ازگذشته تا کنون، عسل به دلیل ترکیبات بسیاری مفیدی که دارد هم به عنوان دارو و هم به عنوان غذا استفاده می‌شده است. نتایج تحقیقات علمی نشان می‌دهد این ماده غذایی می‌تواند جایگزین بسیاری مناسبی برای شکر و تامین قند لازم بدن باشد. فایده عسل در درمان بیماری و همچنین خواص عسل برای پوست و مو این ماده غذایی را به یک ماده بسیار مهم تبدیل کرده است. در ادامه این مطلب می‌توانید درباره خواص درمانی عسل بیشتر بخوانید.  

فهرست مطالب

• ده مورد از خواص درمانی مهم عسل
• خواص عسل برای سلامت پرست و مو
• عسل و آلرژی
• خواص درمانی عسل برای کودکان
• عسل بهتر است یا شکر؟
• خواص درمانی عسل در طب سنتی

عسل یک ماده غذایی شیرین است که توسط زنبورهای عسل و برخی حشرات مرتبط ساخته می‌شود. زنبورها از طریق ترشحات قندی گیاهان (شهد گل) یا از ترشحات سایر حشرات، با فعالیت آنزیمی و تبخیر آب، عسل تولید کرده و عسل را در ساختار مومی بنام لانه زنبوری ذخیره می‌کنند.

این ماده غذایی، شیرینی خود را از مونوساکاریدهای فروکتوز و گلوکز به دست می‌آورد و تقریبا شیرینی نسبی ساکارز را دارد. این ماده دارای خواص شیمیایی جذابی برای پخت است و هنگامی که به عنوان شیرین کننده استفاده می‌شود، طعم متمایزی دارد. بیشتر میکروارگانیسم‌ها در عسل رشد نمی‌کنند، بنابراین عسل مهر و موم شده، حتی پس از سال‌ها خراب نمی‌شود. 

عسل در طول تاریخ به عنوان یک دارو مورد استفاده قرار می‌گرفته است و دارای فواید مختلف بهداشتی و استفاده‌های پزشکی است. حتی در بعضی از بیمارستان‌ها به عنوان درمانی برای زخم استفاده می‌شود. بسیاری از این فواید سلامتی، خاص عسل خام یا غیر پاستوریزه است.

بیشتر عسل‌هایی که در فروشگاه‌های مواد غذایی پیدا می‌کنید پاستوریزه است. گرمای زیاد، مخمرهای ناخواسته را از بین می‌برد، رنگ و بافت را بهبود می‌بخشد، هرگونه تبلور را از بین می‌برد و ماندگاری را افزایش می‌دهد.

ده مورد از خواص درمانی مهم عسل

عسل از نظر ترکیبات گیاهی بسیار مفید است و چندین فواید سلامتی را به همراه دارد. این ماده غذایی به ویژه به‌ جای قند تصفیه شده، که صد در صد کالری خالص است، توصیه می‌شود. خواص درمانی عسل برای بدن فراوان است و دلیل آن ترکیبات گیاهی زیست فعال و آنتی اکسیدان محسوب می‌شود.

انواع تیره‌تر عسل در این ترکیبات گیاهی حتی بیشتر از نوع روشن آن مفید است. خواص آنتی‌اکسیدانی عسل باعث شده تا این ماده غذایی در تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر باشد. در ادامه درباره خواص درمانی عسل بیشتر می‌خوانید.

• سرشار از آنتی‌اکسیدان

یکی از چیزهایی که خواص درمانی عسل را بالا می‌برد، آنتی‌اکسیدانهاست. عسل با کیفیت بالا حاوی بسیاری از آنتی اکسیدان‌های مهم شامل اسیدهای آلی و ترکیبات فنولی مانند فلاونوئید می‌شود. دانشمندان بر این باورند که ترکیب این اسید‌های آلی و ترکیبات فنولی به این ماده غذایی، قدرت آنتی اکسیدان را می‌دهد. جالب اینجاست که دو مطالعه نشان داده است که عسل گندم سیاه مقدار آنتی اکسیدان خون شما را افزایش می‌دهد.

عسل منبع غنی فنول‌ها و سایر ترکیبات آنتی اکسیدان‌ها است که بسیاری از این موارد به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کمک می‌کنند. فشار خون یکی از عوامل خطرناک بیماری‌های قلبی است و ممکن است این ماده غذایی به کاهش آن کمک کند. زیرا این ماده حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی است که با کاهش فشار خون ارتباط دارند. 

آنتی اکسیدان‌ها به کاهش خطر حملات قلبی، سکته‌های مغزی و برخی از انواع سرطان کمک می‌کنند. همچنین ممکن است در تقویت سلامت چشم موثر باشند. اگر می‌خواهید درباره اهمین آنتی اکسیدان برای بدن بیشتر بدانید، مطلب آنتی‌اکسیدان را در وبسایت سبک زندگی بخوانید. 

• خواص درمانی عسل برای بیماران دیابتی 

شواهد موجود در مورد عسل و دیابت متفاوت است. از یک طرف، خواص درمانی عسل در کاهش خطر بیماری قلبی تعریف می‌شود که در افراد مبتلا به دیابت نوع دو شایع است. به عنوان مثال، ممکن است کلسترول بد (LDL)، تری گلیسیرید و التهاب را کاهش دهد در حالی که کلسترول خوب (HDL) را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر برخی مطالعات نشان داده‌اند که می‌تواند سطح قند خون را نیز افزایش دهد؛ البته نه به اندازه قند تصفیه شده.

گرچه ممکن است عسل برای افراد دیابتی، کمی بهتر از قند تصفیه شده باشد، اما همچنان باید با احتیاط مصرف شود. در حقیقت، افراد دیابتی بهتر است مصرف غذاهای پر کربوهیدرات را محدود کنند.

• عسل و تری گلیسیرید

سطح بالای کلسترول LDL یک عامل خطرناک برای بیماری‌های قلبی است. این نوع کلسترول نقش اصلی در تصلب شرایین (تجمع چربی در عروق) دارد که می‌تواند منجر به حملات قلبی و مغزی شود. نتایج یک مطالعه روی ۵۵ بیمار که عسل را به جای قند تصفیه شده مصرف کرده بودند نشان داد که این ماده غذایی باعث کاهش پنج درصدی LDL و سه درصدی کلسترول HDL می‌شود.

افزایش‌تری گلیسیرید خون از دیگر عوامل خطر بیماری قلبی است که با مقاومت به انسولین (عامل اصلی دیابت نوع ۲) در ارتباط است. سطح‌ تری‌گلیسیرید در رژیم غذایی حاوی قند و کربوهیدرات‌های تصفیه شده افزایش می‌یابد.

جالب اینجاست که مطالعات متعدد از خواص درمانی عسل برای مقابله با تری‌گلسیرید دفاع می‌کند. مصرف منظم عسل را با سطح‌تری گلیسیرید پایین‌تر مرتبط کرده است، به ویژه هنگامی که از آن برای جایگزینی قند استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در یک مطالعه برای مقایسه عسل و شکر سطح‌تری گلیسیرید در گروه مصرف کننده عسل، ۱۱ تا ۱۹ درصد کمتر بوده است.

• خواص درمانی عسل برای سرماخوردگی 

خواص درمانی عسل برای سرماخوردگی بر کسی پوشیده نیست. عسل غشاهای ملتهب را آرام کرده و سرفه را تسکین می‌دهد. اگر از سرماخوردگی یا مشکلی در گلو یا مجاری تنفسی رنج می‌برید، استفاده این ماده غذایی به مبارزه با عفونت و تسکین غشاها کمک می‌کند. نتایج یک مطالعه نشان داد که عسل علائم سرفه را کاهش می‌دهد و خواب را بیش از داروهای سرفه بهبود می‌بخشد.

• فایده عسل برای لاغری

آیا می‌دانید عسل نقش مهمی در رژیم غذایی سالم برای لاغری و تناسب اندام دارد؟ به گفته نویسنده مشهور و متخصص تغذیه «مایک مک اینس»، فایده عسل برای مدیریت وزن به این دلیل است که حتی در هنگام خواب چربی‌های بدن را می‌سوزاند و از بهترین مواد غذایی برای کاهش وزن است.

پزشکان توصیه می‌کنند قبل از خواب یک قاشق عسل میل کرده و صبح‌ها کمی این ماده غذایی را با آب گرم و با معده خالی مصرف کنید. مصرف آن در صبح به افزایش متابولیسم کمک کرده، که به نوبه خود به کاهش سریع وزن کمک می‌کند. عسل به عنوان منبع عالی انرژی طبیعی شناخته می‌شود زیرا قند طبیعی فرآوری نشده موجود در آن مستقیما وارد جریان خون می‌شود و می‌تواند سوخت و ساز را افزایش دهد.

• خواص عسل برای تقویت حافظه 

عسل نه تنها قدرت مغز و حافظه را افزایش می‌دهد بلکه در کل شما را به فردی سالم‌تر تبدیل می‌کند. مصرف عسل از استرس متابولیک جلوگیری کرده و باعث آرامش مغز میشود که در طولانی مدت به تقویت حافظه کمک می‌کند. 

• بهبود خواب

نمی‌توانید بخوابید؟ این نوشیدنی ساخته شده از شیر گرم و عسل را درست قبل از خواب نوش جان کنید. تهیه این نوشیدنی نسبتا آسان است. تنها کاری که باید انجام دهید این است که یک قاشق چای خوری عسل را به یک لیوان شیر داغ اضافه کنید یا ۲ قاشق چای خوری عسل را به یک فنجان چای بابونه اضافه کرده و میل کنید تا خواب راحتی داشته باشید. 

• خواص درمانی عسل برای عفونت‌های سینوسی

با افزایش آلودگی و گرد و غبار، بسیاری از مردم این روزها از مشکلات مربوط به سینوس رنج می‌برند. سینوس‌ها حفره‌‎های کوچکی در جمجمه هستند که برای محافظت از دستگاه تنفسی در برابر آلرژی و عفونت، مخاط تولید می‌کنند. عسل که یک ضد باکتری و ضد عفونی کننده طبیعی است که عفونت‌ها را پاکسازی کرده و التهابات را کاهش می‌دهد. این ماده غذایی همچنین گلو را تسکین می‌دهد و سرفه را کاهش می‌دهد؛ سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و در نتیجه باعث حملات سینوسی کمتری می‌شوید.

• بهبود بیماری‌های لثه 

دندان‌ها و بیماری‌های لثه مانند التهاب لثه، خونریزی و پلاک با استفاده منظم از عسل تا حد زیادی قابل درمان هستند. این ماده غذایی باعث آزاد شدن پراکسید هیدروژن ضد عفونی کننده می‌شود و به عنوان ماده ضد میکروبی عمل می‌کند و از رشد باکتری جلوگیری می‌کند. توصیه کارشناسان استفاده از عسل مخلوط با آب برای استفاده به عنوان دهانشویه است. همچنین مالیدن این ماده غذایی به طور مستقیم بر روی لثه‌های آسیب دیده، فورا درد و التهاب را کاهش می‌دهد.

خواص عسل برای سلامت پرست و مو

• کنترل اگزما - اگزما نوعی بیماری پوستی است که باعث ایجاد خارش و پوستی قرمز و پوسته پوسته می‌شود. معمولا کودکان و نوجوانان خردسال از اگزما رنج می‌برند که با عسل قابل درمان است. افراد مبتلا به اگزما می‌توانند مخلوطی از عسل خام و روغن زیتون را سرد کرده و برای رفع این مشکل روی پوست بمالند. این ماده غذایی با از بین بردن آلودگی و صاف و لطیف کردن پوست به عنوان یک پاک کننده طبیعی عمل می‌کند. همچنین می‌توان برای لایه برداری از پوست با مخلوط کردن آن با جو دوسر به منظور از بین بردن سلول‌های مرده استفاده شود. استفاده منظم از عسل از بروز یا بازگشت مجدد اگزما جلوگیری می‌کند. 
• بهبود سوختگی و زخم - مطالعات متعددی در مورد خواص درمانی عسل برای بهبود زخم توسط نشان داده‌اند که این ماده غذایی در بهبود سوختگی‌های سطحی و زخم‌هایی که بعد از جراحی عفونی شده‌اند، بسیار موثر است. عسل همچنین یک درمان موثر برای زخم‌ پای دیابتی است که از عوارض جدی دیابت بوده و می‌تواند منجر به قطع عضو شود. 
• روشن شدن پوست صورت - عسل برای پوست، به خصوص پوست خشک، بهترین مرطوب کننده طبیعی است و همچنین استفاده از آن بسیار آسان است. عسل خام نه تنها منافذ پوست را از بین می‌برد، بلکه به مرطوب سازی پوست خشک شده نیز کمک می‌کند. از دیگر فواید این ماده غذایی برای پوست می‌توان به بهبود لب‌های ترک خورده در زمستان اشاره کرد. بسیاری از افراد همچنین از ماسک عسل برای روشن شدن پوست صورت استفاده می‌کنند. 
• خواص درمانی عسل برای درمان خانگی شوره سر- آیا می‌دانید عسل چقدر می‌تواند برای مو مفید باشد؟ این ماده غذایی یکی از بهترین درمان‌های طبیعی خانگی برای شوره سر است که نه تنها موهای خشک را تغذیه می‌کند بلکه موهایی نرم و لطیف به شما می‌دهد. همچنین برای جلوگیری از ریزش مو می‌توانید از عسل و اسطوخودوس به همراه چای سبز نیز استفاده کنید. تنها کاری که باید انجام دهید این است که ۲ قاشق غذاخوری عسل را با مقدار مساوی روغن زیتون مخلوط کرده و روی موهای خود بمالید. این ماسک مو را به مدت ۱۵ دقیقه روی موهایتان نگه دارید و سپس قبل از شامپو زدن آن را بشویید.

عسل و آلرژی

برخی از مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که عسل توانایی پاک کردن گرفتگی بینی و تسکین آلرژی‌های ناشی از گرده را دارد. «کورینا بووزر»، متخصص آلرژی در نیوجرسی، می‌گوید:« به چند دلیل، مطالعات در مورد عسل و احتقان را کافی نمی‌داند؛ اکثر مبتلایان به آلرژی به گرده‌های باد مانند چمن و گیاه کلزا حساس هستند (نوعی که توسط زنبورها حمل نمی‌شود و به عسل تبدیل نمی‌شود). حتی اگر مواد حساسیت‌زا در عسل وجود داشته باشد، تفاوتی ایجاد نمی‌کند، زیرا توسط اسیدهای معده تجزیه می‌شود.

خواص درمانی عسل برای کودکان

مطالعات زیادی درباره خواص درمانی عسل برای سرفه کودکان انجام گرفته است. مطالعه‌ای که روی ۱۳۹ کودک انجام شد، از خواص درمانی عسل در کاهش سرفه شبانه در کودکان و بهبود خواب آنها دفاع می کند. سرفه یک مشکل شایع در کودکان مبتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی است. این عفونت‌ها می‌توانند خواب و کیفیت زندگی کودکان و والدین را تحت تأثیر قرار دهند. با این حال، داروهای اصلی سرفه همیشه موثر نیستند و می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. جالب اینجاست که ممکن است این ماده غذایی انتخاب بهتری باشد و موثرتر عمل کند. 

• هرگز به نوزاد عسل ندهید

متخصصان اطفال در مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال به شدت احتیاط می‌کنند. وب سایت وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده (HHS) می‌گوید: به نوزادان عسل ندهید. این به دلیل خطر بوتولیسم است. هاگ باکتری‌های بوتولیسم در غبار و خاک یافت می‌شوند که ممکن است به این ماده غذایی راه پیدا کنند. «جاتیندر بهاتیا»، دکتر، متخصص مغز و اعصاب جورجیا و رئیس کمیته تغذیه آکادمی اطفال آمریکا، می‌گوید: والدین ممکن است از غلات حاوی عسل به نوزاد خود بدهند. وقتی صحبت از خطر بوتولیسم می‌شود، ما در مورد عسل خارج شده از بطری صحبت می‌کنیم. نگرانی برای نوزادان از این واقعیت ناشی می‌شود که نوزادان فاقد دستگاه گوارش کاملا تکامل یافته هستند.

عسل بهتر است یا شکر؟

مقدار GI یا شاخص گلیسمی عسل کمتر از قند است، به این معنی که سطح قند خون را به سرعت بالا نمی‌برد. این ماده غذایی شیرین‌تر از شکر است، بنابراین ممکن است به مقدار کمتری از آن احتیاج داشته باشید. اما در هر قاشق چای خوری کالری زیادی دارد، بنابراین عاقلانه است که به اندازه مصرفی خود دقت کنید.

این دو شیرین کننده پرکاربرد طعم و بافت بسیار متفاوتی دارند، اما هم عسل و هم شکر در صورت استفاده بیش از حد می‌توانند بر سلامتی شما اثرات منفی بگذارند. اگر دیابت یا بیماری قلبی دارید یا نگران کنترل وزن خود هستید، در مورد استفاده از هر دو ماده غذایی با پزشک و متخصص تغذیه‌ خود صحبت کنید تا برنامه غذایی را برای شما تهیه کنند.

خواص درمانی عسل در طب سنتی

عسل، از قدیم الایام هم غذا و هم دارو محسوب می‌شده است. اگرچه در هنگام خرید عسل خواص گیاهی که از آن عسل تهیه شده و عطر و مزه آن در نظر گرفته می‌شود ولی در طب سنتی به طبع و مزاج گیاه و عسل توجه می‌شود.

مردم به اشتباه فکر می‌کنند طبع عسل گرم است، درحالی که طبع عسل بستگی به طبع گیاهی دارد که زنبور عسل از آن تغذیه می‌کند. بنابراین در طب سنتی ابتدا طبع و مزاج فرد مشخص شده و سپس نوع عسلی که باید مصرف کند، توصیه می‌شود. پس همه افراد می‌توانند از عسل استفاده کنند.

از نظر طبع عسل‌ها را به سه دست تقسیم می‌کنیم:

• عسل با طبع گرم: عسل آویشن، عسل کوهی، عسل سیاه دانه، عسل گون، عسل رازیانه، عسل اسطوخودوس، عسل شبدر، عسل آفتابگردان، عسل اقاقیا، عسل زیزفون و عسل مریم گلی طبع گرم دارند که افراد گرم مزاج نباید از آن‌ها استفاده کنند.
• عسل با طبع خنک: عسل کنار (سدر)، عسل تمشک، عسل بلوط، عسل اکالیپتوس، عسل گشنیز و عسل عناب طبع سرد دارند و برای افراد سرد مزاج توصیه نمی‌شوند.
• عسل با طبع ملایم: عسل مرکبات (بهار نارنج) طبع ملایم دارند و برای همه افراد توصیه می‌شوند.

هرچه عسل مدت بیشتری بماند طبع آن گرم‌تر می‌شود. لازم به ذکر است که در بین مردم این باور وجود دارد که عسل اصل و با کیفیت غلیظ است در حالی که غلظت عسل تحت تاثیر نوع تغذیه زنبور عسل (گونه گیاهان) و منطقه جغرافیایی می‌تواند غلیظ یا حتی روان و رقیق باشد. در ایران به طور مثال عسل بهار شمال ایران رطوبت بالایی دارد و بسیار رقیق است، اما عسل شهریور منطقه کردستان کاملا غلیظ و سفت است چون رطوبت کمتری دارد.

سخن پایانی

عسل یک جایگزین خوشمزه و سالم برای شکر است. برای خرید عسل، حتما یک مارک با کیفیت بالا انتخاب کنید، زیرا ممکن است برخی از مارک‌های با کیفیت پایین با شربت مخلوط شده باشند و در نتیجه خواص درمانی عسل در آنها ناچیز باشد. به خاطر داشته باشید که عسل فقط باید در حد متوسط ​​مصرف شود، زیرا همچنان کالری و قند زیادی دارد. فایده عسل هنگامی بیشتر می‌شود که جایگزین شیرین کننده‌های ناسالم دیگر شود.