غم و اندوه جز عواطف طبیعی انسان هستند. همه ما هر از گاهی چنین احساساتی را تجربه می‌کنیم که معمولاً طی چند روز از بین می‌روند. اغلب ممکن است افسردگی را مترادف با همین احساس غم و اندوه بدانیم اما افسردگی اساسی، یا اختلال افسردگی اساسی چیز دیگری است. این بیماری به عنوان یک اختلال خلقی طبقه بندی می‌شود و می‌تواند علائم طولانی مدت مانند غم و اندوه طاقت فرسا، انرژی کم، از دست دادن اشتها و عدم علاقه به چیزهایی که قبلا از آن‌ها لذت می‌بردیم را ایجاد کند. بدون درمان، افسردگی می‌تواند منجر به عوارض جدی در سلامتی شود. در این مقاله به بررسی دقیق علائم افسردگی و راه‌‌های درمان آن خواهیم پرداخت.

فهرست مطالب

• نشانه های افسردگی

• علل بروز افسردگی

• چند نوع افسردگی داریم

• راه های درمان افسردگی چیست

• چگونه با افسردگی بجنگید و آن را شکست دهید

 

افسردگی به عنوان یک اختلال خلقی طبقه بندی می‌شود. ایجاد احساس غم و اندوه، خشم، بی ارزشی و ناامیدی از عمده‌ترین عوارض افسردگی است که سبب ایجاد اختلال در فعالیت‌های روزمره، از بین رفتن بهره‌وری، تاثیر بر روی روابط اجتماعی و ایجاد مشکلات جسمانی خواهد شد. بیماری‌های جسمانی که در نتیجه ابتلای یک شخص به افسردگی می‌توانند شدید‌تر شوند عبارتند از، آرتروز، آسم، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، دیابت و چاقی.

افسردگی یک اختلال رایج است که بسیاری از افراد یا به صورت طولانی مدت و یا به صورت دوره‌های کوتاه چند هفته‌ای با آن درگیر بوده‌اند. مهم است که بدانید احساس ضعف جز طبیعی از زندگی است و حوادث غم انگیز و ناراحت کننده برای همه ما اتفاق می‌افتد. اما اگر به طور منظم احساس ضعف و ناامیدی می‌کنید ممکن است که درگیر افسردگی باشید.

افسردگی یک بیماری جدی است و بدون درمان مناسب می‌تواند بدتر شده و پس از مدتی زندگی شما را به طور کامل مختل کند.

نشانه های افسردگی

هر چند که گفتیم افسردگی مربوط به تغییرات خلقی است اما علائم آن چیزی بیش از یک احساس غم ساده است. افسردگی شدید دارای علائم مختلفی است که بر روحیه و بدن شما تاثیر گذاشته و ممکن است دائمی یا موقتی باشند. علائم افسردگی در زنان، افسردگی در مردان، نوجوانان و کودکان دارای تفاوت‌هایی است که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• علائم افسردگی در مردان: تغیرات خلق و خو، عصبانیت، پرخاشگری، تحریک پذیری، اضطراب، بی‌قراری عاطفی، احساس پوچی، غم و ناامیدی، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره، خستگی مزمن، تفکرات خودکشی، نوشیدن مشروبات الکلی و مصرف مواد مخدر، کاهش میل جنسی، از دست دادن تمرکز، دشوار بودن انجام فعالیت، تغییرات الگوی خواب به صورت بیخوابی یا خواب آلودگی بیش از حد، خستگی جسمی مانند سردرد و بدن درد از جمله اصلی‌ترین و شایع‌ترین علائم افسردگی در مردان است.

• علائم افسردگی در زنان: تغییرات در خلق و خو مانند تحریک پذیری بسیار بالا، احساس غم و پوچی، اضطراب و ناامیدی، کناره گیری از فعالیت‌های اجتماعی، افکار خودکشی، مشکل در توانایی‌های شناختی مانند فکر کردن و صحبت کردن، تغییر در الگوی خواب به صورت مشکل در خوابیدن صحیح در طول شب یا بیدار شدن زود هنگام از خواب، کاهش انرژی و خستگی زیاد، تغییر در اشتها، تغییر وزن، درد‌های جسمی مانند سردرد و بدن درد از جمله مهم‌ترین علائم افسردگی در زنان است. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره تاثیرات سحرخیزی برای مقابله با افسردگی زنان بیشتر بخوانید. 

• علائم افسردگی در نوجوانان و کودکان: عصبانیت، نوسانات خلقی مانند شادی یا غم بیش از حد، گریه کردن، احساس بی‌لیاقتی به صورتی که تصور می‌کند نمی‌تواند هیچ کاری را درست انجام دهد، مشکل در تحصیل، اجتناب از حضور در جمع دوستان، مشکل در تمرکز و کاهش عملکرد تحصیلی، ایجاد مشکل در الگوی خواب، تغییر در اشتها، کاهش وزن یا تمایل به پرخوری از جمله اصلی‌ترین علائم افسردگی در نوجوانان و کودکان است.

این علائم به وضوح نشان می‌دهد که افسردگی فقط در ذهن نیست و چیزی فراتر آن است. افسردگی علاوه بر روان، جسم را نیز به طور فزاینده‌ای درگیر خود می‌کند.

علل بروز افسردگی

علل بسیار زیادی از جمله شرایط محیطی و پارامترهای بیولوژیکی ممکن است موجب بروز افسردگی شوند. اما در این بخش به معرفی و بررسی شایع‌ترین‌ آن‌ها خواهیم پرداخت.

1. سابقه خانوادگی: اگر بستگان درجه یک شما سابقه افسردگی یا دیگر اختلالات خلقی داشته باشند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی قرار دارید.
2. تجربیات تلخ کودکی: برخی از رویدادها و نحوه واکنش اطرافیان سبب ایجاد ضربه‌های روحی و عاطفی در کودک می‌شود که در بزرگسالی ممکن سبب بروز افسردگی شود.
3. ساختار مغز: اگر لوپ پیشانی مغز شما فعالیت کمی داشته باشد، خطر ابتلا به افسردگی افزایش می‌یابد. دانشمندان هنوز نمی‌دانند این اتفاق قبل یا بعد از شروع علائم افسردگی رخ می‌دهد.
4. شرایط خاص پزشکی: برخی از بیماری‌ها مانند بیماری‌های مزمن، بی‌خوابی، اختلال بیش فعالی، اختلال کمبود توجه (ADHD) و دردهای بدنی می‌توانند فرد را در معرض خطر بیشتر ابتلا به افسردگی قرار دهند.
5. سابقه رفتارهای پر خطر: برخی از رفتارهای پر خطر مانند مصرف مشروبات الکلی یا اعتیاد به مواد مخدر خطر افسردگی را افزایش می‌دهند.

علاوه بر ۵ علت مهم بالا، عزت نفس پایین و خود انتقادی، سابقه بیماری‌های روانی، مصرف برخی از داروها، وقوع حوادث استرس‌زا، از دست دادن فردی که به او علاقه فراوانی دارید و مشکلات اقتصادی و اجتماعی از دیگر عوامل ایجاد افسردگی است.

چند نوع افسردگی داریم

بسته به شدت علائم، افسردگی را می‌توان به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. برخی از انواع افسردگی شامل دوره‌های خفیف و موقتی بوده و برخی دیگر دارای علائم شدید بوده و مدت زمانی زیادی فرد را درگیر خود خواهد کرد.

• اختلال افسردگی اساسی: این نوع شدید افسردگی است که همراه با احساسات مداوم غم، ناامیدی و بی ارزشی همراه بوده و خود به خود از بین نخواهد رفت. در این نوع افسردگی فرد نیاز دارد تحت نظر پزشک قرار بگیرد.

در صورتی که یک فرد حداقل ۵ علامت از علائم زیر را طی مدت زمان دو هفته به صورت مداوم تجربه کند دچار افسردگی اساسی است و باید برای تشخیص به پزشک مراجعه نماید.

1. بیشتر ساعات روز احساس افسردگی دارد
2. از دست دادن علاقه به فعالیت‌های منظم روزانه
3. کاهش یا افزایش وزن قابل توجه
4. خواب زیاد یا از دست دادن توانایی خوابیدن
5. از دست دادن قدرت تفکر و تمرکز
6. خستگی یا کمبود انرژی در اغلب روزها
7. احساس گناه یا بی‌ارزشی
8. افکار مکرر مرگ یا خودکشی

• اختلال افسردگی مداوم: به این نوع افسردگی دیستیمیا نیز گفته می‌شود و نوع خفیف اما مزمن افسردگی است. هرچند که اختلال افسردگی مداوم خفیف‌تر از نوع اساسی است اما می‌تواند اثرات بیشتری بر زندگی بگذارد چرا که مزمن بوده و مدت زمان بیشتری ادامه پیدا خواهد کرد. در صورتی که علاقه خود به فعالیت‌های عادی روزمره را از دست داده‌اید، احساس ناامیدی می‌کنید، عزت نفس خود را از دست داده‌اید و دیگر مانند گذشته بهره‌وری ندارید به پزشک مراجعه کنید، چرا که ممکن است مبتلا به نوع خفیفی از افسردگی باشید.

• اختلال دو قطبی: نوع دیگر افسردگی اختلال دو قطبی یا اختلال شیدایی-افسردگی است. این اختلال شامل ایجاد یک دوره جنون یا شیدایی با انرژی بسیار زیاد است. پس از این دوره شیدایی فرد مبتلا وارد یک دوره افسردگی کوتاه مدت شده و پس انرژی خود را دوباره باز می‌یابد. این روند تا زمانی که درمان نشود به هیمن صورت ادامه خواهد داشت.

• افسردگی فصلی: این نوع افسردگی مرتبط با تغییرات فصلی بوده و معمولا در فصول زمستان و پاییز اتفاق می‌افتد.

راه های درمان افسردگی چیست

درمان یک فرد افسردگی دارای دو بخش کلی است. بخش اول شامل روانکاوی و مشاوره به کمک روانشناس است که سبب می‌شود ابعاد ذهنی و روحی فرد بهبود یابد. بخش دوم شامل درمان‌های دارویی است و باید تحت نظر روانپزشک انجام گیرد.

طیف وسیعی از داروها وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای درمان انواع افسردگی استفاده کرد اما باید بدانید که تجویز آن‌ها تنها باید توسط روانپزشک صورت گیرد چرا که این داروها عوارض زیادی داشته و باید بر حسب نوع افسردگی فرد و به صورت دوره‌ای با دوزهای خاص مصرف شود. برخی از داروهای افسردگی چاق کننده هستند که در این مطلب می‌توانید درباره آنها بیشتر بخوانید. 

نکته مهمی که باید بدانید این است که دارو به تنهایی نمی‌تواند افسردگی را درمان کند. شناخت علل افسردگی، بهبود جنبه‌های روحی و احساسی فرد بخشی مهم از مسیر درمان این بیماری است. مراجعه منظم به روانشناس و شرکت در جلسات مشاوره را دست کم نگیرید.

در کنار دو درمان ذکر شده درمان‌های طبیعی نیز وجود دارند که می‌توانید به عنوان مکمل از آن‌ها استفاده کنید. قبل از صحبت درباره درمان طبیعی ذکر این نکته ضروری است که آن‌ها نمی‌توانند جایگزین مشاوره و دارو شوند و تنها باید از آن‌ها به صورت مکمل استفاده کرد.

• اسیدهای چرب امگا ۳: این چربی‌ها برای سیستم عصبی و سلامت مغز بسیار مهم هستند. افزودن مکمل‌های امگا ۳ یا مصرف غذاهایی که حاوی آن است می‌تواند به بهبود علائم افسردگی کمک کند.
• ویتامین‌های ب۱۲ و ب۶: این دو ویتامین تاثیر ویژه‌ای در کاهش علائم افسردگی دارند تا جایی که تحقیقات نشان می‌دهد پایین بودن سطح ویتامین‌های گروه ب خود از عوامل تشدید خطر افسردگی است.
• ویتامین دی: این ویتامین که از آن به عنوان ویتامین آفتاب نیز یاد می‌شود برای سلامت مغز، قلب و استخوان مهم است. معمولا افراد افسرده مقادیر کمتری ویتامین دی نسبت به سایرین در بدن خود دارند.

مکمل‌ها و گیاهان زیادی وجود دارند که ادعا می‌شود در درمان افسردگی موثر هستند اما اغلب آن‌ها در تحقیقات بالینی نتیجه موثری از خود نشان نداده‌اند. برای اطلاع از داروهای موثر و نحوه مصرف آن‌ها به اطلاعات عمومی اکتفا نکرده و حتما با پزشک مشاوره کنید.

چگونه با افسردگی بجنگید و آن را شکست دهید

تمام راه‌های درمانی گفته شده تا به اینجا مربوط به کمک گرفتن از مشاور و پزشک بوده است. اما خود فرد افسرده باید چه کند تا بهبود یابد. این موضوع قابل درک است که فرد افسرده انرژی و شوق انجام کار را از دست می‌دهد اما باید برای بهبود، او نیز در روند درمان مشارکت داشته باشد. در این بخش می‌خواهیم اقدامات کوچکی را معرفی کنیم که با انجام آن‌ها تغییرات بزرگی در زمینه بهبود افسردگی اتفاق می‌افتد.

• شرایط خود را بپذیرید: میلیون‌ها نفر در سرتاسر جهان وجود دارند که هر روز با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند. انکار و نادیده گرفتن افسردگی نه تنها به شما کمکی نمی‌کند بلکه سبب می‌شود شرایط بدتر بشود. اولین قدم در کمک به خود برای بهبود افسردگی پذیرفتن شرایط است.

• با عزیزانتان وقت بگذارد: افسردگی سبب انزوا و دوری از فعالیت‌های اجتماعی خواهد شد. از آن طرف انسان موجودی اجتماعی است و تنهایی بلند مدت می‌تواند علائم افسردگی را تشدید کند. سعی کنید در هفته چند ساعت را با دوستان، خانواده و یا هر کسی که از بودن در کنارش لذت می‌برید، بگذرانید.
• امروز قرار نیست فردای شما را خراب کند: حال، احساسات و افکار امروز به فردا تعلق ندارند. اگر امروز در برخاستن از رختخواب و رسیدن به اهدافی که برای خود تعیین کرده‌اید شکست خوردید قرار نیست فردا نیز به همین صورت باشد. به خود متذکر شوید که فردا می‌تواند با یک شروع عالی همراه باشد.
• جزئیات را در نظر بگیرید نه کلیات: افسردگی به خودی خود سبب می‌شود احساس غم و اندوه داشته باشید. حال اگر یک اتفاق یا یک روز بد داشته‌اید نگاه کلی نداشته باشید. همیشه در دل یک روز بد دقیقه‌هایی هم وجود دارد که در آن‌ها اتفاقات خوبی برای شما رقم خورده است. سعی کنید بیشتر بر آن لحظات شاد و پر انرژی تمرکز داشته باشید.
• به صدای افسردگی گوش ندهید: فرد افسرده دائما صدایی را در سر خود می‌شنود که افکار منفی و غیر منطقی را فریاد می‌زند. گوش دادن به این صداها نه تنها سازنده نیست بلکه حال شما را نیز بدتر خواهد کرد.

• اهداف قابل دستیابی برای خود تعیین کنید: معمولا افراد برای خود یک لیست بلند بالا از کارهای سنگین می‌نویسند که اغلب موفق به انجام هیچ یک از آن‌ها نمی‌شوند. به جای تهیه این لیست طولانی یک یا دو هدف کوچک را امتحان کنید.
• به خود پاداش دهید: همه اهداف و همه موفقیت‌ها هر چند کوچک شایسته تقدیر و تجلیل هستند. پس از رسیدن به هدفی که برای خود تعیین کرده‌اید حتما برای خود یک جشن کوچک بگیرید و آن را مهم بدانید.

• کاری انجام دهید که از آن لذت می‌برید: افسردگی سبب می‌شود تا انرژی خود برای انجام کارهایی که قبلا از آن‌ها لذت می‌بردید را از دست بدهید. این موضوع به مرور زمان حال شما را بدتر می‌کند پس سعی کنید به گذشته برگشته و به دنبال کاری که از آن لذت می‌بردید، بگردید. این فعالیت‌ها باعث افزایش شدید روحیه و انرژی شما شده و کمک می‌کند تا بر علائم افسردگی خود غلبه کنید.
• وقت خود را در طبیعت بگذرانید: قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند سطح سروتونین را افزایش دهد که این موضوع سبب بهبود خلق و خو می‌شود. پیاده روی در جنگل، کوهنوردی، کنار رودخانه نشستن و … فعالیت‌های هستند که می‌تواند شما را از هیاهوی روزانه دور کرده و به آرامش برساند. همچنین از درمان افسردگی با ورزش غافل نشوید.
• در دنیای احساسات خود غرق شوید: سرکوب احساسات و عواطف ممکن است برای کنار آمدن با افسردگی راه حل خوبی به نظر برسد اما تکنیک بسیار مخربی است. بد یا خوب بودن احساسات خود را بپذیرید و سعی کنید با آن کنار بیایید. انسان یک روز شاد است و ممکن است روز بعد غمگین باشد. سعی کنید در چنین شرایطی علل شادی و غم خود را یادداشت کنید تا با کمک مشاور بتوانید آن‌ها را عمیق‌تر بررسی کنید.

• ورزش کنید: فعالیت‌های ورزشی به خصوص به صورت دسته جمعی نه تنها به سلامت بدن شما کمک می‌کند بلکه سبب ایجاد شادی، نشاط و انرژی می‌شود.
• آنچه می‌خورید و می‌نوشید بر احساسات شما تاثیر می‌گذارد: هیچ رژیم یا غذای عجیبی وجود ندارد که بتواند شما را از افسردگی و احساس غم نجات دهد. با این حال داشتن یک رژیم غذایی سالم سرشار از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی در کنار کاهش مصرف چربی، شکر، غذاهای فرآوری شده و نوشابه می‌تواند قدم موثری در جهت بهبود علائم افسردگی باشد. در این مطلب می‌توانید درباره رژیم غذایی سالم برای درمان افسردگی بخوانید.
• خواب کافی داشته باشید: افسردگی با برهم ریختن چرخه خواب سبب ایجاد اختلال در آن می‌شود. سعی کنید برای مقابله با بی خوابی شبانه و افسردگی یک برنامه منظم برای خواب خود داشته باشید به این صورت که هر شب راس یک ساعت مشخص به رختخواب رفته و فردا صبح  از خواب بیدار شوید. خواب مناسب به تعادل انرژی در طول روز کمک زیادی می‌کند.

سخن پایانی 

افسردگی یکی از بیماری‌های روحی است که در صورت درمان نشدن آسیب جدی‌ای به سلامتی وارد می‌کند. اگر احساس افسردگی دارید، آن را جدی بگیرید و تصور نکنید به خودی خود درمان می‌شود. چه بسار افسردگی ممکن است مزمن شده و سال‌های بعد با اتفاق، بحران یا تغییرات جدی‌ای در زندگی‌تان بازهم به سراغتان بیاید. در این مطلب درباره علائم افسردگی برای‌تان نوشته‌ایم. همچنین مطالب مرتبطی را به شما پیشنهاد دادیم تا بتوانیم به بخش زیادی از پرسش‌های‌تان پاسخ داده باشیم.