پس از سرطان پوست، سرطان سینه یا سرطان پستان شایع‌ترین سرطان تشخیص داده شده در زنان است. جالب است بدانید که سرطان سینه می‌تواند هم در مردان و هم در زنان رخ دهد، اما در زنان بسیار شایع‌تر است. تعداد مرگ و میر در رابطه با این نوع سرطان در سال‌های گذشته به طور مداوم در حال کاهش است چرا که با استفاده از روش‌های پیشگیری از سرطان سینه و معاینات مداوم می‌توان از بدخیم شدن آن جلوگیری کرده و درمان موثرتری را تجربه کرد. در این مقاله راهکارهای ساده‌ای را بیان کردیم که با عمل به آن‌ها تا حد زیادی می‌توانید به پیشگیری از سرطان سینه کمک کنید.

فهرست مطالب 

• عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه
• نقش تغذیه سالم در پیشگیری از سرطان سینه
• از چه مواد غذایی برای پیشگیری از سرطان سینه باید اجتناب کنیم
• چه اقداماتی در پیشگیری از سرطان سینه موثر است
• معاینه خانگی برای پیشگیری از سرطان سینه

عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه

هر چند که تاکنون علل دقیق ایجاد سرطان سینه مشخص نشده اما تحقیقات و مطالعات دانشمندان نشان می‌دهد عواملی که در ادامه آن‌ها را بیان می‌کنیم احتمال و خطر ابتلا را بیشتر کرده و تاثیر مستقیمی بر این موضوع دارند:

• سن: میزان خطر ابتلا به سرطان با افزایش سن در زنان بالا خواهد رفت. در ۲۰ تا ۳۰ سالگی این عدد ۰.۰۶ درصد است و با رسیدن به سن ۷۰ سالگی به مقدار ۳.۸۴ درصد افزایش خواهد یافت.
• ژنتیک: افرادی که در دو ژن “BRCA1” و “BRCA2” جهش دارند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان سینه و تخمدان هستند. اختلال در این دو ژن از والدین به ارث می‌رسد. وجود سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان سینه نیز از عوامل به صدا درآورنده زنگ خطر است، چرا که این موضوع از طریق ژن‌ها به فرزندان منتقل شده و در آینده ممکن است خطر آفرین باشد. پزشکان توصیه می‌کنند این دسته از افراد که دارای سابقه خانوادگی سرطان سینه، تخمدان و یا لوله رحم هستند، حتما آزمایش ژنتیک داده و تحت مراقبت و چک آپ منظم باشند.
• سابقه داشتن توده‌های سرطانی: افرادی که سابقا در بدن خود توده‌های سرطانی داشته‌اند بیشتر از افراد دیگر ممکن است دوباره به سرطان مبتلا شوند. این موضوع درباره سرطان سینه هم صادق است. افرادی که در گذشته در ناحیه سینه خود تومور و غده‌های سرطانی داشته‌اند باید دائما با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش، مراقب شرایط خود باشند.
• استروژن بالا: میزان بالای هورمون استروژن در بدن از عوامل افزایش احتمال ایجاد سرطان سینه است. استروژن بدن زنانی که زودتر از سن معمول وارد چرخه قاعدگی شده یا دیرتر از حد معمول وارد دوره یائسگی می‌شوند بیشتر از دیگر زنان است. این دسته باید اقدامات پیشگیری از سرطان سینه را جدی‌تر دنبال کنند.
• روش‌های پیشگیری از بارداری: برخی شواهد نشان می‌دهند که پیشگیری از بارداری به روش‌های هورمونی که شامل قرص‌های جلوگیری از بارداری و آی‌یو‌دی‌هایی که هورمون آزاد می‌کنند، خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهند. خطر این روش‌ها پایدار نبوده و با قطع استفاده از این نوع داروهای ضد بارداری هورمونی، این خطر کاهش می‌یابد.
• زایمان در سنین بالا: آمار ابتلا به سرطان سینه در زنانی که در سن بالای ۳۵ سال بچه‌دار می‌شوند بیشتر از دیگر زنان است.
• وزن بدن: اضافه وزن و چاقی بعد از دوران یائسگی به دلیل افزایش سطح استروژن احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش خواهد داد. همچنین مصرف زیاد قند نیز در این زمینه نقش مهمی دارد و باید از آن پرهیز شود.
• تششعات و آلودگی‌های محیطی: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض تشعشعاتی مانند دستگاه‌های تصویر برداری پزشکی و یا مواد شیمیایی خطرناک با ایجاد تغییرات در ساختار سلول‌ها و نحوه تکثیر آن‌ها به طور مستقیم بر ابتلا به سرطان سینه موثر است. سعی کنید در صورت ارتباط با این موارد از وسایل محافظتی استفاده کرده و مدت زمان تماس را کاهش دهید.

نقش تغذیه سالم در پیشگیری از سرطان سینه

هیچ غذا یا رژیمی نیست که به تنهایی بتواند سرطان سینه را درمان کند یا از وقوع آن جلوگیری کند، اما انتخاب‌های غذایی می‌تواند در پیشگیری از این عارضه موثر باشد.

برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان سینه در زمینه پیشگیری پاسخ خوبی به تغذیه می‌دهند. به طور کلی یک رژیم غذایی سالم حاوی انواع میوه و سبزیجات، فیبر، غلات کامل، حبوبات، شیر و لبنیات کم چرب، غذاهای حاوی ویتامین دی و مواد غذایی دارای تاثیرات آنتی اکسیدانی در این زمینه مفید خواهد بود. در ادامه این بخش به معرفی و بررسی هر یک این مواد غذایی خواهیم پرداخت.

• میوه و سبزیجات: یک برنامه مطالعاتی با جامعه آماری ۹۲ هزار نفری نشان داده پیروی از یک رژیم غذایی سالم مبتنی بر میوه‌ها و سبزیجات تا میزان ۱۵ درصد در پیشگیری از سرطان سینه موثر است. میوه و سبزیجات در کنار سایر فواید سرشار از فلاونوئیدها و کاروتنوئیدها هستند که نقش مهمی در مبارزه با عوامل بیماری‌زا و سلول‌های سرطانی دارند. سبزیجات سبز برگ مانند کلم پیج، بروکلی و اسفناج، میوه‌هایی مانند توت فرنگی و مرکبات و صیفی جاتی مانند هویج که سرشار از بتاکاروتن است در مبارزه با سرطان پستان و پیشگیری از سرطان سینه می‌توانند به بدن کمک شایانی نمایند. پزشکان توصیه می‌کنند روزانه بین ۵ تا ۹ وعده سبزی و میوه تازه مصرف شود.
• فیبر: همانطور که گفتیم وجود استروژن بالا در بدن با سرطان سینه رابطه مستقیم دارد. هدف برخی از روش‌های درمانی قطع این زنجیره ارتباطی است. یکی از این روش‌ها رژیم غذایی دارای فیبر بالا است که از بین بردن استروژن اضافی در بدن را تسریع می‌کند. فیبر به سیستم گوارشی در هضم و دفع مواد اضافی و سموم موجود در بدن کمک می‌کند. نحوه اتصال فیبر به استروژن در روده نیز ممکن است به بدن در جلوگیری از جذب بیش از حد استروژن کمک نماید. سبزیجات، غلات و حبوبات از منابع غنی از فیبر هستند.
• آنتی اکسیدان: یکی از دیگر سلاح‌های اصلی بدن در مبارزه با سموم و مواد زائدی به نام رادیکال‌های آزاد که در سرطانی شدن سلول‌ها نقش دارند، آنتی اکسیدان‌ها هستند. آنتی اکسیدان‌ها از میزان تاثیرات این رادیکال‌های آزاد بر بافت‌های بدن کاسته و فواید بیشمار دیگری نیز دارند. ویتامین ث و ویتامین ای، سلنیوم، روی، بتاکاروتن و ترکیبات فنلی می‌توانند در بدن نقش آنتی اکسیدانی داشته باشند.

• چربی سالم: غذاهای چرب که منجر به چاقی و اضافه وزن می‌شوند افراد را بیشتر در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار می‌دهند. از طرف دیگر وجود چربی در رژیم غذایی برای عملکرد صحیح بدن ضروری است. با توجه به این نکات ما باید از چربی‌های اشباع نشده به میزان کافی استفاده کنیم. این نوع چربی در روغن زیتون، دانه‌ها و آجیل، آووکادو و امگا ۳ موجود در ماهی‌های چرب مثل ماهی آزاد و شاه‌ ماهی یافت می‌شود. امگا ۳ در کاهش التهاب به بدن کمک می‌کند. تحقیقی در سال ۲۰۱۵ نشان داده که افرادی که ۸ تا ۲۵ درصد از چربی مورد نیاز خود را از منابع دارای امگا ۳ تامین می‌کنند ۲۰ تا ۳۵ درصد کمتر از دیگران به سرطان سینه دچار خواهند شد.
• سویا: سویای یک منبع غذایی مفید سرشار از پروتئین، چربی خوب، انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی است که کربوهیدرات کمی دارد. این دانه گیاهی همچنین حاوی ایزوفلاون است که در بدن فعالیت آنتی اکسیدانی دارد. سویا به کاهش کلسترول بدن خون کمک می‌کند.
• ویتامین دی: با در معرض نور خورشید قرار گرفتن و مصرف غذاهای حاوی این ویتامین به پیشگیری از سرطان سینه کمک خواهید کرد. ویتامین دی در تخم مرغ، ماهی، و محصولات غنی شده با این ویتامین وجود دارد. اگر دچار کمبود این ویتامین هستید با نظارت پزشک می‌توانید از مکمل‌های آن نیز استفاده کنید.
• چای سبز: این نوشیدنی معجزه‌گر حاوی مقادیر بسیار زیادی آنتی اکسیدان است که در مبارزه با سرطان بسیار مفید واقع می‌شود.

از چه مواد غذایی برای پیشگیری از سرطان سینه باید اجتناب کنیم

• قند: در تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۶ بر روی موش‌ها در ایالات متحده آمریکا انجام شد، مشاهده شد که رژیم‌ غذایی سرشار از قند باعث افزایش میزان تومور در ناحیه سینه می‌شود که این غده‌ها مشابه همان‌هایی است که در انسان ایجاد سرطان سینه می‌کند. همچنین اینگونه تومورها امکان گسترش یا متاستاز بیشتری خواهند داشت.
• چربی: مطالعات نشان می‌دهد چربی‌های ترانس که بیشتر در غذاهای آماده و فرآوری شده‌ای مثل فست فود و شیرنی‌جات موجود هستند در افزایش میزان ابتلا به سرطان سینه نقش موثری دارند. به جای اینگونه چربی‌ها همانطور که پیشتر به آن اشاره کردیم سعی کنید از چربی‌های اشباع نشده در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
• گوشت قرمز: وجود بیش از اندازه گوشت قرمز به خصوص اگر طبخ آن در دماهای بالا صورت گیرد موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه خواهد شد چرا که این نوع طبخ باعث آزاد شدن برخی سموم در غذا می‌شود. علاوه بر این گوشت‌های فرآوری شده به دلیل دارا بودن چربی، نمک فراوان و مواد نگهدارنده مضر هستند و مصرف آن‌ها باید به حداقل برسد. آیا می‌خواهید بدانید که مصرف گوشت قرمز بد است یا خوب؟ پاسخ این پرسش را در وبسایت سبک زندگی بخوانید. 

چه اقداماتی در پیشگیری از سرطان سینه موثر است

• الکل را ترک کنید: میزان مصرف نوشیدنی‌های الکلی رابطه مستقیمی با سرطان سینه دارد. توصیه متخصصان بر اساس تحقیقاتی که در باره رابطه بین الکل و پیشگیری از سرطان سینه داشته‌اند این است که مصرف اینگونه نوشیدنی‌ها حتی در مقادیر کم، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. همپنین الکل ممکن است سطح استروژن را افزایش داده و به DNA آسیب برساند. زنانی که در هفته سه بار نوشیدنی الکلی می‌نوشند خطر ابتلا به سرطان سینه را تا ۱۵درصد افزایش می‌دهند.
• ترک سیگار: شواهد و تحقیقات نشان دهنده رابطه مستقیم بین استعمال دخانیات و خطر سرطان سینه در زنان به ویژه در دوران یائسگی است. زنانی که سیگار را کنار می‌گذارند علاوه بر این که در ابعاد دیگر نیز سلامتی آن‌ها با خطر کمتری مواجه می‌شود، کاهش علائم مربوط به سرطان سینه را نشان می‌دهند. اگر به دنبال ترک سیگار هستید، مطلب بهترین راه ترک سیگار را برای شما آماده کرده‌ایم.
• کنترل وزن: اضافه و وزن و چاقی به خصوص در سنین بالا و بعد از دوران یائسگی از عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه است. با پیروی از رژیم غذایی سالم و بررسی مرتب شاخص توده بدنی خود (BMI) به خصوص در سنین بالای ۴۰ سال می‌توانید از خطر ایجاد توده‌های سرطانی در ناحیه سینه جلوگیری کنید. فراموش نکنید که هر رژیم لاغری برای سلامتی مناسب نیست، بلکه پیروی از رژیم غذایی سالم برای لاغری و تناسب اندام می‌تواند علاوه بر لاغری و تناسب اندام، سلامتی شما را نیز تضمین کند. 

• فعالیت بدنی: افراد بزرگسال برای قرارگیری در دسته افراد سالم باید حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت هوازی یا ۷۵ دقیقه فعالیت هوازی شدید داشته باشند. علاوه بر این مورد دو تا سه بار تمرینات قدرتی و استقامتی نیز برای کاهش ابتلا به سرطان توصیه می‌شود. پیاده‌روی و دوچرخه سواری از فعالیت‌های هوازی به شدت مفید و توصیه شده هستند که به راحتی و بدون نیاز به وسایل خاص می‌توانید آن‌ها را انجام دهید.
• شیردهی: برخی از یافته‌ها حاکی از این است که مادرانی که به نوزاد از سینه خود شیر می‌دهند ممکن است در آینده کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان باشند. نکته جالب در اینجاست که هر چه این مدت طولانی‌تر باشد اثر آن بیشتر خواهد بود. بارداری و شیردهی به خصوص برای بیش از یک سال به دلیل کاهش سطح استروژن که پیشتر گفتیم از عوامل موثر در سرطان است، می‌تواند برای جلوگیری از آن مفید باشد.
• توجه به دوز مصرفی داروهای هورمونی: اگر تحت هورمون درمانی هستید باید دوز و مدت آن را محدود کرده و کاملا تحت نظر پزشک باشید. هورمون درمانی ترکیبی که برخی از زنان در دوران یائسگی از آن استفاده می‌کنند رابطه مستقیمی با سرطان سینه دارد. با پزشک خود در رابطه با راه‌های جایگزین صحبت کرده و سعی کنید از داروهای با حداقل دوز و عوارض استفاده کنید.

معاینه خانگی برای پیشگیری از سرطان سینه

خودآزمایی سینه نوعی معاینه است که در خانه و توسط شخص به منظور درک تغییرات در بافت سینه صورت می‌گیرد. باید توجه داشته باشید که این نوع معاینات نمی‌توانند جای معاینه و تشخیص پزشک را بگیرند و فقط برای این طراحی شده‌اند که متوجه شوید آیا تغییرات غیر طبیعی در ناحیه سینه خود دارید یا خیر. سعی کنید حداقل یکبار در ماه خودآزمایی را انجام دهید و اگر احساس غیر طبیعی داشتید حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

• روبه روی آینه: ابتدا دست‌های خود را کنار پهلو نگه دارید و سپس آن‌ها را بالای سر خود ببرید. در این دو حالت به دنبال هر گونه تغییر غیر طبیعی در نوک سینه‌ها، تورم، چین خوردگی، فرو رفتگی و رنگ پوست باشید. تقارن کامل سینه در زنان به ندرت اتفاق می‌افتد، اما بزرگ شدن و یا دیگر تغییرات غیر طبیعی یکی از آن‌ها نسبت به دیگری باید جدی گرفته شود.

• حالت خوابیدن: هنگام خوابیدن بافت سینه به طور مساوی در امتداد قفسه سینه گسترش می‌یابد. یک بالشت زیر شانه راست قرار داده و بازوی راست خود را به پشت سر ببرید. با استفاده از دست چپ تمام سینه راست و ناحیه زیر بغل را لمس کنید. سینه خود را فشار دهید و ترشحات و توده‌ها را بررسی کنید. همین مراحل را برای سینه سمت چپ نیز انجام دهید.
• زیر دوش: در حمام یک دست خود را به پشت سر ببرید و دست دیگر خود را به صابون آغشته کنید. سپس با دست آغشته به صابون روی سینه سمتی که بازوی آن بالای سر است، حرکت کنید. بررسی کنید آیا دست شما به راحتی حرکت می‌کند یا خیر؟ آیا توده‌ای حس می‌کنید؟

باید بدانید که هیچ نوع سینه‌ای معمولی نیست. آنچه که برای شما ممکن است عادی به نظر برسد برای خانم دیگری کاملا غیر معمولی خواهد بود. پس در بحث معاینات خانگی نباید خود را با کسی مقایسه کنید و فقط تغییرات بافت سینه را نسبت به گذشته و شرایط طبیعی خود بسنجید.

سخن پایانی

توجه داشته باشید اغلب زنانی که پس از خودآزمایی و مشکوک به داشتن توده به پزشک مراجعه می‌کنند دارای تومورهای خوش خیمی هستند که قابل درمان بوده و جای نگرانی خاصی ندارند. همچنین توجه به این نکته ضروری است که با رعایت نکات مربوط به تغذیه و داشتن سبک زندگی سالم سرشار از ورزش و عاری از دخانیات و الکل، مراجعه به پزشک، معاینات منظم و غربالگری تا حد زیادی می‌توان به پیشگیری از سرطان سینه کمک کرد.