوب نمی‌­شود. در نتیجه بهتر است هم مصرف نمک دریا و هم مصرف نمک یددار را از رژیم غذایی پرکاری تیروئید خود حذف کنید و نمک بدون ید را جایگزین آن کنید.

غذاهای ممنوع در پرکاری تیروئید

حال به این سوال مهم می‌­پردازیم که در رژیم غذایی برای تیروئید پرکار باید از خوردن چه غذاهایی بپرهیزیم یا مصرف آن­ها را به حداقل برسانیم؟

خوردن غذاهای حاوی ید بالا در رژیم غذایی پرکاری تیروئید ممنوع؛ خوردن غذاهایی که ید سرشار دارند یا حاوی ید هستند می‌­تواند باعث بیماری تیروئید پرکار شود یا حتی آن را وخیم‌­تر کند. یک قاشق چای‌خوری نمک حاوی ید شامل ۲۸۴ میلی­‌گرم ید می‌­شود. غذاهای دریایی بیش­ترین مقدار ید را دارند. تنها ۱ گرم از غذاهای دریایی ۲ میلی‌­گرم ید دارد. این درحالیست که، مقدار توصیه شده­ روزانه­ ید ۱.۱ میلی­‌گرم در روز است. یک رژیم غذایی کم ید حتی مقدار کم­تری ید باید داشته باشد. از غذاهای دریایی و یددار زیر بپرهیزید:

• ماهی
• جلبک دریایی
• خرچنگ
• لابستر
• سوشی
• میگو
• علف دریایی

از مصرف غذاهای ید دار زیر هم در رژیم غذایی برای پرکاری تیروئید دوری کنید:

• شیر و لبنیات
• پنیر
• زرده­ تخم مرغ
• نمک ید دار
• آب ید دار
• بعضی از رنگ­‌های خوراکی

بعضی از داروها هم حاوی ید هستند که بهتراست با دستور پزشک مصرف آن­ها را قطع کرده یا کاهش دهید:

• شربت سرفه
• بعضی از داروهای گیاهی
• بعضی از انواع مولتی ویتامین و مکمل­‌ها

نیترات­‌ها: مواد شیمیایی که نیترات­‌ها نامیده می‌­شوند ممکن است باعث جذب بیش­تر ید شوند. این اتفاق باعث به وجود آمدن تیروئید پرکار می­‌شود یا آن را بدتر می­‌کند. نیترات‌­ها به طور طبیعی در بعضی غذاها موجود هستند. غذاهای فرآوری شده هم ممکن است نیترات داشته باشند. همچنین نیترات­‌ها در آب آشامیدنی هم وجود دارند. خوردن غذاهای زیر را به حداقل برسانید:

• گوشت فرآوری شده همانند سوسیس و کاباس
• کدو حلوایی
• خیار
• هویج
• اسفناج
• کاهو
• کرفس
• چغندر
• جعفری
• کلم
• رازیانه
• شوید
• شلغم
• تره فرنگی

گلوتن؛ در بعضی از افراد گلوتن به تیروئید آسیب می‌­رساند. دلیل این اتفاق این است که گلوتن سبب بروز التهابات در بعضی افراد می‌شود. حتی اگر حساسیت به گلوتن هم نداشته باشید، بهتر است مصرف گلوتن را در رژیم غذایی برای پرکاری تیروئید کاهش دهید. برچسب اطلاعات غذایی پشت این محصولات را چک کنید تا از میزان گلوتن موجود در آن آگاه شوید. در این مطلب می‌توانید درباره رژیم غذایی بدون گلوتن بیشتر بخوانید. 

سویا؛ سویا حاوی ید نیست، اما تحقیقات روی حیوانات نشان داده است که با داروهای تجویز شده برای درمان تروئید پرکار تداخل ایجاد می‌­کند. از خوردن غذاهای زیر بپرهیزید:

• شیر سویا
• سس سویا
• توفو
• خامه­‌هایی با پایه­ سویا

کافئین: غذاها و نوشیدنی­‌هایی که حاوی کافئین هستند، مثل قهوه، چای، نوشابه­ گازدار و نوشیدنی­‌های انرژی­‌زا می‌توانند علائم تیروئید پرکار را تشدید کنند. در نتیجه مصرف کافئین باعث افزایش استرس، اضطراب، حساسیت و ضربان قلب بالا می‌شود. اگر کافئین روی شما هم چنین تاثیراتی دارد، مصرف آن را کم­تر کرده  یا آن را به طور کلی از رژیم غذایی پرکاری تیروئید خود حذف کنید.

سعی کنید نوشیدنی­‌های گیاهی و دمنوش­‌ها را جایگزین نوشیدنی‌­های کافئین‌دار کنید. به طور مثال، در ادامه، نوشیدن دمنوش­‌های گیاهی زیر را توصیه می­‌کنیم که می‌­توانند در بهبود تیروئید پرکار موثر باشند:

• دمنوش گیاهی باندرنجبویه

گیاه بادرنجبویه از تیره­ نعنائیان بوده و برای غده­ تیروئید بسیار مفید است. برای دم کردن آن هم تنها نیاز به برگ­‌ها این گیاه دارید. برگ‌­های تازه یا خشک آن را در توری بریزید و به آن آبجوش اضافه کنید. صبر کنید چند دقیقه دم بکشد سپس دمنوش شما آماده است.

• دمنوش شیرین بیان

شیرین بیان یکی دیگر از گیاهان مفیدی است که از فواید آن می­‌توان به سم زدایی از بدن و کلیه اشاره کرد. علاوه بر این شیرین بیان سبب تقویت سیستم ایمنی نیز می­‌شود. برای تهیه این دمنوش باید گیاه شیرین بیان را در آب جوش قرار داده و بگذارید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد. می‌­توانید این دمنوش را همراه با عسل میل کنید تا تاثیر بیش­تری داشته باشد.

• دمنوش بابونه

گل­‌های بابونه و دمنوش درست شده از آن برای کاهش علائم تیروئید و اثرات منفی تیروئید پرکار مفید هستند. تهیه­ دمنوش بابونه نیز بسیار ساده است و تنها احتیاج به گل­‌های بابونه دارید. این گل‌­ها را در آب جوش ریخته و بگذارید به مدت ۲۰ دقیقه دم بکشد.

رژیم غذایی پرکاری تیروئید در بارداری

در طول دوران بارداری میزان ترشح هورمون­‌های تیروئید برای شکل گیری مغز و سیستم عصبی جنین و رشد آن بسیار اهمیت دارد. جنین در ماه­‌های اولیه از هورمون­‌های مادر برای رشد استفاده می‌­کند. کم­ کم با گذر زمان غده­ تیروئید جنین هم شکل می­‌گیرد اما قادر به تامین تمام هورمون­‌های خود نیست.

در ماه­‌های آخر بارداری غده­ تیروئید جنین تکمیل می­‌شود و دیگر نیازی به هورمون­‌های مادر ندارد. در دوران بارداری معمولا ترشح هورمون­‌هایی همانند استروژن سبب افزایش کارکرد تیروئید در بدن مادر می­‌شود‌ و هورمون­‌های ترشح شده از تیروئید را افزایش می‌­دهند. بنابراین، تشخیص اختلالات تیروئیدی از جمله تیروئید پرکار، مشکل است. تیروئید پرکار می‌­تواند اثرات بدی روی جنین بگذارد و یکی از تاثیرات آن به وجود آوردن بیماری تیروئید پرکار در جنین است.

در این دوران با تشخیص پزشک می­‌توان دارو مصرف کرد تا از صدمات جبران ناپذیر به جنین جلوگیری شود. اما بهتراست در کنار مصرف دارو، رژیم غذایی پرکاری تیروئید رعایت شود. غذاهایی که می‌­توانند در دوران بارداری برای افراد با تیروئید پرکار مصرف شوند عبارتند از:

• روغن گل پامچال
• روغن نارگیل
• گنجاندن هویج و تخم مرغ در رژیم غذایی پرکاری تیروئید
• دمنوش­‌های گیاهی
• غلات کامل
• روغن کبد ماهی

سخن پایانی

بیماری تیروئید همیشه قابل پیشگیری نیست اما درمان پذیر است. اگر علائم این بیماری را دارید حتما به پزشک مراجعه کنید و داروهای تجویز شده را به طور مرتب مصرف کنید. با پزشک خود درباره­ گرفتن رژیم غذایی پرکاری تیروئید صحبت کنید و درباره­ تغییراتی که باید در عادات غذایی خود ایجاد کنید، نظر او را جویا شوید. این رژیم غذایی سبب تعادل هورمون­‌ها و عملکرد تیروئید در بدن شما می­‌شود و به سلامتی آن کمک می­‌کند. از غذاهای خانگی و سالم لذت ببرید و کم­تر غذاهای فست فود و غذاهای فرآوری شده مصرف کنید. زیرا ممکن است به این غذاها ید اضافه شود. اگر یک رژیم غذایی کم ید را رعایت می­‌کنید دریافت ویتامین دی و کلسیم کمی مشکل است، پس برای مصرف مکمل­‌ها و مولتی‌ویتامین به پزشک خود مراجعه کنید. ممکن است در طی رعایت رژیم غذایی تیروئید پرکار دچار ناراحتی شوید، اما به یاد داشته باشید بیش­تر این تغییرات برای مدتی محدود الزامی است و پس از آن دوباره می­‌توانید به سبک زندگی خود باز گردید. برای داشتن سبک زندگی سالم و تندرست مطالب دیگر سایت ما را هم مطالعه کنید.