بسیاری از افرارد بیماری ایدز را با اچ‌آی‌وی اشتباه می‌گیرند و برای توصیف بیماری این دو را به جای هم استفاده می‌کنند. برای اینکه درباره بیمار ایدز، علل و نشانه‌های آن و همچنین تفاوت ایدز با HIV  بیشتر بدانید، این مطلب را تا انتها دنبال کنید. در این مطلب سعی کرده‌ایم تا به هر پرسشی که درباره بیماری ایدز و HIV دارید، پاسخ دهیم. 

فهرست مطالب

• ویروس اچ‌آی‌وی چیست

  • روش‌های انتقال HIV از یک فرد به فرد دیگر

  • علائم اولیه HIV

  • علائم ثانویه HIV

  • علائم پوستی HIV

  • آیا علائم HIV در مردان و زنان متفاوت است

  • درمان HIV

  • پیشگیری از HIV

• بیماری ایدز

  • علائم بیماری ایدز

  • درمان بیماری ایدز

  • زندگی با HIV و بیماری ایدز

  • آیا بیماری ایدز از طریق دهان منتقل می ‌شود؟

  • علائم ایدز از چه زمانی شروع می شود؟

  • درمان بیماری ایدز چیست؟

ویروس اچ‌آی‌وی چیست

HIV ویروسی است که به سیستم ایمنی بدن و نوع خاصی از سلول‌های این سیستم به نام T آسیب وارد کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. این ویروس به مرور زمان و با از بین بردن سلول‌های سیستم ایمنی آن را تضعیف کرده و بدن را در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها و سرطان‌ها قرار خواهد داد. ویروس HIV در بدن شامپانزه‌ها وجود دارد و اولین بار به دلیل مصرف گوشت این موجودات به انسان منتقل شد. در طی چند دهه HIV در سراسر آفریقا منتشر شد و از آنجا به سایر نقاط جهان گسترش یافت.

ویروس HIV از طریق خون و مایعات بدن مانند شیر مادر، ترشحات واژن و مایعات پیش و پس از انزال قابل انتقال است. برخلاف تصور عموم این ویروس از طریق هوا، تماس پوستی و غذا منتقل نمی‌شود. البته توجه داشته باشید آب یا غذای آلوده به خون فرد مبتلا را نباید مصرف کرد.

HIV وارد DNA سلول‌های فرد مبتلا شده و در آن تغییرات ایجاد می‌کند. به همین دلیل است که تا امروز درمانی برای از بین بردن این ویروس کشف نشده است. ویروس HIV به محض ورود درون DNA سلول جا گرفته و به صورت مادام‌العمر در بدن خواهد ماند. با وجود این، درمان‌های ضد ویروسی وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توان سال‌ها و یا حتی تا پایان عمر با وجود ابتلا به ویروس و بدون مشکل به زندگی ادامه داد.

هنگامی که یک فرد به ویروس HIV مبتلا می‌شود سه مرحله زیر را طی می‌کند:

• مرحله ۱ (مرحله حاد): برخورد ویروس با بدن فرد مبتلا در این مرحله شامل ۲ حالت می‌شود؛ حالت اول به این صورت است که چند هفته پس از ورود ویروس به بدن علائمی مانند تب، عطسه و سرفه و به طور کلی شبیه به بیماری آنفولانزا به وجود می‌آید. در حالت دوم علامت خاصی که باعث جلب توجه شود اتفاق نمی‌افتد.
• مرحله ۲ (دوره نهفتگی): علایم ایدز در دوران نهفتگی مشخص نیست. در این مرحله فرد وارد دوره‌ای می‌شود که هیچ علامتی از داشتن ویروس نشان نمی‌دهد. دوره نهفتگی ممکن است بین ۳ تا ۲۰ سال به طول بکشد، اما مقدار متوسط این دوره در بیماران ۸ سال است.
• مرحله ۳ (بیماری ایدز): در صورت عدم کنترل و درمان ویروس در مراحل قبل بیمار وارد حاد‌ترین مرحله یعنی ابتلا به بیماری ایدز خواهد شد.

اگر فرد مبتلا به HIV تحت مراقبت قرار نگرفته و اقدام به درمان نکند به بیماری دیگری به نام سندرم نقص ایمنی اکتسابی که به بیماری ایدز معروف است، مبتلا خواهد شد. در این حالت سیستم ایمنی بدن بسیار ضعیف شده و دیگر قادر به مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها نخواهد بود. با استفاده از درمان‌های ضد ویروسی، HIV به خوبی کنترل شده و شانس زندگی مشابه فردی است که به این ویروس مبتلا نشده است. اما در صورت ابتلا به بیماری ایدز امکان ادامه زندگی بدون مشکل به ۳ سال کاهش خواهد یافت.

روش‌های انتقال HIV از یک فرد به فرد دیگر

در رابطه با روش‌های سرایت این ویروس به افراد دیگر تصورات اشتباه فراوانی وجود داریم. در این بخش به شما توضیح خواهیم داد که کدام موارد درست و کدام موارد نادرست هستند.

همانطور که پیشتر گفتیم انتقال HIV بین ۲ فرد تنها از طریق مایعاتی مانند خون، منی انسان و مایعات واژن که از درون بدن به بیرون خارج می‌شوند، امکان‌پذیر است. برخی از راه‌های انتقال HIV عبارتنداز:

• رابطه جنسی واژینال یا مقعدی (شایع‌ترین روش انتقال)
• روابط جنسی پرخطر
• استفاده مشترک از وسایل مربوط به تزریق مانند سرنگ، سوزن یا سایر تجهیزات
• استفاده مشترک از تجهیزات خالکوبی بدون استریل کردن
• انتقال ویروس از مادر به جنین در دوارن بارداری و شیردهی
• جویدن غذای نوزاد توسط مادر مبتلا قبل غذا دادن به او
• انتقال خون یا پیوند عضو (با وجود آزمایشاتی که قبل از این ۲ مورد از فرد اهدا کننده گرفته می‌شود موارد پیش آمده بسیار نادر بوده است)
• تماس با زخم خونی یا غشای مخاطی داخلی بدن فردی که مبتلا به ویروس است

ویروس HIV از طریق راه‌های زیر بین دو فرد منتقل نخواهد شد

• تماس پوست به پوست مانند در آغوش گرفتن، لمس کردن و دست دادن 
• هوا و آب
• استفاده از غذا و یا نوشیدنی به صورت مشترک
• بزاق، اشک، عرق و سایر مایعات خارجی بدن مگر در صورتی که به خون آغشته شده باشند
• استفاده از توالت، حمام یا حوله مشترک
• گزیده شدن توسط حشراتی مانند پشه که قبل از شما فرد مبتلا به HIV را گزیده باشد

علائم اولیه HIV

چند هفته اولیه ابتلا به HIV مرحله عفونت حاد نامیده می‌شود. در این مدت ویروس به سرعت در حال تکثیر شدن در بدن است. طی این مرحله برخی افراد در ابتدا هیچ علامت خاصی ندارد. با این حال بسیاری از افراد در ماه اول و بعد از ابتلا به ویروس علائمی را تجربه می‌کنند که ممکن است با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود.

علائم مرحله حاد بسیار شبیه آنفولانزا یا دیگر ویروس‌های فصلی است و شامل موارد زیر می‌شود:

• تب
• لرز
• تورم غدد لنفاوی
• بدن درد
• بثورات پوستی
• گلو درد و سر درد
• حالت تهوع
• ناراحتی معده

در این مرحله بار ویروسی زیاد است و این بدین معنی است که HIV از بدن فرد مبتلا به راحتی به دیگران منتقل خواهد شد. علائم اولیه ذکر شده در طی چند ماه و با ورود فرد به دوره نهفتگی از بین خواهد رفت.

در این مرحله و با وجود مراجعه به مراکز درمانی نیز ممکن است ابتلا به HIV درست تشخیص داده نشود. در صورت داشتن رفتارهای پر خطر و مواردی که  قسمت‌های پیش در رابطه با راه‌های انتقال صحبت کردیم، در زمان مراجعه به مراکز درمانی این موضوع را با پزشک در میان بگذارید تا با انجام آزمایشات صحیح بتواند به شما کمک کند.

علائم ثانویه HIV

پس از ورود به دوره نهفتگی برخی از افراد علائمی نداشته و برخی دیگر نیز علائم عمومی خواهند داشت که معمولا با دیگر بیماری‌ها مشترک است. این علائم شامل موارد زیر می‌شود:

• سردرد و بدن درد
• تورم غدد
• تب‌های مکرر
• عرق شبانه
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• کاهش وزن
• زخم‌های پوستی وسیع
• عفونت‌های مکرر دهان

در صورت داشتن این علائم به صورت مکرر و اقدام به درمان و نتیجه نگرفتن بهتر از تست HIV بدهید. پیشرفت این علائم با اقدامات درمانی به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت.

علائم پوستی HIV

بسیاری از مبتلایان به ویروس HIV تغییراتی در پوست خود مشاهده می‌کنند که بثورات غالبا یکی از اولین علائم ابتلا به این ویروس است. به طور کلی بثورات ناشی از HIV به صورت ضایعات کوچک و قرمز در سرتاسر بدن خود را نشان می‌دهند. این مشکلات پوستی ممکن است ناشی از ۲ عامل زیر باشند:

• بثورات مربوط به HIV: به دلیل اینکه این ویروس سلول‌های سیستم ایمنی بدن که علیه عفونت اقدام می‌کنند را از بین می‌برد، فرد مبتلا مستعد مشکلات پوستی می‌شود. زونا، تبخال و زگیل از جمله این مشکلات پوستی هستند.
• بثورات مربوط به دارو: برخی از داروهای ضد ویروسی که برای درمان HIV از آن‌ها استفاده می‌شود ممکن است موجب بثورات پوستی شوند. این نوع بثورات معمولا پس از ۱ الی ۲ هفته از شروع مصرف دارو ظاهر شده و خود به خود از بین می‌روند. در صورت ادامه مشکلات پوستی پزشک دارو شما را تغییر خواهد داد.

آیا علائم HIV در مردان و زنان متفاوت است

درست است که علائم HIV فرد به فرد متفاوت است اما در مردان و زنان مشابه است و ارتباط خاصی با جنسیت ندارد. با این حال به دلیل تفاوت‌های موجود در دستگاه تناسلی زنان و مردان برخی مسائل برای هر کدام به طور خاص مطرح می‌شود.

افرادی که در معرض ابتلا به  HIV قرار دارند ممکن است به دیگر عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک، کلامیدیا، سیفلیس و تریکومونیازیس نیز مبتلا شوند. اینگونه بیماری‌ها دارای علائم ظاهری هستند که مشاهده آن‌ها برای مردان به مراتب راحت‌تر از زنان است. علاوه بر این موضوع زنان مبتلا به HIV بیشتر در معرض مشکلات زیر خواهند بود:

• عفونت‌های مکرر واژن
• عفونت واژینوز باکتریایی
• بیماری التهابی لگن (PID)
• قاعدگی نامنظم
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که می‌تواند باعث زگیل تناسلی شده و منجر به سرطان دهانه رحم ‌شود. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره پیشگیری از سرطان رحم بیشتر بخوانید. همچنین ب دنبال کردن این صفحه می‌توانید

خطر دیگری که زنان را تهدید می‌کند مربوط به انتقال ویروس به نوزاد است. زنانی که در دوران بارداری و شیردهی در معرض درمان‌های ضد ویروسی هستند به میزان کم‌تری امکان انتقال HIV به نوزاد خود را دارند.

درمان HIV

بدون توجه به میزان پیشرفت بیماری پس از تشخیص HIV درمان باید در اسرع وقت آغاز شود. درمان اصلی HIV درمان‌های ضد ویروسی هستند که در مرحله اول تولید مثل ویروس را متوقف کرده و سپس به محافظت از سلول‌های T می‌پردازند. این اقدامات باعث می‌شود تا سیستم ایمنی بدن به اندازه کافی قوی بماند تا بتواند علیه بیماری به مبارزه بپردازد.

درمان‌های ضد ویروسی HIV نه تنها به کاهش خطر ابتلا به ایدز کمک می‌کنند، بلکه مانع انتشار بیماری به دیگران را نیز  خواهد شد. باید توجه داشته باشید که هرگاه روند درمان خود را متوقف کنید ویروس دوباره فعالیت خود را آغاز کرده و به بدن آسیب خواهد رساند.

پیشگیری از HIV

هیچگونه دارو یا واکسن پیشگیرانه‌ای تا به امروز ساخته نشده تا بتواند جلوی ابتلا به HIV یا فعالیت آن را گرفته و برای انسان مصونیت ایجاد کند. با این حال با داشتن سبک زندگی سالم و انجام برخی اقدامات احتیاطی و پیشگیرانه به میزان زیادی می‌توان از ابتلا به این ویروس در امان بود.

• رابطه جنسی محافظت شده: رایج‌ترین راه انتقال HIV از طریق رابطه جنسی واژینال و مقعدی است. اگر از سلامت شریک جنسی خود مطمئن نیستید باید از وسایل محافظتی مانند کاندوم استفاده کنید. این موضوع می‌تواند خطر را کاهش دهد، اما آن را کاملا از بین نخواهد برد. اگر نگران ابتلا به HIV هستید باید  از رفتار پرخطر جنسی و برقراری رابطه با فردی که به سلامتش اطمینان ندارید، جدا خودداری کنید. شما و همسرتان، هر دو باید از لحاظ HIV و سایر عفونت‌های مقاربتی مورد آزمایش قرار بگیرید. روش استفاده از وسایل محافظتی به خصوص کاندوم را به درستی بیاموزید و به خاطر داشته باشید که باید در تمام طول رابطه از آن استفاده کنید، چرا که مایعات قبل از انزال نیز می‌توانند حامل ویروس و عفونت باشند.
• سوزن مشترک: تمامی وسایل تزریقات اعم از سوزن و سرنگ که می‌تواند با خون در تماس باشد به هیچ عنوان نباید به صورت مشترک استفاده شود. وسایل تزریقات برای یکبار استفاده ساخته شده‌اند پس به هیچ عنوان از آن‌ها به دفعات و به صورت مشترک بین افراد استفاده نکنید.
• تجهیزات مشترک در مکان‌ها عمومی: تجهیزاتی مانند دستگاه خالکوبی، وسایل آرایشگاهی و تجهیزات پزشکی مانند آنچه در دندان پزشکی استفاده می‌شود چون با خون و ترشحات بدن افراد در ارتباط هستند راه انتقال خوبی برای HIV هستند. به یاد داشته باشید هنگام استفاده از اینگونه وسایل از متصدی بخواهید تا آن‌ها را با الکل و سایر مواد ضد عفونی کند.
• داروی‌ها ضد ویروسی: فردی که در معرض HIV قرار گرفته باید به صورت به مراکز درمانی مراجعه کرده و داروی ضد ویروسی مصرف کند. یکی از این نوع داروها PEP است که به مدت ۲۸ روز مصرف شده و می‌تواند خطر ابتلا به HIV را به میزان چشمگیری کاهش دهد. زمان در این مورد بسیار مهم است و هرچه سریع‌تر مصرف دارو را شروع کنید احتمال خطر بیشتر کاهش خواهد یافت.

بیماری ایدز

بیماری ایدز به عنوان پیشرفته‌ترین مرحله ابتلا به ویروس HIV شناخته می‌شود. نکته مهم این است که صرف ابتلای یک فرد به HIV باعث نمی‌شود که او دچار ایدز نیز باشد. همانطور که پیشتر گفتیم ویروس HIV سلول‌های T را از بین می‌برد. تعداد استاندارد این سلول‌ها در یک فرد بزرگسال بین ۵۰۰ تا ۱۶۰۰ در میلی متر مکعب است. اگر تعداد سلول‌های T فردی که ویروس HIV در بدنش موجود است به زیر ۲۰۰ در میلی متر مکعب برسد، مبتلا به ایدز تشخیص داده می‌شود.

یکی دیگر از راه‌های تشخیص ابتلا به بیماری ایدز در فرد دارای ویروس HIV ظاهر شدن سرطان یا عفونت‌های خاصی است که به عفونت فرصت طلب مشهور هستند. اینگونه عفونت‌ها معمولا در افراد عادی و فاقد HIV به ندرت اتفاق می‌افتد. عفونت‌های فرصت طلب مانند پنومنی فقط در افرادی رخ می‌دهد که دچار نقص شدید در دستگاه ایمنی هستند.

بیماری ایدز به عنوان پیشرفته‌ترین مرحله ابتلا به ویروس HIV شناخته می‌شود، اما صرف ابتلای یک فرد به HIV باعث نمی‌شود که او دچار ایدز نیز باشد.

در صورتی که HIV در فرد تشخیص داده نشده و درمان شروع نشود در طول ۱۰ سال به بیماری ایدز منجر خواهد شد. در حال حاضر هیچگونه درمانی برای ایدز وجود ندارد و امید به زندگی پس از تشخیص حدود ۳ سال است. در صورتی که فرد مبتلا به ایدز دچار یک عفونت فرصت طلب شود این زمان کوتاه‌تر خواهد شد. البته ذکر این نکته مهم است که درمان‌های ضد ویروسی در بیماری ایدز نیز تا حدی موثر بوده و می‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند.

در صورتی که جلوی پیشرفت ایدز گرفت نشود سیستم ایمنی به شدت آسیب دیده و دیگر توان مقابله با ساده‌ترین عفونت‌ها و بیماری‌ها را هم نخواهد داشت. این موضوع سبب می‌شود تا فرد مبتلا در برابر طیف وسیعی از بیماری‌ها آسیب پذیر باشد. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:

• ذات الریه
• سل
• برفک دهانی (بیماری قارچی مربوط به دهان و گلو)
• سیتومگالو (نوعی ویروس که تبخال ایجاد می‌کند)
• مننژیت (نوعی التهاب مربوط به پرده مغز و نخاع)
• توکسوپلاسموز (بیماری مغزی)
• کریپتوسپوریدوز (بیماری مربوط به روده)
• سرطان

میزان پایین امید به زندگی در افراد مبتلا به بیماری ایدز کنترل نشده به دلیل خود این بیماری نیست، بلکه نتیجه بیماری‌ها و عوارضی است که به دلیل سیستم ایمنی تضعیف شده به آن‌ها دچار می‌شوند.

علائم بیماری ایدز

بدون استفاده از یک درمان ضد ویروسی مناسب با شرایط فرد مبتلا به HIV عفونت در بدن او گسترش یافته و بیشتر سیستم ایمنی او را ضعیف می‌کند تا اینکه سرانجام فرد به بیماری ایدز مبتلا شود. شایع‌ترین علائم بیماری ایدز عبارتند از:

• تب‌های مکرر
• تورم مزمن غدد لنفاوی به خصوص در مناطق گردن، کشاله ران و زیر بغل
• خستگی مزمن
• تعریق شبانه
• لکه‌های تیره زیر پوست، داخل دهان، روی بینی و پلک‌ها
• زخم و لکه در ناحیه دستگاه تناسلی و باسن
• برجستگی، ضایعات یا بثورات پوستی
• اسهال مکرر و مزمن
• کاهش سریع وزن
• مشکلات عصبی مانند عدم تمرکز، از دست دادن حافظه و گیجی
• اضطراب و افسردگی

درمان بیماری ایدز

درمانی که بتواند خود بیماری ایدز را از بین ببرد وجود ندارد. با این حال پزشکان با استفاده از درمان‌ها ضد ویروسی سعی می‌کنند قدرت گسترش و تخریب سیستم ایمنی توسط این بیماری را کند کنند.

با توجه به اینکه نقص سیستم ایمنی می‌تواند منجر به بروز انواع عفونت‌ها، بیماری‌ها و سرطان‌ها گردد یکی دیگر از گزینه‌های درمانی استفاده از داروهایی است که از ایجاد اینگونه بیماری‌ها جلوگیری کند.

زندگی با HIV و بیماری ایدز

ایدز و HIV امروزه در جهان میلیون‌ها نفر را درگیر خود کرده‌اند. بسته به شرایط جسمانی افراد اثرات این دو بر زندگی یک نفر متفاوت است. با این حال آلوده شدن به HIV به معنی پایان زندگی نیست.

به لطف پیشرفت‌های شگرف علم پزشکی در سال‌های اخیر بسیاری از افراد مبتلا به این ویروس با درمان می‌توانند زندگی طولانی و طبیعی داشته باشند. مهمترین نکته این است که در اسرع وقت درمان خود را آغاز کنید. از دیگر راه‌های بهبود سلامت افراد مبتلا به HIV و بیماری ایدز می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• پیروی از اصول تغذیه سالم
• ورزش و فعالیت بدنی منظم
• استراحت زیاد
• اجتناب از مصرف سیگار، تنباکو و سایر فرآورده‌های دخانی
• زیر نظر داشتن دائم وضعیت سلامتی
• اهمیت به سلامت روان و مراجعه به مشاور
• استفاده از وسایل حفاظتی در حین رابطه جنسی برای عدم ابتلا به دیگر عفونت‌ها و بیماری‌های مقاربتی
• حضور در جلسات حمایتی و گذراندن وقت با عزیزان

پرسش‌های رایج پیرامون بیماری ایدز

آیا بیماری ایدز از طریق دهان منتقل می ‌شود؟

بیماری ایدز از طریق بزاق منتقل نمی‌شود. در صورتی امکان انتقال این بیماری از طریق دهان وجود دارد که فرد مبتلا دچار زخم یا خونریزی در ناحیه لثه باشد.

علائم ایدز از چه زمانی شروع می شود؟

پس از طی دوره نهفتگی ویروس HIV و پیشرفت آن به اندازه کافی که گاهی تا حدود ۱۰ سال طول می‌کشد، علائم بیماری ایدز شروع به ظاهر شدن می‌کند.

درمان بیماری ایدز چیست؟

بیماری ایدز هیچگونه درمان مشخصی ندارد با این حال برخی از درمان‌های ضد ویروسی جلوی پیشرفت و آسیب آن به سیستم ایمنی بدن را می‌گیرند.

سخن پایانی

بیماری ایدز در بسیاری از مناطق دنیا بیشتر به عنوان یک بیماری مزمن شناخته می‌شود تا یک بیماری عفونی کشنده. راه‌های مبتلا شدن به HIV  و بیماری ایدز مانند سرماخوردگی ساده و خارج از کنترل نیستند. هر فردی با اصلاح سبک زندگی و پرهیز ار رفتارهای پر خطر به خصوص در روابط جنسی می‌تواند به راحتی از مبتلا شدن به بیماری در امان باشد. همچنین در صورتی که رفتارهای پرخطری را تجربه کردید یا با فردی در ارتباط بودید که از سلامت جسمی و جنسی وی اطلاعات کافی نداشتید، بدون ترس و انکار به سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنید و تست HIV دهید. تشخیص به موقع HIV و ایدز و استفاده از دارو نه تنها می‌تواند بیماری را کنترل کند بلکه طول عمر شما را افزایش داده و بعضا ممکن است تا آخر عمر بدون هیچ مشکلی به زندگی خود به صورت طبیعی ادامه دهید. پس ترس را کنار بگذارید و درباره این موضوع با پزشک مشورت کنید.