درمان زخم معده تنها مصرف دارو نیست؛ بلکه نیاز است تا شما علاوه بر مصرف داروها از تغذیه مناسب برای زخم معده پیروی کنید. در این مقاله به این مسئله خواهیم پرداخت که برای درمان زخم معده بهتر است چه رژیم غذایی رعایت کنیم، از چه مواردی پرهیز کنیم و چگونه سبک غذایی و عادات خود را تغییر دهیم تا زندگی سالم­تری داشته باشیم. این مطلب را تا انتها بخوانید و تا درباره رژیم غذایی زخم معده اطلاعات بیشتری به دست آورید. 

فهرست مطالب

• زخم معده چیست
• تغذیه مناسب برای زخم معده
• پیشگیری از ابتلا به زخم معده با تغذیه سالم
  • رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از ابتلا به زخم معده  
  • پرهیز غذایی زخم معده 
  • رژیم غذایی زخم معده برای کنترل التهاب و ورم معده
• رژیم غذایی برای درمان زخم معده
  • برای زخم معده چی بخوریم
  • لیست غذاهای مضر برای زخم معده 
  • صبحانه­ مناسب برای رژیم غذایی زخم معده 
• پرسش‌های رایج درباره رژیم غذایی زخم معده

زخم معده چیست

زخم معده یا ورم معده نوعی بیماری گوارشی است که شامل التهاب مخاط معده می‌­شود. علائم این بیماری شامل سو هاضمه، سوزش معده، حالت تهوع و بادگلوی مکرر است. تغذیه­ مناسب و پرهیزهای غذایی یکی از راه­‌های کمکی موثر در درمان این بیماری است. دلایل زیادی برای ابتلا به این بیماری وجود دارد که از جمله می‌­توان به عفونت به وسیله­ باکتری هلیوباکتر پیلوری (دلیل شایع این بیماری)، استفاده از داروهای غیر استروئیدی، مصرف بیش از اندازه­‌ی الکل و برخی بیماری‌­های التهابی مثل بیماری کرون اشاره کرد. بعضی از غذاها احتمال ابتلا به باکتری هلیوباکتر پیلوری را افزایش می‌­دهند و برخی دیگر ممکن است سبب فرسایش غشای معده شوند یا علائم زخم معده را افزایش می‌­دهد.

فرد مبتلا به زخم معده می‌­تواند کاهش وزن چشم­گیری داشته باشد و اشتهای خود را از دست بدهد. دلیل این موضوع این است که غذا خوردن برای فرد مبتلا به زخم معده، به دلیل درد و علائم دیگر دشوار می‌­شود. ورم معده اگر درمان نشود می‌­تواند به زخم معده تبدیل شده که باعث خونریزی معده و درد زیاد آن می­‌شود. اگر زخم معده نیز درمان نشود، ممکن است به بیماری التهاب معده تبدیل شده و خطر ابتلا به سرطان معده را نیز افزایش دهد. 

پیشنهاد مطالعه: تشخیص و درمان زخم معده

تغذیه مناسب برای زخم معده

متاسفانه برای زخم معده برنامه غذایی مشخصی وجود ندارد. یعنی مواد غذایی خاصی وجود ندارد تا بتواند به طور کامل زخم معده را درمان کند، اما غذاهایی هستند که در بهبود سریع‌­تر زخم معده کمک موثر هستند. در ادامه لیست غذاهای مناسب برای زخم معده را ارائه خواهیم داد.

پیشگیری از ابتلا به زخم معده با تغذیه سالم

بایدها و نبایدهای تغذیه‌ای می‌تواند گامی موثر برای پیشگیری و مقابله با زخم معده باشد. برای اینکه از ابتلا به زخم معده جلوگیری کنید باید به رعایت اصول تغذیه سالم پایبند باشید. در ادامه با دو گروه غذایی برای پیشگیری از ابتلا به زخم معده آشنا می‌شوید. 

رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از ابتلا به زخم معده  

چای سبز، میوه و سبزیجات تازه ممکن است مانع از ابتلا به زخم معده شوند. این مواد غذایی منابع سرشاری از آنتی اکسیدان­ ها هستند. آنتی اکسیدان‌­ها می‌­توانند با کاهش میزان ترکیبات ناپایداری موسوم به رادیکال­‌های آزاد در بدن، از آسیب سلول­‌ها و بیماری جلوگیری کنند.

خرید چای سبز

غذاهایی که از رشد هلیوباکتر پیلوری جلوگیری کرده و ورم معده و زخم معده را کاهش می­‌دهند، عبارتند از:

• گل کلم، تربچه، کلم بروکلی و سایر سبزیجات
• انواع توت‌­ها مثل توت فرنگی، توت سفید، تمشک و شاه­ توت
• ادویه‌­هایی که خاصیت ضد التهاب دارند مثل زردچوبه

پرهیز غذایی زخم معده 

ممکن است افراد با مصرف غذاهای زیر به زخم معده دچار شوند که بهتر است مصرف آنها را حذف یا محدود کنید. 

• گوشت قرمز
• گوشت فرآوری شده
• غذاهایی که خشک شده، نمک سود شده، دودی شده یا ترشی انداخته شده
• غذاهای پر نمک
• غذاهای چرب
• الکل

تحقیقات نشان داده است که غذاهای چرب و پر نمک می‌­توانند ضخامت لایه­ داخلی معده را تغییر دهند. غذاهایی با نمک بالا، سلول­‌های داخل معده را تغییر داده و آن­ها را مستعد ابتلا به باکتری هلیوباکتر پیلوری می‌کند. مصرف الکل نیز موجب التهاب معده می‌­شود و علائم آن را شدیدتر خواهد کرد. همچنین سبب فرسایش مخاط معده نیز می‌شود.

رژیم غذایی زخم معده برای کنترل التهاب و ورم معده

زخم معده و ورم معده باعث التهاب غشا داخلی معده می­‌شود. به همین دلیل یک رژیم غذایی ضد التهاب می‌­تواند کمک کننده باشد. تنها یک رژیم غذایی ضد التهاب وجود ندارد؛ برای مبارزه با التهاب، یک رژیم غذایی زخم معده باید حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات و گیاهان مفید دیگری که سرشار از آنتی اکسیدان هستند، باشد.

همچنین اجتناب کردن از غذاهای آماده و فرآوری شده یا به طور کلی هر غذایی که چربی و شکر بیش از اندازه دارد، برای جلوگیری از بروز علائم زخم معده الزامی است.

رژیم غذایی برای درمان زخم معده

دو ماده غذایی هستند که ممکن است در درمان زخم معده موثر واقع شوند: کلم بروکلی و ماست.

کلم بروکلی حاوی ماده­ شیمیایی به نام سولفورافان است که فواید ضد باکتریایی دارد. همچنین این کلم شامل مقادیر قابل توجهی آنتی اکسیدان است که در درمان سرطان نقش به سزایی دارد. به همین دلیل خوردن کلم بروکلی ممکن است از ابتلا به زخم معده جلوگیری کرده یا حتی به درمان آن کمک کند.

بر اساس تحقیقات انجام شده، خوردن ۷۰ گرم (یا نصف لیوان) کلم بروکلی در روز به مدت ۸ هفته باعث کاهش التهاب و عفونت در افراد شده است.

تحقیق دیگری که در سال ۲۰۰۶ انجام شده، نشان می‌دهد خوردن دو لیوان ماست پروبیتیک قبل از مصرف آنتی بیوتیک‌­ها می‌­تواند به درمان عفونت هلیوباکتر پیلوری کمک شایانی کند.

محققان متوجه شدند افرادی که همراه با آنتی بیوتیک‌­های خود ماست پروبیوتیک هم مصرف می‌­کردند نسبت به سایرین در درمان التهاب معده نتیجه بهتری دریافت کردند.

گفتنی است، ماست پروبیوتیک با فعال کردن باکتری‌­های خوب و مفید داخل معده، با عفونت‌ها و التهابات داخل معده موثرتر مقابله می‌کند.

خرید ماست پروبیوتیک

برای زخم معده چی بخوریم

افرادی که دچار زخم معده هستند ممکن است سوزش معده را تجربه کنند. سوزش معده معمولا:

• ممکن است از چند ثانیه تا چندین ساعت ادامه داشته باشد
• بعد از توقف غذا خوردن ممکن است کمی آرام شود
• در بین یک وعده­ غذایی یا در نیمه‌­های شب رخ می‌­دهد
• طی چندین هفته به طور مکرر تکرار می‌­شود

مصرف مواد غذایی حاوی ترکیبات پروبیوتیک برای درمان سوزش معده مفید است. پروبیوتیک‌­ها، ارگانیسم‌­های زنده هستند که می‌­توانند به برقراری تعادل باکتری­‌های مفید معده کمک کنند. همان طور که آن­ها در دستیابی به سلامت معده موثر هستند، در درمان زخم معده نیز نقش مهمی بر عهده دارند.

طبق تحقیقات صورت گرفته پروبیوتیک نمی‌­تواند باکتری هلیوباکتر پیلوری را به کلی نابود سازد، اما می‌­تواند در کاهش مقدار باکتری­‌های موجود، تسریع بهبود و کاهش علائم تاثیرگذار باشد.

وقتی پروبیوتیک در کنار درمان­‌های دیگر مصرف شود می‌­تواند در ریشه کن کردن باکتری­‌های مضر کمک کند.

منابعی که می‌­توان پروبیوتیک‌­ها را در آن­ها پبدا کرد شامل این مواد غذایی می‌شوند:

• ماست­‌های پروبیوتیک
• انواع ترشی‌­ها
• مکمل­‌های غذایی

بعضی از خوراکی­‌ها ممکن است شامل پروبیوتیک شوند، اما خوردن مکمل غذایی به منظور تامین پروبیوتیک لازم را در نظر داشته باشید. زیرا مطمئن‌­ترین و بهترین راه برای تامین پروبیوتیک مورد نیاز است.

پیشنهاد مطالعه: درمان درد و سوزش معده با شیرین بیان

• زنجبیل

بسیاری از مردم بر این باورند که زنجبیل خواص درمانی به خصوص در درمان دردها و بیماری­‌های گوارشی دارد. تعداد زیادی از مردم از زنجبیل برای درمان مشکلات گوارشی مثل یبوست، نفخ و ورم معده بهره می‌­برند.

یک بررسی انجام شده در سال ۲۰۱۳ نشان می‌­دهد زنجبیل می‌­تواند به زخم معده­ ناشی از باکتری هلیوباکتر پیلوری کمک کند. همچنین خوردن زنجبیل در جلوگیری از ایجاد زخم توسط داروهای غیر استروئیدی موثر است.

البته بسیاری از این نتایج به دست آمده تنها با مطالعه و تحقیق بر روی حیوانات بوده است، بنابراین، نمی­‌توان با اطمینان بیان کرد که اثرات آن بر انسان نیز یکسان باشد.

• میوه­‌های رنگارنگ

بسیاری از میوه‌­ها از ترکیباتی به نام فلاونوئیدها تشکیل شده­‌اند که این ترکیبات خود دارای پلی فنول هستند. دلیل رنگ‌­های مختلف در برخی میوه‌­ها نیز وجود همین فلاونوئید است. طبق یک بررسی صورت گرفته در سال ۲۰۱۱، پلی فنول­‌ها می‌­توانند در درمان زخم معده موثر واقع شوند. همچنین در درمان بیماری‌­های دیگر گوارشی و مشکلات هضم مثل اسپاسم و اسهال کمک می­‌کنند.

فلاونوئیدها در سیب، شاه‌توت و تو‌فرنگی، آجیل و انواع لیموها و پرتقال یافت می‌شوند. 

فلاونوئیدها از پوشش داخلی معده در مقابل ایجاد ورم و زخم محافظت می­‌کنند و به منظور انجام محافظت از این پوشش داخلی، تولید مخاط معده را افزایش می‌­دهند تا باکتری­‌هایی که موجب زخم معده می‌­شوند را از بین ببرند. فلاونوئیدها دارای خواص آنتی اکسیدانی هستند.

• عسل برای زخم معده

عسل یک شیرین کننده­ طبیعی و محبوب است که مردم سراسر دنیا روزانه از آن استفاده می­‌کنند. طبق یک تحقیق انجام شده در سال ۲۰۱۶، عسل خواص آنتی باکتریال دارد و می‌­تواند با باکتری هلیوباکتر پیلوری مقابله کند. همچنین این تحقیق بیان می­‌کند که عسل می‌­تواند برای درمان بیماری­‌های گوارشی نیز استفاده شود.

همچنین مردم از عسل برای درمان زخم‌­ها و خراشیدگی­‌ها مثل درمان زخم معده، سوختگی­‌ها و دیگر زخم­‌ها استفاده می­‌کنند.

پیشنهاد مطالعه: ده فایده شگفت‌انگیز عسل 

• بابونه

برخی مردم از گل بابونه یا چای آن برای رفع اضطراب، درمان اسپاسم روده و التهابات موجود در بهره می­‌گیرند. طبق یک مطالعه و بررسی صورت گرفته در سال ۲۰۱۲، عصاره­ بابونه ممکن است خاصیت ضد زخم داشته باشد. برخی محققان اعتقاد دارند که عصاره­ بابونه می‌­تواند در درمان زخم معده موثر واقع شود و زمان بهبودی را کاهش دهد.

خرید دمنوش بابونه

• سیر 

سیر در بسیار از نقاط جهان به عنوان یک طعم دهنده­ عالی برای غذاها شناخته می‌­شود. سیر دارای خواص ضد میکروبی و ضد باکتری است که برای مبارزه و درمان با بیماری­‌ها و عفونت‌­ها بسیار مفید است.

بعضی مطالعات صورت گرفته از تاثیر سیر در درمان زخم­‌ها پشتیبانی کرده و خواص آن را اثبات می­‌کنند. برای مثال یک مطالع انجام شده روی حیوانات در سال ۲۰۱۶ بیان می­‌کند که سیر می‌­تواند موجب بهبود زخم‌­ها شود و حتی زمان درمان را نیز کاهش دهد.

یکی دیگر از تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۵، تاثیر سیر را در روند درمان زخم معد‌ه­ای که توسط  باکتری هلیوباکتر پیلوری ایجاد شده، نشان می‌دهد.

در تحقیقی دیگر در همان سال ثابت شد خوردن دو حبه سیر همراه با وعده­‌های غذایی، دو بار در روز، می‌­تواند اثراتی بر باکتری هلیوباکتر پیلوری داشته باشد.

•  آلوئه ورا

 آلوئه ورا گیاه بسیار پرطرفداری است که از خواص موجود در آن در بسیاری از محصولات آرایشی، بهداشتی و خوراکی استفاده می‌­شود.

بعضی از مطالعاتی که درباره­ تاثیرات  آلوئه ورا روی زخم معده انجام شده، دارای نتایج جالب و مفیدی بوده است. برای مثال یک تحقیق در سال ۲۰۱۱ بر روی موش‌­ها نشان دارد که  آلوئه ورا دقیقا به مانند یک داروی ضد زخم معده عمل می‌­کند. اما این تحقیقات همچنان روی حیوانات انجام شده و تاثیرات آن بر انسان مشخص نیست.

لیست غذاهای مضر برای زخم معده 

غذاهایی که در رژیم غذایی زخم معده توصیه نمی‌شوند عبارتند از: 

• غذاهای پر ادویه
• الکل
• غذاهای اسیدی
• غذاهای سرخ کرده

در بعضی مواقع برخی غذاهای حساسیت‌­زا موجب ایجاد حساسیت، التهاب و ورم معده شده و باید در این مورد با پزشک خود مشورت کنید. در این شرایط ممکن است پزشک شما ٰرژیم غذایی زخم معده را پیشنهاد کند که بر پایه­ حذف مواد غذایی است.

این رژیم به این صورت است که طبق نظر پزشک گروهی از مواد غذایی از سبد غذایی روزانه حذف خواهند شد تا تاثیرات آن بر روی سلامت فرد مشاهده شود. برای مثال گروهی از پزشکان بیان کردند که لبنیات و تخم مرغ سبب ورم معده و زخم معده در بسیاری از افراد می‌­شود و آن را تشدید می­‌کند.

همچنین آن­ها بر تاثیرات گوشت، غذاهای دریایی، آجیل­‌ها، برنج و سویا نیز تحقیقاتی انجام دادند. اگر فردی مایل به رعایت رژیم غذایی زخم معده  برای پایه­ حذف گروه­‌های خوراکی است بهتر است ابتدا با دکتر خود مشورت کند تا دچار سو تغذیه نشود.

در ادامه می‌توانید دو بشقاب مناسب و نامناسب در رژیم غذایی زخم معده را مشاهده کنید. به شما پیشنهاد می کنیم این عکس را در جایی نگه دارید و هنگام مصرف مواد غذایی به آن رجوع کنید. 

صبحانه­ مناسب برای رژیم غذایی زخم معده 

برای اینکه بدانید بهترین صبحانه برای زخم معده چیست ، نمونه‌­ای از یک صبحانه مناسب برای زخم معده را مثال خواهیم زد. صبحانه­ مناسب برای زخم معده می‌­تواند شامل چنین خوراکی‌­هایی باشد:

• نان قهوه‌ا­ی
• کره­ بادام زمینی
• انواع آجیل‌­ها
• غلات صبحانه
• انواع میوه­‌ها
• عسل
• چای یا دم کرده­ی گل بابونه
• ارده

خوراکی­‌هایی که بهتر است هنگام صبحانه از خوردن آن پرهیز شود:

• لبنیات مثل شیر
• تخم مرغ
• قهوه یا نوشیدنی‌­های کافئین‌­دار
• شکلات
• مواد غذایی سرخ کرده

بنابراین با رعایت این رژیم غذایی صبحگاهی زخم معده، می‌توانید روز خود را بدون درد و ناراحتی‌های معده آغاز کنید. البته فراموش نکنید که علاوه بر نکات فوق، رژیم غذایی زخم معده شامل بایدها و نبایدهای تغذیه‌ای است که به طور مفصل درباره آن نوشته‌ایم.

در ادامه می‌توانید دو بشقاب غذایی مناسب و نامناسب در رژیم غذایی زخم معده را مشاهده کنید. به شما پیشنهاد می کنیم این عکس را در جایی نگه دارید و هنگام مصرف مواد غذایی به آن رجوع کنید. 

• مقایسه بشقاب غذایی مناسب و نامناسب برای افرادی که زخم معده دارند

پرسش‌های رایج درباره رژیم غذایی زخم معده

• آیا زخم معده سبب کاهش وزن می­شود؟

به دلیل درد و سوزشی که در معده ایجاد می‌­شود بسیاری از بیماران اشتهای خود را از دست می‌­دهند و وزن کم می­‌کنند.

• آیا زخم معده با تغذیه قابل درمان است؟

پاسخ این است که زخم معده را به کلی نمی‌توان با تغذیه از بین برد. زخم معده بیماری باکتریال است که باید با آنتی بیوتیک درمان شود، اما داشتن تغذیه­ مناسب و رعایت رژیم غذایی می‌­تواند بهبود را تسریع کند.

• برای زخم معده چی بخوریم؟

متاسفانه برای زخم معده برنامه غذایی مشخصی وجود ندارد. یعنی مواد غذایی خاصی وجود ندارد تا بتواند به طور کامل زخم معده را درمان کند، اما غذاهایی هستند که در بهبود سریع‌­تر زخم معده موثر هستند که در این مقاله به طور مفصل به آن پرداخته‌ایم.

سخن پایانی 

ناراحتی‌های معده از جمله بیماری‌هایی است که ممکن است زندگی بیمار را با مشکلات زیادی رو به رو کند. زیرا تغذیه فرد را تحت الشعاع قرار داده و سلامتی بیمار را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد. یکی از این بیماری‌ها زخم معده است که در صورت ابتلا به درمان فوری و جدی نیاز دارد. علاوه بر مصرف دارو، رعایت رژیم غذایی زخم معده می‌تواند روند درمان را تسریع کند.