همه ما درباره خواص امگا ۳ مطالب زیادی شنیده و خوانده‌ایم. این اسید چرب که در روغن به دست آمده از بدن جانورانی چون ماهی و برخی آبزیان دیگر وجود دارد،توسط کارخانجات دارویی به صورت کپسول‌هایی درآمده و به عنوان مکمل مصرف می‌شوند. اما آیا مصرف خودسرانه این مکمل‌ها بی ضرر است؟ یا خوردن آن‌ها برای همه فایده دارید؟ برای گرفتن پاسخ این سوالات، شما را به خواندن ادامه مطلب دعوت می‌کنیم.

آنچه در این مطلب می‌خوانید:

آیا مصرف قرص امگا ۳ برای همه لازم است

کارآزمایی اول، وایتال (VITAL)

کارآزمایی دوم، ردیوس-ایت (REDUCE-IT)

کدام مکمل امگا ۳ را انتخاب کنیم

نتایج تحقیقات درباره مصرف قرص  امگا ۳

آیا مصرف قرص امگا ۳ برای همه لازم است

به لطف تحقیقات جدید انجام‌شده می‌توان پاسخ روشن‌تری به این پرسش داد. با وجود آنکه هیچ مدرک قطعی‌ای وجود ندارد که امگا ۳ خواصی که به آن نسبت می‌دهند را داراست اما حدود ده درصد از بزرگسالان در آمریکا به طور مداوم از این مکمل استفاده می‌کنند.

نتایج دو مطالعه جدید که در نوامبر ۲۰۱۸ منتشر شده‌اند تا حدودی روشن می‌کنند که مصرف امگا ۳ برای چه کسی می‌تواند مفید باشد و برای چه کسی احتمالا بی‌اثر خواهد بود.

کارآزمایی اول، وایتال (VITAL)

اولین مطالعه، مربوط به کارآزمایی بالینی ویتامین دی و امگا ۳ (VITAL) بود. این تحقیق بزرگ چند ساله با شرکت ۲۵۸۷۱ شرکتکننده بزرگسال سالم و بدون سابقه بیماری قلبی عروقی، انجام شد. «جوآن ای منسن»، استاد رشته پزشکی و سرپرست تحقیقات و «مایکل و لی بل»، اساتید بهداشت زنان در دانشکده پزشکی هاروارد می گویند: «این گروه از نظر نژادی متنوع انتخاب شد تا نمونه‌ای کوچک از جامعه باشد».

در میان آزمایش‌های مختلفی که محققان انجام دادند، این مسئله بررسی شد كه آیا دریافت دوز متوسط ​​(یک گرم در روز) از یک قرص امگا ۳، در مقایسه با دارونما از وقوع حوادث قلبی عروقی شدید پیشگیری می‌كند یا خیر. توجه داشته باشید که منظور از حوادث قلبی عروقی فقط حمله قلبی نیست، بلکه سكته و آنژیوپلاستی برای باز کردن رگ‌های مسدود‌شده را نیز شامل می‌شود. دکتر منسون می گوید: «این یافته‌ها تا حدودی پیچیده و ظریف هستند و نمی‌توان به این سوال پاسخ ساده بله یا خیر داد. این مکمل در بعضی گروه‌ها اثرات مفیدی داشت، در حالی که برای گروه دیگر بی‌اثر بود». او می‌گوید اگرچه تصور می‌شد مصرف روزانه یک گرم مکمل امگا ۳ به طور قابل توجه حوادث قلبی عروقی را کاهش نمی‌دهد، اما شاهد کاهش ۲۸ درصدی در سکته‌های قلبی و همچنین علائم امیدوارکننده‌ای برای سایر مشکلات قلبی بودیم. با وجود آنکه به نظر می‌رسید این مکمل برای محافظت از افراد سالم در برابر مشکلات قلبی آینده بی‌تاثیر باشد، اما طبق مشاهدات برای گروه‌های خاصی سودمند بود. به ویژه برای افرادی که در هفته کمتر از ۱.۵ وعده ماهی در برنامه غذایی خود داشتند یا اصلا ماهی نمی‌خوردند. دکتر منسن گفت: «در این افراد، شاهد کاهش ۱۹ درصدی حوادث قلبی عروقی و کاهش ۴۰ درصدی حمله‌های قلبی بودیم». دکتر منسن گفت مکمل‌های امگا ۳ برای شرکت‌کنندگان آمریکایی-آفریقایی نیز مفید بودند و حمله‌های قلبی در این گروه از افراد در مقایسه با کسانی که دارونما مصرف می‌کردند، ۷۷ درصد کاهش داشت. هنوز مشخص نیست که چرا مصرف مکمل برای این گروه نسبت به بقیه مفیدتر است؛ از این رو برای تایید این یافته به مطالعات بیشتری نیاز داریم.

کارآزمایی دوم، ردیوس-ایت (REDUCE-IT)

مطالعه دوم کارآزمایی کاهش حوادث قلبی عروقی با مداخله سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا بود که به اختصار (REDUCE-IT) نام‌گذاری شد. این کارآزمایی شامل بیش از هشت هزار فرد میانسال با سطح تری ‌گلیسیرید بالا بود که سابقه یک حادثه قلبی عروقی، یا عوامل ریسک آن را داشتند. این مطالعه با این هدف انجام شد که مشخص شود آیا مصرف دوز بالای روزانه چهار گرم امگا ۳، در مقایسه با افرادی که دارونما مصرف می‌کنند، تاثیری در جلوگیری از افراد در برابر حوادث قلبی عروقی دارد یا خیر. این کارآزمایی به سرپرستی دکتر دیپاک بات، متخصص قلب و عروق و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد، انجام شد و نتایج آن نشان داد خطر مرگ در اثر ابتلا به بیماری قلبی یا بروز بیماری قلبی و عروقی در کسانی که مکمل امگا ۳ مصرف کردند، در مقایسه با افرادی که از دارونما استفاده می‌کردند، ۲۵ درصد کاهش داشت. دکتر منسن گفت: «دوزهای زیاد مکمل‌های امگا ۳، مانند آنچه در این کارآزمایی استفاده شد، برای همه مناسب نیستند. مصرف دوزهای بالا خطراتی از جمله خونریزی یا نوعی افزایش غیر طبیعی ریتم قلب با عنوان فیبریلاسیون دهلیزی را به همراه دارند. با وجود این که مصرف دوزهای بالای امگا ۳ مانند آنچه در این کارآزمایی استفاده شد، با برخی از خطرها همراه است، اما به نظر می‌رسد مزایای کلی مصرف این مکمل برای افرادی که دارای سطح تری‌گلیسیرید بالایی هستند و سابقه بیماری قلبی عروقی دارند (یا ریسک این بیماری‌ها در آن‌ها بالاست) بر خطرات مصرف آن برتری دارد».

کدام مکمل امگا ۳ را انتخاب کنیم

آیا به دنبال یک مکمل بدون نسخه امگا ۳ هستید؟ مکمل شما باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• دوز آن یک گرم باشد؛ مگر اینکه پزشک شما دوز بالاتری را توصیه کند.
• حاوی ترکیبی از اسید ایکوزاپنتانوئیک (EPA) و اسید دوکوزاهگزانوئیک (DHA) باشد؛ هر یک از این اسیدهای چرب مزایای متفاوتی برای سلامتی دارند.
•  با کیفیت باشد.

اگر میزان تری‌ گلیسیرید خون شما به طور غیر طبیعی بالاست و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در شما وجود دارد، با پزشک‌ خود درباره مصرف دوز بالای امگا ۳ مشورت کنید.

نتایج تحقیقات درباره مصرف قرص  امگا ۳

دکتر منسن می‌گوید: «اگر فردی سالم هستید و خطر بیماری قلبی در شما پایین یا متوسط است، احتمالا به مکمل امگا ۳ احتیاج نخواهید داشت، به شرط آنکه بیشتر ماهی بخورید. برنامه غذایی هفتگی شما باید شامل حداقل دو وعده ماهی‌ چرب مانند سالمون، تن یا شاهماهی باشد. بهتر است ماهی‌هایی مصرف کنید که دارای ترکیبی از دو اسید چرب امگا ۳ متفاوت، یعنی اسید ایکوزاپنتانوئیک (EPA) و اسید دوکوزاهگزانوئیک (DHA) باشند. زیرا هر یک از آن‌ها مزایای منحصر به فردی برای سلامتی دارند. دریافت اسیدهای چرب امگا ۳ از مواد غذایی، همیشه بر استفاده از مکمل برتری دارد. دکتر منسون می‌گوید با گنجاندن ماهی در برنامه غذایی، نه تنها نیاز شما به اسیدهای چرب امگا ۳ برطرف می‌شود، بلکه می‌توانید با جایگزین کردن آن به جای گوشت قرمز، غذاهای فرآوریشده یا غلات تصفیه‌شده، رژیم غذایی سالم‌تری داشته باشید. این یک تغییر مفید در سبک زندگی است. هیچ چیز در این مطالعات مخالف مصرف مقدار متوسط ماهی نیست».

مصرف قرص امگا ۳ در افرادی که ماهی نمی‌خورند

 اگر به هر دلیلی  نمی‌توانید ماهی بخورید یا ماهی دوست ندارید، مصرف مکمل امگا ۳ را در نظر داشته باشید (اگر گیاه‌خوار هستید یا به ماهی حساسیت دارید، مکمل‌های جلبکی گزینه مناسبی هستند). دکتر منسن می‌گوید: «در مورد اینکه باید مکمل مصرف کنید یا خیر، با پزشک خود صحبت کنید».

افرادی که در حال حاضر قرص امگا ۳ مصرف می‌کنند

به گفته دکتر منسن، اگر در حال حاضر از مکمل‌های بدون نسخه امگا ۳ استفاده می‌کنید -در صورتی ‌که در یکی از دسته‌های بالا قرار نگرفتید- نیازی به توقف مصرف آن ندارید، مگر اینکه پزشک به شما بگوید. اما اگر قصد مصرف این مکمل‌ها را دارید، بهتر است از ویژگی‌های فردی و فاکتورهایی که ممکن است به هر دلیل سلامت فردی شما را به خطر بیاندازد آگاهی داشته باشید. تاثیرات مصرف این مکمل به فاکتورهای خطر فردی بستگی دارد. صرف نظر از اینکه مصرف مکمل امگا ۳ را انتخاب می‌کنید یا خیر، باید همیشه برای حفظ رژیم غذایی و شیوه زندگی سالم تلاش کنید. دکتر منسن می‌گوید: «هیچ مکملی جایگزین غذا نیست. ما همه این نکته را می‌دانیم، اما فکر می‌کنم باید روی آن تاکید شود. تمرین شیوه‌های زندگی سالم، از جمله داشتن فعالیت بدنی منظم، رژیم غذایی سالم و سیگار نکشیدن، خطر بیماری‌های قلبی را نزدیک به هشتاد درصد کاهش می‌دهد و این توصیه اصلی برای سلامت قلب است».

افراد دارای ریسک بیماری‌های قلبی عروقی

اگر سطح تری ‌گلیسیرید خونتان بالاست و سابقه بیماری قلبی عروقی داری و یا خطری سلامت قلب شما را تهدید می‌کند، ممکن است مصرف مکمل امگا 3 با دوز بالا برای شما تجویز شود. این توصیه در صورت مصرف داروی استاتین نیز صدق می‌کند. در نظر داشته باشید که امگا ۳ جایگزین استاتین نیست.