کاهش ابتلا به سرطان پوست با مصرف ویتامین آ
زمان خواندن ۱۱ دقیقه شنبه ۱۱ بهمن ۱۳۹۹ ۲۲:۳۲
ویتامین a ماده‌ای مغذی و ضروری است که باعث حفظ سلامت می‌شود، ولی آیا مصرف آن باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست می‌شود؟ یک تحقیق جدید نشان می‌دهد میان مصرف ویتامین آ و کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست ارتباط وجود دارد. در ادامه مطلب می‌توانید با خواص ویتامین آ ، معرفی منبع ویتامین آ و اهمیت آن برای بدن آشنا شوید.
فهرست مطالب
ویتامین a چیست
اکثر مواقع ویتامین آ یک ماده واحد تلقی می‌شود، در صورتی که ویتامین a در واقع گروهی از ترکیبات محلول در چربی (رتینوئیدها) با نامهای رتینول، رتینال و استرهای رتینیل است.
در مواد غذایی دو نوع ویتامین a پیدا می‌شود؛
- نوع اول، ویتامین آ که از قبل ساخته شده است که شامل رتینول و استرهای رتینیل شده و تنها در محصولات حیوانی همچون لبنیات، جگر و ماهی یافت می‌شود.
- نوع دوم کاروتنوئیدهای پرو-ویتامین a است که شامل آلفاکاروتن، بتاکریپتوکسانتین و مهم‌تر از همه بتاکاروتن می‌شود. این پرو-ویتامینها به وفور در مواد غذایی گیاهی همچون میوهها، سبزیجات و انواع روغن گیاهی یافت می‌شود.
برای استفاده کردن از آنها، بدن باید هر دو نوع ویتامین آ را به رتینال و اسید رتینوئیک که انواع فعال آن هستند تبدیل کند. این استرها سپس شکسته شده و پس از اتصال به پروتئینهای خاصی، وارد جریان خون میشوند. به علت محلول در چربی بودن ویتامین a، باقی مانده آن در بافتهای بدن (مخصوصا در کبد و به حالت استرهای رتینیل) برای استفاده آینده ذخیره می‌شود.
اهمیت ویتامین a برای سلامت بدن چیست
ویتامین آ برای سلامت بدن، رشد سلولی، تقویت سیستم ایمنی بدن، رشد جنین و قدرت بینایی ضروری است. شاید یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین نقشهای ویتامین a در بدن، همان تقویت چشم و بینایی باشد.
رتینال، گونه فعال ویتامین a، پس از ترکیب شدن با پروتئین اوپسین مولکول رودوپسین را تشکیل می‌دهد که برای تشخیص رنگها و دید در نور کم ضروری است. رتینال همچنین به سلامت قرنیه (بیرونی‌ترین لایه چشم) و ملتحمه (غشای نازکی که بروی سطح چشم و سطح داخلی پلکها کشیده شده است) کمک می‌کند.
به علاوه، ویتامین آ در تقویت سلامت بافتهای سطحی بدن همچون پوست، روده، ریهها، مثانه و گوش داخلی موثر است. ویتامین a همچنین با تحریک رشد و پخش سلولهای لنفوسیت تی بوجب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. این سلولها نوعی از گلبولهای سفید هستند که از بدن در برابر عفونت مراقبت میکنند.
دوز مصرفی مناسب ویتامین آ چیست
میزان مناسب مصرف ویتامین آ در مرجع میزان مصرف رژیم غذایی (DRIs) توسط هیئت غذا و تغذیه سازمان داروی آکادمیهای ملی آمریکا تدوین و تنظیم می‌شود. در این مرجع، دوز مناسب مصرف ویتامین a با توجه به سن و جنسیت به صورت زیر نشان داده شده است:
| سن | مرد | زن | دوران حاملگی | دوران شیردهی |
| از تولد تا ۶ ماهگی |
۴۰۰ میکروگرم RAE (۱۳۲۰ واحد) |
۴۰۰ میکروگرم RAE (۱۳۲۰ واحد) |
||
| از ۷ تا ۱۲ ماهگی |
۵۰۰ میکروگرم RAE (۱۶۵۰ واحد) |
۵۰۰ میکروگرم RAE (۱۶۵۰ واحد) |
||
| از ۱ تا ۳ سالگی |
۳۰۰ میکروگرم RAE (۱۰۰۰ واحد) |
۳۰۰ میکروگرم RAE (۱۰۰۰ واحد) |
||
| از ۴ تا ۸ سالگی |
۴۰۰ میکروگرم RAE (۱۳۲۰ واحد) |
۴۰۰ میکروگرم RAE (۱۳۲۰ واحد) |
||
| از ۹ تا ۱۳ سالگی |
۶۰۰ میکروگرم RAE (۲۳۱۰ واحد) |
۶۰۰ میکروگرم RAE (۲۳۱۰ واحد) |
||
| از ۱۴ تا ۱۸ سالگی |
۹۰۰ میکروگرم RAE (۳۰۰۰ واحد) |
۷۰۰ میکروگرم RAE (۲۳۱۰ واحد) |
۷۵۰ میکروگرم RAE (۲۵۰۰ واحد) |
۱۲۰۰ میکروگرم RAE (۴۰۰۰ واحد) |
| از ۱۹ تا ۵۰ سالگی |
۹۰۰ میکروگرم RAE (۳۰۰۰ واحد) |
۷۰۰ میکروگرم RAE (۲۳۱۰ واحد) |
۷۷۰ میکروگرم RAE (۲۵۶۵ واحد) |
۱۳۰۰ میکروگرم RAE (۴۳۰۰ واحد) |
| از ۵۱ سالگی به بعد |
۹۰۰ میکروگرم RAE (۳۰۰۰ واحد) |
۷۰۰ میکروگرم RAE (۲۳۱۰ واحد) |
میزان مجاز مصرف روزانه ویتامین a، برای لحاظ کردن تفاوتهای موجود در فعالیتهای زیستی رتینول و کاروتنوئیدهای پرو-ویتامین آ (که همگی در بدن به رتینول تبدیل میشوند) بر اساس RDA یا همان معادلهای فعالیت رتینول (retinol activity equivalents) تنظیم شده است. یک میکروگرم RAE معادل ۱ میکروگرم رتینول، ۲ میکروگرم بتاکاروتن موجود در مکملها، ۱۲ میکروگرم بتاکاروتن موجود در مواد غذایی و ۲۴ میکروگرم بتاکریپتوکسانتین یا آلفاکاروتن موجود در مواد غذایی می‌شود.
فواید ویتامین a برای بدن چیست
ویتامین آ ماده مغذی پراهمیتی است که از جهات بسیاری به سلامت بدن کمک می‌کند. در ادامه به چندین خواص ویتامین a اشاره میکنیم:
- محافظت از چشمان در برابر شب کوری و پیری چشم: همانگونه که گفته شد، ویتامین a برای بینایی ضروری است. این ویتامین در تبدیل نوری که به چشم برخورد می‌کند به سیگنالهای الکتریکی که برای تشخیص تصویر به مغز ارسال می‌شود، نقش مهمی بازی می‌کند. در واقع، یکی از اولین علائم کمبود ویتامین آ در بدن میتواند شب کوری باشد. علت این پدیده این است که ویتامین آ یکی از اجزای اصلی رنگدانه رودوپسین است. این رنگدانه بیولوژیک واقع در شبکیه چشم است و حساسیت شدیدی به نور دارد. به علاوه جلوگیری از شب کوری، مصرف به اندازه بتاکاروتن از کاهش بینایی در اثر بالا رفتن سن نیز جلوگیری می‌کند. تحقیقی که بر افراد بالای ۵۰ سال مبتلا به دژنراسیون بینایی انجام شده است ثابت کرده است مصرف مکمل‌های آنتی آکسیدان (شامل بتاکاروتن) ریسک ابتلا به دژنراسیون ماکولای وخیم (تباهی لکه زرد، شایعترین علت کوری در افراد مسن) را تا ۲۵ درصد کاهش می‌دهد.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: یکی از اصلیترین نقشهای ویتامین a در سلامت بدن، محافظت و نگهداری از سیستم ایمنی مخاطی بدن از جمله موانع مخاطی موجود در چشمها، ریهها، روده و اندام تناسلی می‌شود که با به دام انداختن باکتریها و سایر عوامل عفونی از بدن محافظت میکنند. ویتامین a همچنین در تولید و عملکرد گلبولهای سفید که وظیفه به دام انداختن و از بین بردن باکتریها و دیگر عوامل بیماریزای موجود در جریان خون را به عهده دارند موثر واقع می‌شود. در نتیجه، ویتامین a در بدن میتواند منجر به کاهش احتمال ابتلا به عفونت و همچنین کاهش طول درمان بیماریها شود.
- آنتی اکسیدانی قوی: کاروتنوئیدهای پرو-ویتامین آ همانند آلفاکاروتن، بتاکریپتوکسانتین و بتاکاروتن که پیش سازهای ویتامین a هستند، خاصیت آنتی اکسیدانی دارند. کاروتنوئیدها با رادیکالهای آزاد (مولکولهایی به شدت واکنش پذیر که میتوانند منجر به اختلالاتی همچون دیابت، سرطان، بیماریهای قلبی و یا زوال شناختی شوند) مبارزه میکنند. در نتیجه رزیم غذایی که غنی از کاروتنوئیدها باشد میتواند منجر به کاهش ابتلا به چنین بیماریهای شود.
- کاهش ریسک ابتلا به سرطان: سرطان زمانی اتفاق میافتد که سلولهای غیرطبیعی به روشی غیرقابل کنترل شروع به رشد و تقسیم شدن میکنند. از آنجایی که ویتامین آ نقش مهمی در رشد و تولید سلولها بازی می‌کند، نقش آن در جلوگیری از ابتلا به سرطان توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است. شواهد نشان میدهند مصرف قابل توجه ویتامین آ (از نوع بتاکاروتن که در گیاهان و سبزیجات یافت می‌شود) در کاهش ریسک ابتلا به بعضی سرطانها همچون لنفوم هاجکین (نوعی سرطان خون)، سرطان دهانه رحم، سرطان ریه و سرطان مثانه موثر واقع می‌شود. البته حائز اهمیت است که بدانیم مصرف مواد غذایی حیوانی که شامل ویتامین آ میشوند یا استفاده از مکمل‌های ویتامین a چنین اثری از خود نشان ندادهاند. اما شواهد فعلی نشان میدهند که مصرف به اندازه منابع گیاهی ویتامین آ ممکن است از شما در برابر ابتلا به انواع خاصی از سرطان محافظت کند. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره مکمل‌های ضد سرطان پوست بیشتر بخوانید.
- تاثیر در باروری و فرزندآوری: ویتامین آ برای محافظت از سیستمهای تناسلی زنان و مردان و همچنین رشد نطفه در آغاز دوران بارداری بسیار ضروری است. تحقیقات انجام شده روی موشهای آزمایشگاهی نشان داده است کمبود ویتامین a از رشد سلولهای اسپرم در مردان جلوگیری کرده و درنتیجه منجر به ناباروری می‌شود. به صورت مشابه، تحقیقات انجام شده روی حیوانات ثابت کرده است که کمبود ویتامین آ میتواند با کاهش کیفیت تخمکها و تاثیرگذاری روی جایگزینی تخمکهای بارور بر دیواره رحم احتمال ناباروری را کاهش دهد. به علاوه، ویتامین a نقش کمک به رشد و نگهدای از بسیاری از اعضای اصلی جنین مانند اسکلت، سیستم عصبی، قلب، کلیهها، چشمها، ریهها و پانکراس را نیز بر عهده دارد.
- تقویت استخوانها: مواد مغذی لازم برای داشتن استخوانهای قوی و سالم شامل پروتئین، کلسیم و ویتامین دی می‌شود، اما مصرف به اندازه ویتامین آ نیز در رشد و تقویت استخوانها نقش بزرگی دارد. کسانی که سطح ویتامین a خونشان پایین است بیشتر از دیگر افراد در معرض شکستگی استخوان قرار میگیرند. البته در نظر داشته باشید که ویتامین a تنها عامل تاثیرگذار در سلامت نیست و همانگونه که گفته شد، عوامل دیگری همچون ویتامین دی نیز در استحکام استخوانها تاثیرگذارند.
- ویتامین آ برای پوست: آکنه نوعی اختلال پوستی مزمن و التهابی است. افراد مبتلا به این اختلال دچار لکههای دردناک و جوشهای سرسیاهی عموما روی صورت، پشت و قفسه سینه خود میشوند. این لکهها در صورت گرفتگی غدد چربی پوست با سلولهای پوست مرده و چربی پدید میآیند. با وجود اینکه خود آکنه برای بدن بیضرر است، اما ظاهر آنها میتواند تاثیرات جدی بر سلامت روان افراد داشته و منجر به کاهش عزت نفس، ابتلا به اضطراب و یا حتی افسردگی شود. گفته می‌شود کمبود ویتامین a ممکن است منجر به افزایش احتمال ابتلا به آکنه شود، چرا که کمبود ویتامین a باعث تولید بیش از حد کراتین در فولیکولهای مو شده و کنده شدن سلولهای مرده از فولیکولها و در نتیجه پوست را سختتر می‌کند؛ همین امر، منجر به آکنه خواهد شد.
ویتامین آ در کدام مواد غذایی یافت می‌شود
جگر و روغن ماهی غنیترین منابع ویتامین a هستند. از دیگر منابع ویتامین a میتوان شیر و تخم مرغ را نام برد که شامل مقداری پرو-ویتامین a نیز میشوند. پرو-ویتامین a غذایی در موادی همچون سبزیجات برگ سبز، سبزیجات زرد و نارنجی، گوجه فرنگی، میوهها و بعضی روغنهای گیاهی یافت می‌شود. به طور کل، بهترین منابع دریافت ویتامین آ شامل محصولات لبنی، جگر و ماهی، و بهترین منابع دریافت پرو-ویتامین آ شامل هویج، کلم بروکلی، طالبی و اسکواش (کدو مسما) است.
در ادامه چندین مورد از مواد غذایی منبع ویتامین آ را برایتان شرح دادهایم:
| مواد غذایی | میکروگرم RAE در هر سهم | درصد ارزش روزانه |
| جگر گاو سرخ شده، حدود ۸۵ گرم | ۶۵۸۲ | ۷۳۱ درصد |
| سیبزمینی شیرین پخته شده با پوست، یک عدد | ۱۴۰۳ | ۱۵۶ درصد |
| اسفناج آب پز، نصف پیمانه | ۵۷۳ | ۶۴ درصد |
| پای کدو حلوایی کارخانهای، یک برش | ۴۸۸ | ۵۴ درصد |
| هویج خام، نصف پیمانه | ۴۵۹ | ۵۱ درصد |
| بستنی وانیلی، یک پیمانه | ۲۷۸ | ۳۱ درصد |
| پنیر ریکوتا کم چرب، یک پیمانه | ۲۶۳ | ۲۹ درصد |
| شیر کم چرب یا بدون چربی غنی شده با ویتامین آ و د، یک پیمانه | ۱۴۹ | ۱۷ درصد |
| طالبی خام، نصف پیمانه | ۱۳۵ | ۱۵ درصد |
| فلفل دلمهای قرمز خام، نصف پیمانه | ۱۱۷ | ۱۳ درصد |
| انبه خام، یک عدد | ۱۱۲ | ۱۲ درصد |
| تخم مرغ آب پز، یک عدد (بزرگ) | ۷۵ | ۸ درصد |
| لوبیا چشم بلبلی آب پز، یک پیمانه | ۶۶ | ۷ درصد |
| برگه زردآلو سولفوره شده، ۱۰ عدد | ۶۳ | ۷ درصد |
| کلم بروکلی آب پز، نصف پیمانه | ۶۰ | ۷ درصد |
| ماهی سالمون دودی، حدود ۸۵ گرم | ۵۹ | ۷ درصد |
| ماست ساده کم چرب، یک پیمانه | ۳۲ | ۴ درصد |
| کنسرو خوراک لوبیا، یک پیمانه | ۱۳ | ۱ درصد |
| اسکواش آبپز، نصف پیمانه | ۱۰ | ۱ درصد |
| گوست سینه مرغ بریان (با پوست)، حدود ۸۵ گرم | ۵ | ۱ درصد |
علل، علائم و عوارض کمبود ویتامین آ چیست
کمبود ویتامین آ در کشورهای پیشرفته پدیدهای نادر است، اما در کشورهای در حال توسعه اختلالی متداول محسوب می‌شود، چرا که در چنین کشورهایی دسترسی به غذاهای منبع ویتامین آ از پیش ساخته شده (که همان منابع حیوانی ویتامین a هستند) دشوار است و به علت فقر هم از منابع غذایی بتاکاروتن به اندازه کافی استفاده نمیشود.
در چنین کشورهایی، کمبود ویتامین آ به علت دریافت ناکافی این ویتامین در دورانی که نیاز بدن به آن در بالاترین حالت خود بوده، یعنی دوران نوزادی، کودکی، بارداری و شیردهی اتفاق افتاده است. احتمال ابتلای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمیکنند در بزرگسالی به کمبود ویتامین a بیشتر از دیگر کودکان است. اسهال مزمن در دروران کودکی نیز از دیگر علل کمبود ویتامین آ در بزرگسالی است.
همانگونه که به آن اشاره شد، یکی از متداولترین علائم کمبود ویتامین a ، زروفتالمی یا همان خشک چشمی است که باعث شب کوری می‌شود. کمبود ویتامین آ همچنین میتواند منجر به کوری شود. به گفته سازمان بهداشت جهانی، یکی از مهم‌ترین علت کوری کودکان کمبود ویتامین a است.
گفته می‌شود در افراد مبتلا به کمبود ویتامین a، سطح آهن خون نیز پایین است که منجر به کم خونی فقر آهن می‌شود. کمبود ویتامین a همچنین باعث افزایش شدت و مدت عفونتها می‌شود که میتواند بسیار خطرناک باشد.
کمبود ویتامین آ میتواند منجر به خشکی پوست نیز شود. ویتامین آ در تولید و ترمیم سلولهای پوستی موثر واقع می‌شود، در نتیجه کمبود آن منجر به اختلالات پوستی همچون اگزما خواهد شد. کمبود ویتامین آ منجر به ناباروری زنان و مردان و یا حتی سقط جنین نیز می‌شود.
آیا مصرف بیش از حد ویتامین آ نیز خطرناک است
با اینکه گفته شد ویتامین آ برای رشد و سلامت جنین ضروری است، اما شواهد نشان داده است مصرف بیش از اندازه ویتامین a در دوران حاملگی حتی از کمبود آن نیز پرخطرتر است و میتواند منجر به رشد ناکافی و یا ایجاد نواقص متعدد در کودک شود. به همین علت، بسیاری از متخصصان پیشنهاد میکنند تا زنان از مصرف بیش از حد غذاهایی همچون جگر که تراکم ویتامین a بسیار بالایی دارند دوری کرده و مادران باردار نیز از مصرف مکملها و قرصهای ویتامین a (بدون تجویز پزشک) خودداری کنند.
به طور مشابه، گفته شد که ویتامین a در استحکام و سلامت استخوانها تاثیر گذار است، اما طبق شواهد افرادی که مصرف بیش از حد ویتامین a دارند، درست مانند کسانی که کمبود ویتامین آ دارند، احتمال شکستگی استخوانهایشان بالاتر است. علت این اتفاق چیست؟
ویتامین a ویتامینی محلول در چربی است و میتواند در بدن ذخیره شود. این موضوع به این معناست که مصرف بیش از اندازه ویتامین آ (چه با مصرف زیاد از حد ویتامین a از پیش ساخته شده و یا زیادهروی در مصرف مکمل‌های غذایی) میتواند منجر به ابتلا به هیپرویتامینوز آ شود.
هیپرویتامینوز آ میتواند باعث زخم شدن گوشه لب، اختلالات بینایی، دردهای استخوانی و مفصلی، اختلالات اشتها، ریزش مو، کاهش رشد، اختلالات کبدی، حالت تهوع و استفراغ، سردرد، گیجی، درد و یا حتی مرگ شود، برای همین باید به دوز مصرفی ویتامین a توجه کافی کرد.
مصرف بیش از حد منابع گیاهی ویتامین آ که شامل پرو-ویتامین a میشوند در مقایسه با مصرف بی رویه داروها و مکمل‌های ویتامین a و همچنین منابع حیوانی ویتامین a خطر کمتری دارد، اما در هر صورت باید از زیادهروی در مصرف منابع ویتامین آ خودداری کرد.
سخن پایانی
ویتامین آ ویتامینی محلول در چربی است که در بسیاری از فرایندهای اساسی بدن نقش مهمی بازی می‌کند. وجود مقادیر کافی ویتامین a در جریان خون برای بینایی، سیستم ایمنی و همچنین رشد و سلامت جنین ضروری است. اما باید در مصرف آن مراعات شود، چراکه هم مصرف کمتر از حد و هم مصرف بیش از حد ویتامین آ میتواند تاثیرات منفی بر سلامت بدن داشته باشد. بهترین راه دریافت ویتامین a مورد نیاز بدن، افزودن منابع آن به رژیم غذایی روزانه و خودداری از مصرف بیرویه مکمل‌های غذایی است.
شاید از این موارد هم خوشتان بیاید
- شایع ترین سرطانها در زنان را بشناسیم درمان و بیماری
- خواص ویتامین کا - ویتامین کا چه نقشهایی در بدن ایفا می‌کند؟ اطلاعات دارویی
- ویتامین ب۲ - کمبود ریبوفلاوین چه عوارضی دارد اطلاعات دارویی
- بهترین زمان مصرف ویتامینها و مکمل های دارویی را بشناسید اطلاعات دارویی
- کمبود ویتامین دی چیست و چگونه درمان می‌شود اطلاعات دارویی
- ویتامینهای لازم در دوران بارداری کدام است؟ گوناگون
نظرات کاربران