زگیل‏ پوستی، زائده‏ کوچک و زبریست که در انواع نقاط بدن یافت می‏‌شود. اما علت پدید آمدن آن چیست؟ انواع زگیل های پوستی کدامند؟ آیا به راستی زگیلهای پوستی عارضه‌‏ای مسری است؟ آیا می‏‌توان از بروز زگیل‏ پوستی جلوگیری کرد؟ چه راه‏‌هایی (شیمیایی و خانگی) برای درمان انواع زگیل پوستی وجود دارد؟ در ادامه به پاسخ این سوالات و اطلاعات بیشتری درباره زگیل پوستی روی پوست بدن می‏‌پردازیم.

فهرست مطالب 

• زگیل پوستی چیست

• علل به وجود آمدن زگیل‌‏های پوستی

• آیا زگیل پوستی واگیردار و خطرناک است

• انواع زگیل پوستی

• درمان و از بین بردن زگیل پوستی

• راه‏‌های خانگی از بین بردن زگیل پوستی

• چگونه از زگیل‏های پوستی جلوگیری کنیم

زگیل پوستی چیست

همانگونه که گفته شد، زگیل زائده‏ پوستی زبریست که عموما ظاهری شبیه تاول و یا یک گل‏ کلم بسیار کوچک دارد و می‌‏تواند روی هر نقطه‌‏ای از پوست بدن ظاهر شود.

برخلاف خال‌‏ها، زگیل‏‌ها عموما به رنگ پوست بدن فرد هستند. شکل زگیل پوستی به محلی در بدن که در آن ظاهر می‏‌شود و ضخامت پوست آن ناحیه بستگی دارد. بروز زگیل‏های‏ پوستی به سیستم ایمنی بدن مرتبط است و هرچقدر ایمنی قوی‌‏تر باشد احتمال بروز این عوارض پوستی کاهش می‌‏یابد. به همین خاطر است که از هر ۳ کودک و نوجوان یک نفر، یعنی بیش از ۳۰ درصد کودکان و نوجوان مبتلا به زگیل پوستی هستند، در صورتی که این عدد در بزگسالان (به علت سیستم ایمنی قوی‌‏ترشان) به ۳ تا ۵ درصد کاهش می‌‏یابد.

در حالت عادی زگیل‏های پوستی چرکی نیستند و تنها زمانی که عفونی می‏‌شوند چرکی می‏شوند. ممکن است برای درمان زگیل پوستی عفونی، آنتی بیوتیک تجویز شود.

علل به وجود آمدن زگیل‌‏های پوستی

زگیل‏های پوستی عارضه‌‏ای ویروسی هستند و توسط ویروس‏‌های خانواده ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) ایجاد می‏‌شوند که در بروز سرطانه دهانه رحم نقش دارند. ویروس‏‌های پاپیلوم انسانی باعث رشد بی‌‏رویه کراتین می‌‏شوند، پروتئنی سختی که در بالا‏ترین لایه پوست موجود است.

این ویروس بیش از ۱۵۰ نوع متفاوت دارد، اما تمامی انواع آن منجر به بروز زگیل پوستی نمی‏‌شوند و تنها انواع محدودی از این ویروس باعث این عارضه خواهند شد. انواع متفاوت ویروس پاپیلوم انسانی منجر به وقوع انواع متفاوتی از زگیل پوستی می‏‌شوند.

آن دسته از انواع این ویروس که در ایجاد زگیل پوستی نقش دارند، با تماس پوستی و یا استفاده از وسایلی همچون حوله و کفش منتقل می‏‌شوند. به صورت دقیق‌تر، این ویروس می‌‏تواند با خاراندن یا گاز گرفتن زگیل پوستی، مکیدن انگشتان، جویدن ناخن‏‌ها (درصورتی که اطراف ناخن زگیل‏های پوستی باشد)، اصلاح پاها و صورت و غیره به دیگر قسمت‏‌های بدن منتقل شوند.

آیا زگیل پوستی واگیردار و خطرناک است

زگیل پوستی عارضه‏‌ای ویروسی است، در نتیجه امکان انتقال آن از قسمتی از بدن به قسمت دیگر و از فردی به فرد دیگر وجود دارد. همانگونه که گفته شد، ویروس مسبب بروز زگیل روی پوست بدن توسط تماس پوستی منتقل می‏‌شود؛ اما خوشبختانه احتمال گرفتن این ویروس از فردی دیگر خیلی بالا نیست (برای مثال، در اکثر واقع تنها یک عضو خانواده مبتلا به زگیل پوستی است) و تنها گروه خاصی از افراد احتمال ابتلای بالایی به ویروس زگیل پوستی را دارند.

احتمال عفونی شدن پوست خیس یا آسیب دیده در برخورد با این ویروس و درنتیجه بروز زگیل پوستی بیشتر است. برای مثال در یک استخر عمومی، احتمال ابتلای فردی که کف پای زخمی و آسیب ‏دیده دارد به این ویروس بیشتر از فردی است که پوست کف پایش سالم و بدون جراحت است.

از آنجایی که بروز زگیل پوستی به ایمنی بدن ارتباط دارد، افرادی که ایمنی ضعیفی دارند (همانند افراد مبتلا به ایدز (AIDS) یا کسانی که پس از پیوند عضو از داروهای سرکوب‏ کننده سیستم ایمنی استفاده می‏‌کنند) خطر ابتلای بیشتری دارند.

افرادی که به صورت مستمر با گوشت سروکار دارند نیز بیشتر در خطر ابتلا به زگیل پوستی قرار می‌گیرند. طبق تحقیقات انجام شده توسط آکادمی پزشکان خانواده آمریکا، ۳۳ درصد کارگران کشتارگاه‏‌ها و ۳۴ درصد قصابان دچار زگیل‏ پوستی بروی پوست دست خود می‏‌شوند.

در نظر داشته باشید که زگیل‏‌های تناسلی تا حدود متفاوت با زگیل معمولی هستند. بعضی از انواع ویروس پاپیلوم انسانی باعث بروز زگیل پوستی در نواحی تناسلی می‌‏شوند. این زگیل‌‏ها با برقراری رابطه جنسی و تماس پوستی منتقل می‏‌شوند و در صورت درمان نشدن، می‏‌توانند منجر به سرطان دهانه رحم، سرطان مقعد و سرطان واژن در زنان و سرطان مقعد و سرطان آلت مردی در مردان شود. زگیل‏‌های تناسلی واگیردارتر و خطرنا‌ک‌‏تر از زگیل معمولی هستند و برای درمان آنها باید به پزشک مراجعه شود.

انواع زگیل پوستی

از شایع‌‏ترین انواع زگیل پوستی می‌‏توان موارد زیر را برشمرد؛

1. زگیل معمولی: زگیل معمولی سطحی برآمده، سخت، زبر و مانند گل کلم دارد. این نوع زگیل پوستی ‏می‏‌تواند در هر نقطه‌‏ای از بدن ظاهر شود اما بیشتر روی بند انگشتان، انگشتان، آرنج‌‏ها، زانوان و هر قسمت پوست که دچار جراحت شده باشد یافت می‏‌شود. گاهی اوقات روی سطح زگیل معمولی نقطه‏‌ای کوچک و تیره رنگ دیده می‏‌شود. این نقاط عروق خونی هستند که در صورت تحریک زگیل می‌‏تواند منجر به خونریزی شوند.
2. زگیل کف پا: گاهی اوقات زگیل‏‌های دردناکی بروی پاشنه، انگشتان و یا گودی پا ایجاد می‏‌شود که زگیل کف پا نام دارد. این نوع زگیل پوستی عموما به علت فشار آوردن وزن فرد به کف پا ایجاد می‏‌شود. این زگیل‏‌ها گاهی اوقات دردناک شده و هنگام راه رفتن باعث ناراحتی و در مواردی درد بسیار شدید و تیر کشنده می‏‌شوند، انگاری که با پای برهنه روی سنگریزه راه می‌‏روید. معمولا در وسط این زگیل‌‏ها یک نقطه سیاه رنگ وجود دارد که با بافت سفت و سفیدرنگی احاطه شده است. از بین بردن زگیل کف پا کار آسانی نیست.
3. زگیل مسطح: زگیل‏‌های مسطح دایره‌‏ای، هم سطح بدن و نرم هستند. این زگیل‏‌ها گاهی به رنگ پوست ظاهر می‌‏شوند و گاهی متمایل به زرد یا قهوه‌‏ای هستند. این نوع از زگیل پوستی عموما در مناطقی از بدن که بیشتر در معرض نور آفتاب قرار دارد رشد می‏‌کنند. زگیل مسطح معمولا با تراکم بالا روی پوست بدن ظاهر می‏‌شود (۲۰ تا ۱۰۰ عدد در کنار یکدیگر) و همچنین از میان انواع زگیل پوستی، این زگیل بیشترین احتمال خود به خود خوب شدن را دارد.
4. زگیل نخی یا رشته‏‌ای: این نوع زگیل بلند، ضخیم، خشن و به رنگ پوست است و به صورت نخی بروی پوست ظاهر می‏‌شود. این نوع زگیل پوستی بیشتر دور گردن، در زیر بغل‏‌ها، بروی پلک‌‏ها، اطراف دهان و ناحیه رشد ریش رشد می‏‌کند.
5. زگیل موزاییکی: زمانی که زگیل‏‌های کف پا با حجم و تعداد زیاد در کنار یکدیگر ظاهر می‌‏شوند اصطلاحا زگیل موزاییکی نامیده می‏‌شوند.
6. زگیل زیر ناخن: این زگیل‌ها زیر یا اطراف ناخن‏‌ها رشد کرده و اثری منفی بر رشد طبیعی ناخن دارند. سطح این زگیل‌‏ها زبر و دارای مرزی نامشخص و نامتقارن هستند.

 

در چه صورت برای درمان زگیل پوستی به پزشک مراجعه کنیم

توصیه می‏‌شود در صورتی که زگیل پوستی علائم زیر را دارد، برای درمان آن به پزشک مراجعه کنید.

• دردناک شده است
• به راحتی خونریزی می‌‏کند
• ظاهرش تغییر کرده است
• به سادگی به دیگر قسمت‏‌های بدن سرایت پیدا می‎‏کند
• با اینکه زگیل را برداشته‌‏اید اما دوباره بازگشته است
• در ناحیه‌‏ای ظاهر شده است که همواره تحریک شده و خونریزی می‏‌کند و مزاحم فعالیت‏‌های ورزشی یا روزانه می‏‌شود
• در سنین بزرگسالی به صورت ناگهانی زگیل‏های پوستی فراوانی در بدنتان ظاهر شده است (که می‌‏تواند نشانه اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن باشد)

درمان و از بین بردن زگیل پوستی

بسیاری از زگیل‏های پوستی خود به خود و با گذر زمان خوب می‏‌شوند. این زمان ممکن است با توجه به مکان و تعداد زگیل‌‏ها از چند هفته تا چند سال متغیر باشد. زگیل پوستی معمولا در کودکان زودتر درمان می‌‏شود.

یک سوم کودکان مبتلا به زگیل پوستی می‌‏شوند، اما حدود ۵۰ درصد آنها کمتر از یک سال بعد و ۷۰ درصد آنها پس از گذشت دو سال بهبود می‌‏یابند. با این حال، اگر زگیل پوستی رفع نشود و موجب نگرانی را فراهم کند، درمان‌‏هایی برای آن وجود دارد.

تمامی درمان‏‌های موجود برای انواع زگیل پوستی به گونه‌‏ای تنطیم شده‌‏اند که با تحریک پوست، بدن را وادار کنند تا با سلول‌‏های مبارزه ‏کننده با عفونت با زگیل مقابله کند.

• یکی از روش‏‌های درمان زگیل پوستی، استفاده از اسید سالیسیلیک است. هنگام استفاده از اسید سالیسیلیک مراقب باشید که پوست اطراف زگیل پوستی را به خوبی پوشانده باشید چرا که می‌‏تواند به پوست سالم آسیب برساند. به هیچ عنوان از اسید سالیسیلیک برای رفع زگیل‏‌ پوست صورت استفاده نکنید. برای افزایش تاثیر این روش، بهتر است با تمیز کردن هفتگی پوست‏‌های مرده از روی سطح زگیل توسط سوهان ناخن یا سنگ پا، سطح زگیل را نرم و لطیف نگه دارید. توجه داشته باشید که سوهان یا سنگ‏ پای مصرفی توسط فرد دیگری و یا برای قسمت دیگری از بدن استفاده نشود. همچنین خیس کردن زگیل پوستی در آب برای پنج دقیقه قبل از استفاده از اسید سالیسیلیک نیز می‌‏تواند تاثیر آن را بالا ببرد. این درمان حدودا به مدت ۳ ماه ادامه پیدا می‏‌کند. اگر سطح پوستتان تحریک‏پذیر و حساس شد، درمان را متوقف کنید.
• کایروتراپی یا سرمادرمانی از دیگر درمان‏‌های موجود برای انواع زگیل پوستی است. در کایروتراپی یک مایع منجمد (عموما نیتروژن) روی زگیل افشانده می‌‏شود تا سلول‌‏ها را از بین ببرد. در نتیجه اینکار تاولی بروی زگیل ایجاد شده که پس از مدتی می‌‏خوابد و زگیل پس از یک یا دو هفته می‌‏افتد. این درمان باید توسط یک متخصص انجام شود و در صورت بزرگ بودن زگیل پوستی، شاید به بی‏ حسی موضعی و بیش از یک جلسه درمان نیاز باشد.
• جراحی سرپایی یکی دیگر از روش‏‌های درمان زگیل پوستی است، اما خیلی شایع نیست. چراکه جراحی زخم به جا می‏‌گذارد، در حالی که زگیل‏هایی که به خودی خود رفع می‏‌شوند، بدن اثر هستند و جای زخم روی پوست نمی‌ماند. پس از جراحی ممکن است پزشکتان کرمی موضعی تجویز کند تا از بهبودی کامل زگیل مطمئن شود. برای از بین بردن زگیل پوستی از لیزر هم می‏‌تو‌ان بهره برد.
• برخی پزشکان نیز از کانتاریدین برای رفع زگیل پوستی استفاده می‏‌کنند. پزشک متخصص پس از آغشته کردن زگیل به ترکیبی از این ماده و دیگر مواد شیمیایی، آن را بانداژ می‏‌کند. این روش بدون درد است، اما باعث بروز تاول می‏‌شود که می‏تواند اذیت‏ کننده باشد. این تاول زگیل را از سطح پوست بدن بلند می‏‌کند. سپس پزشک متخصص با جدا کردن بخش مرده زگیل، آن را بر‏می‌دارد.

درمان‏‌های دیگری نیز برای انواع زگیل پوستی وجود دارد. برای مثال، ممکن است یک متخصص پوست به شما گزینه‏ های دیگری همچون ایمنی ‏درمانی (که باعث می‌‏شود سیستم ایمنی زگیل‏‌ها را از بین ببرد)، تزریق بلئومایسین یا بلنوکسان (که ویروس مسبب زگیل پوستی را از بین می‌‏برند)، استفاده از رتینوئیدها (که از خانواده ویتامین آ هستند و باعث کاهش رشد سلول‏‌های پوست زگیل پوستی می‌‏شوند) و یا مصرف آنتی بیوتیک را پیشنهاد کند. اما در نظر داشته باشید که اگر زگیل از بین برود اما ویروس آن همچنان در بدن زنده باشد، احتمال بروز مجدد زگیل پوستی وجود دارد.

راه‏‌های خانگی از بین بردن زگیل پوستی

در کنار جراحی‌‏ها و درمان‌‏های بالینی که برای رفع انواع زگیل پوستی وجود دارد، درمان‏‌های خانگی متعددی هم موجود است که می‏‌تواند در درمان زگیل پوستی موثر واقع شود. در ادامه مطلب به چند درمان خانگی زگیل پوستی اشاره می‏‌کنیم:

• نوار چسب رنگی: در یک تحقیق، یک تکه نوار چسب رنگی به اندازه زگیل پوستی بریده شده و به مدت ۶ روز روی زگیل گذاشته شد. پس از برداستن نوار چسب، زگیل پوستی را با آب خیس کرده و بعد آنرا با سوهان ناخن یا سنگ پا مالیدند. زگیل را یک روز باز گذاشته و سپس این چرخه را برای دو ماه تکرار کردند. با این روش زگیل پوستی ۸۵ درصد شرکت‏ کنندگان در این تحقیق از بین رفت، در صورتی که تنها زگیل پوستی ۶۵ درصد شرکت‏ کنندگان تحقیق دیگر که از کایروتراپی یا سرمادرمانی استفاده کرده بودند درمان شده بود.
• سیر: ترکیبات ضد ویروس موجود در سیر از رشد سلول‌‏های ویروسی جلوگیری می‏‌کنند. گفته می‏‌شود استفاده از عصاره سیر کلروفرم در ۳ تا ۴ ماه زگیل‏‌های پوستی را از بین می‌‏برد، اما اینکه آیا مالیدن خود سیر خام روی زگیل پوستی نیز باعث درمان آن می‌‏شود هنوز ثابت نشده است.
• آناناس: بروملین موجود در آناناس باعث هضم پروتئین می‏‌شود که می‏‌تواند باعث از بین بردن زگیل پوستی شود. داده‌‏ای برای حمایت از این ادعا وجود ندارد اما شواهد گزارش‏ شده از اثربخشی این روش خبر داده‌اند. برای اینکار می‌‏توان از آب آناناس یا آناناس تازه استفاده کرد.
• آلوئه‌ورا: آلوئه‌ورا به بهبودی مشکلات پوستی همچون سوختگی و پسوریازیس معروف است. همچنین گفته می‏‌شود ژل آلوئه‌ورا در بهبود زگیل پوستی خارش‏ آور یا دردناک موثر واقع می‏‌شود. روزانه یک بار ژل آلوئه‌ورا را روی زگیل بمالید.

چگونه از زگیل‏های پوستی جلوگیری کنیم

راه‏‌های زیادی برای کاهش احتمال ابتلا و یا انتقال زگیل‏‌های پوستی وجود دارد. برای جلوگیری از ابتلا به زگیل پوستی توصیه می‌‏شود از دست زدن به زگیل دیگر افراد، استفاده از حوله، لیف، یا وسایل شخصی افراد مبتلا و یا استفاده از جوراب یا کفش افراد مبتلا خودداری کنید.

همچنین در مکان‌‏هایی همچون استخر و حمام عمومی پاهای خود و در دیگر مکان‌های عمومی همچون باشگاه‏‌ها دست‏‌های خود را با کفش و دستکش مناسب بپوشانید. همانگونه که به آن پرداخته شد، پوست خیس یا آسیب دیده بیشتر در معرض ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی است، از همین رو پوشیدن دمپایی حمام هنگام استفاده از حمام‌‏ها و استخرهای عمومی می‌‏تواند از بروز زگیل‏های پوستی در کف پا جلوگیری کند.

برای جلوگیری از سرایت زگیل پوستی به دیگر نقاط بدن از خاراندن زگیل‏‌ها و جویدن ناخن‏‌هایی که در اطرافشان زگیل پوستی وجود دارد، خودداری کنید. همچنین هنگام شانه کردن، اصطلاح کردن ویا بستن موها مواظب باشید تا زگیل‏‌های پوستی تحریک نشوند. هنگام گرفتن ناخن‏‌ها، برای گرفتن ناخنی که در اظرافش زگیل‏های پوستی وجود دارد از ناخن‏گیر متفاوتی استفاده کنید.

 توصیه می‏‌شود برای جلوگیری از سرایت ویروس به دیگر افراد، هنگام شنا در استخرهای عمومی محل زگیل را با چسب زخم ضد آب بپوشانید.

سخن پایانی

زگیل پوستی عارضه‌‏ای پوستی است که به انواع و اشکال مختلف در تمام نواحی بدن پدیدار می‌‏شود. زگیل‌‏ها به علت ویروس ایجاد شده و با تماس پوستی منتقل می‏‌شوند. بسیاری به علت ظاهر ناخوشایند زگیل موجود بر روی پوست بدن خود و یا به علت دردی که برایشان ایجاد می‏‌کند به دنبال درمان آن هستند. برای اینکار هم درمان‏‌های خانگی و هم درمان‌‏های بالینی موجود است. زگیل‏‌ها معمولا بی‏‌خطرند و به خودی خود رفع می‏‌شوند. اما در کل توصیه می‏‌شود از تماس مستقیم با آن خودداری شود و در صورت پدیدار شدن تعداد زیادی زگیل پوستی، با پزشک متخصص مشورت شود.