چاق شدن دیابتی ها یکی از عوارض بیماری دیابت است. به خصوص در افرادی که مستعد ابتلا به بیماری دیابت هستند، ممکن است با اضافه وزن ناخواسته روبه شوند. با رعایت برخی نکات می‌توان از اضافه وزن در افراد دیابتی جلوگیری کرد، اما بهتر است بدانیم که پیش از هر چیز، آگاهی از ابتلا به بیماری دیابت و علل بروز اضافه وزن می‌تواند موثر باشد. در ادامه مطلب درباره چاقی و دیابت می‌خوانید. 

فهرست مطالب

• بروز چاقی در افراد مستعد به بیماری دیابت  

• آیا افراد دیابتی چاق می­شوند

• افزایش وزن و چاق شدن افراد دیابتی معمولا در کدام نوع آن دیده می‌­شود

• درمان چاقی افراد دیابتی

• چه قرص هایی سبب چاق شدن افراد دیابتی می­شوند

• عوارض چاقی در افراد مستعد دیابت چیست

• افراد مستعد به دیابت و در خطر چه کسانی هستند؟

• چرا چاق شدن دیابتی ها خطرناک است؟

• چگونه افراد چاق مستعد به دیابت از ابتلا به آن جلوگیری کنند

• آیا انسولین شکم را بزرگ می­کند

• چگونه قند باعث چاقی می­شود

بروز چاقی در افراد مستعد به بیماری دیابت 

بیماری دیابت از بیماری­‌های شایع در سطح جهان است که به دلیل ناکارآمدی انسولین در بدن به وجود می‌­آید. این بیماری به دو نوع اصلی تقسیم می‌­شود: دیابت نوع یک و نوع دو.

دیابت نوع یک ارثی بوده، در زمان کودکی پدیدار می­‌شود و تا انتهای عمر همراه فرد است. در دیابت نوع یک انسولین، هورمون مورد نیاز بدن برای مصرف گلوکز، به طور کلی ترشح نمی­‌شود. اما در دیابت نوع دو انسولین ترشح شده، به میزان کافی نیست یا کارکرد درست خود را ندارد. دیابت و چاقی به دو صورت با یکدیگر مرتبط هستند:

• افراد دیابتی در طی دوران درمان خود به دلیل مصرف برخی از داروهای دیابت چاق می­‌‌‌شوند و وزنشان افزایش می­‌‌یابد. این چاق شدن دیابتی‌ها به دلیل مصرف دارو است.
• مورد دوم به تاثیرات چاقی در افراد مستعد به دیابت مربوط می­‌شود. یعنی چاق شدن افراد مستعد به دیابت، سبب افزایش احتمال ابتلا آن­ها به این بیماری می‌­شود. در این شرایط، کاهش وزن باعث کم­تر شدن خطر ابتلا می­‌‌شود و از بروز بیماری دیابت جلوگیری می­‌کند.

در متن پیش رو ما بیش­تر به دو مورد ذکر شده خواهیم پرداخت و رابطه بین چاقی و دیابت را عمیق­‌‌تر بررسی خواهیم کرد. از تاثیرات انسولین و داروهای درمان دیابت بر چاق شدن دیابتی­‌ها خواهیم نوشت و به راه‌­ها و روش­‌‌های درمان چاقی در افراد دیابتی اشاره خواهیم کرد. پس تا انتهای این متن با ما همراه باشید.

آیا افراد دیابتی چاق می­شوند

این ممکن است سوالی باشد که ذهن شما را نیز درگیر کرده باشد. دیابت بسته به نوع آن، عوارض متفاوتی دارد. یکی از این عوارض آن، اضافه وزن و چاقی است. البته در مواردی دیابت سبب کاهش وزن هم می­‌شود که در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره دیابت و لاغری و راهی برای چاق شدن افراد دیابتی بخوانید. 

ابتدا برای پاسخ به سوال بالا باید ساز و کار انسولین و تاثیرات آن در بدن را به خوبی بشناسیم و به این پرسش پاسخ دهیم که چرا انسولین چاق میکند؟

غذاهای مصرفی ما در بدن به گلوکز تجزیه می‌­شوند. گلوکز همان سوخت مورد نیاز بدن برای انجام فعالیت­‌های حیاتی و روزمره است. انسولین در جذب بهتر گلوکز به سلول‌­های بدن کمک می‌­کند و هورمونی است که توسط پانکراس یا لوزالمعده ترشح می­‌شود. اگر انسولین به درستی عمل نکند، سلول‌های بدن نمی‌­توانند گلوکز را جذب کنند و در نتیجه بدن نمی‌­تواند انرژی لازم برای انجام وظایف را تامین کند. گلوکز باقی مانده در خون انباشته می­‌شود و قند خون افزایش می‌­یابد. در این حالت است که می­‌گوییم فرد به دیابت مبتلا است. افراد دیابتی به داروی انسولین نیاز دارند تا عملکرد بدن خود را تنظیم و کنترل کنند.

اضافه وزن و چاقی هم یکی از عوارض شایع مصرف انسولین است. بسیاری از تحقیقات انجام شده، تاثیر انسولین بر چاقی افراد را تایید کرده‌­اند. وقتی بیماران دیابتی انسولین مصرف می­‌کنند، گلوکز بار دیگر توسط سلول­‌های بدن جذب می­‌شود و در نتیجه قند خون کاهش پیدا می­‌کند.

افزایش وزن به معنای این است که انسولین موثر واقع شده است، چنانچه، افرادی که انسولین مصرف می­‌کنند، اغلب چربی بیش­تری نسبت به افراد سالم ذخیره می­‌کنند و همین باعث اضافه وزن و چاقی افراد دیابتی می‌­شود.

یکی دیگر از وظایف هورمون انسولین، ذخیره سازی چربی­‌های اضافه است. وقتی کالری که از غذا به دست می‌­آورید از کالری مصرفی بیش­تر باشد، این کالری اضافه به صورت چربی به کمک هورمون انسولین ذخیره شده و سبب افزایش وزن می­‌شود.

یکی دیگر از دلایل اضافه وزن این است که بدن قادر به استفاده از انسولین نیست و آب خود را از دست می‌­دهد. در حقیقت بیماران دیابتی اغلب دچار کم آبی می‌­شوند. اما اگر انسولین به مقدار کافی در دسترس بدن باشد، آب از دست رفته دوباره جذب خواهد شد و وزن افراد افزایش خواهد یافت. معمولا نشانه‌­های کم آبی در بدن، تشنگی زیاد و تکرر ادرار است که هر دو از علائم دیابت هستند.

افزایش وزن و چاق شدن افراد دیابتی معمولا در کدام نوع آن دیده می‌­شود

افزایش وزن و چاقی بیش­تر مربوط به دیابت نوع دو است و بیماران مبتلا به دیابت نوع یک اغلب با کاهش وزن و لاغری ناسالم و ناخواسته روبه رو می‌شوند. البته امکان چاق شدن و افزایش وزن در افراد مبتلا به دیابت نوع یک نسبت به افراد سالم بیش­تر است.

درمان چاقی افراد دیابتی

افراد مبتلا به دیابت برای کاهش وزن می‌­توانند از راهکارهای زیر استفاده کنند:

• یکی از راه­‌‌های موثر برای جلوگیری از اضافه وزن بیش­تر و کاهش وزن در افراد دیابتی، کالری شماری است. کالری شماری یعنی کالری مورد نیاز روزانه خود را با توجه به قد، وزن، استخوان بندی و نوع فعالیت روزانه به دست آورید و کالری غذاهای مصرفی روزانه خود را نیز یادداشت کنید. کالری مصرفی و کالری مورد نیاز باید با هم برابر باشند تا وزن شما ثابت بماند. اگر شما قصد کاهش وزن دارید، کالری مصرفی باید کم­تر از کالری استاندارد روزانه‌­تان باشد. شاید فکر کنید شمردن کالری‌­های غذاهای مصرفی در روز کار سختی باشد. حق دارید اما خبر خوب این است که بعضی از اپلیکیشن‌­ها به کمک شما می‌­آیند. شما با استفاده از این برنامه‌ها به راحتی می­‌توانید کالری مصرفی خود را حساب کنید.

• دومین راه موثر برای کاهش وزن، انجام حرکات ورزشی است. ورزش منظم و روزانه می­‌تواند در کاهش وزن، تنظیم گلوکز خون و عضله سازی موثر باشد. حرکات ورزشی و فعالیت بدنی، سبب کاهش مقاومت بدن نسبت به انسولین می‌­شوند. بدن بعضی از افراد دیابتی نسبت به انسولین مقاومت نشان می‌­دهد. یکی از دلایل این مقاومت، چاقی و اضافه وزن است. ورزش سبب کالری سوزی و کاهش وزن و در نتیجه مقاومت به انسولین هم کم­تر می‌­شود.

سازمان بهداشت جهانی به بزرگسالان ۱۸ تا ۶۴ سال مبتلا به دیابت، انجام حرکات ورزشی ملایم به مدت ۱۵۰ دقیقه در هفته را توصیه می­‌کند.

• کنترل داروهای افراد دیابتی، یکی دیگر از راه‌­های مقابله با چاق شدن است. بعضی از داروهای افراد دیابتی مثل انسولین باعث چاق شدن افراد دیابتی و افزایش وزن آن­ها می‌­شود و برخی دیگر از داروها مثل متفورمین باعث کاهش وزن و لاغری. برای انتخاب داروی مناسب و دوز کافی آن حتما باید به پزشک مراجعه کنید و از او بخواهید دارویی را تجویز کند که موجب افزایش وزن شما نشود. پزشک می‌­تواند شما را راهنمایی کند تا بهترین و موثرترین دارو را با کمترین عوارض جانبی مصرف کنید.

• به هیچ وجه دوز انسولین تجویز شده خود را کاهش ندهید. بعضی از افراد برای کاهش وزن، دوز انسولین خود را پایین می­‌آورند. انسولین را طبق دستور و نظر پزشک تزریق کرده و دوز آن را کم نکنید، زیرا سبب تجمع گلوکز در خون و افزایش قند خون می‌شود. همچنین شما را دچار مشکلات پیچیده دیابتی می­‌کند.

چه قرص هایی سبب چاق شدن افراد دیابتی می­شوند

• انسولین‌­ها: انسولین­‌هایی همچون لیسپرو، آسپارت و گلولیزین باعث افزایش وزن می­‌شوند، اما انسولین­‌های طولانی اثر تاثیر کمتری در چاق شدن افراد دیابتی دارند.
• قرص‌­های دیابت: تعدادی از داروهای دیابت نوع دو باعث کاهش و تعدادی باعث افزایش وزن می­‌شوند.

داروهای حاوی سولفونیل اوره از جمله دیابینیز، اینسولاز، گلیپیزاید، گلیبوراید، گلیمیپراید، کلرپروپامید و تولبوتامید سبب افرایش اثربخشی انسولین شده و انسولین نیز سبب افزایش وزن می‌شوند. تیازولیدین دیون هم از دیگر داروهای چاق کننده در افراد دیابتی است.

عوارض چاقی در افراد مستعد دیابت چیست

یکی دیگر از مسائلی که در زمینه دیابت و چاقی مطرح می­شود، تاثیرات چاقی مفرط بر افراد است. بسیاری از دانشمندان و پزشکان معتقدند اضافه وزن زیاد و چاقی مفرط می‌­تواند سبب بیماری دیابت شود. نوع دیابتی که در این قسمت راجع به آن صحبت می­کنیم دیابت نوع دو است.

چاق شدن دیابتی ها یکی از فاکتورهای خطرناک در افزایش خطر ابتلا به دیابت است. البته فاکتورهای دیگری هم در افزایش احتمال ابتلا به دیابت وجود دارد؛ این فاکتورها شامل سن، نژاد، بارداری، استرس، داروهای مصرفی، ژنتیک افراد، تاریخچه خانوادگی در ابتلا به دیابت و کلسترول خون بالا می­‌شوند. در بین تمام این فاکتورها، چاقی مفرط و اضافه وزن بالا از تاثیرگذارترین عوامل است. آمارها نشان می‌­دهند نود درصد افراد مبتلا به دیابت نوع دو چاق هستند و از چاقی مفرط رنج می‌­برند.

افراد مستعد به دیابت و در خطر چه کسانی هستند؟

چاق شدن دیابتی ها در افراد با ویژگی‌های زیر بروز بیشتری پیدا می‌کند؛

• افراد بالای ۴۰ سال
• افرادی که تاریخچه بیماری دیابت را در بستگان نزدیک خود دارند
• افرادی که دیابت دوران بارداری را تجربه کرده‌­اند
• افرادی که فشار خون بالا دارند
• افرادی که سابقه ابتلا به بیماری­‌های قلبی و عروقی یا کیست‌­های متعدد تخمدان دارند

این افراد با ویژگی­‌های ذکر شده اگر دچار چاقی مفرط هم شوند، خطر ابتلا به دیابت در آن­ها افزایش می‌­یابد.

چرا چاق شدن دیابتی ها خطرناک است؟

چاق شدن افراد مستعد به دیابت سبب افزایش سطح اسیدهای چرب و التهابات در بدن می‌­شود. این اتفاق باعث می­‌شود بدن علیه انسولین مقاومت نشان دهد. مقاومت علیه انسولین، به بیماری دیابت نوع ۲ می­‌انجامد.

بیماری دیابت نوع ۲ از شایع‌­ترین نوع دیابت است که تقریبا ۹۰ درصد افراد دیابتی را در بر می­‌گیرد. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌­توانند مقداری از انسولین خود را تولید کنند، اما این میزان معمولا کافی نیست.

سلول‌­های بدن در اثر چاقی، دیگر به انسولین ساخته شده در بدن جواب نمی‌­دهند و بدن در برابر انسولین مقاوم می­‌شود. در این شرایط گلوکز جذب سلول‌های بدن نمی­‌شود و در خون انباشته می‌شود. افزایش قند خون نتیجه تجمع گلوکز است.

بیماران با قند خون بالا معمولا دچار کم آبی، تشنگی زیاد، تکرر ادرار، گرسنگی شدید و خستگی مفرط ناشی از کم آبی می­‌شوند.

اگر بیماری دیابت درمان نشود یا به درستی درمان نشود، می­‌تواند باعث بروز مشکلات در بینایی، آسیب به عصب­‌ها، عفونت‌ها، مشکلات قلبی، قند خون بالا، مشکلات مغزی و سکته شود.

به دلیل اینکه رابطه قوی بین چاقی مفرط و دیابت نوع ۲ وجود دارد، درمان دیابت نوع ۲ بیش­تر بر کاهش وزن، تغذیه سالم و انجام تحرکات ورزشی متمرکز است. البته در بعضی از موارد استفاده از داروهایی مثل انسولین برای متعادل نگه داشتن قند خون و افزایش اثر بخشی الزامی است.

چگونه افراد چاق مستعد به دیابت از ابتلا به آن جلوگیری کنند

همانطور که گفتیم چاقی یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار در دیابت نوع ۲ است. برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲، افراد مستعد دیابت باید وزن خود را کاهش دهند.

 کاهش وزن باید بر اساس یک رژیم غذایی سالم انجام شود تا به بدن آسیبی نرسد. رژیم غذایی سالم شامل تمام مواد مغذی، مواد معدنی و ویتامین­‌های مورد نیاز بدن است که از طریق غذاهای مفید و مقوی مثل سبزیجات تازه، میوه­‌ها و سایر مواد غذایی دیگر تامین می‌­شود.

علاوه بر رعایت یک رژیم غذایی سالم، افراد باید تحرک روزانه خود را افزایش دهند. انجام حرکات ورزشی منظم باعث افزایش استقامت بدن می­‌شود و چربی سوزی و کالری سوزی به همراه دارد.

بنابراین، برای جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲ داشتن سبک زندگی سالم، ورزش کردن و سالم خوری را فراموش نکنید. 

آیا انسولین شکم را بزرگ می­کند

خیر. انسولین به صورت موضعی قادر به چاق کردن نیست. هنگام تزریق انسولین، این هورمون در سطح بدن پخش می­‌شود و در یک موضع باقی نمی‌ماند تا آن موضع چاق شود. در نتیجه افزایش وزن به صورت کلی بوده و موضعی نیست.

چگونه قند باعث چاقی می­شود

قندهای دریافتی بدن به دو صورت گلوکز و ساکاروز هستند. گلوکز سوخت مورد نیاز بدن برای تامین انرژی است و ساکاروز توسط کبد مصرف شده و به چربی تبدیل می‌شود.  قند ساکاروز بیش­تراز گلوکز باعث چاقی می­‌شود، اما گلوکز اضافه که توسط بدن مصرف نمی­‌شود، به شکل چربی در قسمت‌های مختلف بدن جمع آوری می‌شود. همین قضیه باعث چاقی و افزایش وزن خواهد شد.

سخن پایانی

ارتباط بین چاقی و دیابت به دو مورد ختم می­‌شود؛ افراد دیابتی که بر اثر داروها و دریافت انسولین چاق می­‌شوند و افراد مستعد دیابت که با داشتن اضافه وزن قدم به قدم به دیابت نزدیک‌­تر می­‌شوند. اما چاق شدن دیابتی ها با داشتن رژیم غذایی سالم و مناسب و سالم قابل کنترل است و برای کاهش وزن، فعالیت ورزشی بیش­تری را می‌توان در روز انجام داد. کاهش وزن در افراد مبتلا به دیابت سبب کاهش مقاومت بدن آن­ها به انسولین می‌­شود و سلامتی آنها را تضمین می­‌کند. در نهایت به هر دو گروه از افراد توصیه می­‌شود به پزشک متخصص مراجعه کرده و دستورات او را عمل کنند. پزشک با تجویز آزمایش خون، قند خون آن­ها را اندازه می‌­گیرد و با توجه به شرایط هر دو گروه بهترین راهکار را پیشنهاد می­‌دهد.