آسم واژه‌ای یونانی و بیانگر حالتی است که فرد دچار علائمی همانند خس خس سینه، حملات مکرر سرفه و تنگی نفس می‌شود. بیماری آسم در واقع بیماری مزمن تنفسی است که مجاری تنفسی ریه‌ها را درگیر می‌کند. این مجاری‌های تنفسی اجازه عبور اکسیژن به داخل ریه‌ها و خروج از آن را می‌دهند. در ادامه این مقاله به راه‌های درمان بیماری آسم نیز اشاره می‌کنیم؛ بنابراین تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

فهرست مطالب

• تعریف بیماری آسم

• انواع بیماری آسم

  • بیماری آسم در بزرگسالی

    • علائم بیماری آسم در بزرگسالی

  • بیماری آسم آلرژیک 

    • علائم بیماری آسم آلرژیک

  • بیماری آسم و بیماری مزمن انسداد ریوی

    • علائم بیماری مزمن انسداد ریوی در بیماری آسم

  • بیماری آسم ناشی از ورزش

    • علائم آسم ناشی از ورزش

  • بیماری آسم غیرآلرژیک

    • تفاوت آسم و آلرژی در چیست

  • علائم آسم شغلی

• حمله آسم چیست

• درمان بیماری آسم

• آیا بیماری آسم خطرناک است؟ 

• آیا بیماری آسم واگیردار است؟

تعریف بیماری آسم

اگر شما مبتلا به بیماری آسم هستید، این مجاری‌های تنفسی در ریه‌های شما همیشه ملتهب است و اگر مسئله‌ای باعث تحریک آنها شود، ممکن است حتی بیشتر ورم کرده و ماهیچه‌های اطراف آن تنگ‌تر شود. این اتفاق ورود هوا به داخل ریه و خارج از آن را دشوار می‌کند.

علاوه بر این ممکن است مجاری تنفسی از ترشحات مخاطی پر شود که مانعی برای تنفس راحت باشد. به همین علت است که در حملات آسم، تنگی نفس، سرفه‌های شدید و تنگی قفسه سینه احساس می‌شود. گفتنی است مبتلایان به آسم در شرایط شیوع بیماری کرونا، باید مراقبت‌های بیشتربی را انجام دهند. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره بیماری آسم و کرونا بیشتر بخوانید.

دلایل بروز بیماری آسم می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال عواملی همانند ژنتیک، آلودگی هوا و عوامل محیطی از جمله علل بروز بیماری آسم است. باید دقت شود که آسم در واقع بیماری نیست و نوعی از سندروم است که دستگاه‌های ایمنی، عصبی و تنفسی درگیر آن هستند. همچنین آسم انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

انواع بیماری آسم

انواع بسیار متفاوتی از بیماری آسم موجود است که هر کدام از آنها با موارد متفاوتی تحریک می‌شوند. شناخت نوع آسم می‌تواند در درمان و پیشگیری از آن به ما کمک کند. البته وظیفه تشخیص نوع دقیق آسم بر عهده پزشک متخصص است که از طریق معاینه بالینی مشخص می‌شود. در ادامه به طور مختصر به چند مورد از انواع مختلف این بیماری، علل و علائم بیماری آسم اشاره خواهیم کرد. 

بیماری آسم در بزرگسالی

بعضی از افراد تا زمان بزرگسالی نشانه‌ای از بروز بیماری آسم در خود ندارند. به این نوع آسم که در زمان بزرگسالی رخ می‌دهد، آسم بزرگسالی گفته می‌شود. حال سوال اصلی این است که علت بروز آسم در بزرگسالی چیست؟ باید در پاسخ گفت که عوامل بسیاری دخیل هستند. برای مثال بعضی از افراد  به مدت طولانی از عوامل تحریک کننده آسم دوری می‌کنند و وقتی در بزرگسالی در معرض این عوامل قرار می‌گیرند، سبب بروز علائم در بیمار می‌شود.

در سایر موارد، یک عفونت فراگیر در بدن ممکن است علت اصلی بروز علائم بیماری آسم باشد. برای مثال یک سرماخوردگی که تا مدت‌ها بعد از خوب شدن هنوز با سرفه‌های شدید همراه می‌شود.

علائم بیماری آسم در بزرگسالی

شایع‌ترین علائم آسم در بزرگسالان عبارتند از:

• سرفه کردن به خصوص شب‌ها، هنگام فعالیت و در حال خندیدن.
• تنفس مشکل 
• احساس تنگی قفسه سینه
• تنگی نفس
• خس‌خس سینه

بیماری آسم آلرژیک 

بین بیماری آسم و آلرژی همیشه رابطه‌ای وجود دارد. البته به این معنی نیست که هر کسی که آلرژی دارد، به بیماری آسم نیز مبتلاست یا هرکس مبتلا به بیماری آسم است حتما آلرژی دارد. با وجود این، مواد حساسیت‌زا مثل گرد و غبار، موی حیوانات یا نوع خاصی از مواد غذایی می‌توانند سبب تحریک و بروز حملات آسم در افراد شوند.

اگر در فرد بیمار تشخیص آسم آلرژیک داده شود، باید با کمک پزشک مواردی که ممکن است سبب تحریک و بروز علائم در او شوند را شناسایی و از آنها دوری کند. بعضی از موارد ممکن است خود باعث تحریک نشوند، ولی احتمال حمله آسم را تشدید کنند. این عوامل شامل هوای سرد، دود سیگار و قلیان، بوی عطر یا مواد عطری، آلودگی هوا و بوی شدید مواد شیمیایی هستند.

علائم بیماری آسم آلرژیک

علائم بیماری آسم آلرژیک همانند علائم آسم بزرگسالان است و تنها تمایز آن این است که این علائم به دلیل آلرژی یا حساسیت بروز می‌کنند. به این معنا که با بروز علائم حساسیت‌زا، فرد دچار سرفه‌های شدید، تنگی نفس، احساس فشار در قفسه سینه  و همچنین خس خس سینه می‌شود. 

بیماری آسم و بیماری مزمن انسداد ریوی

وقتی که علائم بیماری آسم به سختی درمان و یا کنترل شود، فرد به نوع شدید آسم مبتلا شده است. بیماری مزمن انسداد مجاری ریوی یا COPD یک مجموعه‌ای از بیماری‌هاست که باعث ایجاد مشکلات تنفسی و تنگ شدن مجاری هوا می‌شود.

بسیاری از افراد که مبتلا به بیماری آسم هستند معمولا به بیماری انسداد مجاری ریوی مبتلا نمی‌شوند، اما امکان کمی وجود دارد که فرد مبتلا هر دو بیماری را همزمان داشته باشد.

علائم بیماری مزمن انسداد ریوی در بیماری آسم

•  سختی در تنفس
• خس خس سینه
• سرفه‌های پی در پی
• احساس تنگی قفسه سینه
• خستگی مفرط
• توانایی کم برای انجام فعالیت‌های ورزشی
• تنگی نفس هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی

این علائم ممکن است در افراد شدید نباشد، ولی باید دقت داشته که هم‌پوشانی بیماری آسم با بیماری مزمن انسداد مجاری ریوی ممکن است کشنده باشد. بعضی از افرادی که به بیماری آسم مبتلا هستند ممکن است متوجه نشوند که بیماری انسداد مجاری ریوی نیز دارند. پس بهتر است به محض مشاهده علائم شدید تنگی نفس و سرفه‌های شدید، برای تشخیص درست به پزشک مراجعه شود.

بیماری آسم ناشی از ورزش

بیماری آسم ورزشی همان نوع از آسم است که هنگام انجام فعالیت ورزشی بروز می‌کند. علائم این بیماری زمانی نمایان می‌شود که مجاری تنفسی به دلیل فعالیت بدنی نازک می‌شود.

تحقیقات نشان داده است بیشتر ورزشکاران به بیماری آسم ورزشی مبتلا هستند که البته این مسئله مانعی برای انجام فعالیت ورزشی آنها نخواهد بود. شما می‌توانید با مصرف داروها زیر نظر پزشک خود به انجام فعالیت ورزشی مورد علاقه‌تان ادامه دهید.

علائم آسم ناشی از ورزش

علائم آسم ورزشی معمولا چند دقیقه بعد از انجام فعالیت ورزشی ظاهر می‌شوند و ممکن است از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بعد از آن هم ادامه یابند.

• تنگی نفس و خس خس سینه
• تنگی قفسه سینه
•  سرفه
• گلو درد
• معده درد
• پایین آمدن استقامت بدن هنگام انجام حرکات ورزشی

بیماری آسم غیرآلرژیک

آیا علائم بیماری آسم شما در آب و هوای شدید مثلا در گرمای تابستان یا سرمای زمستان عود می‌کند؟ آیا وقتی که سرما می‌خورید در نهایت منجر به حمله آسم می‌شود؟ آیا استرس و اضطراب سبب ظاهر شدن علائم آسم می‌شود؟ اگر پاسخ شما به سوالات بالا مثبت است احتمالا به بیماری آسم غیر آلرژیک مبتلا هستید.

علائم بیماری آسم غیر آلرژیک

سرفه کردن هنگام خندیدن یا ورزش کردن به خصوص در شب
تنگی نفس و سختی در تنفس
خس خس سینه
احساس تنگی قفسه سینه
گفتنی است، عواملی که می‌توانند بیماری آسم غیر آلرژیک را تشدید کنند شامل ورزش، عفونت، استرس و اضطراب، وضعیت آب و هوا، مواد غذایی و حساسیت دارویی می‌شوند.

تفاوت آسم و آلرژی در چیست

آلرژی‌ها در حقیقت پاسخ سیستم ایمنی ما به موارد حساسیت‌زایی مثل گرد و غبار، موی حیوانات یا مواد غذایی است که باعث بروز علائمی همانند خارش چشم، بینی، دهان، آبریزش بینی، عطسه‌های پی در پی و خشکی پوست می‌شود. این درحالیست که بیماری آسم، بیماری مجاری تنفسی است و به دلیل تنگ شدن مجرای تنفسی، اکسیژن خود کاهش می‌یابد. 

علائم آسم شغلی

بیماری آسم شغلی زمانی عود می‌کند که فرد در محل کار خود در معرض مواد حساسیت‌زا و تحریک کننده قرار گیرد. برای مثال مواد شیمیایی، آلودگی هوای محیط کار و گرد غبار موجود در آنجا باعث بروز این بیماری می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید که آیا آسم شما هم در اثر قرار گرفتن در معرض مواد در محل کارتان است سعی کنید به سوالات زیر پاسخ دهید.

• آیا اسم شما موقعی شروع شد که کارتان را تغییر داده‌اید؟
• آیا با خروج از محل کارتان، بیماری آسم شما بهتر می‌شود؟
• آیا مواد شیمیایی و شرایط موجود در محل کارتان باعث می‌شود به سختی نفس بکشید؟

حمله آسم چیست

حال که با انواع آسم و علائم آن آشنا شدیم بهتر است به یکی از موضوعات مهمی که ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری آسم رخ دهد، بپردازیم. به بدتر شدن ناگهانی علائم آسم حمله آسم گفته می‌شود. طی این حمله، ماهیچه‌های اطراف مجاری هوا سفت و تنگ شده و مانع از تنفس راحت و ورود اکسیژن و خروج آن از ریه‌ها می-شوند. با ملتهب شدن دیواره ریه، فرد به سختی نفس می‌کشد. تمام این اتفاقات سبب بروز علائم شدیدی همانند سرفه‌های شدید، خس خس سینه، ناتوانی در ادامه فعالیت‌های روزمره و احساس فشار در قفسه سینه خواهد شد. دیگر علائم حمله آسم شامل:

• خس خس شدید سینه به هنگام دم و بازدم
• سرفه‌های شدید که متوقف نمی‌شوند
• تنفس بسیار سریع و خارج از حالت معمول
• درد قفسه سینه یا احساس فشرده شدن آن
• تنگ شدن و سفت شدن ماهیچه‌های گردن و قفسه سینه
• به سختی صحبت کردن
• احساس ترس و اضطراب شدید
• صورت رنگ و رو رفته و رنگ پریده
• تبدیل رنگ لب‌ها و ناخن از صورتی نرمال به آبی

یکی از نکات حائز اهمیت هنگام حمله آسم این است که محض تشخیص این علائم در خود باید برای رفع آن اقدام کنید. زیرا این علائم در کوتاه مدت شدت پیدا می‌کنند. اگر به محض تشخیص علائم بیماری آسم درمان آغاز نشود، نفس کشیدن سخت‌تر خواهد بود و خس خس سینه افزایش خواهد یافت.

علائم بیماری آسم تا زمانی ادامه خواهند داشت که فرد قدرت تکلم را از دست می‌دهد. همچنین، اطراف لب‌ها کبود شده و اکسیژن خون به شدت کاهش می‌یابد. در نهایت ممکن است باعث از بین رفتن هوشیاری و حتی مرگ منجر شود.

افراد ممکن است پس از تشخیص نشانه‌ های بیماری آسم برای جلوگیری از شدیدتر شدن علائم از اسپری آسم یا برونکودیلاتور استفاده کنند. اگر حمله آسم شدیدتر شد حتما باید با اورژانس تماس گرفت. همچنین برخی از افراد هنگام بروز حمله آسم از دستگاه پیک فلومتر استفاده می‌کنند. پیک فلومتر دستگاهی است که با کمک آن می‌توان سرعت هوای خروجی از ریه‌ها را هنگام یک بازدم قوی اندازه‌گیری کرد. این دستگاه به بیماران مبتلا به آسم کمک می‌کند تا روند بیماری خود را در نظر داشته باشند و از بروز حمله آسم جلوگیری کنند.

حمله آسم خفیف در بین بیماران مبتلا به آسم شایع‌تر است. این علائم ممکن است پس از درمان از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه یابند و در نهایت به حالت طبیعی بازگردد. حمله آسم شدید کمتر احتمال بروز بین بیماران را دارد. مدت زمان این حمله‌ها بیشتر است. همچنین علاوه. برنیاز به مراقبت‌های پزشکی، زمان بهبودی طولانی‌تری دارند. 

درمان بیماری آسم

کلید درمان بیماری آسم تشکیل شده است از پیشگیری و کنترل علائم آن. درمان این بیماری معمولا شامل آگاه بودن از علائم آن، آگاهی از عوامل تحریک کننده  و دوری ازآنها، پیگیری و کنترل کردن روند بیماری است تا مطمئن شوید داروها موثر هستند. در زمان بروز حمله آسم هم شاید به استفاده از اسپری تنفسی نیاز داشته باشید.

درمان بیماری آسم علاوه بر آگاه بودن از علائم و دوری از موارد تحریک کننده شامل دو بخش می‌شود:

• درمان دارویی به وسیله داروهای کنترل کننده یا پیشگیری کننده آسم

این گروه از داروها به منظور درمان طولانی مدت بیماری آسم باید مصرف شوند و در مدت زمانی طولانی موجب بهبود بیمار می‌شوند و در ابتدای این لیست داروهای استرويئدی قرار دارند. داروهای استروئیدی به دلیل اینکه خاصیت کاهش تورم و التهابات مجاری تنفسی را دارند راه‌های عبور اکسیژن را باز کرده و موجب تنفس بهتر و راحت‌تر می‌شوند. در نتیجه استفاده از این داروها در طولانی مدت باعث پیشگیری از بروز علائم و تشدید شدن آنها شده و می‌توان به وسیله آنها بیماری آسم و حملات آن را تحت کنترل درآورد.

از دیگر داروهای موجود در این گروه می‌توان به تئوفیلین، ترکیب بتاآگونیست‌ها طولانی اثر و استرویئدهای استنشاقی، کرومولین سدیم و داروهای ضد لکوترینی اشاره کرد.

• درمان دارویی با داروهای زود اثر یا نجات بخش

داروهای زود اثر یا نجات بخش در مواقعی مورد استفاده قرار می‌گیرند که به درمان سریع بیماری آسم و حمله آسمی نیاز است. همچنین ممکن است این داروها قبل از انجام فعالیت ورزشی طبق نظر پزشک مصرف شوند تا از بروز علائم طی فعالیت بدنی جلوگیری کنند.

برای مثال اگر شما مشاهده می‌کنید علائم بیماری آسم در حال تشدید است و امکان حمله آسم وجود دارد، باید از اسپری تنفسی خود استفاده کنید. اما اگر به صورت مداوم از آن استفاده کنید دیگر اثر بخشی قبل را نخواهد داشت و در این شرایط برای درمان باید از داروهای کنترل کننده طولانی مدت استفاده کنید.

داروهای زود اثر بخش شامل بتاآگونیست‌های زود اثر، آنتی‌کلینرژیک‌های استنشاقی، استروییدهای سیستمیک و ترکیبات تئوفیلین هستند.

یکی دیگر از روش‌هایی که ممکن است در درمان بیماری آسم آلرژیک اثر بخش باشد استفاده از داروها و یا تزریق آنها به منظور کنترل آلرژی است. افرادی که مبتلا به آسم آلرژیک هستند می‌توانند با تزریق هفته‌ای یکبار داروهای ضد حساسیت، آلرژی خود را به موارد حساسیت‌زا کنترل کنند. البته غیر از تزریق، داروهای خوردنی هم وجود دارند که می‌توانند در این راه کمک کننده باشند.

پرسش‌های رایج

آیا بیماری آسم خطرناک است؟ 

بیماری آسم در صورتی خطرناک است که طی حمله شدید آسم اقدامات پزشکی صورت نگیرد. در نتیجه، راه‌های تنفسی مسدود شده و پس از مدتی بیمار بیهوش می شود. وممکن است جان خود را از دست بدهد، اما با پیشگیری به موقع و تشخیص علائم قبل از حمله آسم و به وسیله داروهای زود اثر مثل اسپری تنفسی می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.

آیا بیماری آسم واگیردار است؟

 بیماری آسم بیماری واگیرداری نیست و دلایل بروز آن می‌تواند ژنتیکی باشد یا عوامل محیطی و عفونت باعث پدید آمدن آن شوند. در نتیجه خطری شما را در مجاورت فرد مبتلا به آسم تهدید نمی‌کند.

سخن پایانی 

شناخت دقیق بیماری آسم و نشانه‌های آن به ما کمک می‌کند که در صورت بروز علائم آن به پزشک مراجعه کنیم و در صدد درمان آن باشیم. همچنین اگر به بیماری آسم مبتلا هستیم برای درمان موثر باید از نوع دقیق آن آگاه باشیم و با علائم و موارد محرک آن آشنایی کاملی داشته باشیم تا در صورت نمایان شدن آن اقدامات پیشگیرانه را انجام دهیم. همچنین با دانستن ساز و کار بدن هنگام حمله آسم، احتمال جلوگیری از آن را خواهیم داشت. پس امیدواریم با ذکر کردن تمامی موارد مورد نیاز شما توانسته باشیم کمکی در تشخیص و درمان این بیماری کرده باشیم.