شاید به نظر بسیاری زردچوبه تنها یک ادویه ساده برای رنگ‌دهی به غذاها باشد، اما این گیاه دارای یک ماده جادویی به کورکومین  است که هر روز فواید تازه‌ای از آن برای بدن انسان کشف می‌شود. این اگر مقاله را تا پایان بخوانید، ترغیب می‌شوید تا هر روز غذاهای بیشتری را با زردچوبه تهیه کنید. در این مطلب ده خاصیت زردچوبه برای سلامت را که مبتنی بر شواهد علمی هستند معرفی کرده‌ایم.

آن‌چه در این مطلب خواهید خواند:

زردچوبه حاوی ترکیبات زیست‌فعال با خواص دارویی قدرتمند 

 کورکومین یک ترکیب ضدالتهاب طبیعی است

افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بدن یکی از خواص زردچوبه

معجزه خواص زردچوبه؛ بهبود عملکرد مغز 

کورکومین قطعا خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد

زردچوبه می‌تواند به پیشگیری از سرطان کمک کند

پیشگیری از بیماری آلزایمر و درمان آن با خواص زردچوبه

زردچوبه التهاب مفاصل را کاهش می‌دهد

کاهش افسردگی از خواص زردچوبه 

پیشگیری از سالخوردگی با کورکومین 

نتیجه نهایی 

 

۱- زردچوبه حاوی ترکیبات زیست‌فعال با خواص دارویی قدرتمند 

زردچوبه ادویه‌ای است که رنگ زرد کاری را به وجود می‌آورد و هزاران سال در هند به عنوان ادویه و گیاه دارویی مورد استفاده قرار گرفته و اخیرا علم شواهدی در پشتیبانی از واقعیتی که هندی‌ها از مدت‌ها پیش می‌دانسته‌اند ارائه داده است: «زردچوبه در واقع حاوی ترکیباتی با خواص دارویی است. این ترکیبات کورکومینوئیدها نامیده می‌شوند. مهم‌ترین آن‌ها کورکومین بوده که ماده فعال اصلی زردچوبه است، اثرات ضدالتهابی قدرتمندی دارد و یک آنتی اکسیدان بسیار قوی محسوب می‌شود».

با این حال، میزان کورکومین زردچوبه چندان زیاد نیست و تقریبا سه درصد وزن آن را تشکیل می‌دهد. در بیشتر مطالعات انجام شده درباره گیاه زردچوبه از عصاره‌های آن استفاده شده که بیشتر حاوی کورکومین هستند و دوز آن‌ها معمولا بیشتر از یک گرم در روز است. رسیدن به این سطوح با استفاده صرف از ادویه زردچوبه در غذاها بسیار دشوار خواهد بود.

برای تجربه کامل اثرات آن، باید مکملی مصرف کنید که حاوی مقادیر قابل توجهی کورکومین باشد. متاسفانه کورکومین جذب ضعیفی در جریان خون دارد، بنابراین مصرف فلفل سیاه همراه غذای حاوی زردچوبه برای جذب آن مفید خواهد بود؛ چرا که این ماده حاوی پیپرین است که جذب کورکومین را تا دو هزار درصد افزایش می‌دهد. بهترین مکمل‌های کورکومین حاوی پیپرین هستند که اثربخشی آن‌ها را به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهند. کورکومین محلول در چربی است، بنابراین مصرف آن با یک وعده غذایی چرب ایده خوبی خواهد بود.

۲- کورکومین یک ترکیب ضدالتهاب طبیعی است

التهاب بسیار مهم است؛ التهاب به بدن کمک می‌کند تا با مهاجمان خارجی مبارزه کند و در ترمیم آسیب‌ها نیز نقش دارد. بدون التهاب، عوامل بیماری‌زایی مانند باکتری‌ها می‌توانند به راحتی بدن شما را تسخیر کنند و شما را بکشند. یکی از خواص زردچوبه مقابله با التهاب است. اگرچه التهاب حاد کوتاه‌مدت مفید است، اما وقتی مزمن شود و به طور نامناسب به بافت‌های بدن خودتان حمله کند می‌تواند به مشکلی اساسی تبدیل شود.

دانشمندان اکنون بر این باورند که التهاب مزمن سطح پایین تقریبا در همه بیماری‌های مزمن در جهان نقش عمده‌‌ای دارد. این بیماری‌ها شامل بیماری‌ قلبی، سرطان، سندرم متابولیک، آلزایمر و بیماری‌های تحلیل‌برنده (دژنراتیو) مختلف است. بنابراین هر چیزی که بتواند به مبارزه با التهاب مزمن کمک کند، در پیشگیری و حتی درمان این بیماری‌ها اهمیت بالایی خواهد داشت.

کورکومین به شدت ضدالتهاب است و در واقع آن‌قدر قدرتمند است که تاثیر آن با اثرات برخی داروهای ضدالتهابی برابری می‌کند، بدون آن که عوارض جانبی آن‌ها را داشته باشد.  کورکومین ان‌اف-کاپا‌ بی («فاکتور هسته‌ای تقویت‌کننده زنجیره سبک کاپا از لنفوسیت‌های بی فعال‌شده» یک گروه کمپلکس پروتئینی کنترل‌کننده.به انگلیسی:  NF-κB) را مسدود می‌کند؛ ان‌اف-کاپا بی مولکولی است که وارد هسته سلول‌های بدن شما می‌شود و ژن‌های مرتبط با التهاب را فعال می‌کند. باور بر این است که این مولکول در بسیاری از بیماری‌های مزمن نقش عمده‌‌ای ایفا می‌کند.

۳- افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بدن یکی از خواص زردچوبه

تصور می‌شود که آسیب اکسیداتیو یکی از سازوکارهای نهفته در پس پیری و بسیاری از بیماری‌ها باشد. عوامل این نوع آسیب شامل رادیکال‌های آزاد (مولکول‌های شدیدا واکنش‌پذیر با الکترون‌های جفت‌نشده) است. رادیکال‌های آزاد تمایل دارند با مواد آلی مهم مانند اسیدهای چرب، پروتئین‌ها یا دی‌ان‌ای واکنش نشان دهند. دلیل اصلی سودمندی گسترده آنتی‌اکسیدان‌ها این است که از بدن شما در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. کورکومین موجود در زردچوبه یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به دلیل ساختار شیمیایی خود می‌تواند رادیکال‌های آزاد را خنثی کند. علاوه بر این، کورکومین فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی بدن شما را افزایش می‌دهد. به این ترتیب، کورکومین ضربه مهلکی به رادیکال‌های آزاد می‌زند چون آن‌ها را به طور مستقیم مسدود می‌کند، بنابراین دفاع آنتی‌اکسیدانی بدن شما را تحریک می‌کند.

۴- معجزه خواص زردچوبه؛ بهبود عملکرد مغز 

زمانی باور بر این بود که نورون‌ها تنها تا اوایل کودکی قادر به تقسیم و تکثیرند ولی اکنون مشخص شده است که چنین نیست. نورون‌ها قادرند اتصالات جدیدی به وجود آورند اما تکثیر و افزایش تعداد آن‌ها در مناطق خاصی از مغز نیز امکان‌پذیر است.

یکی از محرک‌های اصلی این فرایند، فاکتور نوروتروفیک (BDNF) مشتق شده از مغز است که نوعی هورمون رشد محسوب می‌شود که در مغز شما کار می‌کند. ارتباط بسیاری از اختلالات شایع مغز از جمله افسردگی و بیماری آلزایمر با کاهش سطح این هورمون مرتبط می‌شود. جالب اینجاست که کورکومین می‌تواند سطح BDNF را در مغز افزایش دهد و به این ترتیب می‌تواند در ایجاد تاخیر یا حتی معکوس کردن بسیاری از بیماری‌های مغزی و کاهش وابستگی عملکرد مغز به سن موثر باشد. این هم از خواص زردچوبه است که کورکومین می‌تواند حافظه را بهبود بخشد و شما را باهوش‌تر کند؛ این نکته با توجه به تاثیرات آن بر سطح BDNF منطقی به نظر می‌رسد. اما برای تایید این نکته به انجام مطالعات کنترل شده در افراد نیاز داریم.

۵- کورکومین قطعا خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد

بیماری قلبی مهم‌ترین عامل مرگ و میر در جهان است.  پژوهشگران چندین دهه در این زمینه مطالعه کرده‌اند و نکات بسیاری درباره علت وقوع آن آموخته‌اند. تعجب‌برانگیز نیست که بیماری‌ قلبی به شدت پیچیده‌ است و عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارد. از خواص زردچوبه و کورکومین آن است که می‌تواند به معکوس‌شدن بسیاری از مراحل در روند بیماری‌ قلبی کمک کند.

شاید مزیت اصلی کورکومین در رابطه با بیماری‌های قلبی بهبود عملکرد اندوتلیوم یا همان لایه پوششی عروق خونی باشد. به طور کامل مشخص شده است که اختلال عملکرد اندوتلیال یکی از محرک‌های عامل اصلی بیماری‌ قلبی است؛ این اختلال، ناتوانی اندوتلیوم در تنظیم فشار خون، لخته شدن خون و سایر عوامل را در بر دارد. مطالعات متعدد نشان می‌دهد که کورکومین به بهبود عملکرد اندوتلیال منجر می‌شود. یک مطالعه نشان داد که کورکومین به اندازه ورزش موثر است و مطالعه دیگری نشان داد که کیفیت عملکرد کورکومین به اندازه دارو بالا است.

علاوه بر این، همان‌گونه که گفته شد از خواص زردچوبه این است که التهاب و اکسیداسیون را کاهش می‌دهد و از این طریق هم در کاهش بیماری‌های قلبی نقش دارد. در یک مطالعه به طور تصادفی ۱۲۱ نفر که تحت جراحی بای‌پس عروق کرونری قرار گرفته بودند چند روز قبل و بعد از عمل دارونما یا چهارگرم کورکومین در روز دریافت کردند. خطر بروز حمله قلبی در بیمارستان در گروه مصرف‌کننده کورکومین ۶۵ درصد کاهش یافته بود.

۶- زردچوبه می‌تواند به پیشگیری از سرطان کمک کند

سرطان بیماری وحشتناکی است که رشد کنترل‌نشده سلولی مشخصه بارز آن محسوب می‌شود؛ اینجا شاید خواص زردچوبه به کمک بیاید. سرطان اشکال مختلف بسیاری دارد که چندین وجه مشترک دارند. به نظر می‌رسد برخی از این جنبه‌ها تحت تاثیر مکمل‌های کورکومین قرار می‌گیرند. کورکومین به عنوان یک ماده گیاهی مفید در درمان سرطان مورد مطالعه قرار گرفته و مشخص شده است که بر رشد، گسترش و انتشار سرطان در سطح مولکولی تاثیر می‌گذارد.

مطالعات نشان داده که کورکومین می‌تواند در مرگ سلول‌های سرطانی و کاهش رگ‌زایی (رشد رگ‌های خونی جدید در تومورها) و متاستاز (انتشار سرطان) نقش داشته باشد. همچنین کورکومین می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را در آزمایشگاه کاهش دهد و مانع رشد تومورها در جانوران آزمایشگاهی شود.

هنوز به درستی بررسی نشده است که آیا مصرف کورکومین با دوز بالا (ترجیحا همراه یک تقویت‌کننده جذب مانند پیپرین) می‌تواند به درمان سرطان در انسان کمک کند یا نه. اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این ماده می‌تواند در وهله اول از بروز سرطان به خصوص سرطان‌های دستگاه گوارش مانند سرطان روده بزرگ جلوگیری کند.

در یک مطالعه سی روزه در ۴۴ مرد مبتلا به ضایعات روده بزرگ که گاهی به سرطان تبدیل می‌شوند، دریافت چهار گرم کورکومین در روز تعداد ضایعات را تا چهل درصد کاهش می‌دهد.  شاید روزی کورکومین همراه با درمان معمول سرطان به کار رود. اگرچه این نتایج قطعی نیست، اما تاثیر کورکومین امیدوارکننده به نظر می‌رسد و به باید خواص زردچوبه را به‌طور جدی مورد مطالعه قرار دارد.

۷- پیشگیری از بیماری آلزایمر و درمان آن با خواص زردچوبه

آلزایمر شایع‌ترین بیماری تحلیل برنده اعصاب در جهان و یکی از دلایل اصلی زوال عقل است، اما متاسفانه هنوز درمان خوبی برای آلزایمر وجود ندارد. بنابراین جلوگیری از بروز آن در وهله اول از اهمیت بالایی برخوردار است. شاید چشم‌انداز آینده درباره درمان این بیماری امیدبخش باشد، زیرا نشان داده شده است که کورکومین می‌تواند از سد خونی-مغزی عبور کند. امروزه اثبات شده است که التهاب و آسیب اکسیداتیو در بیماری آلزایمر نقش دارند و کورکومین بر هر دوی آنها اثرات مفیدی دارد.

علاوه بر این، یکی از ویژگی‌های مهم بیماری آلزایمر، تجمع توده‌های پروتئینی به نام پلاک‌های آمیلوئید است. مطالعات نشان می‌دهد که کورکومین می‌تواند به پاک‌سازی این پلاک‌ها کمک کند. در حال حاضر مشخص نیست که آیا کورکومین واقعا می‌تواند سرعت پیشرفت آلزایمر را در افراد کاهش دهد یا حتی آن را معکوس کند یا نه و این نکته باید به درستی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.

۸- زردچوبه التهاب مفاصل را کاهش می‌دهد

آرتریت مشکل شایعی در کشورهای غربی است و چندین نوع مختلف از آن وجود دارد که بیشتر آن‌ها شامل التهاب در مفاصل‌اند. با توجه به اینکه کورکومین یک ترکیب ضدالتهاب قوی است، احتمال سودمندی آن در صورت بروز این بیماری منطقی است و مطالعات متعدد درستی این خواص زردچوبه را نشان داده است. در مطالعه‌ای که در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید انجام شد کورکومین حتی از یک داروی ضد التهاب هم موثرتر بود. مطالعات بسیار دیگری نیز به بررسی تاثیر کورکومین بر ورم مفاصل پرداخته‌اند و به بهبود علائم مختلف در اثر مصرف آن اشاره کرده‌اند.

۹- کاهش افسردگی از خواص زردچوبه 

کورکومین در درمان افسردگی هم امیدوارکننده بوده است. این هم از دیگر خواص زردچوبه است. در یک آزمایش کنترل شده، شصت فرد مبتلا به افسردگی به طور تصادفی در سه گروه قرار گرفتند. یک گروه پروزاک (داروی ضد افسردگی) دریافت می‌کرد، گروه دیگر یک گرم کورکومین و گروه سوم پروزاک و کورکومین را با هم مصرف می‌کردند. پس از شش هفته، کورکومین منجر به بهبودهایی مشابه پروزاک شده بود. گروهی که پروزاک و کورکومین را با هم مصرف کرده بودند بهترین نتیجه را گرفتند. بر اساس این مطالعه کوچک، کورکومین به اندازه یک داروی ضد افسردگی مؤثر است.

افسردگی به کاهش سطح نوروتروفیک مشتق شده از مغز (BDNF) و کوچک شدن هیپوکامپ نیز منجر می‌شود؛ هیپوکامپ ناحیه‌ای از مغز است که در یادگیری و حافظه نقش دارد.  کورکومین سطح BDNF را افزایش می‌دهد، و به طور بالقوه بعضی از این تغییرات را معکوس می‌کند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کورکومین می‌تواند ترشح انتقال دهنده‌های عصبی مغز یعنی سروتونین و دوپامین را افزایش دهد.

۱۰- پیشگیری از سالخوردگی با کورکومین 

اگر کورکومین واقعا بتواند به جلوگیری از بیماری‌ قلبی، سرطان و آلزایمر کمک کند، فواید آشکاری برای افزایش طول عمر خواهد داشت. به همین دلیل، کورکومین به عنوان یک مکمل ضد پیری بسیار محبوب شده است. اما با توجه به اینکه تصور می‌شود اکسیداسیون و التهاب در پیری نقش دارند، کورکومین می‌تواند تاثیراتی فراتر از پیشگیری داشته باشد.

نتیجه نهایی 

زردچوبه و به ویژه فعال‌ترین ترکیب آن کورکومین مزایای بسیاری برای سلامت دارد که از نظر علمی اثبات شده‌اند، مانند قابلیت جلوگیری از بیماری‌ قلبی، آلزایمر و سرطان. از مهمترین خواص زردچوبه می‌توان به خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی آن اشاره کرد که می‌تواند به بهبود علائم افسردگی و آرتریت کمک کند.