مقاومت به انسولین و علائم آن

مقاومت به انسولین زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بدن به درستی به هورمون انسولین پاسخ نمی‌دهند. مقاومت انسولین عامل محرکی است که منجر به دیابت نوع ۲، دیابت بارداری و پیش دیابت می‌شود و با چاقی ارتباط تنگاتنگی دارد. با این حال، ممکن است مقاوم به انسولین بدون اضافه وزن یا چاقی باشید. تحقیقات مدرن نشان داده است که مقاومت بدن به انسولین را می‌توان با روش‌های درمانی که میزان انسولین تولید شده را افزایش می‌دهند یا بدن را از طریق تزریق انسولین یا پمپ‌های انسولین تحریک به جذب می‌کنند، کاهش داد. همچنین این مقاومت را می‌توان با پیروی از رژیم‌های کم کربوهیدرات و کتوژنیک نیز کاهش داد. در ادامه این مقاله بیش‌تر با علت مقاومت به انسولین، علائم مقاومت به انسولین و ارتباط مقاومت به انسولین و چاقی آشنا خواهید شد.

فهرست مطالب 

• مقاومت به انسولین چیست

• چه چیزی باعث مقاومت بدن به انسولین می‌شود

• رابطه مقامت انسولین و سلامتی فرد

• علائم مقاومت به انسولین

• علت مقاومت به انسولین

• آیا مقاومت بدن به انسولین کاهش می‌یابد یا معکوس می‌شود

• داروی مقاومت به انسولین

• چه چیزی باعث مقاومت به انسولین در دیابت می‌شود؟

• آیا دیابتی‌ها می‌توانند به انسولین مقاوم شوند؟

• وقتی فرد دیابتی مقاوم به انسولین می‌شود چه اتفاقی می‌افتد؟

• تفاوت بین دیابت نوع ۲ و مقاومت به انسولین چیست؟

• کدام ورزش برای مقاومت به انسولین بهتر است؟

مقاومت به انسولین چیست

افراد مبتلا به مقاومت به انسولین، که به اختلال حساسیت به انسولین نیز مشهور هستند، تحمل انسولین را افزایش داده و این هورمون را کم اثر می‌کند. در نتیجه، انسولین بیشتری برای متقاعد کردن سلول‌های چربی و ماهیچه‌ای برای جذب گلوکز و کبد برای ادامه ذخیره آن مورد نیاز است.

اینکه چرا یک فرد به درستی به انسولین پاسخ نمی‌دهد، هنوز یک راز است. اما راه‌هایی وجود دارد که بدن را بیشتر پذیرای انسولین می‌کند که می‌تواند به جلوگیری یا به تاخیر انداختن دیابت نوع ۲ کمک کند یا به عبارت دیگر به افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ کمک می‌کند تا قند خون (گلوکز خون) خود را کنترل کنند.

در پاسخ به مقاومت بدن به انسولین، پانکراس مقادیر بیشتری از هورمون را برای حفظ انرژی سلول‌ها و کنترل سطح گلوکز در خون به کار می‌گیرد. به همین دلیل است که افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ دارای سطح بالایی از انسولین در گردش هستند. توانایی لوزالمعده در افزایش تولید انسولین به این معنی است که مقاومت به انسولین به تنهایی در ابتدا هیچ علامتی ندارد. با این حال، با گذشت زمان، مقاومت به انسولین افزایش می‌یابد و سلول‌های بتا پانکراس که انسولین را تولید می‌کنند، می‌توانند فرسوده شوند. در نهایت، لوزالمعده دیگر انسولین کافی برای غلبه بر مقاومت سلول‌ها تولید نمی‌کند. نتیجه افزایش قند خون و در نهایت پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ است.

انسولین علاوه بر تنظیم سطح قند خون، نقش‌های دیگری نیز در بدن دارد و تصور می‌شود که اثرات مقاومت به آن فراتر از دیابت است. به عنوان مثال، برخی تحقیقات نشان داده است که مقاومت به انسولین، مستقل از دیابت، با بیماری‌های قلبی مرتبط است.

چه چیزی باعث مقاومت بدن به انسولین می‌شود

دانشمندان در حال درک بهتر نحوه توسعه مقاومت بدن به انسولین هستند. برای شروع، چندین ژن شناسایی شده است که احتمال ابتلای فرد به این بیماری را کم و بیش می‌کند. همچنین مشخص است که افراد مسن بیش‌تر مستعد مقاومت به انسولین هستند. سبک زندگی نیز می‌تواند نقش مهمی در افزایش یا کاهش آن داشته باشد.

کم تحرکی، اضافه وزن یا چاقی خطر مقاومت انسولین را افزایش می‌دهد. چرا؟ مشخص نیست، اما برخی از محققان نظریه می‌دهند که بافت چربی اضافی ممکن است باعث التهاب، استرس فیزیولوژیکی یا سایر تغییرات در سلول‌ها شود که به مقاومت بدن به انسولین کمک می‌کند. حتی ممکن است برخی عوامل کشف نشده توسط بافت چربی تولید شود، شاید یک هورمون، که به بدن سیگنال می‌دهد که به انسولین مقاوم شود.

پزشکان معمولا مقاومت به انسولین را به عنوان بخشی از مراقبت‌های استاندارد دیابت آزمایش نمی‌کنند. با این حال، در تحقیقات بالینی، دانشمندان ممکن است به طور خاص به اندازه‌گیری مقاومت در برابر انسولین (اغلب برای مطالعه درمان‌های احتمالی مقاومت بودن بدن به انسولین یا دیابت نوع ۲) بپردازند. آن‌ها معمولا مقدار زیادی انسولین را به یک فرد تزریق می‌کنند و در عین حال گلوکز را به خون می‌رسانند تا سطح آن خیلی پایین نیاید. هرچه میزان گلوکز برای حفظ سطح طبیعی قند خون کمتر باشد، مقاومت انسولین بیش‌تر است.

رابطه مقامت انسولین و سلامتی فرد

مقاومت بدن به انسولین درجه بندی دارد. هرچه فرد مبتلا به نوع ۲ دیابت مقاوم به انسولین باشد، مدیریت دیابت سخت‌تر خواهد بود، زیرا برای دستیابی به سطح کافی قند خون به داروهای بیش‌تری نیاز است تا انسولین کافی در بدن دریافت شود.

مقاومت به انسولین علت دیابت نوع یک نیست، اما افراد مبتلا به نوع ۱ که به انسولین مقاوم هستند، به میزان بیش‌تری انسولین نیاز دارند تا قند خون خود را تحت کنترل داشته باشند تا افرادی که به انسولین حساس‌تر هستند. مانند نوع ۲، افراد مبتلا به نوع ۱ ممکن است مستعد ابتلا به مقاومت در برابر انسولین باشند یا به دلیل اضافه وزن دچار مقاومت شوند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مقاومت بودن به انسولین عاملی برای بیماری‌های قلبی عروقی و سایر عوارض در افراد مبتلا به نوع ۱ است.

علائم مقاومت به انسولین

در ابتدا مقاومت به انسولین علامتی ندارد. علائم فقط زمانی ظاهر می‌شوند که منجر به عوارض ثانویه مانند افزایش سطح قند خون می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بی حالی (خستگی)
• گرسنگی
• مشکل در تمرکز

علائم دیگری که اغلب در افراد مبتلا به مقاومت به انسولین ظاهر می‌شود عبارتند از:

• افزایش وزن در وسط (چربی شکم)
• فشار خون بالا
• سطح کلسترول بالا

اگر مقاومت انسولین به پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ تبدیل شود، علائم شامل افزایش سطح گلوکز خون و بیش‌تر علائم کلاسیک دیابت نوع ۲ خواهد بود.

علت مقاومت به انسولین

در حالی که علت دقیق مقاومت بدن به انسولین هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما مشخص است که چه عواملی می‌توانند منجر به ایجاد مقاومت انسولین شوند. اگر یک یا چند عامل زیر اعمال شوند، مقاومت به انسولین معمولا به وجود می‌آید:

• اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید
• داشتن رژیم غذایی پرکالری، رژیم کربوهیدرات بالا یا قند بالا
• سبک زندگی بی تحرک - انجام فعالیت بدنی اندک
• مصرف دوزهای بالای استروئیدها در مدت زمان طولانی
• داشتن استرس مزمن
• ابتلا به بیماری کوشینگ یا بیماری تخمدان پلی کیستیک

از نظر آنچه در بدن اتفاق می‌افتد و باعث مقاومت بدن به انسولین می‌شود، محققان مشاهده کرده‌اند که مقاومت به انسولین در افرادی رخ می‌دهد که دارای موارد زیر هستند:

• سطح بالای انسولین در خون آن‌ها در گردش است
• ذخیره بیش از حد چربی در کبد و لوزالمعده
• سطوح بالای التهاب

آیا مقاومت بدن به انسولین کاهش می‌یابد یا معکوس می‌شود

قطعا می‌توان اثرات مقاومت بدن به انسولین را کاهش داد و روش‌های موثری برای این کار وجود دارد. اما راهکار چیست؟ اگرچه ممکن است مقاومت به انسولین را به طور کامل شکست ندهید، اما راه‌هایی وجود دارد که سلول‌های بدن را بیشتر به انسولین می‌رساند.

افزایش میزان تحرک احتمالا بهترین راه برای مبارزه با مقاومت انسولین است. ورزش می‌تواند مقاومت انسولین را در کوتاه مدت و بلند مدت به طور چشمگیری کاهش دهد. فعالیت بدنی علاوه بر اینکه بدن را نسبت به انسولین حساس‌تر می‌کند و عضله‌ای را ایجاد می‌کند که می‌تواند گلوکز خون را جذب کند، دروازه دیگری را برای ورود گلوکز به سلول‌های ماهیچه‌ای بدون انسولین به عنوان واسطه باز می‌کند و وابستگی سلول‌ها به انسولین را برای دریافت انرژی کاهش می‌دهد. اگرچه این خود مقاومت انسولین را کاهش نمی‌دهد، اما می‌تواند به افرادی که به انسولین مقاوم هستند کمک کند تا قند خون خود را بهبود بخشند.

کاهش وزن همچنین می‌تواند مقاومت بدن به انسولین را کاهش دهد. هیچ رژیم غذایی اثبات نشده است که موثرترین باشد. برخی شواهد نشان می‌دهد که خوردن غذاهای کم چرب و کربوهیدرات بالا می‌تواند مقاومت انسولین را افزایش دهد. تحقیقات همچنین نشان داده است افرادی که تحت عمل جراحی کاهش وزن قرار می‌گیرند، به میزان قابل توجهی نسبت به انسولین حساس‌تر می‌شوند.

داروی مقاومت به انسولین

هیچ دارویی به طور خاص برای درمان مقاومت بدن به انسولین تأیید نشده است. با این حال، داروهای دیابت مانند متفورمین و تیازولیدیندیون‌ها یا TZDها حساس کننده انسولین هستند که با کاهش مقاومت به انسولین، قند خون را حداقل تا حدی کاهش می‌دهند.

روش‌های موثر عبارتند از:

• رژیم‌های کم کربوهیدرات و کتوژنیک
• رژیم‌های بسیار کم کالری
• جراحی کاهش وزن
• ورزش زیاد همراه با رژیم غذایی سالم

راهکارهای ذکر شده در بالا روش مشابهی دارند، زیرا همه آن‌ها به کاهش نیاز بدن به انسولین و کاهش وزن افراد کمک می‌کنند.

پرسش‌های رایج

چه چیزی باعث مقاومت به انسولین در دیابت می‌شود؟

در حالی که ژنتیک، پیری و قومیت در ایجاد حساسیت به انسولین نقش دارند، نیروهای محرک مقاومت در برابر انسولین شامل اضافه وزن بدن، چربی زیاد شکم، عدم ورزش، سیگار کشیدن و حتی کم خوابی است. با افزایش مقاومت به انسولین، بدن شما با تولید انسولین بیش‌تر مقابله می‌کند.

آیا دیابتی‌ها می‌توانند به انسولین مقاوم شوند؟

مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ شایع‌تر می‌شود. تحمل وزن اضافی (به ویژه در ناحیه کمر) مقاومت بدن در برابر انسولین را افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث افزایش سطح گلوکز خون شود.

وقتی فرد دیابتی مقاوم به انسولین می‌شود چه اتفاقی می‌افتد؟

وقتی مقاومت به انسولین دارید، لوزالمعده انسولین اضافی برای جبران آن تولید می‌کند. برای مدتی، این کار را می‌کند و سطح قند خون شما طبیعی می‌ماند. با این حال، با گذشت زمان، لوزالمعده شما قادر به ادامه فعالیت نخواهد بود.

تفاوت بین دیابت نوع ۲ و مقاومت به انسولین چیست؟

مقاومت در برابر انسولین ممکن است به دیابت نوع ۲ تبدیل شود. مقاومت به انسولین زمانی رخ می‌دهد که گلوکز اضافی در خون توانایی سلول‌ها در جذب و استفاده از قند خون را برای انرژی کاهش می‌دهد. این امر خطر ابتلا به پیش دیابت و در نهایت دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد.

کدام ورزش برای مقاومت به انسولین بهتر است؟

هر نوع فعالیت بدنی می‌تواند انسولین شما را بهتر کار کند و ترکیب فعالیت‌های هوازی - مانند پیاده روی سریع، شنا و دوچرخه سواری - با تمرینات مقاومتی یا تمرینات با وزنه، بیش‌ترین تأثیر را دارد.

سخن پایانی

در حالی که مبارزه با یک دشمن نامرئی می‌تواند احساس ناامیدی و دلسردی کند، بدانید که شما تنها نیستید. تاکتیک‌های موثری برای مبارزه با مقاومت بدن به انسولین وجود دارد. کاهش وزن، ورزش بیش‌تر یا مصرف داروهای حساس به انسولین می‌تواند به شما در کنترل قند خون خوب و سلامت بهتر کمک کند؛ بنابراین شما به کمک این روش‌ها و مشورت با پزشک متخصص خود می‌توانید میزان مقاومت به انسولین را در بدن خود به میزان قابل توجهی کاهش دهید.