بیماری میگرن از دسته بیماری‌های عصبی است، که انجام زندگی روزمره را با اخلال مواجه کرده و انسان را در رسیدگی به امورات خود با مشکلات زیادی روبرو می‌کند. این بیماری که جامعه آماری گسترده‌ای را درگیر خود کرده و می‌تواند بسیار آزار دهنده و دردآور باشد. علاوه بر مصرف دارو، روش‌های درمانی و عوامل دیگری وجود دارند که انسان می‌تواند با بهره‌گیری از آنها به بهبود بیماری خود کمک کند. انجام حرکات ورزشی، داشتن رژیم غذایی مناسب، استفاده از طب سنتی و انجام تمرینات مراقبه را می‌توان به عنوان درمان‌های غیر دارویی این بیماری نام برد. در این مقاله درباره درمان میگرن با طب سنتی نکات مهمی را برای شما گردآوری کرده‌ایم. 

فهرست مطالب

• سردرد میگرنی چیست

• درمان سردردهای میگرنی

• درمان میگرن در طب سنتی

• چه غذاهایی برای میگرن خوب است 

• آیا مصرف منیزیم به در مان میگرن کمک می‌کند

• چه غذاهایی برای میگرن مضر است

• نقش یوگا در درمان میگرن با طب سنتی

• طب فشاری و ماساژ درمانی در درمان میگرن با طب سنتی 

• درمان گیاهی میگرن در طب سنتی

سردرد میگرنی چیست

میگرن نوعی بیماری عصبی است که افراد مبتلا به آن دچار سردرد های طولانی و دردآور دوره‌ای و ضرباندار می‌شوند. شدت و دوره حمله افراد مختلف با یکدیگر متفاوت بوده و دارای زیر مجموعه و شاخه‌های زیادی است. میگرن قاعدگی، میگرن چشمی، میگرن شکمی، میگرن معمولی‌، میگرن بازیلار، میگرن کلاسیک، میگرن طولانی، میگرن آسفالژیک، میگرن همی‌ پلاژیک، میگرن وستیبولار را می‌توان به عنوان زیر مجموعه‌های بیماری عصبی میگرن نام برد. در مطلب سردرد میگرنی در وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره هر کدام از انواع این میگرن‌ها به طور مفصل بخوانید. 

این نوع از سردردها عموما در یک طرف کاسه سر و در قسمت فوقانی چشم‌ها و گیجگاه احساس می‌شود. ولی در بعضی از بیماران در تمام کاسه سر، درد پخش شده و قابل تفکیک و تقسیم بندی منطقه‌ای نیستند.

از شروع تا پایان حمله میگرنی را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد:

1.  مرحله علائم اولیه بیماری (پیش نشانه)
2. مرحله تشعشع نورانی (اورا)
3. مرحله سردرد (درد)
4. مرحله ریکاوری (پس اثر)

هر کدام از این چهار مرحله بسته به نوع میگرن و شدت ابتلای افراد می‌تواند متفاوت باشد. استرس و اضطراب فردی از عواملی است که در ابتلا و شدت بیماری میگرن تأثیر بسیار مهمی دارد.

از آنجایی که مشکلات و ناهنجاری‌های اعصاب و روان در سردردها و حملات میگرنی نقش اصلی را ایفا می‌کنند، استرس و تنش زیاد می‌تواند در ایجاد و افزایش عوارض این نوع از سردردها بسیار اثرگذار باشد.

از عوامل دیگر ایجاد و تشدید کننده این بیماری می‌توان به تغییرات هورمونی (مانند هورمون‌ تراپی و قرص‌های هورمونی)، ژنتیک، رژیم غذایی نامناسب و یا حذف وعده‌های غذایی، حضور در مکان‌های شلوغ (پر از سر و صدا و نور شدید)، مصرف برخی از مواد خوراکی، استعمال دخانیات، فعالیت شدید جسمی و جنسی، نداشتن زمان استراحت و نداشتن خواب کافی و منظم اشاره کرد.

درمان سردردهای میگرنی

همانطور که گفته شد درمان‌های دارویی زیادی بسته به نوع و شدت بیماری میگرن وجود دارد که باید زیر نظر پزشک متخصص و تحت تجویز او تهیه و مصرف شوند. از داروهای شیمایی مهم و مؤثر در زمینه میگرن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.

•  ایبوپروفن، استامینوفن، ناپروکسن، آسپرین پروپرانول، ونلافاکسین، متوپرولول، بیزوپرولول، فلوناریزین، Ubrogepant، توپیرامات، آمی تریپتیلین، والپروئیک اسید، ویتامین ب۲ یا ریبوفلاوین، گاباپنتین، منیزیم، سالیسیلیک اسید، شیاف پروکلرپرازین، متوکلوپرامید، تری متوبنزامید، دیفن هیدرامین، آنتی هیستامین، اندانسترون.
•  در شرایط شدت بیماری: پزشک متخصص اعصاب و روان با بررسی سوابق بیمار و پیشینه او، مشکلات و مسائل موروثی، شخصیت و خصوصیات فردی و محیط و شرایط زندگی، Zolmitriptan (زولمی‌تریپتان)، سوماتریپتان، متی‌سرژید (Methysergide) یا داروی مورد نیاز فرد مبتلا به میگرن را تجویز می‌کند.

از روش‌های دیگر درمانی می‌توان به تغییر عادت‌های زندگی و داشتن سبک زندگی سالم اشاره کرد.

داشتن تغذیه سالم و خوردن تمام وعده‌های غذایی به صورت کامل و در زمان مناسب، استراحت کافی، انجام حرکات ورزشی از جمله یوگا و ورزش‌های هوازی دیگر در طول روز، محدود کردن مصرف کالری، زندگی آرام و عاری از هرگونه استرس و اضطراب، دوری از مصرف هرگونه دخانیات، سپری کردن ساعاتی از هفته در دل طبیعت و لذت بردن از عناصر خلقت، اجتناب از حضور در مراکز شلوغ و پر ازدحام، داشتن شغل مناسب و بدون تنش، زندگی در منطقه‌ای با آب و هوای معتدل و به دور از بادها و باران‌های شدید و طولانی، محافظت از بدن، سر و چشم‌ها در زمان مواجه شدن با تابش مستقیم خورشید به وسیله عینک آفتابی و کلاه، هیدراته کردن بدن و نوشیدن مقدار زیادی آب در طول شبانه‌روز و گفتاردرمانی و تقویت ذهن مثبت و اجتناب از افکار منفی. از دیگر مواردی هستند، که با رعایت آنها می‌توان تا حد زیادی از عوارض و شدت حملات میگرنی جلوگیری کرد.

تغییر بعضی از عوامل در زندگی مانند محل و منطقه سکونت، شغل و محیط خانواده به راحتی امکان‌پذیر نیست؛ به همین دلیل افراد دارای بیماری میگرن باید روش‌های درست زندگی کردن در شرایط مختلف را آموزش ببینند.

به طور مثال بیماران دچار حملات سردردی در روزهای بارانی و یا زمان‌هایی که باد شدید می‌وزد، حدامکان نباید از منزل خارج شوند یا در هنگام حضور در مکان‌های شلوغ، تا جای ممکن از صداهای بلند و نورهای شدید دوری کنند.

استفاده از یخ یکی از روش‌های کم هزینه و تأثیرگذار در زمینه کاهش درد در طول دوران حملات میگرنی است. قرار دادن یخ یا کیسه یخ روی پیشانی یا گردن به کوتاه‌شدن دوره زجرآور و دردناک حملات میگرنی کمک بسیار زیادی خواهد کرد.

درمان میگرن در طب سنتی

بسیاری از مواد غذایی و گیاهان وجود دارند که در درمان و کاهش عوارض بیماری عصبی میگرن نقش مهمی ایفا می‌کنند. این درحالیست که در درمان خانگی میگرن به خصوص درمان میگرن با طب سنتی باید از مصرف برخی از مواد غذایی پرهیز کرد.

 در طرف مقابل بعضی از خوراکی‌ها باعث تشدید و افزایش طول دوره درد در این بیماری می‌شوند. در ادامه به بررسی هرچه بیشتر این مواد غذایی می‌پردازیم.

چه غذاهایی برای میگرن خوب است 

مواد غذایی مفید برای میگرن شامل انواع میوه‌ها، سبزیجات، دانه‌های روغنی و نوشیدن آب می‌شوند. این غذاها عبارتند از:

• مواد غذایی حاوی عنصر منیزیم مانند آووکادو، توفو، بادام، دانه کنجد، دانه آفتابگردان، بادام هندی، جو دوسر، تخم‌مرغ، شیر، کره بادام زمینی، غلات و موز.
• سیر، آویشن، زنجبیل، دارچین، آب انگور، ریحان، روغن اسطوخدوس و گوشت بوقلمون.
• نوشیدن مقدار زیادی آب (۸ تا ۱۲ لیوان) در طول شبانه روز
• مصرف نمک صورتی هیمالیا به همراه لیمو و آب
• مصرف دمنوش‌های گیاهی 
• خوردن سیب با پوست به صورت روزانه

آیا مصرف منیزیم به در مان میگرن کمک می‌کند

کمبود منیزیم از عوامل مرتبط با بروز سردرد و دردهای میگرنی به شمار می‌رود. مطالعات نشان می‌دهند که مکمل‌های حاوی اکسید منیزیم به جلوگیری از بروز دردهای میگرنی و همچنین دردهای میگرنی وابسته به قاعدگی تاثیرگذار است. برای دریافت میزان منیزیم روزانه، مواد غذایی زیر را مصرف کنید. همچنین در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره اهمیت منیزیم برای بدن بیشتر بخوانید. مواد غذایی زیر به طور عمده حاوی منیزیوم هستند:

• بادام
• دانه کنجد
• دانه آفتابگردان
• فندق برزیلی
• بادام هندی
• کره بادام زمینی
• جو دوسر
• تخم مرغ
•  شیر

چه غذاهایی برای میگرن مضر است

انواع مواد غذایی مضر برای میگرن عبارتند از: 

• مصرف هرگونه مشروبات الکلی 
• مصرف مواد خوراکی با کافئین بالا به مقدار زیاد
• غذاهای فرآوری شده و همچنین غذاهای نیترات‌دار مانند سوسیس و کالباس و پیتزا
• پنیرهای کهنه، پنیرهای حاوی ترکیبات طبیعی تیرامین (Tyramine) مانند پنیر آبی (Blue cheese)، پنیر فتا، پنیر چدار، پارمسان و سوئیسی
• مواد غذایی خیلی ترش مانند انواع ترشی‌ها
• مواد غذایی خیلی شور مانند انواع چیپس و پفک
• شکلات، میوه‌های خشک، حبوبات
• مواد غذایی خیلی سرد مانند بستنی، یخ در بهشت و انواع دیگر نوشیدنی‌های سرد
• مواد غذایی حاوی مونو‌سدیم گلوتامات (Monosodium glutamate) این ماده یک طعم‌دهنده شیمیایی است، که سبب تقویت عطر و طعم غذا می‌شود.
• فرآورده‌های لبنی پرورده، مانند باترمیلک، خامه ترش و ماست

با این وجود نمی‌توان به طور دقیق تمام مواد غذایی را برای همه بیماران به دو دسته مواد غذایی مفید و مضر برای میگرن تقسیم بندی کرد، زیرا افراد شرایط مختلفی دارند.

بهترین روش در درمان میگرن با طب سنتی و رژیم غذایی، داشتن رژیم غذای اختصاصی برای هر فرد بیمار است. از نکات مهم پیش از آغاز درمان میگرن با طب سنتی این است که به بیمار آموزش داد تمامی موادی را که مصرف می‌کند به طور مرتب و روزانه در دفترچه‌ای بنویسد. سپس در صورت بروز حملات به دفترچه رجوع کنند و با مطالعه آن ماده غذایی مضرر و تشدید کننده سردرد را به راحتی بشناسند.

مقدار کم کافئین در بیشتر مواقع می‌تواند در کاهش شدت و حمله بسیار مؤثر واقع شود. بعضی از داروهای ضد درد و مسکن میگرن مقدار جزئی کافئین دارند. با این حال مصرف دوز و میزان بالایی از این ماده باعث بروز سردردهای میگرنی می‌شود.

زنجبیل مواد خوراکی بسیار مهم برای بیماران دچار حملات میگرنی به شمار می‌رود. این ماده خوراکی بسیار مغذی علاوه بر کاهش تهوع ناشی از میگرن، می‌تواند به مانند داروی شیمیایی سوماتریپتان در افراد دچار این نوع از سردردهای عصبی از شدت، مدت و میزان درد آنها تا حد زیادی بکاهد. با این تفاوت که عوارض جانبی استفاده از زنجبیل به مراتب کمتر از داروهای شیمیایی است.

نقش یوگا در درمان میگرن با طب سنتی

در طب سنتی به سردردهای میگرنی، سردردهای بلغمی (سرد و تر) نیز گفته می‌شود. این نوع سردرد به دلیل سردی مزاج و استرس و ضعف اعصاب در بدن به وجود می‌آید. افراد دارای میگرن باید از خوردن مواد غذایی با طبع سرد جدا خودداری کنند.

مصرف مواد غذایی مانند شیره ارده، زنجبیل، بهارنارنج و عسل که طبع گرمی دارند، به شدت برای بیماران میگرنی توصیه می‌شود. به عنوان مثال موادی مانند سرکه می‌تواند، بسیار خطرناک و تشدید کننده حملات سردردی باشد.

از دیگر درمان‌های سنتی میگرن: حجامت، زالو درمانی، طب سوزنی، ماساژ درمانی، آب درمانی، مصرف دمنوش گیاهی، بخور گیاهی، طب فشاری و تمرینات یوگاست.

در ادامه درباره نقش یوگا در درمان میگرن با طب سنتی توضیحات بیشتری ارائه خواهیم داد. 

انجام تمرینات یوگا می‌تواند در افزایش میزان گردش خون و بهبود عملکرد شش‌ها در اکسیژن‌رسانی بسیار تأثیرگذار باشد. افزایش خون‌رسانی و اکسیژن رسانی به اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌تواند در تقویت سیستم جسمی، عصبی و ذهنی مؤثر واقع شود. به همین دلیل می‌توان یوگا را یکی از بهترین و کارآمدترین‌های دنیای ورزش و تمرینات مراقبه‌ای دانست.

انجام تمرینات یوگا می‌توانند، در ایجاد احساس آرامش و کاهش تنش و اضطراب در افراد دارای بیماری میگرن بسیار مفید باشند. همچنین افزایش سرعت خون‌رسانی و اکسیژن رسانی تا حد زیادی از شدت درد و عوارض ناشی از حملات سردردی می‌کاهد.

از یوگا می‌توان به عنوان درمان مکمل در بیماری میگرن استفاده کرد. مطالعات نشان داده، یوگا می‌تواند شدت سردردهای ناشی از میگرن را کاهش دهد.

طب فشاری و ماساژ درمانی در درمان میگرن با طب سنتی 

طب فشاری (Acupressure) یکی از درمان‌های طب سنتی است که در آن نقاطی از بدن مانند قسمت خاصی از انگشتان دست یا کف دست و پا به وسیله انگشت شصت فشار داده می‌شود.

طب فشاری روش بسیار مناسبی است که به وسیله آن می‌توان از میزان شدت و مقدار عوارض سردردهای میگرنی تا حد زیادی کاست. تحقیقات زیادی در این زمینه صورت گرفته است که تأثیرات مثبت این روش را بر بیماری میگرن اثبات می‌کند. تعدادی از مقالات نیز بر مؤثر واقع شدن طب فشاری بر کاهش حالت تهوع ناشی از حملات میگرنی تأکید دارند.

ماساژ درمانی نیز روش بسیار مهمی در زمینه کاهش میزان استرس، افزایش خون‌رسانی به بافت‌ها و عضلات و بهبود عملکرد ذهن و جسم است. ماساژ بدن به ویژه سر می‌تواند عمل خون‌رسانی و همراه با آن اکسیژن‌رسانی را به کاسه سر افزایش داده و به کنترل شدت حملات میگرنی کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که دریافت خدمات ماساژ به صورت هفتگی می‌تواند در کاهش درد و بهبود شرایط و کیفیت خواب بسیار موثر واقع شود. همچنین ماساژ می‌تواند، به افزایش مهارت‌های مقابله با استرس و کاهش ضربان قلب، سطح کورتیزول و اظطراب کمک کند.

روش بیوفیدبک (Biofeedback) یکی از روش‌های مهم آرامش بخشی است که با برطرف کردن استرس و اضطراب باعث کاهش رفلکس‌ها و واکنش‌های ارادی در بدن می‌شود. در این روش عملکرد بدن از طریق ذهن کنترل می‌شود.

استفاده از تکنیک بیوفیدبک ممکن است در کاهش واکنش‌های جسمانی ناشی از استرس نظیر انقباضات عضلانی و در نهایت در بهبود مشکلات ناشی از میگرن موثر باشد.

درمان گیاهی میگرن در طب سنتی

یکی از روش‌های مهم در درمان میگرن با طب سنتی درمان گیاهی است. در دامه به برخی از این گیاهان اشاره می‌کنیم. 

1. از مسکن‌های گیاهی می‌توان به دم‌کرده سنبل طیب و گل گاوزبان برای کاهش درد و استرس اشاره کرد.
2. مخلوط چای نعناع و عسل نیز می‌تواند، در ایجاد احساس آرامش و همچنین کاهش میزان دردهای میگرنی بسیار تأثیرگذار باشد.
3. دم‌کرده بابونه باعث افزایش حس آرامش و خواب در افراد دارای حملات میگرنی می‌شود. این نوشیدنی می‌تواند در کاهش تنش ذهنی و تسلط عصبی مفید واقع شود.
4. استنشاق عصاره اسطوخودوس به طور مستقیم یا مالیدن محلول رقیقی از آن بر روی پیشانی می‌تواند به کاهش سردردهای میگرنی کمک شایانی کند. تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۲ میلادی نشان داد، افرادی که در طی حملات خود به مدت ۱۵ ثانیه اسانس اسطوخودوس استنشاق کرده‌اند، در مقایسه با افرادی که داروی مسکن مصرف می‌کردند، سریع‌تر و موثرتر تسکین یافته‌اند.
5. مخلوط کردن کمی فلفل قرمز در یک فنجان آب گرم و عسل و نوشیدن روزانه آن- به دلیل طبع گرمی که دارد- باعث افزایش گردش خون شده و تأثیرات بسیار خوبی بر بیماری میگرن دارد.
6. داروی گل مینای تازه به دلیل دارا بودن خواص ضد التهابی و توانایی زیاد در از بین بردن اسپاسم عضلات می‌تواند برای افراد دارای میگرن مؤثر باشد.
7. گیاه بابونه گاوی یا مخلصه یکی از گیاهان گلدار است که شباهت زیادی به گل مینا دارد. این گیاه از درمان‌های سنتی محسوب می‌شود که از قدیم توسط مردم عامی برای بهبود دردهای میگرنی مورد استفاده قرار می‌گرفت. مطالعات انجام شده در سال ۲۰۰۴ نشان داد، که با وجود تمایل بسیاری از افراد برای بهره بردن از این گیاه، در زمینه تاثیرات آن بر میگرن هنوز شواهد کافی در دست نیست. با این حال، همچنان اغلب افراد ادعا می‌کنند که این ماده بدون هیچ گونه عارضه جانبی به آن‌ها کمک کرده است، تا علائم ناشی از حملات میگرنی خود را کاهش دهند.
8. مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۰ نشان می‌دهد حالت نعنایی و منتول عصاره سوسن عنبر از بروز دردهای میگرنی جلوگیری می‌کند. تحقیقات حاکی از آن هستند که استفاده از محلول منتول بر روی پیشانی و شقیقه‌ها برای تسکین دردهای ناشی از حملات میگرنی و کاهش حالت تهوع و حساسیت به نور به مراتب اثرگذارتر از داروهای مسکن معمول است.
9. دم کرده ریحان، دم کرده آویشن، دم کرده لیمو دم کرده علف چای، دم کرده برگ درخت گلابی و دم کرده سوسنی از دیگر داروهای گیاهی مؤثر در زمینه میگرن هستند که در در درمان میگرن با طب سنتی طرفداران زیادی دارند. 

سخن پایانی

درمان میگرن با طب سنتی روشی خانگی و غیر دارویی است که در درمان و کنترل حملات میگرنی موثر است، اگرچه برخی از افراد هنوز به درمان دارویی عادت دارند. به طور کلی، درمان میگرن با مصرف داروهای تجویزی پزشک، رعایت رژیم غذایی سالم و انجام تمرینات ورزشی مناسب به خصوص یوگا می‌توانند میگرن دا به خوبی درمان کنند.