ممکن است در بسیاری از ساعات شبانه‌روز با خستگی و بی حالی رو به رو شوید. این خستگی و کمبود انرژی ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که با انجام آزمایش می‌توان علت آن را تشخیص داد، اما به طور کلی می‌توان با داشتن سبک زندگی سالم، ورزش کردن، تغذیه سالم و نوشیدن مایعات کافی خستگی و بیحالی را به حداقل رسامد. برای اطلاع بیشتر این متن را تا انتها بخوانید تا با روش‌های مقابله با احساس خستگی و خواب آلودگی آشنا شوید. 

فهرست مطالب 

• علت خستگی و بی ‌حالی مداوم

• خستگی و بی‌ حالی نشانه چیست

• درمان احساس خستگی و کمبود انرژی

• درمان سریع رفع خستگی

• تغذیه مناسب برای رفع خستگی و بی‌حالی

• ویتامین مناسب برای رفع خستگی و بی‌ حالی

• تمرین ورزشی مناسب برای رفع خستگی و بی ‌حالی

علت خستگی و بی ‌حالی مداوم

عوامل زیادی در بروز احساس خستگی و بی ‌حالی نقش ایفا می‌کنند و اگر بخواهیم به طور دقیق‌تر بگیم داشتن احساس خستگی و بی ‌حالی در بسیاری از افراد جامعه به صورت کوتاه مدت و گذرا دیده می‌شود (چند ساعت تا چند روز). 

ولی افراد زیادی از خستگی و بی‌حالی مداوم شکایت دارند و این گستردگی در داشتن همچین احساس ناخوشایندی، نمی‌تواند تنها در یک دلیل و علت خلاصه شود. دلایل و عوامل زیادی در بروز احساس کسالت، خمودگی، خستگی و بیحالی مداوم افراد مؤثرند. در ادامه به چند نمونه از آنها به صورت گذرا خواهیم پرداخت.

• سرماخوردگی. بیماری سرماخوردگی، با ایجاد تب و کسالت می‌تواند در روند طبیعی رویدادها و زندگی انسان نقص ایجاد کند. یکی از مهمترین علائم سرماخوردگی، کاهش توان جسمی و ذهنی است. در صورت ابتلای فرد به سرماخوردگی دستگاه ایمنی سعی در خنثی‌سازی و نابودی عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها دارد و همین امر باعث ایجاد جنگی تمام عیار در داخل بدن انسان می‌شود. پس در نتیجه برای تأمین تدارکات این جنگ، مغز و بقیه ارگان‌های بدن برای کمک به دستگاه ایمنی، از میزان فعالیت خود تا حد زیادی می‌کاهند. برای توضیح بهتر این مطلب باید گفت مواد مؤثری که توسط گلبول‌های سفید تولید می‌شوند، می‌توانند به سلول‌های بدن آسیب رسانده و یا باعث ترشح آنزیم و در نتیجه واکنش‌های شیمیایی در درون بدن شوند. علائمی مانند سرفه، عطسه، داشتن احساس خستگی و بی ‌حالی و تب در انسان بروز می‌کنند. پس سرماخوردگی و مبارزه بدن با عوامل بیماری‌زا نقش مهمی در ایجاد احساس خستگی و بی‌حالی دارد.
• از عوامل دیگری که می‌توان برای بروز این مشکل نام‌ برد، میزان زمان استراحت و خواب ناکافی است. کمبود خواب می‌تواند باعث بروز مشکلات زیادی در ذهن و جسم انسان شود. این عامل همچنن دلیل مهمی در ابتلای افراد به بیماری‌های روحی و روانی مختلف از جمله افسرگی قلمداد می‌شود. افرادی که در طول شبانه روز خواب کافی (۷ الی ۸ ساعت) نداشته باشند، بیشتر احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنند. در این صفحه از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره افسردگی و راه‌های مقابله با آن اطلاعات کاملی به دست آورید. 
•  کم‌آبی بدن نیز یکی از مهمترین دلایل، در ایجاد احساس خستگی و بی‌ حالی افراد محسوب می‌شود. در صورت نوشیدن (حداقل ۸ لیوان آب در طول روز) و استمرار جریان کافی این مایع حیات در خون و محیط بین سلولی، عملکرد و کارآیی تمام ارگان‌ها و دستگاه‌های بدن بهبود یافته و مکانیسم و سوخت و ساز سلول‌ها در بهترین حالت خود قرار می‌گیرد. برای مقابله با این شرایط، بدن خود را هیدراته نگه دارید. 
• شاید بتوان گفت کم‌ خونی مینور از دیگر دلایل مهم بروز احساس خستگی و بی ‌حالی افراد محسوب می‌شود. افرادی که شدت جریان خون در آنها کمتر از حد لزوم و مجاز بوده و یا دچار کمبود ویتامین (ب ۱۲)، اسید فولیک، گلبول قرمز، هموگلوبین و فقر آهن هستند، غلظت و حجم مواد مفید و مغذی کمتری در رگ‌های آنها جریان دارد. همین عامل به نوبه خود موجب کاهش خون‌رسانی درست و اصولی به ارگان‌های مهم زیستی می‌شود. عواملی چون خونریزی‌های داخلی، انواع سرطان‌ها، ‌هموروئید، قائدگی و زایمان باعث ایجاد مشکل کم‌خونی و به طبع آن احساس خستگی و بی ‌حالی می‌شوند.
• از دیگر دلایل مهم داشتن احساس خستگی و بی‌ حالی مداوم، وجود اختلالات تیروئیدی است. تیروئید کم‌کار یا هیپوتیروئیدی، موجب کاهش ترشح هورمون افزایش دهنده فعالیت و سوخت و ساز بدن می‌شود. همین دلیل موجب بروز مشکل عملکرد دستگاه‌های بدن شده و احساس خستگی و بی ‌حالی را بدنبال دارد.
•  مشکلات آلرژیک و حساسیتی نیز باعث بروز احساس کرختی، خواب آلودگی، بی‌حوصلگی، خستگی و بی‌ حالی می‌شوند‌. این بیماری انواع مختلفی از قبیل حساسیت به گرده، رایحه، سرما، غذا، حیوانات و پشم را شامل می‌شود. در صورت بروز آلرژیک بدن انسان شروع به ترشح ماده ضد حساسیت (آنتی‌هیستامین) می‌کند. این مواد به خودی خود باعث بروز خواب‌آلودگی و خستگی و بی ‌حالی در فرد می‌شوند.
• بیماری‌هایی نظیر، دیابت، افسردگی، مشکلات قلبی، چاقی و روماتیسم نیز می‌توانند از دلایل مهم بروز احساس خستگی و بی ‌حالی مداوم افراد بیان شوند.

خستگی و بی‌ حالی نشانه چیست

همانطور که در بخش پیش به طور مفصل بیان شد، داشتن احساس خستگی و بی ‌حالی می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلات جسمی و ذهنی در افراد باشد. از نمونه این مشکلات می‌توان به کمبود زمان خواب، کمبود سطح آب بدن، کاهش سطح انرژی، اخلال در جذب مواد مغذی، داشتن رژیم غذایی نامناسب، کمبود ویتامین، سرماخورگی، کم‌کاری تیروئید، روماتیسم، عفونت مجاری ادراری، تغیرات هورمونی، استرس، بیماری افسردگی، آلرژی، چاقی و مشکلات قلبی اشاره کرد.

اما در اکثر موارد و در صورت گذرا بودن این حالت (خستگی و بی‌حالی) می‌توان موارد کم‌خوابی، استرس و کاهش سطح آب بدن را به عنوان دلیل و نشانه مهم بیان کرد.

تشخیص درست علت و نشانه بروز حالت خستگی و بی ‌حالی در افراد، باید توسط پزشک متخصص صورت بگیرد. پزشک ابتدا با انجام آزمایشات (مانند چکاب خون و نمونه ادرار و یا مدفوع) و معاینات بالینی سعی در شناخت درست علت ایجاد خستگی و بی‌ حالی در افراد داشته و سپس با تجویز درست‌ترین روش به کاهش علائم و عوارض این مشکل کمک می‌کند.

درمان احساس خستگی و کمبود انرژی

درمان این احساس آزاردهنده بستگی به نوع علت و دلیل بروز آن دارد. به طور مثال اگر کم‌آبی باعث ایجاد حالت خستگی و بی‌ حالی در فرد باشد، با مصرف مقدار کافی مایعات می‌توان با گذشت زمان علائم بی ‌حالی و کمبود انرژی را جبران کرد. پس اولین قدم یعنی شناخت علت دقیق بروز خستگی و بی‌ حالی، مهمترین قدم در از بین بردن آن است.

به طور کلی باید بیان داشت، با دوری از مسائل استرس‌زا و اضطراب‌آور، میزان خواب کافی، رعایت اصول تغذیه سالم و پرارزش، برطرف کردن کمبود ویتامین‌های مهم با مصرف مکمل‌، نوشیدن آب کافی و تلاش برای درمان بیماری‌هایی نظیر افسردگی، روماتیسم، مشکلات قلبی، کم‌خونی، کم‌کاری تیروئید و عفونت مجاری ادراری می‌توان از احساس خمودگی، کسالت، خستگی و بی‌حالی تا حد زیادی جلوگیری کرد.

درمان سریع رفع خستگی

در صورتی که داشتن احساس خستگی و بی‌ حالی جزئی و گذرا باشد، می‌توان با انجام روش‌هایی که در ادامه بیان می‌کنیم، خیلی سریع به درمان و کاهش علائم آن رسید.

مصرف مواد غذایی پروتئین‌دار در حجم کم و با تعداد دفعات زیاد، گرفتن دوش آب خنک، ماساژ بدن به ویژه پا (به دلیل وجود عصب‌های فراوان)، چرت نیمروزی و کوتاه مدت، استشمام عودهای نشاط‌آور یا چوب دارچین، مصرف به اندازه چای یا قهوه، انجام حرکات ورزشی، مدیتیشن، رقیصدن، آفتاب گرفتن، مثبت ‌اندیشی و یوگا می‌توانند در درمان سریع رفع خستگی بسیار مؤثر واقع شوند.

تغذیه مناسب برای رفع خستگی و بی‌حالی

مصرف وعده‌های اصلی غذایی در زمان درست و به موقع می‌تواند به رفع خستگی و بی‌ حالی کمک بزرگی کند. حذف هر کدام از این وعده‌های اصلی، در طولانی مدت منجر به بروز مشکلات جسمی، ذهنی و روحی فراوانی خواهد شد. در این بین صبحانه نقش بسیار مهمی در تأمین انرژی و نیروی مورد نیاز بدن انسان در طول روز ایفا می‌کند.

خوردن صبحانه حاوی مواد مغذی مانند تخم‌مرغ، شیر، نان، پنیر، عسل، خامه، گردو و مربا به افزایش و تنظیم چرخه سوخت و ساز بدن و همچنین تأمین انرژی کافی جهت انجام امورات روزانه کمک می‌کند. در این مطلب از می‌توانید درباره صبحانه سالم و مقوی بخوانید. 

خوردن وعده‌های غذایی با حجم کم و داشتن چندین میان وعده می‌تواند علاوه بر کاهش فشار بر دستگاه گوارش و جلوگیری از کمبود انرژی و ایجاد احساس خستگی و بی ‌حالی، به استمرار مطلوب میزان انرژی انسان کمک بزرگی کند. مصرف بیش از حد مواد کافئین‌دار، غذاهای چرب، مواد خوراکی دیرهضم، شیرینی و شکلات و استعمال دخانیات به بروز خستگی و بی ‌حالی افراد منجر می‌شود.

ویتامین مناسب برای رفع خستگی و بی‌ حالی

کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی نقش بزرگی در بروز اختلال و نقص در عملکرد اندام‌ها و دستگاه‌های بدن ایفا می‌کند. ویتامین‌های گروه ب یکی از مهمترین گروه‌های ویتامینی مؤثر در کاهش استرس، خستگی و بی‌حالی هستند.

کمبود ویتامین دی نیز در ایجاد احساس خستگی، کمبود انرژی و بی‌ حالی نقش بزرگی ایفا می‌کنند. مکمل‌های بیوتین، آهن، ویتامین ای، اسید فولیک و ویتامین ث نیز به رفع احساس کسالت، خستگی و بی‌حالی افراد کمک می‌کنند.

تمرین ورزشی مناسب برای رفع خستگی و بی ‌حالی

انجام حرکات کششی مانند قفل کردن پنجه انگشتان در هم و کشش هر دو دست به سمت بالا و مقابل، نگه داشتن آرنج هر دست با دست دیگر و کشش آن، روی زمین نشسته و مچ پاها را با دو دست گرفته و به سمت بدن بیاورید در عین حال زانوها را نیز به زمین نزدیک کنید.

انجام حرکات نرمشی مانند درجا زدن، طناب زدن، حرکت پروانه، زدن آرنج هر دست به زانوی سمت مقابل، دراز و نشست.

پیاده ‌روی، دوچرخه سواری، شنا کردن، انجام ورزش‌های هوازی، یوگا، پیلاتس و دویدن نیز به رفع خستگی و بی ‌حالی کمک می‌کنند.

سخن پایانی 

خستگی و بی ‌حالی می‌تواند بسیار گذرا و مختصر و یا ممتد و طولانی مدت باشد. دلایل بسیار متنوع و زیادی برای بروز این مشکل وجود دارد. مهمترین قدم در برطرف ساختن احساس خستگی و بی‌حالی مداوم، تشخیص علت دقیق بروز این حالت است. پزشک با بررسی آزمایشات و معاینات، می‌تواند دلایل خستگی و بی حالی روزانه در افراد را تشخیص داده و به رفع آن کمک کند.