در آشپزی ایرانی، جعفری جزو ترکیبات ثابت سبزی آش، سبزی پلویی و سوپی است و برخی آن را به عنوان بخشی از سبزی خوردن نیز مصرف می‌کنند. این سبزی پرخاصیت در عین داشتن کالری ناچیز، منبعی برای تامین مواد مغذی مانند ویتامین آ، ویتامین کا و ویتامین ث به شمار می‌رود. در ادامه به تشریح خواص جعفری و فواید آن برای بخش‌های مختلف می‌پردازیم.

آنچه در این مطلب می‌خوانید:

خواص جعفری برای کنترل قند خون

خواص جعفری برای سلامت قلب

سلامت کلیه‌ با مصرف جعفری

سایر فواید جعفری

چند پیشنهاد برای افزودن جعفری به رژیم غذایی

روش مناسب برای نگهداری جعفری

 ویتامین آ یک ماده مغذی اساسی بوده که در ایمنی و سلامت چشم نقش مهمی دارد. به علاوه‌، خواص جعفری برای پوست بسیار مفید است و می‌تواند شرایط بد پوستی مانند آکنه را بهبود بخشد. جعفری همچنین منبع عالی ویتامین کا محسوب می‌شود که از سلامت قلب و استخوان حفاظت می‌کند. در واقع، فقط دو قاشق غذاخوری جعفری بیش از نیاز روزانه بدن شما، ویتامین کا آزاد می‌سازد.

حتما بخوانید: کاهش ابتلا به سرطان پوست با مصرف ویتامین آ

گذشته از نقش آن در سلامت استخوان و قلب، ویتامین کا برای لخته‌ شدن به موقع خون -و جلوگیری از خونریزی بیش از حد- بسیار ضروری و لازم است. علاوه بر این‌، جعفری سرشار از ویتامین ث بوده که سلامت قلب را بهبود می‌بخشد و بر بهبود سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد. ویتامین ث همچنین، به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند عمل کرده و از سلول‌های بدن در برابر صدمات ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. جعفری همچنین منبع خوبی از عناصر مغذی منیزیم، پتاسیم، اسید فولیک، آهن و کلسیم است.

خواص جعفری برای کنترل قند خون

افزایش قند خون علاوه بر دیابت، ممکن است به علت رژیم غذایی ناسالم یا نداشتن تحرک نیز اتفاق بیفتد. افزایش قند خون می‌تواند خطر ابتلا به عوارضی همچون مقاومت به انسولین، دیابت، بیماری‌های قلبی و سندرم متابولیک -مجموعه‌ای از علائم شامل کلسترول و قند خون بالا- را افزایش دهد. مطالعاتی که روی حیوانات صورت گرفته، نشان می‌دهد آنتی‌اکسیدان‌های موجود در جعفری می توانند سطح قند خون بالا را به طور موثری کاهش دهند. به عنوان مثال، مطالعه‌ای روی موش‌های صحرایی با دیابت نوع اول، نشان داد که موش‌هایی كه عصاره جعفری به آن‌ها داده شده نسبت به گروه تحت كنترل، كاهش بیشتری در میزان قند خون و بهبود عملكرد لوزالمعده را‌ تجربه می‌كنند. اضافه‌کردن جعفری به غذاها، در کنار یک رژیم غذایی متعادل، باعث تعادل سطح قند خون می‌شود. 

خواص جعفری برای سلامت قلب

بیماری‌های قلبی مانند سکته‌های قلبی و سکته مغزی از علل اصلی مرگ‌و‌میر در سراسر جهان هستند. رژیم غذایی ناسالم، نداشتن تحرک، سیگار کشیدن و مصرف الکل همگی می‌توانند در بروز بیماری‌های قلبی نقش داشته باشند. جعفری حاوی بسیاری از ترکیبات گیاهی، از جمله آنتی‌اکسیدان‌های کاروتنوئید است که مطالعات نشان می‌دهند می‌تواند با کاهش عوامل خطرزای ابتلا به بیماری‌های قلبی، برای سلامت قلب مفید باشد. به عنوان مثال، پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد رژیم‌های غذایی سرشار از کاروتنوئید احتمالا عوامل ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند التهاب مزمن و همچنین فشار خون بالا و سطح کلسترول بد (LDL) را بهبود بخشد. علاوه بر این، مطالعات جمعیت نشان می‌دهد رژیم‌های غذایی دارای مقادیر بالای کاروتنوئید، ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند بیماری عروق کرونر را کاهش دهد.

محققان دریک مطالعه ۱۲ ساله روی ۷۳۲۸۶ پرستار دریافتند ارتباط معکوسی بین کاروتنوئیدهای رژیم غذایی و بروز بیماری عروق کرونر وجود دارد. در یک مطالعه بزرگ دیگر بر روی ۱۳۲۹۳ نفر -که برای ۱۸ سال ادامه داشت- مشاهده شد که میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی، در افرادی که سطح کاروتنوئید خون بالاتری دارند نسبت به سایر افراد کمتر است. جعفری همچنین مقادیری ویتامین ث دارد که یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند و موثر در سلامتی قلب شما محسوب می‌شود. یک مطالعه در ۱۳۴۲۱ نفر نشان داده افرادی که بیشترین میزان دریافت ویتامین ث را دارند، در مقایسه با سایر افراد، خطر ابتلا به بیماری قلبی به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

سلامت کلیه‌ با مصرف جعفری

کلیه‌ها ارگان‌های مهمی هستند که به طور دائم خون را تصفیه و مواد زائد و آب اضافی را از طریق ادرار دفع می‌کنند. گاهی اوقات -هنگامی که ادرار غلیظ می‌شود- ممکن است رسوبات معدنی تشکیل شده و منجر به یک مشکل دردناک سنگ‌ کلیه شود. محققان در یک مطالعه در مورد موش‌های صحرایی مبتلا به سنگ کلیه دریافتند، در گروه تحت درمان با جعفری، در مقایسه با گروه دیگر، دفع کلسیم و پروتئین از طریق ادرار کاهش و پی.اچ و دفع ادرار افزایش یافته است. همچنین آن‌ها دریافتند جعفری به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌هایی از جمله فلاونوئیدها‌، کاروتنوئیدها و ویتامین ث خواص ضد التهابی نیز دارد. 

علاوه بر این، خواص جعفری با کاهش فشار خون بالا، که از مهم‌ترین فاکتورهای ابتلا به بیماری کلیوی است، بر سلامت کلیه‌ها تاثیرگذار است. جعفری حاوی مقادیر بالایی نیترات بوده که به اتساع (گشودن) رگ‌های خونی کمک می‌کند و این امر باعث بهبود جریان خون و کاهش فشار خون بالا می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که غذاهای سرشار از نیترات مانند جعفری می‌توانند برای حفظ فشار خون سالم  بسیار مفید هستند. خواص ضد التهابی جعفری، به همراه توانایی آن در تنظیم میزان اسیدیته ادرار و کاهش فشار خون، به سالم نگه‌داشتن کلیه‌ها کمک کرده و خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهد. به خاطر داشته باشید که جعفری دارای مقادیر نسبتا زیادی اگزالات‌ -ترکیباتی که ممکن است خطر سنگ کلیه را افزایش دهد- بوده اما متخصصان بهداشت توصیه می‌كنند كه فقط افراد مبتلا به هایپراكسالوریا -كه با دفع بیش از حد اگزالات در ادرار همراه است- میزان مصرف اگزالات‌های رژیمی را محدود كنند.

سایر فواید جعفری

از دیگر خواص جعفری که بر ارتقا سلامت و بهبود عملکرد بدن مفید هستند می‌توان به این موارد نیز اشاره کرد:

• خواص ضد باکتریایی: جعفری حاوی روغن‌های ضروری‌، از جمله اپیول و میریستین است که دارای اثرات ضد باکتریایی بوده و با باکتری‌های مضر بالقوه مبارزه می‌کنند؛ مانند استافیلوکوکوس اورئوس.
• فواید جعفری برای استخوان‌ها: جعفری برای سلامت استخوان‌ها سودمند بوده چرا که جعفری سرشار از ویتامین کا، پتاسیم‌، منیزیم و کلسیم است؛ همه این موارد برای حفظ سلامت استخوان‌ها ضروری هستند. 
• تقویت ایمنی: تحقیقات نشان می‌دهد که آپی‌ژنین -آنتی‌اکسیدان موجود در جعفری- عملکرد سیستم ایمنی بدن را با کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب سلولی تنظیم می‌کند.
• خواص جعفری برای کبد: مطالعات انجام شده روی موش‌های مبتلا به دیابت نشان داد که عصاره جعفری می‌تواند از آسیب کبدی جلوگیری کرده و سبب تقویت عملکرد کبد و تقویت سطح آنتی‌اکسیدان شود.

چند پیشنهاد برای افزودن جعفری به رژیم غذایی

جعفری یک گیاه با فواید بسیار است که به راحتی می‌تواند به بسیاری از غذاها اضافه شود. در اینجا چند راه برای افزودن جعفری به رژیم غذایی شما آورده شده است:

• تزیین پاستا یا سوپ
• در سالادها به صورت خرد شده 
• در غذاهای حاوی تخم مرغ یا انواع املت‌ها
• همراه با مغز دانه کاج، روغن زیتون، پنیر پارمسان و جعفری تازه در تهیه سس پستو
• برای افزایش ارزش غذایی و عطر و طعم دادن به اسموتی‌ها
• در تهیه پیتزا خانگی
• در تهیه نان خانگی
• در تهیه آبمیوه‌های خانگی
• به عنوان چاشنی در سوپ‌ها و خورش‌ها
• برای طعم دادن به ماهی، مرغ و غذاهای گوشتی

روش مناسب برای نگهداری جعفری

بهترین حالت برای نگهداری جعفری تازه‌، این است که ابتدا قسمت انتهایی ساقه‌ها را جدا کنید، اما آن‌ها را نشورید. یک لیوان را تا نیمه با آب پر کنید و انتهای ساقه را درون آب قرار دهید. اگر سبزی را در یخچال نگه می‌دارید، بهتر است آن را در کیسه مخصوص سبزیجات قرار دهید. در غیر این صورت جعفری را می‌توان در دمای اتاق نگهداری کرد. هر دو روز یک‌بار آب آن را عوض کنید و اگر برگ‌ها به رنگ قهوه‌ای درآمدند، آن‌ها را دور بریزید. با این روش گیاه شما می‌تواند تا دو هفته تازه بماند. جعفری خشک می‌تواند به مدت شش ماه تا یک سال در یک محفظه بسته در جای سرد و تاریک نگهداری شود.