افسردگی در بارداری برای برخی از زنان اتفاق میافتد و ممکن است روزهای سختی را برای مادر به وجود آورد. بانوان ممکن است در طول دوران زندگی خود بارها به بیماری دپرسیون یا همان افسردگی دچار شوند، اما میزان ابتلا به این بیماری در افراد مختلف با توجه به شرایط فردی هرکس متفاوت است. بارداری در اکثر زنان با احساس هیجان و شادی همراه است، ولی در بعضی از مادران با حالات روحی متفاوتتری (ناراحتی و غم) بروز میکند. این دوران میتواند یکی از مهمترین دورههای زندگی زنان با ایجاد تغییرات شدید هورمونی و عصبی باشد و احتمال ابتلای آنها به افسردگی در این مرحله از زندگی بسیار چشمگیر بوده و حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از مادران باردار جهان را شامل میشود. بانوانی که در زمان حاملگی و برای طولانی مدت، دچار بیماریهای روحی و روانی میشوند، ممکن است سلامت جسمی و روحی خود و جنین را در معرض خطر قرار دهند. جنین انسان علاوه بر تغذیه از بدن مادر به وسیله جفت، به اعصاب سالم و بدون تشویش او جهت حفظ آرامش خود و بهبود سیستم خونی و عصبی- نخاعی جهت رشد هرچه بهتر و سریعتر نیازمند است. کمک به مادران برای به دنیا آوردن فرزندان سالم در حقیقت کمک به ساخت جامعهای درخشان است. در این متن سعی میکنیم شما را با عوامل موثر بر ایجاد افسردگی در دوران بارداری بیشتر آشنا کرده و راههای مقابله و درمان آن را به شما آموزش دهیم. پس با ما همراه باشید.
زنان ممکن است به دلایل مختلف مانند تغییرات هورمونی، فشارهای اجتماعی و بارداری و زایمان دچار افسردگی شوند. در این مطلب در این باره که علائم افسردگی در زنان چیست به طور مفصل نوشتهایم که خواندن آن را به شما پیشنهاد میدهیم. اما در ادامه، درباره افسردگی در دوران بارداری مینویسیم.
از هر ۱۰ مادر باردار حداقل یک نفر به افسردگی دچار میشود. بروز این بیماری در دوران حاملگی ممکن است غیرقابل باور باشد، زیرا مقدار ترشح هورمونهای زنانه استروژن و پروژسترون در این دوران به طرز چشمگیری افزایش مییابند.
این هورمونها باعث کاهش میزان افسردگی و همچنین، باعث ایجاد احساس شادی و امید در زنان میشوند. به همین دلیل است که در دوران بعد از زایمان به دلیل کاهش ناگهانی سطح ترشح این هورمونها ابتلا به بیماری افسردگی و همچنین بیماریهای روحی و روانی دیگر به شدت افزایش مییابند.
با وجود این، ۱۰ درصد از مادران در دوران بارداری خود دچار افسردگی میشوند و نود درصد دیگر یا به طور کامل بدون علائم بوده و یا به صورت خیلی خفیف آن را بروز میدهند.
افسردگی در این دوران میتواند بسیار خطرساز باشد و موجب بروز علائم و بیماریهایی بیولوژیکی در جنین انسان شود. تشخیص این بیماری در این دوره مهم و حیاتی باید خیلی سریع صورت گرفته و قبل از شدت گرفتن آن، تحت کنترل درآمده و درمان شود.
بروز علائم این بیماری میتواند در هر مادر با مادر دیگر بسته به شرایط روحی و جسمی، محیط زندگی، نوع تغذیه، ژنتیک و بیماریهای زمینهای متفاوت باشد. هرچه میزان شدت این بیماری کم باشد، طول دوره درمان کوتاهتر شده و بیماری اثرات مخرب کمتری بر سلامت مادر و جنین میگذارد. شدت ابتلای مادران به افسردگی بعد از زایمان، به طور کامل بستگی به شدت بیمای در دوران بارداری دارد.
هر کدام از انسانها همانند اثر انگشتان خود، دارای شخصیت فردی و مشخصات جسمی منحصر به فرد هستند. خداوند انسانها را به صورت پیچیده و خارقالعادهای متفاوت از هم آفریده است. پس بعید است که تمامی انسانها عوارض و شدت یکسانی از یک بیماری نشان را نشان دهند. در مورد بیماری افسردگی نیز همین توضیح وجود دارد؛ مادران بارداری که دچار افسردگی میشوند براساس نوع شخصیت روحی- روانی و خصوصیات جسمی خود علائم متفاوتی از خود بروز میدهند. در ادامه چند نمونه از عوارض شایع این بیماری رو با شما در میان خواهیم گذاشت.
همانطور که پیشتر گفته شد، ابتلای زنان باردار به افسردگی کمی دور از ذهن به نظر میآید، ولی باید دانست که دلایل زیادی بر اثبات این قضیه وجود دارند. همانطور که میدانیم افزایش سطح هورمونهای زنانه در این دوران کمک شایانی به ایجاد احساس شادی و خوشبینی میکنند. اما در تعدادی از مادران به دلیل افزایش ناگهانی این سطح از هورمونها استروژن، پروژسترون و کورتیزول اعصاب مغزی-نخاعی دچار مشکلات شده و در ارسال پیام ها و سیگنالها به مغز توسط سیستم عصبی مشکلاتی ایجاد میشود.
علاوه بر این، تغییرات هورمونی به صورت ناگهانی در ایجاد حالات اضطرابی و تشنجی نقش بسیار زیادی ایفا می کند. وجود استرس و اضطراب در مادران باردار باعث ایجاد تنش و حالات روحی مشوش در آنها شده و آرامش ذهنی را به شدت کاهش میدهد. در ادامه به چند نمونه دیگر از دلایل ایجاد بیماری در مادران باردار بیشتر خواهیم پرداخت.
شدت ابتلا به افسردگی بارداری، در ماههای مختلف بسته به دلایل آن میتواند متفاوت باشد. در ماههای اول بارداری (سه ماهه اول) افزایش ناگهانی میزان ترشح هورمونهای زنانه و از همه مهمتر ترشح هورمون اچسیجی (Human chorionic gonadotropin) در ابتدای دوران بارداری توسط جفت، جهت تغذیه کامل تخم در رحم، باعث بروز تغییرات اساسی و ناگهانی در سیستم عصبی و مغزی بدن میشود. مقدار هورمون HCG که به آن گنادوتروپین نیز گفته میشود، در تشخیص بارداری با آزمایش ادرار و خون نقش مهمی ایفا میکند.
از اوایل تا اواسط ماه چهارم بارداری ترشح این هورمون افت شدیدی خواهد داشت. تغییرات ناگهانی هورمونها میتواند باعث ایجاد اخلال در عملکرد مغز و سیگنالهای منتهی به آن شده و موجب بروز علائم افسردگی در چند هفته اول بعد از تشکیل نطفه شود.
اکثر خانمها پس از شنیدن خبر بارداری و دیدن جواب مثبت آزمایش دچار هیجانات روحی شدید خواهند شد. بعضی از آنها بسیار خوشحال و شگفتزده شده و عدهای نیز ناراحت و دلواپس میشوند. همین امر میتواند در بروز و تشدید عوامل روحی بسیار موثر باشد. تغییرات هورمونی و شکلگیری جنین در اوایل بارداری باعث متلاطم شدن حالات جسمی و روحی در بدن فرد باردار شده و ممکن است باعث ایجاد مشکلات فراوانی از قبیل تغییرات خلق وخو، احساس بیحالی و کسلی، تهوع و استفراغ، نداشتن اشتها، ویارهای گاه و بیگاه، مشکلات گوارشی و نداشتن انگیزه شود.
در سه ماهه دوم بارداری به دلیل کاهش چشمگیر سطح هورمونهای اچسیجی، استروژن و پروژسترون مادران حس بهتری نسبت به سه ماهه اول دارند و مشکلات روحی و جسمی در آنها کاهش مییابد. بسیاری از آزمایشهای تشخیص سلامت جنین در این سه ماه انجام میشوند که از آن جمله میتوان آزمایش تشخیص جنسیت و آزمایشات تعیین میزان نقص مادرزادی (مانند سندروم داون) را نام برد. انجام این آزمایشات و دریافت جواب آنها خود میتواند عامل مهمی در بروز اضطراب و دگرگونیهای ذهنی شوند.
در سه ماهه سوم بارداری باز هم مقدار ترشح هورمونها از جمله استروژن و پروژسترون افزایش یافته و باعث ایجاد آشفتگیهای ذهنی و روحی میشود. خلق مادران باردار در این سه ماه تنگ شده و استرس و اضطراب آنها افزایش مییابد.
خستگی ناشی از طولانی شدن زمان بارداری، سنگینی شکم و فشار آورن آن به نخاع و کمر باعث ایجاد احساس ناخوشایند در مادران در این برهه از بارداری خواهد شد. مشکلات حرکتی و احساس ناتوانی در انجام کارها، نداشتن خواب مناسب و کافی، مشکلات فراوان در دفع ادرار و مدفوع، استرس زایمان، چرخیدنها و لگدزدنهای گاه و بیگاه جنین، ممکن است عبور از این مراحل را برای مادر دشوار کرده و کاهش افسردگی بارداری را تشدید کند.
جنین به طور کامل در رحم و در درون بدن مادر رشد و نمو مییابد به همین دلیل تغییرات روحی و جسمی مادر میتواند بر روی او تاثیرگذار باشد. تحقیقات اخیر نشان دادند، که افسردگی طولانی مدت در زمان بارداری میتواند اثرات مخربی بر بیولوژیک و رفتارهای زیستشناختی نوزادان و کودکان بعد از بدو تولد داشته باشد.
اگرچه، همه مادران کم و بیش در دوران بارداری با مشکلات روحی و روانی از جمله استرسها و ترسهای فراوان روبهرو میشوند، ولی نمیتوان تمام این حالات روحی را برای سلامت جنین خطرساز دانست. در بسیاری از موارد این احساسات گذرا بوده و تاثیر مخربی بر جنین نخواهند گذاشت. اما مشکلات زیر در صورت عدم رسیدگی ممکن است سلامت جنین را تهدید کند:
در بیان کلی هورمون کورتیزول که سطح ترشح آن در دوران بارداری بسیار افزایش مییابد، نقش بسیار مهمی در ایجاد استرس و اضطراب بارداری دارد. مصرف داروهای شیمیایی در دوران بارداری و یا قبل از آن میتواند در بروز علائم افسردگی در مادران بسیار موثر باشد. بسیاری از مادران به دلیل داشتن اضطراب فراوان در این دوران شروع به مصرف خودسرانه داروهای ضدافسردگی مانند قرص سرترالین میکنند.
زنان بارداری که مواد مخدر و سیگار مصرف میکنند، ممکن است سلامت جنین را به خطر میاندازند. به همین دلیل بهتر است قبل از تصمیم به بارداری، به دنبال راههایی برای ترک سیگار باشند. اگرچه، برخی اوقات مادران بعد از بارداری و برای فرار از افسردگی به استعمال دخانیات و مصرف مواد مخدر روی میآورند. از این رو، ضروری است، مادران برای مقابله با افسردگی دوران بارداری، به خوبی آموزش ببینند و در صورت احساس افسردگی، فعالیتهایی همچون یوگا انجام دهند.
تمامی این عوامل به تنهایی میتوانند باعث افزایش خطر سقط جنین در دوران بارداری شوند. در صورت طولانی شدن زمان ابتلا به افسردگی در مادران باردار باید منتظر بروز عوارض آن در جنین و کودکان بود. همچنین عدم توجه به افسردگی در دوران حاملگی ممکن است افسردگی بعد از زایمان در زنان را تشدید کند.
فرزندانی که مادران آنها دوران بارداری شرایط سخت، همراه با مشکلات روحی فراوان داشتهاند، مواردی از قبیل اجتماعی نشدن کودکان در جامعه، ایجاد مشکلاتی در بیان، کاهش میزان هوش و حافظه و ایجاد حالات رفتاری نامناسب (پرخاشگری) در دوران کودکی و نوجوانی آنها دیده میشود. اما، از علائمی که میتواند در دوران جنینی و نوزادی به وجود آید وزن نگرفتن و ضعف جسمانی جنین و نوزاد تازه متولد شده خواهد بود. با وجود این، تاثیر افسردگی مادران در دوران بارداری بر حالات روحی و جسمی فرزندان به طور حتم به اثبات کامل نرسیده است.
بسیاری از مردان هنگام بارداری شریک زندگی خود دچار مشکلات روحی و روانی میشوند. شاید باور نکنید، ولی درصد قابل توجهی از پدران، این دوران را با افسردگی سپری میکنند. برخی از دلایل بروز دپرسیون یا افسردگی در مردان در زمان بارداری همسرانشان را با شما در میان میگذاریم.
برای کم شدن اثرات مخرب این بیماری در مردانی که همسران باردار دارند، روش های زیادی بیان شده است، که با هم چند نمونه از آنها را مطالعه میکنیم.
درمان افسردگی در دوران بارداری بسته به شدت و مدت ابتلای مادر به آن شامل روشهای متفاوتی میشود. بسیاری از مادرانی که از قبل زمینه ابتلا به مشکلات روحی را داشتهاند در این دوران با شدت بیشتری آن را تجربه خواهند کرد. ولی اکثر مادران باردار (حدود نود درصد) شاید هیچ علائم و نشانهای از این بیماری بروز نداده و یا به صورت کاملا خفیف و نامحسوس از آن بگذرند.
در این دوران ممکن است خوانواده، به خصوص همسر از وضعیت بارداری در سه ماهه اول خسته شده و میزان تحملشان کاهش یابد. برای داشتن حاملگی بدون بیماری و آسیب و داشتن نوزادی سالم باید تا حد امکان خانواده و در اولویت اول همسر میزان درک و طاقت خود را افزایش داده و حمایت خالص و بیشمار خود را در طول این دوران دریغ نکنند. ایجاد محیط شاد و به دور از هرگونه تشویش و استرس توسط خانواده و به خصوص همسر میتواند باعث کاهش علائم بیماری شده و بهبود آن را تسریع ببخشد. بالا بردن میزان تحمل و درک از شرایط و ابراز همدردی با فرد باردار توسط نزدیکان، میتواند نقش مهمی در کاهش ایجاد تنشهای محیطی و بهبود روابط ایفا کند. مردان باید بدانند همسر باردار آنها، در شرایط روحی و جسمی بسیار دشواری قرار دارد و نباید مثل گذشته از او انتظار داشته باشند.
داشتن برنامه غذایی مناسب و تغذیه درست میتواند از بروز این بیماری جلوگیری کند. در این مطلب میتوانید درباره بایدها و نبایدهای رژیم غذایی دوران بارداری بیشتر بخوانید.
داشتن فعالیتهای روزمره مناسب و انجام تمرینات ورزشی زیر نظر فرد مجرب میتواند مدت زمان ابتلا به افسردگی را به شدت کاهش داده و از خطرات آن روی مادر و جنین بکاهد. یوگا بارداری میتوانید در کنترل افسردگی حاملگی موثر باشد.
ورزشهای هوازی و استقامتی به خصوص یوگا میتوانند، بهترین نتیجه را در بهبود روند افسردگی در دوران بارداری داشته باشند. یوگا نه تنها میتواند جسم انسان را مانند اکثر ورزشهای هوازی بهبود بخشید و به آن احساس سلامتی دهد، بلکه میتواند ذهن انسان را به اثرات مخرب استرس، تنشهای محیطی و انرژیهای منفی پاک کرده و طراوت خاصی به آن ببخشد.
افسردگی در مادران باردار با نظم خاص در ساعت خواب و بیداری بسیار کمتر رخ میدهد. به طور کلی، افسردگی در زنان سحرخیز، کمتر از سایرین است. درنتیجه، مادرانی که الگوی خواب منظمی دارند کمتر به افسردگی بارداری دچار میشوند.
علاوه بر این، شرکت در کلاسهای مشاورهای و رواندرمانی علاوه بر بهبود اوضاع در رفع توهمات و خیالات غیرواقعی نیز موثر است. گاهی از اوقات و طبق دستور متخصص و پزشک معالج، باید از داروهای شیمیایی ضدافسردگی استفاده شود. توصیه اکید بر این است که مصرف این داروها تا حد امکان کاهش یابند تا عوارض جانبی آنها به جنین آسیب نرسانند.
بارداری ممکن است شرایط دشواری را برای مادر به وجود آورد. علاوه بر مشکلات جسمی، سلامت روحی مادر نیز به دلیل تغییرات هورمونی و عوامل محیطی تحت تاثیر قرار میگیرد. در نتیجه بیتوجهی به این موارد ممکن است مادر را به افسردگی بارداری مبتلا کند. به همین دلیل به محض مشاهده نشانههای افسردگی باید برای کنترل و درمان آن با روشهای غیر دارویی و همچنین درمان دارویی - در صورت نیاز و تایید پزشک- اقدام کنید تا سلامت مادر و جنین حفظ شود.
0 نفر امتیاز دادهاند
۵
۴
۳
۲
۱
لطفا دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید
حق همهی ماست که زندگی سالم و شادتری را تجربه کنیم. تمام تلاش تیمهای مختلف سبک زندگی همین است که حال شما بهتر شود.
کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به شرکت داده کاو(سهامی خاص) میباشد.