شماری از زنان در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا می شوند که در صورت عدم رسیدگی ممکن است هم سلامت کودک و هم سلامت مادر را تهدید کند. اما با رعایت رژیم دیابت بارداری می‌توان با این عارضه مقابله کرد. برای اطلاع بیشتر پیرامون اصول رژیم غذایی دیابت بارداری این مطلب را تا انتها بخوانید. 

فهرست مطالب

• دیابت بارداری چیست

• دستورالعمل‌های عمومی برای رژیم دیابت بارداری

  • اهمیت کربوهیدرات‌ها در رژیم دیابت بارداری

  • پروتئین و رژیم غذایی دیابت بارداری 

  • مصرف چربی‌ها در رژیم دیابت بارداری

• لیست غذاهای مناسب دیابت بارداری

• پرهیز غذایی در رژیم غذایی دیابت بارداری 

دیابت بارداری چیست

دیابت بارداری نوعی دیابت است که با افزایش سطح قند خون در دوران بارداری مرتبط است. آزمایش تشخیص ابتلا به دیابت بارداری معمولا در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری گرفته می‌شود. در صورتی که به دلیل سابقه خانوادگی یا داشتن علائم دیابت قبل از اقدام به بارداری مشکوک به این عارضه باشید، باید از همان شروع دوران بارداری تحت مراقبت پزشک قرار بگیرید. دیابت بارداری معمولا پس از زایمان برطرف می‌گردد. البته باید توجه داشته باشید افرادی که به این عارضه مبتلا می‌شوند ممکن است در سنین بالاتر به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می توانید درباره انواع بیماری دیابت بیشتر بخوانید. 

از عوارض دیابت بارداری خطر به دنیا آمدن نوزاد با وزن زیاد و یا قند خون پایین است که هر دو هم برای مادر و هم برای نوزاد خطرناک است. همچنین این نوزادان در بزرگسالی در معرض خطر بیشتر ابتلا به دیابت هستند.

دستورالعمل‌های عمومی برای رژیم دیابت بارداری

میزان کالری مصرفی شما در طول روز به عوامل مختلفی از جمله سطح فعالیت بستگی دارد. با این حال زنان باردار به دلیل اینکه هم خود و هم نوزادشان به انرژی نیاز دارد باید میزان کالری مصرفی خود را افزایش دهند. حدود کالری مصرفی توصیه شده برای یک فرد باردار حدود ۳۰۰۰ کالری است که این میزان افزایش حدودا ۳۰۰ کالری نسبت به رژیم غذایی قبل از بارداری را نشان می‌دهد.

پزشکان مصرف ۳ وعده غذایی اصلی و دو میان وعده را توصیه می‌کنند تا بتوانید سطح قند خون را ثابت نگه دارید. برای این منظور باید به طور منظم در طول روز قند خون خود را اندازه‌گیری کنید. آزمایش قند خون بعد از غذا به شما نشان می‌دهد که غذایی که مصرف کرده‌اید و رژیم دیابت بارداری که به آن عمل می‌کنید تا چه حد بر بدن شما تاثیر می‌گذارد.

به طور کلی در دوران بارداری سطح قند خون معمولا باید ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر قبل از خوردن غذا و به صورت ناشتا، ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر یک ساعت پس از خوردن غذا و ۱۲۰ میلی گرم در دسی لیتر دو ساعت بعد از خوردن غذا باشد.

گاهی پس از انجام تست قند خون در صبح و قبل از خوردن صبحانه مشاهده می‌کنید که سطح قند خون شما بالا است حتی با وجود اینکه چیزی نخورده‌اید. دلیل این موضوع هورمون‌های ترشح شده در طول شب و هنگام خواب است که باعث می‌شوند قند خون ناشتا بالا باشد. در این حالت خوردن یک میان وعده قبل از خواب می‌تواند کمک کننده باشد.

همچنین یکی دیگر از راه‌های مقابله با این موضوع مدیریت مصرف کربوهیدرات‌ها در صبحانه است. این مساله از دلایل اصلی اهمیت وعده صبحانه در رژیم دیابت بارداری است. برای تعیین بهترین صبحانه برای دیابت بارداری و مواد غذایی مصرفی در صبحانه در حالت ناشتا و قبل از مصرف صبحانه قند خون خود را اندازه بگیرید. سپس با توجه به این موضوع میزان کربوهیدرات مصرفی را تعیین کنید.

علاوه بر رعایت سطح قند خون، زنان باردار بهتر است تا از مولتی ویتامین‌ها، مکمل آهن و کلسیم برای تامین نیازهای خود و نوزاد در دوران بارداری استفاده کنید. به طور کلی، رعایت رژیم غذایی دوران بارداری از اهمیت زیادی برخوردار است که در این مطلب می‌توانید درباره آن بیشتر بخوانید. 

اهمیت کربوهیدرات‌ها در رژیم دیابت بارداری

کربوهیدرات‌ها منبع اصلی تامین انرژی بدن بوده و عامل اصلی افزایش قند بدن هستند. در رژیم دیابت بارداری باید میزان کربوهیدرات مصرفی را به دقت کنترل کنید. از روش‌های اندازه‌گیری و کالری سنجی استفاده کنید تا بدانید مقدار مصرف شما چه قدر بوده است.

این موضوع زمانی اهمیت پیدا می‌کند که با دیدن افزایش قند خون می‌توانید با تغییر در وعده غذایی بعدی سطح قند خون را کنترل کنید. در طرف مقابل مصرف کمتر از حد نیاز کربوهیدرات نیز هم برای مادر و هم برای کودک مشکلاتی را ایجاد می‌کند.

برای کنترل بهتر قند خون سعی کنید در هر ۳ وعده اصلی و ۲ میان وعده توصیه شده، کربوهیدرات مصرف کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا میزان کربوهیدرات لازم بدن را در طول روز پخش کرده و از بالا رفتن ناگهانی سطح قند خون جلوگیری کنید.

معمولا حجم زیادی از کربوهیدرات مصرفی ما در طول روز از طریق غلات و نشاسته است. بهتر است غلات کامل را جایگزین نوع تصفیه شده کنیم، چرا که سرشار از فیبر، ویتامین و مواد معدنی است. گزینه‌های خوبی از غلات کامل که می‌توانید در رژیم دیابت بارداری خود از آن‌ها استفاده کنید شامل نان جو دوسر، برنج قهوه‌ای و ماکارونی، کینوا، حبوبات، سبزی و صیفی‌جات نشاسته‌ای مانند سیب زمینی و ذرت است.

شیر و ماست نیز می‌توانند بخشی از کربوهیدرات بدن را تامین کند. مصرف لبنیات را در رژیم غذایی دیابت خود حتما در نظر بگیرید، چرا که با تامین کلسیم و پروتئین کمک زیادی به سلامت شما و نوزادتان می‌کند. برای کنترل بهتر وزن در دوران بارداری استفاده از لبنیات کم چرب بهتر از نوع پرچرب آن است. همچنین اگر گیاهخوار هستید یا به لاکتوز موجود در شیر حساسیت دارید می‌توانید از شیر سویا استفاده کنید.

میوه‌ها یکی از دیگر از منابع ارشمند کربوهیدرات هستند. میوه‌ها منبع غنی از انواع ویتامین، مواد معدنی و آنتی اکسیدان بوده که نه تنها برای سلامت مادر مهم هستند، بلکه در روند رشد نوزاد تاثیر به سزایی دارند. سعی کنید از میوه‌های دارای فیبر بالا مثل موز، سیب، گلابی، توت و انجیر استفاده کنید و نوع طبیعی آن‌ها را به آبمیوه و کنسرو کارخانه‌ای ترجیح دهید.

سبزیجات هم دارای کربوهیدرات هستند. به طور کلی و از نظر نوع کربوهیدرات، سبزیجات به دو دسته‌ی کم کربوهیدرات و پر کربوهیدرات تقسیم می‌شوند. به عنوان مثال کلم بروکلی جز دسته کم کربوهیدرات و سبزجات و صیفی‌جات نشاسته‌ای، مانند سیب زمینی، ذرت و نخود جز دسته پرکربوهیدارت هستند. سعی کنید در رژیم دیابت بارداری روزانه ۳ تا ۵ وعده سبزیجات مصرف کنید چرا که ویتامین، مواد معدنی و به خصوص آنتی اکسیدان موجود در سبزیجات با برگ سبز تیره برای مادر و کودک ارزشمند و حیاتی هستند.

پروتئین و رژیم غذایی دیابت بارداری 

پروتئین یکی از اجزای اصلی رژیم دیابت بارداری است. بیشتر منابع پروتئین، کربوهیدارت نداشته و قند خون را افزایش نمی‌دهند. البته باید بدانید منابع پروتئین گیاهی مثل حبوبات حاوی کربوهیدارت هستند و هنگام مصرف باید میزان آن را محاسبه کنید. سعی کنید برای کنترل وزن و جلوگیری از افزایش آن از مصرف گوشت چرب خودداری کنید. اغلب زنان مبتلا به دیابت بارداری هر روز به ۲ تا ۳ وعده پروتئین نیاز دارند. در ادامه مواردی را ذکر می‌کنیم که می‌توانید به عنوان یک وعده پروتئین در نظر بگیرید:

• ۸۵ گرم گوشت پخته شده
• ۱ عدد تخم مرغ
• نصف فنجان لوبیا
• ۲۸ گرم آجیل
• ۲ قاشق غذاخوری کره مغز و آجیل مثل کره بادام زمینی
• نصف فنجان ماست یونانی

مصرف چربی‌ها در رژیم دیابت بارداری

چربی‌ها نیز مانند پروتئین‌ها قند خون را افزایش نمی‌دهند. با این حال چربی منبع کالری است و اگر می‌خواهید وزن خود را کنترل کنید، باید در مصرف آن‌ها دقت کنید. از طرف دیگر حذف چربی نیز عمل درستی نیست، چرا که وجود چربی در بافت‌های بدن حیاتی است. روغن زیتون، روغن دانه‌ها مثل کنجد، روغن میوه مثل آووکادو و روغن کانولا از منابع سالمی هستند که می‌توانید در رژیم دیابت بارداری خود جای دهید.

لیست غذاهای مناسب دیابت بارداری

یکی از فاکتورهای مهم رژیم دیابت بارداری مصرف غذاهایی با شاخص گلیسمی (GI) پایین است. غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین با سرعت کمتری در بدن هضم شده و در نتیجه روند افزایش قند خون توسط آن‌ها نیز آهسته‌تر است. در این شاخص غذاهایی با امتیاز ۵۵ به عنوان غذاهایی با شاخص گلیمسی پایین دسته بندی می‌شوند. مصرف اینگونه غذاها به زنان باردار کمک می‌کند تا در طول روز قند خون خود را بهتر مدیریت کنند.

در ادامه غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین را به عنوان نمونه به شما معرفی می‌کنیم:

• سبزیجات بدون نشاسته
• برخی سبزیجات نشاسته‌دار مثل نخود فرنگی و هویج
• برخی میوه‌ها مثل سیب، پرتغال، گریپ فروت، هلو و گلابی
• برخی حبوبات مثل لوبیا، عدس و نخود

مصرف پروتئین در کنار کربوهیدرات به تعادل سطح قند خون و ثابت نگه داشتن آن در طول روز کمک می‌کند. ماهی، مرغ، بوقلمون، تخم مرغ، لوبیا، آجیل و دانه از جمله منابعی هستند که در این زمینه مفید خواهند بود.

پرهیز غذایی در رژیم غذایی دیابت بارداری 

برای کنترل قند خون در رژیم دیابت بارداری باید از هر نوع غذایی که حاوی قند زیاد است پرهیز کنید. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره راه‌های ترک شیرینی جات بیشتر بخوانید. شاید تصور کنید منظور از غذاهای دارای قند شیرینی‌هاست. در صورتی که یک غذا می‌تواند شیرین نباشد، کربوهیدرات بالایی دارد که در نهایت در بدن به قند تبدیل خواهد شد. همچنین باید موارد زیر را از برنامه غذایی خود حذف کنید:

• فست فود
• نوشیدنی‌های الکلی
• کیک و کلوچه
• غذاهای سرخ شده
• نوشیدنی‌های شیرینی مثل آبمیوه، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا
• غذاهای حاوی نشاسته بالا مثل ماکارونی، برنج سفید و غلات صبحانه

سخن پایانی

همانطور که مشاهده نمودید رژیم دیابت بارداری مسئله سخت و پیچیده‌ای نیست و تنها باید با رعایت موارد گفته به کنترل سطح قند خون خود بپردازید تا هم کودک سلامتی به دنیا بیاورید و هم زایمان راحتی داشته باشید. نکته دیگری که لازم است به آن اشاره کنیم تحت نظر پزشک بودن می‌باشد. نتایج اندازه‌گیری قند خون و غذاهایی که مصرف می‌کنید را دائما با پزشک خود در میان بگذارید تا وی شما را زیر نظر داشته باشد. بدین صورت اگر تغییری لازم بود و یا مشکلی وجود داشته باشد قبل از اینکه به مرحله خطر برای مادر یا کودک برسد از بین خواهد رفت.