یکی از انواع بیماری دیابت، دیابت پنهان است. این نوع دیابت علائم و عوارض دیابت نوع یک و نوع دو را ندارد، اما فرد ممکن است در خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار بگیرد. در متن پیش­رو تصمیم داریم به طور کامل به دیابت پنهان و مشکلات پیرامون آن بپردازیم. ابتدا تعریف کامل و دقیق از دیابت پنهان ارائه می­‌کنیم و سپس علت بروز آن را شرح می‌­دهیم. همچنین در این متن به علائم دیابت پنهان، راه کنترل و درمان آن، دیابت پنهان در زنان باردار و کودکان نیز اشاره­ خواهیم کرد. پس تا آخر با ما همراه باشید.

فهرست مطالب

• دیابت پنهان چیست و چه اهمیتی دارد

• علت دیابت پنهان چیست

• چه افرادی بیش­تر در معرض ابتلا به دیابت پنهان هستند

• علائم دیابت پنهان چیست

  • روش تشخیص دیابت پنهان یا دیابت نوع صفر

• دیابت پنهان در بارداری

• دیابت پنهان در کودکان

• آیا دیابت پنهان قابل درمان است

  • درمان دارویی دیابت پنهان

دیابت پنهان چیست و چه اهمیتی دارد

دیابت پنهان به شرایطی گفته می‌­شود که قند خون فرد از میزان قند خون افراد دیابتی کم­تر و از مقدار استاندارد آن بیش­تر است. یعنی با افزایش قند خون، فرد به دیابت نوع دو دچار می‌­شود. به این شرایط مقاومت در برابر انسولین هم می­گویند.

در واقع دیابت پنهان شرایطی است که احتمال ابتلای فرد به دیابت نوع دو در آن بالاست. البته داشتن دیابت پنهان بدین معنی نیست که شما حتما به دیابت نوع ۲ مبتلا خواهید شد.

اگر فرد مبتلا به دیابت پنهان، سریع‌­تر اقدام به کاهش وزن و تغییر عادات غذایی نکند، ممکن است به دیابت نوع ۲ مبتلا شود. احتمال ابتلای افراد دچار دیابت پنهان به دیابت نوع ۲، احتمال ۵ از ۱۵ نفر است. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ حتما دوران دیابت پنهان را پشت سر گذاشته‌­ا­­ند.

دیابت پنهان همان طور که از اسمش مشخص است، در بسیاری از موارد بدون علامت است و افراد متوجه آن نمی‌­شوند. در ایالات متحده، ۸۴ میلیون فرد بالای ۲۰ سال، دیابت پنهان دارند و ۹۰ درصد آن­ها از این شرایط مطلع نیستند.

• اگر دیابت پنهان سریع‌­تر مشخص شود، چه اهمیتی در سلامتی فرد دارد؟

تشخیص زود هنگام دیابت پنهان سبب می­‌شود از ابتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری‌های مربوط به قند خون بالا مثل بیماری­‌های قلبی و عروقی، مشکلات بینایی و کلیوی جلوگیری شود.

علت دیابت پنهان چیست

دیابت پنهان زمانی پدیدار می­‌شود که انسولین به خوبی در بدن شما عمل نکند. انسولین هورمونی است که توسط پانکراس (لوزالمعده) ترشح می­‌شود و در هضم و ذخیره سازی گلوکز نقش دارد.

گلوکز سوخت مصرفی بدن است و از تجزیهی غذاها در بدن به دست می‌­آید. اگر انسولین به درستی عمل نکند، گلوکز توسط بدن جذب نمی‌­شود و نمی‌توان آن را در بافت­‌های چربی ذخیره کرد. در نتیجه گلوکز باقی مانده، در خون جمع می­‌شود و قند خون را افزایش می‌­دهد. افزایش قند خون سبب بروز دیابت پنهان می‌شود. اگر این قند خون همچنان افزایش یابد، فرد به دیابت نوع ۲ دچار می­‌شود.

دیابت پنهان به دلایل مختلفی به وجود می‌­آید. یکی از این دلایل که از علت­‌های مهم بروز دیابت پنهان است، چاقی و اضافه وزن است. چاقی سبب افزایش مقاومت بدن نسبت به انسولین می‌شود. در نتیجه، رعایت اصول تغذیه­ سالم و مناسب در پیشگیری از ابتلا به دیابت پنهان و دیابت نوع دو از اهمیت زیادی برخوردار است. ورزش و انجام فعالیت بدنی هم به سلامتی بیش­تر و پیشگیری از دیابت کمک می­‌کند.

چه افرادی بیش­تر در معرض ابتلا به دیابت پنهان هستند

• افرادی که اضافه وزن دارند و چاق محسوب می­‌شوند.
• افرادی که در خانواده (والدین یا خواهر و برادر) سابقه­ بیماری دیابت دارند.
• افرادی که در دوران حاملگی به دیابت بارداری مبتلا بودند یا نوزادی با وزن بیش از ۹ کیلو به دنیا آورده‌­اند.
• افرادی که جزو نژادهای آفریقایی، اسپانیایی و آسیایی تبار هستند.
• افرادی که فشار خون بالا دارند.
• افرادی که سطح کلسترول خوب خون­شان پایین و تری گلیسریدشان بالا است.
• زنانی که دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند.
• افرادی که ورزش نمی­‌کنند.
• افرادی که رژیم غذایی سالم را رعایت نمی­‌کنند. همچنین افرادی که از گوشت قرمز، نوشیدنی­‌های قندی بسیار استفاده می­‌کنند و میوه و سبزیجات میل نمی‌­کنند.
• افرادی که نشانه­‌های مقاومت بدن نسبت به انسولین دارند مثل داشتن نواحی تیره روی پوست، نداشتن تمرکز، خستگی مفرط و احساس گرسنگی شدید.

علائم دیابت پنهان چیست

همان طور که گفتیم دیابت پنهان علائم مشخصی ندارد و بیش­تر مردم وقتی متوجه وجود آن می‌­شوند که آزمایش خون داده باشند، به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند یا دچار پیچیدگی­‌هایی مثل حمله­ قلبی شوند. علائم نامحسوس این بیماری می‌­تواند موارد زیر باشد. البته در خیلی از موارد این علائم در فرد تشخیص داده نشده یا ‌اصلا به وجود نیامده است.

• احساس تشنگی زیاد و غیرمعمول
• تکرر ادرار
• دید تار
• خستگی مفرط و بیش از حد معمول

روش تشخیص دیابت پنهان یا دیابت نوع صفر

برای تشخیص دیابت پنهان، دکتر آزمایش خون را تجویز می­‌کند. برای انجام آزمایش خون باید حتما ناشتا باشید. در آزمایش خون، سطح قند خون در حالت ناشتا مشخص می­‌شود. اگر قند خون شما در محدوده­ قند خون دیابت پنهان باشد، مشخص می­‌شود شما به این بیماری مبتلا هستید. محدوده­‌ قند خون به این صورت است:

• قند خون نرمال = قند خون بین ۷۰ تا ۹۹ میلی گرم در دسی لیتر
• قند خون فرد مبتلا به دیابت پنهان = قند خون بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر
• قند خون فرد مبتلا به دیابت = قند خون بیش­تر از ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر

اگر آزمایش قند خون ناشتای شما در محدوده­ دیابت پنهان قرار داشت، ممکن است پزشک انجام آزمایش هموگلوبین A1C را تجویز کند یا اصلا بدون انجام آزمایش قند خون ناشتا، ابتدا سراغ این آزمایش برود.

آزمایش هموگلوبین خون، متوسط قند خون شما را در ۳ ماه گذشته مشخص می‌­کند. بر اساس این آزمایش، دیابت پنهان شما مشخص می‌­شود.

• نرمال = زیر ۷/۵ درصد
• دیابت پنهان = بین ۷/۵ درصد و ۴/۶ درصد
• دیابت نوع ۲ = ۵/۶ درصد یا بالاتر

یکی دیگر از آزمایش‌هایی که برای تشخیص دیابت در افراد انجام می‌­دهند، تست تحمل گلوکز (GTT) است. در این آزمایش، قند خون شما را ۲ ساعت بعد از خوردن یک نوشیدنی مخصوص با قند بالا اندازه­‌گیری می­‌کنند. آزمایش تحمل گلوکز ۲ ساعته معمولی، باید کم­تر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد.

اگر سن شما بالاتر از ۴۵ سال است باید برای دیابت آزمایش دهید. اگر هم سن شما از ۴۵ سال کم­تر است، ولی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستید، باید برای اطمینان از نداشتن دیابت پنهان به پزشک مراجعه کنید و آزمایش خون دهید.

دیابت پنهان در بارداری

دیابت بارداری به دیابتی گفته می‌­شود که زنان در دوران بارداری به آن مبتلا می‌شوند و این نوع دیابت با اتمام بارداری از بین می‌­رود. دیابت بارداری به دو صورت در زنان پدیدار می­‌شود. اولین حالت آن به این صورت است که با ورزش و رژیم غذایی از بین می‌­رود. حالت دیگر آن شرایطی است که دیابت با ورزش و رعایت تغذیه مناسب درمان نمی­‌شود و فرد به انسولین و داروهای درمان دیابت نیاز دارد.

علت به وجود آمدن این نوع دیابت در دوران بارداری، جفت شما است. جفت باعث تولید هورمون­‌هایی می­‌شود که گلوکز را در خون شما انباشته می­‌کند. در این حالت پانکراس باید انسولین بیش­تری تولید کند تا گلوکز ذخیره شود. اما اگر انسولین به مقدار کافی ترشح نشود، قند خون شما بالا می‌­رود. در این حالت شما به دیابت بارداری مبتلا می‌­شوید.

افرادی که اضافه وزن بالا دارند و پیش از بارداری به دیابت پنهان مبتلا هستند، به احتمال زیاد به دیابت دوران بارداری دچار می­‌شوند. البته شرایط دیگری مثل نژاد، سابقه­ ابتلا به دیابت بارداری در خانواده، سندروم تخمدان پلی کستیک، سقط جنین، داشتن سن بیش از ۲۵ و سایر موارد دیگر بر روی دیابت بارداری تاثیر می­‌گذارند.

دیابت پنهان در کودکان

کودکانی که به دیابت پنهان مبتلا هستند، قند خون بالاتر از حد معمول دارند که به مرز قند خون دیابت نزدیک است. همانند دیابت پنهان در بزرگسالان، انسولین در بدن کودکان به درستی عمل نمی­‌کند و نمی‌­تواند گلوکز خون را ذخیره یا مصرف کند. در این شرایط قند خون کودکان افزایش می‌­یابد و دچار دیابت پنهان می­‌شوند. این کودکان در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.

 دیابت نوع ۲ در کودکان با دیابت نوع یک متفاوت است. دیابت نوع ۱ بیماری خود ایمنی است که در آن پادتن‌­های بدن به پانکراس حمله می­‌کنند و به آن آسیب می‌­رسانند. در دیابت نوع یک پانکراس توانایی تولید انسولین را از دست می‌­دهد، اما دیابت نوع ۲ به دلیل افزایش مقاومت بدن نسبت به انسولین در کودکان به وجود می‌­آید. یعنی بدن انسولین تولید می­‌کند، اما به دلایلی نمی‌­تواند این انسولین را مصرف کند.

یکی از دلایل افزایش مقاومت بدن نسبت به انسولین، چاقی و اضافه وزن است. کودکانی که تغذیه­ ناسالم دارند و به اندازه­ کافی فعالیت بدنی و ورزشی ندارند، اغلب به دیابت پنهان و سپس به دیابت نوع ۲ مبتلا می­‌شوند. البته دلایلی دیگری مثل سابقه­ خانوادگی ابتلا به دیابت و دیابت مادر در دوران بارداری هم بر روی کودکان تاثیر می­‌گذارد و می‌­تواند آن­ها را به دیابت پنهان مبتلا کند.

اگر قند خون کودک شما بالا بوده و به دیابت پنهان مبتلاست به این معنی نیست که حتما به دیابت نوع ۲ دچار خواهد شد. تشخیص زود هنگام دیابت پنهان در کودکان مهم است، زیرا می‌­توان از دیابت نوع ۲ پیشگیری کرد.

کودکانی که قند خون بالا دارند، در آینده به مشکلاتی قلبی و عروقی، اختلالات بینایی و کلیوی مبتلا می‌­شوند. پس بهتر است با انجام سه اقدام ساده اما ضروری از بروز دیابت پنهان و دیابت نوع ۲ در کودکان جلوگیری کنیم. این اقدامات شامل:

• رعایت رژیم غذایی سالم: مطمئن شوید فرزند شما غذاهای سالم و مقوی مصرف می‌­کند. سبزیجات و میوه­‌های بیش­تری در برنامه غذایی روزانه­ کودک­تان بگنجانید و سعی کنید او را از خوردن غذاهای قندی و پرچرب منصرف کنید.
• فعالیت بدنی و ورزش: داشتن فعالیت بدنی در روز به کودک شما کمک می­‌کند تا گلوکز غذاها را مصرف کند تا در خون جمع نشده و سبب افزایش قند خون نشود. حداقل ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی در زمین بازی به صورت روزانه کافی است و به سلامتی فرزندتان کمک شایانی می‌­کند.
• کاهش وزن: کاهش وزن میزان مقاومت بدن به انسولین را کاهش می‌­دهد. کاهش ۵ تا ۷ درصد وزن بدن در کاهش مقاومت انسولین موثر است و تاثیر چشمگیری روی آن می‌­گذارد. برای یک رژیم غذایی سالم لاغری، می‌­توانید به متخصص تغذیه مراجعه کنید تا رژیم غذایی نادرست مانع رشد سالم کودک شما نشود. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می توانید درباره رژیم غذایی سالم برای لاغر شدن کودک بخوانید. 

آیا دیابت پنهان قابل درمان است

دیابت پنهان به دلیل قند بالای خون رخ می‌­دهد. اگر شما بتوانید بار دیگر قند خون را به حالت معمولی بازگردانید، دیابت پنهان نیز از بین خواهد رفت و ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ نیز کاهش می­‌یابد. دیابت پنهان قابل درمان است و می­توان از بروز دیابت نوع ۲ هم جلوگیری کرد.

اقدامات ساده­ زیر می‌­توانند در درمان دیابت پنهان به شما کمک کنند:

• خوردن غذاهای سالم و رعایت رژیم غذایی سالم

برای اینکه از دریافت کافی مواد مغذی توسط بدن­تان مطمئن شوید، با پزشک­تان مشورت کنید. موارد زیر می­‌توانند در داشتن عادات غذایی سالم و دوری از غذاهای قندی و پرچرب به شما کمک کنند:

• به جای غذاهایی که قند و شیرینی زیاد دارند مثل بستنی، شیرینی‌­جات و آبنبات­‌ها از غذاهایی با قند طبیعی و سالم مثل میوه­‌ها، سبزیجات، کشمش و خرما استفاده کنید.
• سبزیجات مثل کلم بروکلی، کاهو و اسفناج را به سبد غذایی روزانه­تان اضافه کنید و به جای غلات تصفیه شده مثل نان سفید، پاستا و آرد سفید از غلات کامل استفاده کنید.
• مصرف غذاهای فرآوری شده را تا حد امکان کم کنید و سعی کنید بیش­تر وعده­‌های غذایی را در خانه آماده کنید تا از سلامت آن­ها مطمئن شوید.
• در طول روز سه وعده­ اصلی غذایی داشته باشید و میان وعده­ صبح و عصر را هم فراموش نکنید.
• ۴۰ درصد از کالری مصرفی خود را از کربوهیدرات تامین کنید و ۲۰ درصد آن را از پروتئین. سعی کنید از کربوهیدرات سالم بیش­تر استفاده کنید و فیبر بیش­تر مصرف کنید.
• حدودا ۲۰ تا ۳۰ گرم فیبر در طول روز مصرف کنید. شما می‌­توانید این فیبر را از غلات کامل مثل نان جو و برنج قهوه­‌ای دریافت کنید.
• غذاهای متنوع بخورید تا ویتامین­‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن تامین شود.

انجام حرکات ورزشی و داشتن فعالیت بدنی

• تا جای ممکن فعال باشید و روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید. ورزش­‌هایی مثل دویدن، پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری انتخاب مناسبی هستند.
• دقت کنید که خود را به انجام فعالیت ورزشی که دوست ندارید، مجبور نکنید. فعالیت ورزشی را انتخاب کنید که با شرایط شما هماهنگ است و از آن لذت می‌­برید.
• فعالیت ورزشی باعث کاهش قند خون و مقاومت نسبت به انسولین می­شود. پس از آن غافل نشوید.

درمان دارویی دیابت پنهان

بهترین درمان برای پیشگیری و بهبود دیابت پنهان، همان ورزش و تغذیه سالم بوده و تاثیر این دو مورد حتی از داروها هم بیش­تر است. با این حال ممکن است پزشک شما به دلیل ریسک بالای ابتلا به دیابت یا مشکلات دیگر برای شما دارو تجویز کند.

این شرایط ممکن است شامل حال افرادی که دچار چاقی مفرط، سطح‌تری گلیسرید بالا، میزان کلسترول خوب پایین و فشار خون بالا هستند، شود. در این شرایط پزشک با تشخیص خود داروی مناسب شرایط شما را تجویز می­‌کند. شما هم باید طبق تجویز دکتر این داروها را مصرف کنید.

سخن پایانی

دیابت پنهان شرایطی است که قند خون از میزان نرمال آن بیش­تر است و ریسک ابتلای فرد به دیابت نوع ۲ افزایش می‌­یابد. در دیابت پنهان قند خون به دلیل مقاومت بدن نسبت به انسولین افزایش می‌­یابد. دیابت پنهان هم قابل پیشگیری و هم قابل درمان است و می­‌توان با ورزش و تغذیه­ سالم دیابت پنهان را کنترل کرد و حتی از بین برد. دیابت پنهان متاسفانه علائمی ندارد و فرد متوجه آن نمی­‌شود. افراد با وزن بالا، بیش­تر در معرض خطر هستند. این افراد می‌­توانند با کاهش وزن دوباره به شرایط عادی بازگردند. سبک زندگی سالم و ایجاد عادت­‌های سالم غذایی و ورزشی باعث پیشگیری از ابتلا به دیابت پنهان می­‌شود و سلامتی فرد را تضمین می­‌کند.