بدون شک، موز میوه‌ای بسیار محبوب در میان انواع میوه‌ها به حساب می‌آید. این میوه خوش‌طعم، خواص فراوانی دارد که می‌توانید آن را به تنهایی و به عنوان میان‌وعده میل کنید یا در تهیه انواع اسموتی و دسر مانند کیک، پودینگ و انواع نان به کار بگیرید. علاوه بر این، ترکیب موز با بستنی یا شیر بسیار هیجان‌انگیز است. اما این همه خواص موز نیست. این مقاله را تا پایان مطالعه کنید تا با خوص شگفت انگیز موز آشنا شوید.

آن چه در این مطلب خواهید خواند:

خواص موز

انتخاب و نگهداری

روش‌های سرو موز 

دانستی‌های علمی درباره موز

آلرژی به موز 

خواص موز

موز میوه‌ای پرکالری محسوب می‌شود و صد گرم از آن حاوی نود کالری است. در همین حال، این میوه گرمسیری حاوی­ فیتونوترینت‌­های زیادی مانند فیبرهای رژیمی، آنتی‌­اکسیدان‌ها، مواد معدنی و ویتامین­‌هایی بوده که تاثیر زیادی بر سلامت بدن دارند (فیتونوترینت: ترکیباتی گیاهی که دارای ارزش غذایی هستند).

• موز بافتی نرم دارد و به دلیل هضم آسان و برخورداری از قندهای ساده مانند فروکتوز و ساکارز، مصرف آن انرژی زیادی به بدن وارد کرده و سبب سرزندگی می‌شود. از این رو، ورزشکان در رژیم غذایی خود از موز تغذیه کرده تا در زمان کوتاه بتوانند انرژی مورد نیاز بدن را تامین کنند. همچنین، مصرف موز برای کودکانی که از سو هاضمه رنج می‌برند نیز مناسب است.
• از جمله خواص موز می‌توان به مقادیر مناسب فیبر رژیمی محلول (هفت درصد نیاز روزانه به ازای هر صد گرم) اشاره کرد که به حرکت منظم روده کمک می‌کند. از این رو، برخی بر این باورند که مصرف این میوه می‌تواند یبوست را کاهش دهد. 
• موز حاوی آنتی‌­اکسیدان­‌های پلی­فنولی فلاونوئید مانند لوتئین (lutein)، زاکسانتین (zeaxanthin)، کاروتن­‌های آلفا و بتا (alpha,beta-carotene) است که سلامت بدن را بهبود می‌بخشد. ترکیب این مواد نیز به عنوان محافظی در برابر رادیکال­‌های آزاد اکسیژن و گونه‌­های فعال اکسیژن (ROS) عمل کرده و آن‌­ها را تجزیه می­‌کنند. این رادیکال­‌های آزاد و گونه­‌های فعال اکسیژن، در فرایندهای پیری و ایجاد بیماری­‌های مختلف نقش دارند.
• این میوه منبع مناسبی از ویتامین ب۶ (پیریدوکسین: pyridoxine) بوده و حدود ۲۸ درصد از نیاز روزانه به این ویتامین را تامین می‌­کند. پیریدوکسین یکی از اجزای ویتامین ب‌کمپلکس است که نقش مهمی در درمان نوریت (Neuritis) و کم‌خونی دارد و به کاهش سطح هموسیستئین- یکی از عوامل تحریک­‌کننده بیماری عروق کرونر و سکته مغزی- در بدن انسان کمک می­‌کند.
• در صد گرم موز، ۸.۷ میلی‌گرم ویتامین ث وجود دارد. گفتنی است مصرف غذاهای غنی از ویتامین ث، در افزایش مقاومت بدن در برابر عوامل بیماری‌زا و از بین بردن رادیکال­‌های اکسیژن موثر است. 
• وجود پتاسیم بالا نیز از خواص موز است، به گونه‌ای که در صد گرم از این میوه، ۳۵۸ میلی‌گرم پتاسیم وجود دارد. پتاسیم یکی از اجزای ضروری سلول‌­ها و مایعات بدن بوده و در کنترل ضربان قلب و فشار خون موثر است. همچنین، می‌تواند با تاثیرات منفی سدیم مقابله کند.
• منیزیم، منگنز و مس نیز از جمله مواد معدنی موجود در این میوه گرمسیری است. منیزیم در تقویت استخوان‌ها و سلامت قلب نقش دارد، منگنز به عنوان کوفاکتور (عامل کمک‌کننده) در آنزیم آنتی­‌اکسیدانی به نام سوپراکسید دیسموتاز عمل می‌­کند و باعث کلاژن‌سازی و همچنین محافظت از سلول در برابر آسیب‌های رادیکال آزاد می‌شود و مس عنصری ضروری در تشکیل گلبول­‌های قرمز است.

انتخاب و نگهداری

موز یکی از میوه­‌هایی است که زمان اندکی پس از رسیدن، شروع به فاسد شدن می­‌کند. در مزارع کشت، موز را زمانی برداشت می‌کنند که رشد کرده، اما هنوز سفت و سبز هستند. این اقدام باعث می‌شود تا میوه فاسد نشده و همچنین حمل و نقل آن آسان‌تر باشد. برای رسیده شدن موزها معمولا به آن­‌ها اسپری اتیلن می‌­زنند یا در مجاورت سایر میوه‌­های رسیده قرار می‌­دهند.

هنگام خرید موز بهتر است آن را بر اساس زمان مصرف انتخاب کنید، چون موزهای سبز را می­‌توان در مدت زمان بیشتری نگه داشت؛ این در حالی است که موزهای زرد یا دارای لکه­‌های قهوه‌­ای را باید طی چند روز مصرف کرد.

موزهای رسیده و آماده خوردن رنگی زرد (روشن) و بویی قوی دارند و می‌­توان پوست آن­‌ها را به راحتی جدا کرد. خواص موز رسیده بیشتر و طعم آن شیرین­‌تر از موزهای سبز کال هستند. آنزیم­‌های موجود در موز رسیده سبب شیرین­‌تر شدن و هضم آسان آن می­‌شوند و دسترسی‌­زیستی (Bioavailability) به ویتامین­‌ها و مواد معدنی آن­‌ها را نیز افزایش می‌­دهند. موز کال، طعمی تند دارد و باید آن را جوید. همچنین خوردن زیاد چنین میوه­ای می­‌تواند موجب معده درد و سوهاضمه شود. به خاطر داشته باشید که موزهای له­‌شده یا لکه‌­دار را نباید مصرف کرد.

روش‌های سرو موز 

موز دارای لایه‌­ای خارجی است که از آن محافظت می‌­کند، پس به احتمال زیاد به میکروب­‌ها یا گرد و خاک آلوده نمی­‌شود.

• میوه موز را همانطور که هست و بدون هیچ چیز دیگری بخورید. فقط پوست آن را جدا کرده و از خوردن آن لذت ببرید. 
• از برش­‌های موز برای در تهیه انواع سالاد میوه استفاده کنید.
• میلک‌شیک موز نیز یک نوشیدنی انرژی­‌بخش و لذیذ است.
•  آن را در کنار تست شکلاتی سرو کنید.
• موز کبابی را می‌توان در کنار کیک یا بستنی در دسرهای کارائیبی سرو کرد.
•  چیپس موز (پلانتین) میان‌وعده مناسبی است که  با پلانتین خشک، سرخ یا برش داده شده درست می‌شود. 
• از موزهای رسیده و له‌شده می‌­توانید برای تهیه کیک، کاسرول (نوعی غذا-Casserole)، مافین، نان و پودینگ­‌های خوشمزه استفاده کنید.
• پلانترین و موز کال نیز به عنوان سبزیجات در انواع دستورالعمل­‌های غذایی کاربرد دارد. 

خواندن این مطلب می‌تواند برای شما مفید باشد: طرز تهیه اسموتی انبه و موز

دانستی‌های علمی درباره موز

• موز، با نام علمی Musa acuminate colla، متعلق به خانواده گیاهی میوزیشی (Musaceae ) بوده و از نظر تجاری نیز این محصول کشاورزی به میزان گسترده­‌ای در مناطق گرمسیری و نیمه­‌گرمسیری کاشته می­‌شود. این گیاه، علفی چندساله است که از ساقه­‌های زیرزمینی (ریزوم) به وجود می‌­آید و در زمین­‌های کشاورزی گرمسیری، حاصلخیز، نم­دار و غنی از رطوبت به خوبی رشد می­‌کند.
• ویژگی‌­های رشدی این گیاه، خاص و منحصر به فرد است؛ در واقع، کل گیاه یک ساقه کاذب (pseudostem) بوده و این ساقه کاذب از برگ­‌های پهن، به همراه برگچه­‌هایی بلند تشکیل می‌شوند و همانند دیسک­‌هایی روی یکدیگر قرار می‌گیرند. بسته به نوع کشت، ارتفاع کل این گیاه به دو تا شش متر از سطح زمین می‌ر‌ٰسد.
• در مرحله بلوغ، رشد ریزوم (ساقه زیرزمینی) سبب تولید گل (گل آذین) می‌شود؛ گل در امتداد ساقه واقعی (ساقه صاف یا بدون انشعاب و شاخه) به سمت بالا می­‌رود. در نهایت، این گل در بالای گیاه و در فواصل بین برگ­‌ها ظاهر شده و رشد می‌کند. به همین ترتیب، گل آذین به یک خوشه آویزان بزرگ، متشکل از سه تا بیست دسته (ردیف‌­های میوه) تبدیل می­‌شود که هر دسته، حداقل دارای پنج تا ده میوه است.
• موز زراعی انواع متفاوتی دارد و می­‌توان آن را در اندازه­‌ (ده تا بیست و سه سانتی‌متری)، رنگ‌­­ (زرد تا قهوه‌ای)، وزن (هفتاد تا صدوپنجاه گرم) و طعم‌­های مختلفی یافت. موز کاوِندیش (Cavendish)، رایج­‌ترین موز زراعی در جهان است. از نظر ساختاری، این میوه دارای لایه‌­ای خارجی و محافظ بوده که مغز سفید و گوشتی و شیرین و ترش موز را می‌پوشاند.
• پلانتین (Plantain) از دیگر انواع موز زراعی است که به استفاده در آشپزی شهرت دارد و شبیه به موزهای معمولی است. این نوع موز، ماده غذایی اصلی در بسیاری از مناطق گرمسیری آفریقا و کارائیب و همچنین تایلند، لائوس و سایر مناطق جنوب شرقی آسیا به شمار می‌­رود.

آلرژی به موز 

مصرف موز ممکن است سبب ایجاد واکنش‌های آلرژیک پوستی و سیستماتیک در برخی از افراد شود. همچنین، این میوه ممکن است علت سندرم آلرژی دهان باشد؛ در این بیماری، فرد پس از چند ساعت از هضم میوه، در اطراف دهان و گلو احساس تورم و خارش می‌کند که ممکن است به واکنش­­‌های بیش­‌آلرژیک به درخت توس (یا درخت غان) و سایر گرده­‌ها مرتبط شود.

نوعی دیگر از واکنش آلرژیک مربوط به لاتکس بوده و با نشانه‌هایی همچون، کهیر و گاهی اوقات تهوع، استفراغ و اسهال همراه است.