شناخت شایع ترین سرطانها در زنان کمک زیادی به سلامت زنان می‌کند. سلول‌های بدن پس از سپری کردن عمر خود از بین رفته و از بدن دفع شده و سپس روند تکثیر و جایگزینی سلول‌های مرده توسط بدن آغاز می‌شود. در مواقعی به دلیل جهش‌های ژنتیکی رخ داده درون سلول‌ها این تکثیر به صورت خارج از کنترل درآمده و یک تومور ساخته می‌شود. این تومور می‌تواند با ایجاد اختلال در فعالیت بدن و سرایت به سایر نقاط به سرطان تبدیل شود. اغلب سرطان‌ها بین زنان و مردان مشترک هستند اما به دلیل تفاوت‌های فیزیولوژیکی آن دسته از سرطان‌هایی که به اندام جنسی مربوط می‌شوند متفاوت خواهند بود. در این مقاله به بررسی و تشریح شایع ترین سرطانها در زنان خواهیم پرداخت.

فهرست مطالب 

• سرطان سینه (پستان) از مهم‌ترین و شایع ترین سرطانها در زنان
• سرطان تخمدان
•  سرطان دهانه رحم

سرطان سینه (پستان) از مهم‌ترین و شایع ترین سرطانها در زنان

سرطان سینه یا به تعریف دقیق‌تر سرطان پستان که یکی از شایع ترین سرطانها در زنان است و با ایجاد تغییرات در سلول‌های این ناحیه از بدن همراه بوده و موجب رشد و تکثیر خارج از کنترل تومور در پستان می‌شود. سرطان پستان در لوبول‌ها و مجاری مربوط به آن اتفاق می‌افتد. لوبول‌ها غده‌هایی هستند که وظیفه تولید شیر و مجاری آن‌ها مسیر انتقال شیر تولید شده به نوک سینه را فراهم می‌کنند. این سرطان همچنین می‌تواند در بافت چربی یا بافت پیوندی رشته‌ای درون پستان نیز ایجاد شود.

سلول‌های سرطانی کنترل نشده به سایر بافت‌های سالم پستان نیز حمله کرده و می‌توانند به غدد لنفاوی موجود در زیر بازوها نفوذ کنند. غدد لنفاوی و رگ‌های آن مسیری هستند که سلول‌های سرطانی از طریق آن‌ها امکان نفوذ به تمام بدن را پیدا خواهند کرد.

• علائم سرطان پستان

سرطان پستان در مراحل اولیه ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند، چرا که تومورها در ابتدا بسیار کوچک بوده و توسط فرد تشخیص داده نمی‌شوند. در این مرحله تنها با استفاده از دستگاه‌های عکسبرداری بدن می‌توان به وجود تومور پی برد. البته باید توجه داشت همه توده‌ها موجود در پستان سرطانی نیستند و تشخیص این موضوع برعهده پزشک است. علائم معمول‌ سرطان پستان که یکی از شایع ترین سرطانها در زنان است، عبارتند از:

• وجود غده یا پوست سفت که حالت متفاوتی نسبت به گذشته دارد
• تورم در تمام یا بخشی از پستان
• ترشحات غیر عادی و خونی از نوک پستان
• پوسته پوسته شدن نوک پستان
• تغییرات ناگهانی و بدون دلیل در شکل یا اندازه پستان
• به وجود آمدن توده یا تورم در قسمت زیر بازو

البته باید توجه داشته باشید که وجود این علائم لزوما به معنی سرطان نیست و ممکن است تومور خوش خیم باشد.

• تشخیص سرطان پستان

برای تشخیص اینکه تومور سرطانی خوش خیم است یا بد خیم پزشک علاوه بر معاینه فیزیکی پستان اقدام به معاینه بدنی کامل و انجام چند آزمایش می‌کند. آزمایشاتی که می‌تواند به تشخیص سرطان پستان کمک کند، عبارتند از:

• ماموگرافی: رایج‌ترین راه برای دیدن قسمت زیر پستان با استفاده از تکنیک تصویربرداری به نام ماموگرافی است. زنان در سن ۴۰ سال و بالاتر باید برای بررسی سرطان پستان سالانه ماموگرافی انجام دهند. اگر موضوع مشکوکی در ماموگرافی شما مشاهده شود پزشک آزمایشات تکمیلی را انجام می‌دهد.
• سونوگرافی: در این روش با استفاده از امواج صوتی، تصویربرداری از بافت عمیق پستان صورت می‌گیرد. سنوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا بتواند بین یک توده جامد مانند تومور و یک کیست خوش خیم تمایز قائل شود.

در ادامه دو روش بالا ممکن است آزمایشاتی مانند MRI یا نمونه برداری از بافت پستان نیز انجام شود.

• درمان سرطان پستان

بزرگی تومور، میزان نفوذ آن در بدن و مرحله‌ای از سرطان که در آن قرار دارید در روند درمان نقش مهم و تعیین کننده‌ای بازی خواهند کرد. جراحی رایج‌ترین درمان سرطان پستان بوده اما در کنار آن درمان‌های دیگری مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی و هورمون درمانی نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

 انواع مختلفی جراحی برای درمان سرطان پستان مورد استفاده قرار می‌گیرد که عبارتند از:

• عمل جراحی
  • لامپکتومی: در این روش تومور و برخی از بافت‌های اطراف را از بین برده و بقیه سینه دست نخورده باقی خواهد ماند.
  • ماستکتومی: در این عمل بسته به میزان گسترش سرطان پزشک یک سینه یا هردوی آن‌ها را تخلیه کرده و بر می‌دارد.
  • نمونه برداری از گره سنتیل: تعدادی از غدد لنفاوی سرطانی شده خارج شده و مورد آزمایش قرار می‌گیرند. اگر سرطان در مرحله‌ای باشد که در بافت‌های اطراف پخش نشده باشد نیاز به جراحی اضافه دیگری نیست.
  • ماستکتومی پیشگیرانه: حتی اگر سرطان فقط در یکی از پستان‌ها رشد کرده باشد، برخی انتخاب می‌کنند که از عمل پیشگیرانه پرولاکتیک استفاده شود. در این جراحی پستان سالم نیز برداشته می‌شود تا خطر ابتلای دوباره به سرطان پستان کاهش یابد.
• پرتو درمانی: در این روش با استفاده از پرتوهای قدرتمند سلول‌های سرطانی مورد هدف قرار گرفته و از بین می‌روند. این روش به صورت خارجی بوده و نیاز به جراحی ندارد.
• شیمی درمانی: این نوع درمان به صورت مکمل در کنار جراحی و سایر روش‌ها استفاده می‌شود. معمولا قبل از جراحی برای کوچک کردن سایز تومور از شیمی درمانی استفاده می‌شود که البته دارای عوارض جانبی زیادی است.
• هورمون درمانی: بسته به نوع سرطان پستان و میزان پیشرفت آن پزشک ممکن است درمان با هورمون را شروع کند. استروژن و پروژسترون دو هورمون زنانه هستند که می‌توانند رشد تومورهای سرطان پستان را تحت تاثیر قرار دهند. هورمون درمانی با جلوگیری از تولید این هورمون‌ها و اثر گذاری بر گیرنده‌های هورمونی در سلول‌های سرطانی اقدام به اثر می‌کند.

میزان بقا در سرطان پستان

شانس زنده ماندن در سرطان پستان که از شایع ترین سرطانها در زنان است،  بر اساس عوامل بسیاری اندازه گیری می‌شود که مهمترین آن‌ها نوع سرطان، مرحله و زمان تشخیص است. در مراحل بعد سن فرد و سلامت عمومی بدن نیز نقش آفرین خواهند بود. خبر خوب این است که با وجود پیشرفت‌های شگرف علم پزشکی در زمینه درمان سرطان پستان که یکی ازشایع ترین سرطانها در زنان  است بسیار بالاتر از گذشته است. بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ میزان بقای ۵ ساله ۹۰ درصد بوده که این عدد در سال‌های گذشته از ۹۹ درصد برای سرطان‌های موضعی اولیه تا ۳۰ درصد برای سرطان‌های پیشرفته و متاستاتیک تغییر کرده است. در همین حال، اطلاعات برای پیشگیری از سرطان سینه افزایش یافته است. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره پیشگیری از سرطان سینه بیشتر بخوانید. 

سرطان تخمدان

یکی از شایع‌‌ترین سرطانهای زنان، سرطان تخمدان است. تخمدان‌ها بخشی از دستگاه تناسلی زنان بوده که مسئول تولید تخمک برای تولید مثل و هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون هستند. سرطان تخمدان زمانی رخ می‌دهد که روند تکثیر و ترمیم سلول‌های این دو غده از کنترل خارج شده و شروع به تکثیر و تشکیل تومور دهند. این سرطان نیز می‌تواند پس از رشد به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.

• علائم اولیه سرطان تخمدان

به دلیل اینکه علائم اولیه سرطان تخمدان شبیه برخی از بیماری‌های دیگر است و به صورت موقتی از بین رفته و دوباره ظاهر می‌شوند به راحتی ممکن است متوجه آن نشوید. علائم اولیه شامل:

• نفخ شکم، فشار و درد
• سیری غیر طبیعی بعد از خوردن غذا
• مشکل در خوردن غذا و سو هاضمه
• افزایش ادرار
• افزایش تمایل به ادرار کردن
• خستگی
• سوزش سر دل
• یبوست
• کمردرد
• قاعدگی نامنظم
• مقاربت دردناک
• درماتومیوزیت (بیماری التهابی که می‌تواند موجب بثورات پوستی، ضعف عضلانی و التهاب عضلات شود)

این علائم لزوما به دلیل ابتلا به سرطان نیست و بسیاری از زنان در طول زندگی به دفعات آن‎ها را تجربه کرده‌اند. اغلب علائم ذکر شده موقتی بوده و در بیشتر مواقع به درمان‌های ساده پاسخ می‌دهند.

اگر این علائم ادامه‌دار شود باید با مراجعه به پزشک و معاینه‌های جانبی امکان ابتلا به سرطان تخمدان بررسی شود. تشخیص زمان شروع سرطان بسیار مهم است و هرچه زودتر باشد بهتر خواهد بود. در صورت مشاهد علائم غیر طبیعی و ادامه‌دار بودن آن‌ها حتما به پزشک مراجعه کنید.

• عوامل افزایش خطر سرطان تخمدان

علت دقیق سرطان تخمدان مشخص نیست با این حال عوامل زیر می‌توانند در میزان افزایش خطر موثر باشند:

• سابقه خانوادگی سرطان تخمدان
• جهش‌های ژنتیکی ژن‌های مرتبط با سرطان تخمدان
• سابقه داشتن سرطان پستان، رحم یا روده بزرگ
• چاقی و اضافه وزن
• استفاده از داروهای خاص باوروی یا هورمون درمانی
• نداشتن سابقه بارداری
• کیست آندومتریوز
• سن بالا (بیشتر موارد ابتلا به سرطان تخمدان مربوط به دوران بعد از یائسگی است)

بدون وجود این عوامل نیز امکان ابتلا به سرطان وجود دارد. در عین حال باید توجه داشته باشید که افرادی هستند که این عوامل خطر در آن‌ها وجود دارد اما لزوما به این نوع سرطان دچار نشده‌اند.

• تشخیص سرطان تخمدان

درست است که تشخیص زود هنگام سرطان تخمدان روند درمان آن را ساده می‌کند، اما مشکل اینجاست که شناسایی آن نیز ساده نیست. تخمدان‌ها در عمق حفره شکمی قرار دارند و احساس کردن تومور آن ناممکن است. هیچ روش غربالگری مشخصی نیز برای این نوع سرطان در دسترس نیست به همین دلیل مهم است که علائم غیر معمول را شناسایی کرده و سریعا به پزشک اطلاع دهید.

اولین قدم معاینه لگن است با این حال یافتن تومورهای کوچک در این روش دشوار است. تومور همزمان با رشد به مثانه و راست روده فشار وارد می‌کند به همین دلیل پزشک ممکن است در معاینه لگن رکتوواژینال مشکل را تشخیص دهد.

روش دیگر استفاده از سونوگرافی ترانس واژینال است که با استفاده از امواج از اندام تناسلی تصویربرداری شده و تومورها در آن نشان داده می‌شوند. در این روش تشخیص سرطانی بودن یا خوش خیم بودن آن ممکن نیست.

در مراحل بعدی برای تشخیص بهتر اقدام به انجام آزمایش خون برای اندازه گیری آنتی ژن‌های سرطان و نمونه برداری از تومور خواهد شد.

• درمان سرطان تخمدان

نوع درمان بسته به میزان گسترش سرطان خواهد داشت. روش‌های مرسوم برای درمان سرطان تخمدان شامل شیمی درمانی، جراحی و هورمون درمانی است.

• عمل جراحی: جراحی درمان اصلی سرطان تخمدان است. هدف از جراحی برداشتن تومور است اما ممکن است نیاز به برداشتن قسمتی از رحم یا کل آن باشد. علاوه بر رحم و در صورت نیاز تخمدان‌ها، لوله رحمی، گره‌های لنفاوی و سایر بافت‌های لگن نیز نیاز به خارج شدن داشته باشند.
• درمان هدفمند: درمان‌هایی مانند شیمی درمانی به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند. البته در این درمان‌ها ممکن است به سلول‌های سال هم آسیب برسد که این موضوع جز عوارض در نظر گرفته می‌شود.

موضوع بعدی که در درمان سرطان تخمدان باید مد نظر داشته باشید حفظ قابلیت باروری است. درمان‌هایی مثل شیمی درمانی، پرتو درمانی و جراحی ممکن است به اندام‌های تولید مثل شما آسیب رسانده و قابلیت باروری را از بین ببرند. اگر تصمیم به بارداری در آینده دارید باید این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید تا گزینه‌های حفظ باروری را به شما پیشنهاد دهد. برخی از روش‌های حفظ باروری عبارتند از:

• انجماد نطفه: در این روش تخمک بارور شده توسط اسپرم منجمد می‌شود.
• انجماد تخمک: تفاوت این روش با روش قبلی در این است که تخمک هنوز بارور نشده است
• جراحی حفظ باروری: اگر در مراحل اولیه سرطان قرار داشته باشید می‌توان فقط یک تخمدان را برداشت و دیگری را به شرط سالم بودن حفظ نمود.
• حفظ بافت تخمدان: این روش شامل برداشتن تخمدان سالم و انجماد آن برای استفاده در آینده است.
• سرکوب تخمدان: در این روش با استفاده از هورمون درمانی به طور موقت عملکرد تخمدان سرکوب می‌شود تا سرطان در آن پیشرفت نکند.

آیا سرطان تخمدان قابل پیشگیری است

هیچ روش اثبات شده‌ای برای از بین بردن کامل خطر سرطان تخمدان وجود ندارد. با این حال اقداماتی مانند مصرف خوراکی قرص‌های ضد بارداری، شیر دادن، بارداری و جراحی‌هایی مانند برداشتن رحم و بستن لوله‌ها می‌توانند در کاهش میزان خطر ابتلا به این نوع سرطان نقش داشته باشند.

 سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم که یکی دیگر از شایع ترین سرطانها در زنان است، نوعی سرطان رحم است که از پوشش داخلی رحم شروع می‌شود. طبق اطلاعات جمع آوری شده توسط انیستیتوی ملی سرطان آمریکا تقریبا از هر ۱۰۰ نفر ۳ نفر به این نوع سرطان در طول زندگی خود مبتلا می‌شوند. تشخیص و درمان به موقع در افزایش احتمال بهبودی در این سرطان از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.

• چه عواملی باعث سرطان رحم می‌شود

در اغلب موارد علت ابتلا به این نوع سرطان مشخص نیست با این حال محققان معتقد هستند تغییر در سطح هورمون استروژن و پروژسترون در بدن اغلب نقش مهمی دارد.

هنگامی که سطح هورمون‌های جنسی در نوسان است، آندومتر تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در مواقعی که تعادل این دو هورمون به سمت افزایش ترشح استروژن تغییر کند تقسیم و تکثیر سلول‌های آندومتر آغاز می‌شود. برخی تغییرات ژنتیکی در سلول‌های آندومتر موجب تکثیر خارج از کنترل و تشکیل تومور می‌گردد.

• علائم سرطان رحم

شایع‌ ترین علامت سرطان رحم خونریزی غیر طبیعی از واژن است. تغییر در طول یا سنگینی دوره‌های قاعدگی، خونریزی واژینال یا لکه بینی بین دوره‌های قاعدگی و خونریزی واژینال پس از یائسگی از جمله این نوع خونریزی‎های غیر طبیعی به شمار می‌روند. سایر علائم بالقوه سرطان رحم عبارتنداز:

• ترشحات آبکی واژن که آغشته به خون هستند
• درد در پایین شکم یا لگن
• احساس درد در هنگام رابطه جنسی

این علائم لزوما نشانه سرطان نیستند اما در صورت ادامه‌دار بودن و بهبود نیافتن باید برای انجام معاینات بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

خونریزی غیر طبیعی واژن اغلب به دلیل یائسگی یا سایر بیماری‌های غیر سرطانی زنان ممکن است رخ دهد. در عین حال این موضوع می‌تواند از علائم سرطان نیز باشد.

• مراحل سرطان رحم

با گذشت زمان و عدم درمان به موقع سرطان رحم می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. این سرطان بر اساس میزان رشد یا گسترش به ۴ مرحله زیر طبقه بندی می‌شود:

• مرحله اول: سرطان فقط در رحم وجود دارد.
• مرحله دوم: سرطان در رحم و دهانه رحم وجود دارد.
• مرحله سوم: سرطان به خارج از رحم گسترش یافته اما نه به اندازه‌ای که به مثانه و راست روده رسیده باشد. در این مرحله ممکن است سرطان در لوله‌های رحمی، تخمدان‌ها، واژن و گره‌های لنفاوی مجاور وجود داشته باشد.
• مرحله چهارم: سرطان به فراتر از ناحیه لگن گسترش یافته و ممکن است مثانه، راست روده و دیگر اندام‌ها را درگیر خود کند.

درمان سرطان رحم در مرحله اول و دوم به مراتب آسان‌تر و دورنمای طول عمر بیمار بیشتر خواهد بود.

• نحوه تشخیص سرطان رحم

در ابتدا برای تشخیص ناهنجاری‌های اولیه پزشک اقدام به معاینه لگن می‌کند تا ناهنجاری‌های موجود در رحم و سایر قسمت‌های اندام تناسلی را بیابد. مرحله بعدی انجام سونوگرافی از واژن است. در صورت مشاهده تومور در سونوگرافی باید از آن نمونه برداری صورت گیرد تا نوع تومور مشخص شود.

نمونه برداری معمولا توسط یک لوله کوچک که از طریق واژن وارد رحم می‌شود انجام خواهد گرفت. پس از انجام آزمایش بر روی نمونه و تشخیص سرطانی بودن آن با استفاده از آزمایش خون و سایر روش‌های تصویر برداری، اقدام به بررسی گسترش تومور به دیگر بافت‌ها می‌کند.

• درمان سرطان رحم

برای درمان این نوع سرطان که یکی از شایع ترین سرطانها در زنان است روش‌های مختلفی وجود دارد که عبارتنداز:

• جراحی: در این نوع درمان با استفاده از جراحی رحم از بدن خارج می‌شود. در صورت گسترش سرطان ممکن است تخمدان و لوله‌های رحمی نیز خارج شود.
• پرتو درمانی: برای از بین بردن سرطان رحم دو نوع پرتو درمانی وجود دارد. در روش اول توسط یک دستگاه و از خارج از بدن پرتوها به سمت سلول‌های سرطانی تابانده می‌شود. در روش دوم مواد رادیواکتیو در داخل بدن و در رحم قرار گفته و اقدام به از بین سلول‌های سرطانی می‌کنند که به این روش براکی تراپی گفته می‌شود. معمولا از پرتو درمانی پس از جراحی و برای از بردن تومورهای باقی مانده استفاده می‌شود.
• شیمی درمانی: در این روش با استفاده از دارو و تزریق آن به داخل بدن به از بین بردن سلول‌های سرطانی اقدام می‌شود.
• هورمون درمانی: پزشک با استفاده از داروهایی سطح هورمون‌ها جنسی در بدن را تغییر داده تا جلوی پیشرفت سرطان گرفته شود. معمولا از هورمون درمانی برای سرطان رحمی که در مرحله سوم و چهارم قرار دارد استفاده می‌شود.

• چگونه می‌توان خطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش داد

به طور کلی برای مقابله با شایع ترین سرطانها در زنان، راه‌های مختلفی است که مهم‌ترین آن انجام اقدامات پیشگیرانه است. همانطور که اشاره شد، یکی از شایع ترین سرطانها در زنان سرطان دهانه رحم است که نیاز به آگاهی برای مقابله با این بیماری وجود دارد. برخی از روش‌های زیر به شما کمک خواهند کرد تا میزان خطر ابتلا به این نوع سرطان را کاهش دهید.

• کنترل ورن: اضافه وزن و چاقی می‌تواند خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش دهد. با پیروی از اصول تغذیه سالم کنترل شده و فعالیت بدنی منظم سعی کنید همیشه وزن خود را در محدوده امن نگه دارید.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم و داشتن تحرک مناسب در طول روز با کاهش خطر ابتلا به سرطان در ارتباط است.
• خونریزی‌های واژن را درمان کنید: خونریزی‌های غیر عادی از واژن را دست کم نگرفته و سریعا به پزشک مراجعه کنید چرا که این موضوع یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های سرطان رحم است.
• در استفاده از هورمون‌ها احتیاط کنید: همانطور که پیشتر توضیح دادیم برهم خوردن تعادل هورمون‌ها در بدن در سرطانی شدن بافت آندومتر موثر است. سعی کنید خود سرانه اقدام به مصرف هورمون نکنید و برای این منظور همواره با پزشک متخصص مشورت کنید.
• روش‌های پیشگیری از بارداری: برخی از روش‌های پیشگیری از باردرای مانند قرص‌های خوراکی با کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم در ارتباط هستند. برای انتخاب بهترین روش با پزشک مشورت کنید. 
• راه‌های پیشگیری از سرطان رحم را به خوبی بشناسید و نکات مربوط به آن را رعایت کنید. 

سخن پایانی

سعی کردیم در این مقاله به بررسی شایع ترین سرطانها در زنان بپردازیم. همانطور که مشاهده کردید در همه آن‌ها تشخیص زود هنگام  و درمان به موقع در کاهش میزان عوارض و افزایش امید به زندگی بسیار مهم است. نشانه‌های سرطان را دست گم نگیرید و همواره به محض مشاهده آن‌ها به پزشک مراجعه کنید. با ورود به دوره یائسگی و افزایش سن سعی کنید به صورت سالانه به پزشک زنان مراجعه کرده و آزمایشات و معاینات دوره‌ای را انجام دهید.