ویتامین‌ها مواد مغذی و جادویی هستند، این مواد در صورتی که به درستی و به اندازه مصرف شوند، باعث افزایش طول عمر، ایجاد حس شادابی و جوانی، حفاظت انسان در برابر بسیاری از بیماری‌ها از قبیل انواع سرطان، مشکلات قلبی و بیماری‌های استخوانی و همچنین تقویت قدرت دستگاه ایمنی بدن می‌شوند.  مصرف مولتی ویتامین‌ها بیش از نیاز بدن و یا با فاصله زمانی زیاد نسبت به بهترین زمان مصرف ویتامینها می‌تواند عوارض و خطرات فراوانی با خود به همراه بیاورد. همچنین بهترین زمان مصرف قرص‌های ویتامین می‌تواند در تاثیرگذاری آنها مؤثر باشد. در ادامه شما را با مولتی ویتامین‌ها و بهترین زمان مصرف مولتی ویتامین آشنا خواهیم کرد.

فهرست مطالب

• چرا باید مولتی ویتامین بخوریم
• ویتامین‌های ضروری و مورد نیاز بدن کدام‌ها هستند
• چه کسانی باید مولتی ویتامین بخورند
• آیا مصرف مولتی ویتامین چاق کننده است؟
• بهترین زمان مصرف ویتامین‌ها چه وقتی است؟
• آیا مصرف همزمان ویتامین آهن با روی (زینک) و ویتامین D خطرناک است؟ 

چرا باید مولتی ویتامین بخوریم

در حقیقت ویتامین‌ها مواد مغذی هستند که بر اعمال حیاتی بدن از جمله سلامتی، رشد بدن و بهبود متابولیسم  تأثیر گذارند. ویتامین‌ها انواع مختلفی داشته و در مواد غذایی خوراکی با تنوع فراوان وجود دارند.

ویتامین از واژه یونانی «ویتا» به معنی زندگی گرفته شده است و در حالت کلی به دو نوع محلول در آب و محلول در چربی تقسیم‌بندی می‌شوند. از آنجایی که ویتامین‌های محلول در چربی دوام بیشتری در بدن انسان دارند، عوارض کمبود آنها به مراتب کمتر از ویتامین‌های محلول در آب است.

کمبود شدید تنها یک ویتامین می‌تواند سلامت کل سیستم‌های و دستگاه‌های بدن را به خطر بیاندازد. به دلیل اینکه مواد غذایی مصرفی توسط انسان ممکن است به درستی و با دقت انتخاب نشده و مواد مغذی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن به اندازه کافی از طریق رژیم غذایی تأمین نشوند، باید از مولتی ویتامین‌ها به صورت مکمل‌هایی جهت تأمین مواد معدنی و ویتامین‌ها در کنار وعده‌های غذایی استفاده کرد.

دانستن مقدار مورد نیاز ویتامین‌ها و استفاده از آنها در بهترین زمان تعیین شده جهت مصرف ویتامینها از مهم‌ترین عوامل در مصرف مولتی ویتامین‌ها به حساب می‌آیند.

پزشک متخصص با انجام معاینات لازم و مطالعه بیماری‌های زمینه‌ای و جواب آزمایشات لازم می‌تواند میزان کمبود ویتامین‌های بدن هرشخص را متوجه شده و میزان مورد نیاز مولتی ویتامین را بدرستی تجویز کند.

در صورت مصرف خودسرانه و زیاد ویتامین‌ها مشکلات زیادی برای جسم و ذهن انسان ایجاد خواهد شد. در ادامه به مهمترین عامل تأثیر این مکمل‌ها یعنی بهترین زمان مصرف ویتامین‌ها بیشتر می‌پردازیم.

ویتامین‌های ضروری و مورد نیاز بدن کدام‌ها هستند

از آنجایی که وجود همه ویتامین‌ها برای بهبود عملکرد جسمی و ذهنی انسان لازم و حیاتی است، نمی‌توان از دریافت یک یا چند تا از آنها صرف‌نظر کرد. ویتامین‌ها دارای عنصر کربن هستند که به آنها ترکیبات آلی (ترکیبات کربن‌دار) نیز گفته می‌شود. تاکنون ۱۳ نوع ویتامین شناسایی شده که وجود آنها در بدن انسان ضروری هستند.

همانطور که پیش‌تر گفته شد ویتامین‌ها به دو دسته اصلی محلول در چربی و محلول در آب تقسیم‌بندی می‌شوند که در ذیل به آنها خواهیم پرداخت. مطالعه درباره ویتامین‌ها و یافتن بهترین زمان مصرف ویتامینها کمک زیادی به بهبود کیفیت زندگی بشر کرده است.

• ویتامین‌های محلول در چربی: ویتامین دی، ویتامین آ، آهن، ویتامین ای، ویتامین کا
• ویتامین محلول در آب: ویتامین ث، ویتامین‌های گروه ب

از آنجایی که ویتامین‌های محلول در چربی به راحتی از طریق ادرار دفع نمی‌شوند، می‌توانند دوام بیشتری در بدن انسان داشته باشند. ولی ویتامین‌های محلول در آب مانند، ویتامین ث، ویتامین‌های گروه ب از طریق ادرار از بدن خارج شده و مدت زمان کمتری در بدن می‌مانند.

به همین دلیل و با توجه به این استناد، ویتامین‌های محلول در آب بیشتر از دیگر ویتامین‌ها در بدن کاهش یافته و انسان بیشتر دچار کمبود آنها می‌شود. در نتیجه تجدید ویتامین ث و ویتامین‌های گروه ب برای انسان ضروری‌تر است.

چه کسانی باید مولتی ویتامین بخورند

برای یافتن این سوال که چه کسانی باید از مکمل‌های مولتی ویتامین استفاده کنند باید به دو مورد مهم اشاره کرد.

1. نیاز هر فرد به ویتامین‌ها: تشخیص کمبود ویتامین خاص در هر فرد باید توسط پزشک متخصص انجام پذیرد. پزشک با انجام آزمایشات لازم از جمله آزمایش چکاپ ویتامین که به صورت تست وریدی خون است، همچنین انجام معاینات بالینی و مطالعه سابقه بیماری و پیشینه افراد می‌تواند، نوع ویتامین کمبودی بدن و همچنین میزان کمبود را بدرستی تشخیص دهد. سپس با تجویز دوز مناسبی از مولتی ویتامین‌ها این کمبود را به مرور برطرف کند. مصرف خودسرانه و بیش از حد ویتامین‌ها موجب ایجاد وضعیت توکسیت (سمی) برای بدن می‌شود.
2. شناخت ویتامین‌ها و بهترین زمان مصرف ویتامینها: شناخت همه ویتامین‌های موجود در بدن به طور کامل، بسیار طولانی و زمان‌بر خواهد بود. ما در این متن سعی می‌کنیم گریزی کوچک به ویتامین‌هایی با معروفیت بیشتر زده و شما را کمی با آنها آشنا کنیم.

• ویتامین ای: جزو ویتامین‌های محلول در چربی بوده و در بهبود آسیب‌های سلولی، پوست و مو، کاهش ابتلا به انواع سرطان و سکته و آلزایمر کاربرد دارد. این ویتامین در مواد غذایی همچون روغن آفتابگردان، آجیل، آووکادو، کره بادام‌زمینی، غلات و دانه آفتابگردان وجود دارد.
• ویتامین آ: جزو ویتامین‌های محلول در چربی بوده و در بهبود حس بینایی، پیری زودرس، خونریزی‌های مغزی، بیماری‌های دستگاه تنفس، تولیدمثل و سیستم ایمنی بدن کاربرد دارد. این ویتامین در مواد غذایی همچون جگر، فلفل، هویج، غلات، اسفناج و سیب‌زمینی شیرین وجود دارد.
• ویتامین ث: جزو ویتامین‌های محلول در آب بوده و در بهبود سیستم ایمنی بدن، کاهش ابتلا به انواع سرطان و سکته مغزی، حفاظت سلولی و ساخت کلاژن کاربرد دارد. این ویتامین در مواد غذایی همچون توت‌فرنگی، عناب، جگر، مرکبات، کیوی، لیموشیرین، لیمو ترش و فلفل دلمه‌ای وجود دارد.
• ویتامین دی: جزو ویتامین‌های محلول در چربی بوده و در بهبود سیستم ایمنی بدن، بیماری‌های عضلات و استخوان‌ها، افسردگی، آسم، پارکینسون، توانایی ارتباط بخش‌های مختلف مغز کاربرد دارد. این ویتامین در مواد غذایی همچون تخم‌ مرغ، لبنیات، جگرو ماهی سالمون وجود دارد. این ویتامین بیشتر از طریق نور آفتاب به انسان می‌رسد.
• ویتامین کا: جزو ویتامین‌های محلول در چربی بوده و در بهبود سلامت استخوان و روند جلوگیری از هموفیلی، زردی کبد، دیابت، سنگ کلیه و لخته در رگ‌ها و کاربرد دارد. این ویتامین در مواد غذایی همچون انواع کلم از جمله کلم بروکلی، تخم‌مرغ، مارچوبه، چای سبز و اسفناج وجود دارد.
• ویتامین ب۱: جزو ویتامین‌های محلول در آب بوده و در بهبود اعصاب مرکزی، مشکلات قلبی-عروقی، ضعف عضلانی، بی‌اشتهایی، کاهش استرس، هضم برخی از پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها کاربرد دارد. این ویتامین در مواد غذایی همچون گوشت قرمز، گوشت ماهی، کاهو، عدس، نان‌ها و غلات یافت می‌شود.
• ویتامین ب۲: جزو ویتامین‌های محلول در آب بوده و در بهبود افزایش انرژی و ساخت گلبول قرمز خون کاربرد دارد. این ویتامین در مواد غذایی همچون تخم‌مرغ، جگر، پیاز، غلات، شیر و نان یافت می‌شود.
• ویتامن ب۶: جزو ویتامین‌های محلول در آب بوده و در بهبود فرآیند پیام‌رسانی عصبی، افسردگی، رشد مغز نوزادان، سیستم ایمنی و سوخت و ساز بدن کاربرد دارد. این ویتامین در مواد غذایی همچون جگر، سیرابی، موز، سیب‌ زمینی، سویا و نخود یافت می‌شود. 

افرادی که دچار کمبود ویتامین هستند و نمی‌توانند از مواد غذایی مصرفی خود ویتامین‌ها و مواد مغذی مورد نیاز را تا حد لزوم دریافت کنند، باید زیر نظر پزشک متخصص و تحت تجویز او از مکمل‌های مولتی ویتامینی استفاده کنند. در ادامه این مطلب به بحث مهم بهترین زمان مصرف ویتامینها به صورت مجزا بیشتر خواهیم پرداخت.

آیا مصرف مولتی ویتامین چاق کننده است؟

بسیاری از اوقات شنیدیم که افراد لاغر با خوردن دوز مناسبی از مولتی‌ ویتامین‌ها به مرور دچار افزایش وزن می‌شوند. همین امر باعث شده بسیاری از افراد از ترس دچار شدن به اضافه وزن و چاقی از مصرف این مکمل‌ها خودداری کنند. ولی باید دانست که دوری از مصرف مولتی‌ ویتامین‌هایی که بدن به آنها نیاز دارد، می‌تواند کمبودها و عوارض زیادی با خود به همراه بیاورد.

بسیاری از افرادی که دچار ضعف و کمبود وزن هستند، در حقیقت فرآیند سوخت و ساز و متابولیسم آنها با مشکل روبه رو است؛ مولتی ویتامین‌ها با تنظیم این فرآیندها در بدن به افزایش ذخیره انرژی، بهبود ضعف و افزایش وزن این افراد کمک بزرگی می‌کنند. ولی نمی‌توان مولتی ‌ویتامین‌ها را به تنهایی عاملی مستقیم در افزایش وزن افراد دانست.

استفاده نکردن از این مکمل‌ها با وجود شرایط اجبار و تجویز پزشک باعث بروز کمبودها و بیماری‌های مختلف در بدن خواهد شد. درست عمل کردن همه اندام‌ها و دستگاه‌های بدن نیاز به تأمین مواد مغذی از جمله ویتامین‌ها و مواد معدنی به میزان درست، در مناسب‌ترین دوز و بهترین زمان مصرف ویتامینها و مواد معدنی دارد.

بهترین زمان مصرف ویتامین‌ها چه وقتی است؟

تحقیقات درباره یافتن بهترین زمان برای مصرف ویتامینها بسیار گسترده است. ولی مصرف به موقع آنها می‌تواند تأثیراتشان را تا چند برابر افزایش دهد. در ادامه به بهترین زمان مصرف برای برخی از ویتامینها اشاره می‌کنیم.

• کلسیم: بهترین زمان مصرف کلسیم در هنگام شب و بعد از خوردن عصرانه و یا شام است، زیرا بدن در شب دچار کمبود کلسیم می‌شود.
• امگا۳: بهترین زمان مصرف امگا ۳، بهتر است همراه با غذا و قبل از خواب باشد.
• آهن: بهترین زمان مصرف آهن قبل از خواب و بعد از شام است. مصرف مکمل‌های آهن با معده خالی بیشترین تأثیرگذاری را خواهد داشت.
• ویتامین ث: مکمل‌های ویتامین C به دلیل دفع شدن با ادرار مدت کمتری در بدن باقی می‌مانند و ممانعت زمان مصرفی ندارند.
• ویتامین دی: برای اینکه بدانیم قرص ویتامین d را چه زمانی بخوریم، می‌توانیم از پزشک بپرسیم. اما به طور کلی،  بهترین زمان مصرف ویتامین D به همراه وعده‌های غذایی است.
• زینک: مهم است بدانید بهترین زمان مصرف قرص زینک، زمانی است که با هیچ دارویی تداخل نداشته باشد. مکمل زینک باید حداقل ۲ ساعت با سایر داروها و ۶ ساعت با مکمل آهن به دلیل تداخل دارویی فاصله داشته باشد.
• ویتامین آ: بهترین زمان مصرف ویتامین A به همراه وعده‌های غذایی است.
• ویتامین‌های گروه ب: بهترین زمان مصرف ویتامین‌های گروه B به دلیل خاصیت محلول در آب بهتر است همراه با مواد غذایی به ویژه میوه و سبزیجات باشد. همراه آخرین وعده غذایی یعنی شام و یا در هنگام صبح و همراه با صبحانه بهترین گزینه برای مصرف ویتامین‌های گروه B است.
• بیوتن: بهترین زمان مصرف قرص بیوتین می‌تواند هر زمانی در طول روز باشد. مکمل‌های بیوتن به دلیل حل شدن در آب و دفع شدن با ادرار مدت کمتری در بدن باقی می‌مانند و به همین دلیل ممانعت زمان مصرفی ندارند.

بهترین زمان مصرف ویتامین‌ها

نام ویتامین	کلسیم	امگا۳	آهن	بیوتین	زینک	ویتامین ث	ویتامین آ	ویتامین دی	ویتامین ب کمپلکس	فیبر
بهترین زمان مصرف ویتامین	شب بعد از شام با یک لیوان پر از آب	همراه با غذا و قبل از خواب	اول صبح یا آخر شب به صورت ناشتا با آب پرتقال	ممانعت زمان مصرفی ندارد ولی بهتر است در طول روز مصرف شود	باید حداقل ۲ ساعت با مصرف سایر داروها فاصله داشته باشد	ممانعت زمان مصرفی ندارد ولی بهتر است در طول روز مصرف شود	به همراه وعده‌های غذایی مانند ناهار و شام	به همراه وعده‌های غذایی مانند ناهار و شام	همراه با مواد غذایی به ویژه میوه و سبزیجات در صبحانه و یا شام	هنگام صبح و با آب فراوان

آیا مصرف همزمان ویتامین آهن با روی (زینک) و ویتامین D خطرناک است؟ 

غلظت بالای آهن مانع جذب حداکثری روی در بدن افراد بزرگسال می‌شود. به همین دلیل تا جای ممکن نباید این دو مکمل را با هم و به صورت همزمان مصرف کرد.  ویتامین دی به خودی خود باعث افزایش جذب کلسیم در بدن می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهند، نمی‌توان منع بزرگی در مصرف همزمان آهن و ویتامین دی یافت؛ ولی در طولانی مدت مصرف ویتامین D می‌تواند در جذب آهن اختلالاتی ایجاد کند.

سخن پایانی

بدون شک، بدن برای عملکرد بهتر، به ویتامین‌ها نیاز دارد. برخی از ویتامین‌ها از طریق مصرف مواد غذایی وبه صورت طبیعی تامین می‌شوند، اما برخی دیگر در مکمل‌ها یافت می‌شوند. از این رو، علاوه بر شناخت دقیق مکمل‌ها، باید بهترین زمان مصرف ویتامینها را بشناسیم تا با مصرف آنها در زمان درست و اصولی،  بیشترین بهره‌وری را به بدن برسانیم.