ملانوم نوع خاصی از سرطان پوست است که در سلول‌های پوستی به نام ملانوسیت آغاز می‌شود. ملانوسیت‌ها وظیفه تولید ماده‌ای به نام ملانین را برعهده دارند که به پوست شما رنگ می‌دهد. ملانوم با ایجاد و رشد خالهای سرطانی در سطح پوست خود را نشان می‌دهد. یکی از اصلی‌ترین موضوعات در شناسایی و پیشگیری از سرطان پوست زیر نظر گرفتن این خال‌های سرطانی و تشخیص تفاوت‌ آن‌ها با خال‌های عادی است. تشخیص ملانوم در مراحل اولیه موجب می‌شود تا اکثر افراد پاسخ خوبی به درمان بدهند. در صورتی که ملانوم به موقع تشخیص داده نشود به راحتی می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کرده و آن‌ها‌ را نیز درگیر کنید. برای شناخت خال‌های سرطانی، این مطلب را تا انتها بخوانید.

فهرست مطالب

• تفاوت خال‌های سرطانی با خال‌های معمولی

• علائم خال‌های سرطانی

• خال دیسپلاستیک

• انواع خال‌های سرطانی

• عوامل تاثیرگذار بر خال‌های سرطانی

• تشخیص ملانوم

• مراحل ملانوم

• درمان ملانوم

• راه‌های پیشگری از سرطانی شدن خالها

• پرسش‌های رایج درباره خالهای سرطانی

تفاوت خال‌های سرطانی با خال‌های معمولی

برخی از خالها، نشان از ابتلا به سرطان پوست دارند. البته، با انجام اقداماتی پیشگیرانه می‌توانید خطر ابتلا به سرطان پوست را تا حد زیادی کاهش دهید. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره پیشگیری از سرطان پوست بیشتر بخوانید. اما، برای درک بهتر ملانوم و سرطان پوست لازم است ابتدا بدانیم خال‌ها چه ویژگی‌هایی دارند و چگونه باید یک خال معمولی را از خال‌های سرطانی تشخیص دهیم.

• خال‌های معمولی: این نوع خال‌ها معمولا دارای یک رنگ هستند. رنگ‌های معمول برای این خال‌ها شامل قهوه‌ای، برنز، قرمز، صورتی، آبی، شفاف یا به رنگ پوست است. ابعاد آن‌ها معمولا کمتر از ۵ میلی‌ متر بوده و به شکل گرد و دارای تقارن است. خال‌های معمولی دارای مرز مشخصی هستند که آن‌ها را از باقی پوست جدا کرده و در طول زمان تغییر خاصی نمی‌کنند. در این مطلب درباره خالهای گوشتی بیشتر می‌خوانید. 
• خال‌های غیر معمول: این نوع خال‌ها در سرتاسر بدن امکان رشد داشته ولی معمولا در صورت ظاهر نمی‌شوند. ابعاد این خال‌ها بیش از ۵ میلی‌متر بوده و شکل نامنظمی دارند به طوری که مرز کناره‌های خال در پوست اطراف آن محو می‌شود. خال‌های غیر معمول ترکیبی از چند رنگ هستند و معمولا سطح ناهموار و پوسته پوسته‌ای دارند.

علائم خال‌های سرطانی

علائم و نشانه‌های اولیه ملانوم عبارتند از:

• تغییر شکل در خال‌های که قبلا روی سطح پوست شما وجود داشته‌اند
• ایجاد و رشد زائده‌های گوشتی روی بدن

اگر سلول‌های ملانوم در حال تولید ملانین باشند، خالهای سرطانی به رنگ سیاه یا قهوه‌ای هستند. در صورتی که تولید ملانین در این سلول‌ها متوقف شده باشد رنگ آن‌ها به برنز، صورتی یا سفید تغییر پیدا خواهد کرد.
شکل نامنظم، مرز نامتقارن و نامنظم، چند رنگ بودن، ابعاد غیر طبیعی، تغییر در اندازه و شکل یا رنگ، خارش، خونریزی و ترشح‌های غیر طبیعی از نشانه‌های خالهای سرطانی است.
ملانوم در هر نقطه‌ای از پوست بدن رشد می‌کند اما مناطق زیر بیشتر در معرض خطر هستند:

• سینه و کمر در مردان
• پاها در زنان
• گردن
• صورت
• دست‌ها

دلیل اینکه این مناطق بیش از سایز قسمت‌های بدن باید مورد توجه قرار بگیرند این است که سطح تماس بالاتری با آفتاب دارند و همانطور که می‌دانید یکی از اصلی‌ترین علل ایجاد سرطان پوست اشعه ماورا بنفش خورشید است. البته خالهای سرطانی در مناطقی مانند کف پا، کف دست و کناره‌های ناخن نیز ممکن است ظاهر شود.
درست است که ملانوم سلول‌های سازنده رنگ پوست را درگیر می‌کند، اما ممکن است با وجود شروع آن در پوست شما تغییر خاصی ایجاد نشود. این موضوع نباید دلیلی باشد تا به تغییر در خال‌های پوستی خود بی توجه باشید.

خال دیسپلاستیک

دیسپلاستیک نام دیگر خال‌های غیر طبیعی هستند. این خال‌ها خوش خیم بوده و سرطانی نیستند، اما اغلب ظاهری شبیه به ملانوم دارند. آن‌ها ممکن است دارای رنگ‌های مختلف، مرز‌های عجیب و غریب و شکل نامتقارن باشند.

افرادی که دارای خالهای دیسپلاستیک هستند بیشتر در معرض ابتلا به ملانوم هستند. از آنجایی که ممکن است تفاوت قائل شدن بین این نوع خال و ملانوم دشوار باشد حتما به متخصص پوست مراجعه کرده و با وی مشورت کنید.

انواع خال‌های سرطانی

متداول‌ترین ‌نوع ملانوم، ملانوم گسترش یافته سطحی است. این نوع از خالهای سرطانی تمایل به بخش شدن در سطح پوست دارند، دارای مرزهای ناهموار هستند و رنگ آن‌ها طیفی از قهوه‌ای تا سیاه و صورتی تا قرمز است. ملانوم گره‌ای نوع دیگری است که در لایه‌های عمیق‌تر پوست رشد کرده و به صورت یک برآمدگی یا خال گوشتی ظاهر می‌شود.

ملانوم متاستاتیک زمانی رخ می‌دهد که سرطان پوست به موقع تشخیص داده نشده و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. در این حالت سرطان غدد لنفاوی، استخوان‌ها و سایر اندام‌های بدن را درگیر خود خواهد کرد.

نوع نادری از ملانموم هم وجود دارد که برخی از بافت‌های داخلی مانند چشم را درگیر کرده و بر ناحیه سفید داخل چشم تاثیر می‌گذارد. ملانوم همچنین می‌تواند سطوح داخلی بدن را نیز تحت تاثیر قرار دهد. ملانوم مخاطی که در غشاهای مخاطی داخل بدن ایجاد می‌شود در دستگاه گوارش، دهان، بینی، مجاری ادراری و واژن رشد کرده و باعث ایجاد سرطان می‌شود.

عوامل تاثیرگذار بر خال‌های سرطانی

دقیقا علت ایجاد خالهای سرطانی بر روی پوست مشخص نیست، اما عواملی هستند که بر این موضوع تاثیر گذار بوده و خطر آن ‌را افزایش خواهند داد.

• اشعه ماورابنفش: یکی از اصلی‌ترین این عوامل اشعه ماورا بنفش است که با در معرض نور مستقیم و شدید آفتاب قرار گرفتن بدون استفاده از وسایل محافظتی مانند کرم ضد آفتاب حجم زیادی از آن‎ را جذب خواهید کرد.  از دیگر منابع خطر آفرین که حجم زیادی اشعه ماورا بنفش از خود ساطع می‌کنند دستگاه‌های سولاریوم هستند که امروزه استفاده از آن‌ها به شکل وسیعی مرسوم شده است.
• رنگ پوست: موضوع دیگری که باعث می‌شود دچار ملانوم شوید، رنگ پوست است. رنگ پوست و نوع رنگدانه‌های آن به میزان زیادی در جذب نور خورشید تاثیر دارد. انجمن سرطان ایالات متحده آمریکا اعلام کرده که خطر ابتلا به ملانوم در طول زندگی بر حسب رنگ پوست به شرح زیر است:
  • ۲.۶ درصد برای افراد سفید پوست
  • ۰.۱ درصد برای افراد سیاه پوست
  • ۰.۶ درصد برای افراد لاتین
• سابقه خانوادگی: به سابقه خانوادگی خود نیز توجه داشته باشید. اگر در والدین، خواهر یا برادرتان خالهای سرطانی مشاهده کردید، توجه داشته باشید که ممکن است شما نیز به ملانوم مبتلا شوید.
• سن: با افزایش سن نیز خطر ابتلا به ملانوم افزایش می‌یابد. به طور کلی سرطان پوست یکی از شایع‎ترین سرطان‌ها در بزرگسالان است که میانگین سنی ۶۵ سال را درگیر خود می‌کند.

تشخیص ملانوم

به طور معمول برای تشخیص خالهای سرطانی از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

• معاینه بدنی: در این روش باید به بررسی کامل پوست خود بپردازید. معمولا یک انسان بزرگسال به طور میانگین ۱۰ تا ۴۰ خال در نقاط مختلف بدن خود دارد. خال‌های معمولی دارای رنگ یکنواخت، حاشیه مشخص و متقارن هستند. خال‌های معمولی به شکل گرد یا بیضی وجود داشته و قطر آن‌ها کمتر از یک سانتی متر است. در زمان معاینه به مکان‌های کمتر در معرض دید مثل بین ران پا، روی باسن، کف دست، زیر و کناره ناخن، پوست سر، دستگاه تناسلی، کف و بین انگشتان پا توجه کنید.
• آزمایش خون: در صورت ابتلا به ملانوم سطح آنزیم لاکتات دهیدروژناز (LDH) در خون بالاتر از حد طبیعی می‌رود که پزشک از طریق آن می‌تواند به ابتلا شما پی ببرد.
• نمونه برداری: این روش تنها راه قطعی برای تایید ملانوم است. برای نمونه برداری، قسمتی از پوست منطقه مشکوک برداشته شده و بر روی آن‌ آزمایش صورت می‌گیرد. در صورت تشخیص ملانوم باید مرحله آن نیز مشخص شود.
• نمونه برداری از غدد لنفاوی: در حالتی که سرطان در بدن شما گسترش یافته باشد، پزشک با نمونه برداری از غدد لنفاوی به بررسی اینکه آیا ملانوم آن‌ها را درگیر کرده یا نه می‌پردازد.
• تصویربرداری: از این روش برای تشخیص میزان گسترش ملانوم و مناطقی که درگیر خود کرده استفاده می‌شود. در اینجا بسته به تشخیص پزشک می‌توان از متدهای مختلف تصویربرداری مثل سی تی اسکن، ام آر آی و پت اسکن استفاده نمود.

مراحل ملانوم

شناخت این مراحل کمک می‌کند به این موضع پی ببرید که خالهای سرطانی از کجا شروع شده، تا چه میزان رشد کرده و آیا به سایر قسمت‌های بدن شما گسترش یافته یا نه. ملانوم شامل ۴ مرحله است که در ادامه به بررسی هر یک خواهیم پرداخت:

• مرحله صفر: شما دارای ملانوسیت‌های غیر طبیعی هستید که فقط در خارجی‌ترین لایه پوست (اپیدرم) وجود دارند. به این حالت ملانومای درجا نیز گفته می‌شود.
• مرحله یک: شما دارای خالهای سرطانی هستید که به تومور تبدیل شده‌اند، اما ضخامت‌ آن یا کمتر از یک میلی متر بوده یا بین یک تا دو میلی متر است و به حالت زخم در آمده است.
• مرحله دو: این مرحله شامل سه حالت است:
  • ضخامت تومور بین یک تا دو میلی متر با زخم یا بین ۲ تا ۴ میلی‌متر اما بدون زخم
  • تومور بین ۲ تا ۴ میلی‌متر با زخم یا بیش از ۴ میلی‌متر، اما بدون زخم
  • ضخامت تومور بیش از ۴ میلی‌متر است و دارای زخم است. 
• مرحله سه: تومور در هر اندازه وجود دارد و ممکن است زخم باشد یا نباشد. در این مرحله حداقل یکی از حالت‌های زیر پیش می‌آید:
  • سرطان به حداقل یکی از غدد لنفاوی نفوذ کرده است
  • گره‌های لنفاوی به هم متصل شده‌اند
  • سرطان در رگ لنفاوی بین تومور و نزدیک‌ترین غذه لنفاوی یافت شده است
  • سلول‌های سرطانی در فاصله بیش از ۲ سانتی متری از تومور اولیه یافت شده‌اند
  • تومورهای کوچک دیگری در فاصله ۲ سانتی متری از تومور اولیه رو یا زیر پوست پیدا شده است
• مرحله ۴: سرطان به نقاط دورتری از تومور اولیه گسترش یافته و ممکن است بافت‌ها، اندام‌ها و استخوان‌ها را درگیر خود کرده باشد.

درمان ملانوم

درمان خالهای سرطانی بستگی به این دارد که شما در کدام یک از مراحل ملانوم قرار دارید.

• مرحله صفر: این مرحله تنها لایه بالایی پوست را درگیر خود می‌کند. برای درمان این مرحله لایه‌های مشکوک پوست برداشته شده یا از بین برده می‌شوند. اگر ملانوم در این مرحله تشخیص داده شود ممکن است به همین صورت درمان شده و نیاز به درمان‌های دیگری نباشد.
• مرحله ۱و ۲: در این مرحله با جراحی خالهای سرطانی به همراه حاشیه‌های آن که حتی ممکن است بافت سالم بوده، اما مشکوک به سرایت هستند برداشته می‌شود. در این مرحله نیز معمولا به درمان‌های اضافی نیازی نیست.
• مرحله ۳ و۴: در مرحله ۳ که ملانوم به غدد لنفاوی گسترش یافته با انجام جراحی، تومور و قسمت‌های از سیستم لنفاوی که آسیب دیده برداشته خواهند شد. در مرحله ۴ ملانوم که سرطان به نقاط دورتری از تومور اصلی گسترش یافته نیز می‌توان با استفاده از جراحی به از بین بردن تومور اقدام کرد. البته انتخاب گزینه جراحی به تعداد، اندازه و محل تومور‌ها بستگی دارد. مرحله سه و چهار به برخی درمان‌های اضافی نیاز دارند که شامل موارد زیر است:
  • مصرف داروهای ایمونوتراپی که بر روی سیستم ایمنی بدن فرد بیمار تاثیر می‌گذارد
  • استفاده از داروهای هدف گیرنده که مستقیم به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند
  • استفاده از پرتو درمانی برای کوچک کردن سایز تومورها، از بین بردن تومورهای به جا مانده از جراحی و جلوگیری از گسترش سرطان به دیگر نقاط بدن
  • شیمی درمانی

راه‌های پیشگری از سرطانی شدن خالها

• هر چند که نمی‌توان خطر خالهای سرطانی را به طور کامل از بین برد، اما با انجام اقدامات زیر تا حدی زیادی می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد.
• از قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید در طولانی مدت اجتناب کنید. این نکته را در نظر بگیرید که در فصول سرد سال مثل زمستان و پاییز نیز اگرچه دمای هوا پایین است، اما تشعشع ماورا بنفش آفتاب قطع نمی‌شود و باید مراقب بود.
• برای بیرون رفتن در طول روز از ضد آفتاب استفاده کنید. در این مطلب می‌توانید درباره شناخت کرم ضد آفتاب خوب بیشتر بخوانید.
• سعی کنید لباس‌هایی بپوشید که نقاط در معرض نور خورشید بدن مثل دست‌ها، پاها و گردن را به خوبی بپوشاند.
• برای محافظ از چشم‌ها و پوست اطراف آن از عینک‌های آفتابی استفاده کنید که اشعه ماورا بنفش خورشید را از خود عبور نمی‌دهند.

پرسش‌های رایج درباره خالهای سرطانی

• خال‌های مشکوک چه خال‌هایی هستند؟

خال‌هایی که دارای چندین رنگ بوده، شکل آن‌ها نامتقارن باشد، مرز مشخصی با پوست نداشته، اندازه آن‌ها بزرگتر از حد طبیعی بوده و سطح ناهموار و پوست پوست شده‌ای داشته باشند به عنوان خال‌های مشکوک در نظر گرفته می‌شوند و باید توسط متخصص پوست بررسی شوند.

• خال خوش خیم و خال بدخیم چه تفاوت‌هایی دارند؟

خال‌های خوش خیم اگرچه مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند اما افراد دارای آن‌ها باید مراقب بوده و دائما خود را معاینه کنند، چرا که ممکن است به ملانوم تبدیل شوند. خال‌های بدخیم دارای تومور سرطانی بوده و در صورت عدم درمان به موقع و سرایت به سایر نقاط بدن باعث درگیر شدن آن‌ها خواهند شد.

سخن پایانی

در صورتی که خال‌های سرطانی به موقع تشخیص داده شوند قابل درمان بوده و تا حد زیادی می‌توان از عوارض آن دوری جست. بدن خود را مرتب معاینه کنید تا ببینید زائده‌ای بر روی پوست شما رشد کرده یا نه. به صورت سالیانه به متخصص پوست مراجعه کنید و معاینات مربوط به ملانوم را انجام دهید. بهترین روش پیشگیری از خالهای سرطانی محافظت از پوست بدن در برابر عوامل ایجاد کننده آن‌ها است.