از رژیم غذایی برای دیابت نوع دو یکی از روش‌های امن و تقریبا موثر در کنترل بیماری دیابت است. اگرچه با رژیم غذایی نمی‌توان بیماری‌های مزمنی همچون دیابت را درمان کرد، اما برای جلوگیری از شدت یافتن بیماری و همچنین کنترل آن بهتر است از سبک غذایی مناسبی پیروی کنید. در ادامه این مطلب درباره نکات رژیم غذایی برای دیابت نوع دو مطالب مهمی را برای‌تان جمع‌آوری کرده‌ایم که امیدواریم مفید باشند. 

فهرست مطالب

• چه نکاتی را در یک رژیم غذایی برای دیابت نوع دو باید در نظر بگیریم
  • در رژیم غذایی برای دیابت نوع دو از مصرف چه غذاهایی باید اجتناب کرد
  • شمارش کربوهیدرات در رژیم غذایی برای دیابت نوع دو
• مزایا و معایب رژیم کتوژنیک به عنوان رژیم غذایی برای دیابت نوع دو
• مزایا و معایب رژیم مدیترانه‌ای به عنوان رژیم غذایی برای دیابت نوع دو
• آیا افراد مبتلا به دیابت نوع دو می‌توانند از رژیم گیاهخواری پیروی کنند
• رابطه چاقی و دیابت نوع 2

چه نکاتی را در یک رژیم غذایی برای دیابت نوع دو باید در نظر بگیریم

همانطور که می‌دانید رژیم‌های غذایی مختلفی وجود دارند که برای تامین نیازهای خود می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. مهم‌ترین اصل در رژیم غذایی دیابت، به پرهیز غذایی برمی‌گردد که بهتر است غذاهای و مضر برای بیماران دیابتی شناسایی شود. 

از طرفی رژیم غذایی برای دیابت نوع دو به وضعیت بیماری و سلامتی، شرایط بدنی، سن و جنس بستگی داشته و نمی‌توان برای همه از یک نسخه واحد استفاده کرد. اما موارد کلی هم هستند که باعث می‌شوند یک رژیم غذایی برای دیابت نوع دو مناسب باشد. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره تشخیص و درمان دیابت نوع دو بیشتر بخوانید. اما به طور کلی، برای انتخاب یک رژیم غذایی درست با توجه به شرایط خود، می‌توانید از چک لیست زیر استفاده کنید:

• آیا برنامه غذایی که انتخاب کردم شامل طیف گسترده‌ای از غذاهای غنی از مواد مغذی است؟

پاسخ این سوال همیشه باید بله باشد چرا که قبل از توجه به هر مورد دیگری، رژیم غذایی برای دیابت نوع دو شما باید قادر به تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن باشد. میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، آجیل و دانه‌ها، غلات، و مواد گوشتی مانند ماهی منابع خوبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند.

• آیا رژیم غذایی من دارای چربی‌های سالم مفید برای قلب است؟

مصرف مقادیر متوسط چربی‌های اشباع نشده و غیر اشباع می‌تواند به کاهش سطح کلسترول بد (LDL) در بدن کمک کند. چربی‌های اشباع نشده در مغزها و دانه‌ها، آووکادو، روغن زیتون و کانولا، ماهی‌های چرب و روغن آفتابگردان وجود دارند.

• وضعیت مقدار مصرف کلسترول، چربی اشباع شده، چربی‌های ترانس و قند در رژیم غذایی من چگونه است؟

محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع، ترانس و کلسترول می‌تواند در کاهش مشکلات ناشی از دیابت در بدن موثر باشد. همچنین قندهایی مانند شکر که به طور طبیعی در مواد غذایی موجود نبوده و خودتان به رژیم غذایی اضافه می‌کنید تنها دارای کالری اضافی بوده و مواد مغذی خاصی را به بدن نمی‌رسانند. برای محدود کردن مصرف کلسترول، چربی اشباع، چربی ترانس و قند اضافه شده سعی کنید از منابع پروتئین کم چرب، حبوبات، ماهی و محصولات لبنی با درصد چربی پایین استفاده کنید.

• وضعیت تعداد وعده‌های غذایی و مقدار آن‌ها در رژیم غذایی من چگونه است؟

پرخوری و مصرف نامنظم وعده‌های غذایی می‌تواند منجر به افزایش وزن شده و مدیریت سطح قند خون را دشوار کند. برهم خوردن مرتب سطح قند خون ممکن است موجب ایجاد عوارض بیماری دیابت در شما شود.

مصرف غذاهای غنی از فیبر باعث می‌شود مدت زمان بیشتری احساس سیری کنید که این موضوع سبب می‌شود نیاز به مصرف میان وعده در بین وعده‌های اصلی برای از بین بردن حس گرسنگی کاهش داشته باشد. غلات کامل، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات از منابع بسیار خوب فیبر هستند. همچنین سعی کنید به جای غلات تصفیه شده مانند آرد سفید از غلات کامل استفاده کنید. به عنوان مثال برنج قهوه‌ای دارای فیبر بیشتری نسبت به برنج سفید است که همین موضوع سبب می‌شود مدت زمان بیشتری حس سیری داشته باشید.

• آیا می‌توانم برای مدت زمان طولانی از این برنامه پیروی کنم؟

به منظور بهره‌مندی از فواید رژیم غذایی برای دیابت نوع دو باید آن را برای مدت زمان طولانی اجرا کنید تا اثرات خود را نشان دهد. اگر رژیم غذایی بیش از حد محدود کننده یا متناسب با شرایط و سبک زندگی شما نباشد عمل به آن دشوار می‌شود.

اگر به مواد غذایی خاصی علاقه‌مند هستید یا شیوه خاصی برای برنامه خود در نظر دارید سعی کنید رژیم غذایی برای دیابت نوع دو را به نحوی تنظیم کنید که هر از چند گاهی بتوانید به مصرف غذای مورد علاقه خود بپردازید.

در رژیم غذایی برای دیابت نوع دو از مصرف چه غذاهایی باید اجتناب کرد

مواد غذایی زیادی وجود ندارند که شما هنگام ابتلا به دیابت نوع دو نیاز دارید تا به طور کامل از آن‌ها دوری کنید. با این وجود برای دیگر مواد غذایی گاهی اوقات منابع جایگزینی وجود دارد که سالم‌تر هستند. این بدین معنی است که در عین داشتن مقدار زیادی از ویتامین‌ها و مواد معدنی حاوی چربی، قند و کلسترول کمتری هستند.

متخصصان رژیم غذایی توصیه می‌کنند با کاهش مصرف مواد پر از چربی و قند و جایگزین کردن آن‌ها با سایر مواد می‌توانید از رژیم خود بهره بیشتری ببرید.

• مصرف غذاهای سرشار از کلسترول مانند گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، لبنیات پرچرب و سایر محصولات حیوانی با چربی زیاد را تا حد امکان کاهش دهید و آن‌ها را با لبنیات کم چرب، گوشت سفید و سایر گزینه‌ها جایگزین کنید.
• روغن پالم، روغن نارگیل، گوشت قرمز، پوست مرغ، لبنیات پرچرب و سایر محصولات حیوانی  دارای چربی اشباع هستند که مصرف مقدار زیاد آن‌ها برای سلامتی مضر است.
• چربی‌های ترانس در روغن‌های تجاری هیدروژنه به مقدار زیادی یافت می‌شوند که برای سلامتی و بیماران دیابتی بسیار مضر هستند. بهتر است به جای اینگونه محصولات‌ از روغن زیتون، روغن کنجد و آفتابگردان که به صورت طبیعی و بدون مواد شیمیایی به دست آمده‌اند، استفاده کنید.
• بسیاری از مواد غذایی مانند میوه‌ها به طور طبیعی دارای قند هستند و با مصرف اینگونه مواد غذایی بدن ما در طول روز قند دریافت می‌کند. بهتر است برای افزایش نیافتن بیش از حد کلوگز خون از اضافه کردن قند و شکر به غذاها خودداری کنید.

شمارش کربوهیدرات در رژیم غذایی برای دیابت نوع دو

همانطور که می‌دانید کربوهیدرات‌ها در بدن به قند تبدیل می‌شوند. باتوجه به این موضوع میزان کربوهیدرات مصرفی برای بیماران دیابتی از اهمیت خاصی برخوردار است. محاسبه درست مقدار کربوهیدراتی که بدن شما دریافت کرده علاوه بر کمک به کنترل سطح قند خون، شما را از میزان انسولین مورد نیاز برای تزریق آگاه می‌کند.

در شمارش کربوهیدرات، باید میزان مصرفی خود در طول روز را به گرم یادداشت کنید. به مرور زمان، با بررسی و مشورت با پزشک یاد می‌گیرید که چه حجم کربوهیدراتی با توجه به وضعیت دیابت خود باید مصرف کنید.

همچنین به مرور زمان این توانایی را به دست خواهید آورد که همیشه قند خون تثبیت شده‌ای داشته باشید. یکی از راه‌های آسان محاسبه کربوهیدرات دقت به برچسب اطلاعات غذایی درج شده بر روی بسته بندی مواد غذایی است.

غذاهای حاوی کربوهیدرات عبارتنداز:

• گندم، برنج و سایر غلات
• لوبیا، عدس و سایر حبوبات
• سیب زمینی و سایر سبزیجات نشاسته‌ای
• میوه و آبمیوه
• شیر و ماست
• دسر، شیرینی و نوشیدنی‌های حاوی قند

مزایا و معایب رژیم کتوژنیک به عنوان رژیم غذایی برای دیابت نوع دو

رژیم کتوژنیک یک رژیم کم کربوهیدرات است که برپایه غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت، مرغ، غذاهای دریایی، تخم مرغ، لبنیات، آجیل و دانه‌ها استوار است. همچنین در این رژیم مصرف سبزیجات غیر نشاسته‌ای مانند کلم بروکلی، گل کلم، کلم پیچ و سایر سبزیجات برگ‌دار مجاز است. افرادی که از رژیم کتوژنیک پیروی می‌کنند باید غذاهای پرکربوهیدراتی مثل غلات، حبوبات، سبزیجات ریشه‌ای، میوه و شیرینی را محدود کنند.

بسته به نوع پروتئین مصرفی در رژیم کتوژنیک و سایر رژیم‌های برپایه کربوهیدارت کم ممکن است مقدار چربی اشباع ورودی به بدن زیاد باشد. از این رو باید به جای گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و سایر فرآورده‌های حیوانی با درصد چربی بالا از گوشت سفید، ماهی و لبنیات کم چرب استفاده نمود.

با کاهش مصرف کربوهیدرات در اینگونه رژیم‌ها یکی از چالش‌های اساسی دریافت میزان فیبر کمتر است. همانطور که پیشتر گفتیم فیبر موجب ایجاد حس سیری شده و جلوی پرخوری را می‌گیرد. باید سعی کنید از مواد غذایی کم کربوهیدراتی که حاوی فیبر نسبتا خوبی هستند، استفاده کنید. مغز‌ها، دانه‌ها و سبزیجات برگ‌دار اگرچه کم کربوهیدرات هستند اما فیبر زیادی دارند.

برخی مطالعات نشان داده است که رژیم کم کربوهیدرات می‌توانند به کنترل قند خون افراد دیابتی کمک کند. با این حال دنبال کردن یک رژیم کم کربوهیدرات برای مدت طولانی باید با مشورت و تحت نظر پزشک انجام گیرد.

مزایا و معایب رژیم مدیترانه‌ای به عنوان رژیم غذایی برای دیابت نوع دو

رژیم مدیترانه‌ای یک برنامه غذایی برپایه غذاهای گیاهی، میوه و سبزیجات، حبوبات، غلات کامل، مغزها و دانه‌هاست. همچنین شامل بخش کوچکی گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ و محصولات لبنی است. در رژیم مدیترانه‌ای منبع اصلی تامین چربی روغن زیتون است.

رژیم مدیترانه‌ای سرشار از ویتامین‌، مواد معدنی، فیبر و چربی سالم است. همچنین کلسترول، چربی اشباع شده، چربی‌های ترانس و قند در این رژیم به میزان کمی وجود دارند. برخی تحقیقات نشان داده است افراد مبتلا به دیابت نوع دو که از رژیم مدیترانه‌ای پیروی می‌کنند، قند خون پایین‌تری نسبت به افراد که هیچگونه رژیمی را دنبال نمی‌کنند، خواهند داشت. این رژیم همچنین موجب کاهش وزن، کاهش کلسترول و فشار خون نیز می‌شود.

آیا افراد مبتلا به دیابت نوع دو می‌توانند از رژیم گیاهخواری پیروی کنند

رژیم‌های گیاهخواری حاوی گوشت، مرغ، غذاهای دریایی و به طور کلی هیچگونه فرآورده‌های حیوانی نیستند. در عوض، این رژیم‌ها پروتئین خود را از منابع گیاهی مانند سویا، آجیل، دانه‌ها و غلات تامین می‌کنند. در برخی از رژیم‌های گیاهخواری مصرف تخم مرغ و لبنیات منعی ندارد.

پیروی از رژیم غذایی گیاهخواری برای افراد مبتلا به دیابت نوع دو منع خاصی ندارد با این حال بهتر است در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.

رابطه چاقی و دیابت نوع 2

یکی از اصلی‌ترین علل ابتلا به دیابت نوع 2 مقاومت بدن در برابر انسولین است. در این شرایط سلول‌های بدن فرد مبتلا پاسخ درستی به این هورمون نداده و قند به درستی به درون سلول راه نمی‌یابد. علل دقیق ایجاد مقاومت به انسولین هنوز مشخص نیست اما برخی عوامل در بروز و وخامت آن موثر می‌باشد.

چاقی، اضافه وزن و کم تحرکی یکی از عوامل مهم در ایجاد مقاومت به انسولین در بدن است. ناحیه‌ای هم که چربی در آن متمرکز است در این زمینه نقش دارد. میزان مقاومت به انسولین در افرادی که در ناحیه شکم دارای بافت چربی زیاد هستند، بیشتر خواهد بود. چربی شکل گرفته در این ناحیه مستقیما به دلیل مصرف زیاد کربوهیدرات‌هایی مانند برنج است.

با وزش و فعالیت بدنی در کنار رژیم غذایی برای دیابت نوع دو می‌توانید از اضافه وزن و چاقی جلوگیری کرده و در نتیجه میزان مقاومت به انسولین خود را کاهش دهید. این مساله در طولانی مدت می‌تواند عوارض دیابت را در شما از بین برده و به تثبیت سطح قند خون کمک کند.

سخن پایانی

اینکه کدام یک از انواع رژیم‌ها را به عنوان رژیم غذایی برای دیابت نوع دو انتخاب می‌کنید، مهم نیست. موضوع مهم این است که طیف وسیعی از مواد غذایی مختلف که حاوی ویتامین، مواد معدنی، فیبر و پروتئین هستند را در رژیم خود بگنجانید. همچنین مصرف چربی‌های اشباع شده، چربی‌های ترانس و قند را به حداقل برسانید. در کنار این موضوعات باید رژیم شما به گونه‌ای باشد که از آن خسته نشده و بتوانید همیشه به آن پایبند باشید. رمز کنترل درست دیابت و دوری از عوارض این بیماری پایبندی طولانی مدت به یک رژیم غذایی سالم در کنار ورزش و فعالیت بدنی است.