۴ مورد از عوارض جانبی آنتی بیوتیک که باید به آن‌ها دقت کنید
زمان خواندن 7 دقیقه چهارشنبه, 08 مرداد 1399, 16:32
ابتدا لازم است بگوییم آنتی بیوتیک چیست و به کدام داروها آنتی بیوتیک می‌گویند. به داروهایی که برای درمان عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌شوند آنتی بیوتیک گفته میشود. مصرف آنتی بیوتیک ها علاوه بر فوایدی که دارد ممکن است عوارضی نیز برای مصرف‌کننده به همراه داشته باشد. بیشتر عوارض جانبی این داروها تهدیدی برای زندگی افراد به شمار نمی‌روند. با این حال، در برخی از موارد، آنتی بیوتیک‌ها سبب ایجاد عوارض جانبی جدی مانند آنافیلاکسی نیز می‌شوند. در این مطلب ۴ مورد از عوارض آنتی بیوتیک را با شما مرور می‌کنیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
مشکلات گوارشی
عفونت قارچی یکی از عوارض آنتی بیوتیک
تداخل دارویی آنتی بیوتیک‌ها با دیگر داروها
حساس شدن به نور
ایجاد لکه روی دندان و استخوان
عوارض جانبی نادر و شدیدتر آنتی بیوتیک
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
طبق اطلاعات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، از هر پنج نفر مراجعه‌کننده به اورژانس‌‌های دارویی، یک نفر دچار عوارض آنتی بیوتیک شده است. اگر مصرف آنتی بیوتیک‌ها سبب بروز علائم ناخوشایندی شود، افراد باید به پزشک مراجعه کنند. در صورتی که این عوارض جانبی شدید باشند یا سبب مشکل تنفسی شوند باید ۱۱۵ تماس گرفته و فورا مصرف آنتی بیوتیک ها را قطع کنید.
مشکلات گوارشی
مشکلات گوارشی از شایع‌ترین عوارض آنتی بیوتیک است و علائم آن عبارتند از:
- حالت تهوع
- سو‌هاضمه
- استفراغ
- اسهال
- نفخ
- احساس سیری
- کم اشتهایی
- گرفتگی یا درد معده
بیشتر این مشکلات با توقف مصرف آنتی بیوتیک از بین می‌روند، اما فردی که دارای علائم شدید یا مداوم باشد، باید مصرف آنتی بیوتیک‌ها را قطع کرده و به پزشک مراجعه کند.
علائم شدید شامل موارد زیر هستند:
- مشاهده خون یا مخاط در مدفوع
- اسهال شدید
- گرفتگی شدید یا درد معده
- تب
- استفراغ غیرقابل کنترل
به منظور کاهش خطر ابتلا به مشکلات گوارشی، حتما دستورالعمل‌های همراه با دارو را بخوانید.
عفونت قارچی یکی از عوارض آنتی بیوتیک
آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن باکتری‌های مضر طراحی شده‌اند. با این حال، گاهی اوقات این داروها سبب نابودی باکتری‌های مفیدی می‌شوند که از بدن در برابر عفونت‌های قارچی محافظت می‌کنند. بنابراین، بسیاری از افرادی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند، دچار عفونت‌های قارچی در نواحی زیر می‌شوند:
- واژن
- دهان
- گلو
افرادی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند و یا کسانی که تصور می‌کنند با مصرف این مواد به عفونت قارچی مبتلا شده‌اند باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند.
در بیشتر موارد، داروهای ضد قارچ چنین عفونت‌هایی را درمان می‌کنند.
علائم شایع عفونت‌های قارچی عبارتند از:
- خارش واژن، تورم و درد
- درد و احساس سوزش در حین مقاربت و هنگام ادرار
- ترشحات غیر طبیعی واژن، معمولا به شکل توده‌هایی سفید تا خاکستری رنگ
- تب و لرز
- ایجاد یک پوشش سفید و ضخیم در دهان و گلو
- درد در هنگام غذا خوردن یا بلع
- لکه‌های سفید روی گلو، قسمت داخلی گونه، سقف دهان یا زبان
- از بین رفتن حس چشایی
- حس پنبه در دهان
تداخل دارویی آنتی بیوتیک‌ها با دیگر داروها
مصرف برخی از داروهای رایج با آنتی بیوتیک‌های خاصی تقابل دارد. مانند:
- رقیق‌کننده‌های خون
- داروهای ضدبارداری (احتمالا فقط با داروی ریفامایسین تداخل داشته باشند)
- آنتی اسیدها
- آنتی هیستامین‌ها
- مولتی ویتامین‌ها و برخی از مکمل‌ها، به ویژه آن‌هایی که سرشار از روی، آهن و کلسیم هستند.
- داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی(NSAID)
- داروهای پسوریازیس
- داروهای روماتیسم مفاصل
- داروهای ادرارآور
- ضد قارچ‌ها
- داروهای دیابت
- شل‌کننده‌های عضلانی
- استروئیدها
- داروهای پارکینسون
- سیکلوسپورین (داروی جلوگیری از رد پیوند)
- لیتیوم
- رتینوئیدها و مکمل‌های ویتامین آ
- داروهای کلسترول، مانند استاتین‌ها
- داروهای میگرن
- داروهای نقرس
- داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای
فرد باید پزشک یا داروساز را در مورد داروهای مصرفی آگاه کند تا از تداخل آن‌ها جلوگیری شود. نسخه پزشک نیز باید حاوی لیست داروهایی باشد که با آنتی بیوتیک تجویز شده تداخل دارند.
حساس شدن به نور
بسیاری از انواع آنتی بیوتیک‌ها سبب افزایش حساسیت پوست به نور خورشید می‌شوند. در این حالت، فرد باید:
- از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید خودداری کند
- هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب از ضد آفتاب با SPF بالا استفاده کند
- هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید، کلاه، پیراهن آستین بلند و شلوار بلند بپوشد
افرادی که با مصرف آنتی بیوتیک، به نور خورشید حساسیت شدید دارند، باید با پزشک صحبت کنند.
ایجاد لکه روی دندان و استخوان
بر اساس برخی مشاهدات، ۳ تا ۶ درصد افرادی که تتراسایکلین مصرف می‌کنند دچار لکه‌هایی روی مینای دندان می‌شوند. این تغییر رنگ در بزرگسالان غیر قابل برگشت است، زیرا دندان‌ها دوباره رشد و تغییر نمی‌کنند. همچنین ممکن است که این لکه‌های رنگی روی برخی از استخوانها نیز ظاهر شوند. با این حال، استخوانها به صورت مداوم در حال ترمیم خود هستند، پس لکه‌های ناشی از آنتی بیوتیک‌ها قابل تغییر است.
در صورتی که پس از مصرف آنتی بیوتیک، هرگونه تغییر رنگ یا لکه روی دندان‌ها مشاهده کردید، برای جایگزینی دارو به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جانبی نادر و شدیدتر آنتی بیوتیک
برخی از عوارض جانبی شدید آنتی بیوتیک‌ها عبارتند از:
شوک آنافیلاکسی
در موارد نادر، آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند سبب بروز واکنش‌های آلرژیک بسیار شدید به نام آنافیلاکسی شوند.
علائم آنافیلاکسی عبارتند از:
- ضربان قلب بالا
- کهیر یا جوش‌های قرمز به همراه خارش
- حس اضطراب و پریشانی
- حس گزگز و سرگیجه
- خارش قسمت‌های مختلف بدن
- تورم زیر پوست
- تورم دهان، گلو و صورت
- خس‌خس سینه، سرفه و مشکل تنفسی
- فشار خون پایین
- غش کردن
- تشنج
معمولا، آنافیلاکسی طی پانزده دقیقه پس از مصرف آنتی بیوتیک رخ می‌دهد، اما می‌تواند تا یک ساعت یا بیشتر ادامه داشته باشد. این واکنش آلرژیک، اگر به صورت فوری درمان نشود، ممکن است کشنده باشد. همچنین در صورت مشکوک بودن به آنافیلاکسی می‌بایست فورا با اورژانس تماس گرفته شود.
کولیت کلستریدیوم دیفیسیل
کلستریدیوم دیفیسیل (Clostridium difficile)، نوعی باکتری است که سبب آلودگی روده بزرگ، کولیت، التهاب روده و اسهال شدید میشود.
درمان کولیت ناشی از C. difficile چالش برانگیز است، زیرا این باکتری به بیشتر آنتی بیوتیک‌های موجود مقاوم است. موارد شدید یا درمان‌نشده این کولیت می‌تواند منجر به مرگ شود.
افرادی که نسبت به ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی نگران هستند، باید هنگام مصرف این داروهای ضد میکروبی با پزشک مشورت کنند.
باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک
برخی باکتری‌ها در برابر آنتی بیوتیک‌ها از خود مقاومت نشان می‌دهند. بدین معنی که هیچگونه آنتی بیوتیکی برای درمان عفونت‌های ناشی از چنین باکتری‌هایی موثر نیست. بنابراین، ابتلا به این عفونت‌ها می‌تواند شدید و تهدیدی جدی برای زندگی باشد.
راه‌های کمک به کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های مقاوم به آنتی بیوتیک شامل موارد زیر هستند:
- میزان دقیق مصرف آنتی بیوتیک‌های تجویز‌شده توسط پزشک را رعایت کنید
- دوزهای آنتی بیوتیکی را حتی در صورت از بین رفتن علائم بیماری به صورت کامل مصرف کنید
- هرگز آنتی بیوتیک تجویز شده برای شخص دیگری را مصرف نکنید
- هرگز آنتی بیوتیک‌های قدیمی و تاریخ گذشته را مصرف نکنید
- با پزشک در مورد آنتی بیوتیک‌های مختلف مشورت کنید
- فقط در صورت لزوم از آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده کنید
- اطمینان حاصل کنید که اشخاصی مراقب هستند تا افراد مسن یا دارای معلولیت داروهای خود را به درستی مصرف کنند
- عدم مصرف آنتی بیوتیک برای علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا مانند آبریزش بینی، سرفه یا خس‌خس سینه
- اجتناب از مصرف آنتی بیوتیک‌ها به صورت مداوم یا طولانی مدت، مگر اینکه لازم باشد
- بازگرداندن آنتی بیوتیک‌های بلااستفاده به داروخانه یا دور انداختن آن‌ها
- هرگز آنتی بیوتیک های بلا استفاده یا اضافی را به داخل توالت یا فاضلاب نریزید
- هرگز خود قرص‌ها یا ورق قرص‌های آنتی بیوتیکی را خرد نکنید
- بعد از مصرف آنتی بیوتیک، به مدت سه ساعت از خوردن آب‌میوه و میوه و لبنیات خودداری کنید
نارسایی کلیه
کلیه‌ها در از بین بردن سموم موجود در خون و بدن، مانند داروها، از طریق ادرار نقش دارند. در افرادی که بیماری‌های کلیوی دارند، ممکن است این مواد انباشته شوند و به کلیه‌ها آسیب برسانند.
با افزایش سن، کارایی کلیه‌ها نیز به طور طبیعی کمتر میشود. از این رو، پزشکان غالبا برای افراد مسن یا افرادی که مشکلات کلیوی دارند، دوزهای کمتری از آنتی بیوتیک‌ها را برای شروع تجویز می‌کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
افرادی که واکنش شدیدی به آنتی بیوتیک ها نشان می‌دهند باید فورا مصرف آن را متوقف و به پزشک مراجعه کنند. همچنین در صورت بروز عوارض جانبی نیز فرد باید در مورد این علائم با پزشک خود مشورت کند.
معمولا، افراد فقط به یک نوع یا خانواده خاصی از آنتی بیوتیک ها حساسیت دارند. بنابراین پزشک می‌تواند آنتی بیوتیک دیگری را جایگزین کند. در صورتی که عوارض جانبی دیده شده در فرد خفیف و فواید آن بیشتر باشد، بنا بر تصمیم پزشک مصرف دارو می‌تواند ادامه یابد. پزشک باید به محض بروز علائم، عوارض جانبی شدیدتر آنتی بیوتیک‌ها را نیز ارزیابی کند.
شاید از این موارد هم خوشتان بیاید
