برای رفع مشکل کم خوابی افراد، انواع مختلفی از قرص‌های خواب آور تهیه و تولید شدند. این قرص‌ها کمک می‌کنند تا فرد بهتر بخوابد و خواب عمیق‌تری را تجربه کند. فقط این راه‌حل، مشکلاتی هم دارد؛ قرص‌های خواب در حل مشکل بی‌خوابی موفق عمل کرده‌اند، اما این قرص‌ها عوارضی هم دارند. اگرچه چشم پوشی از فواید قرص‌ خواب ممکن نیست، اما فردی که این قرص‌ها را مصرف می‌کند، باید از تمام عوارض آن آگاه باشد. در این متن نگاهی دقیق‌تری به عوارض قرص خواب، تاثیرات قرص خواب روی انسان‌ها ونحوه اثر بخشی آنها خواهیم انداخت.

فهرست مطالب

• قرص خواب آور چیست

• خودکشی یا اوردوز با قرص­های خواب آور

• درمان و روش از بین بردن اثر اوردوز داروهای خواب آور چگونه است

• عوارض قرص­های خواب آور

  • عوارض قرص خواب آلپرازولام، لورازپام، دیازپام و کلونازپام (بنزودیازپین­‌ها)

  • عوارض قرص خواب برای کودکان

• قرص خواب چند ساعت اثر دارد

قرص خواب آور چیست

داروهای خواب آور به دسته داروهایی می­‌گویند که برای کسانی که دچار بی­‌خوابی هستند، توسط پزشک تجویز می‌­شود و کمک می­‌کند بهتر بخوابند. بیش­تر داروهای خواب آور در طبقه داروهای آرامش بخش دسته بندی می­‌شوند. داروهای خواب آور آرامش بخش شامل بنزودیازپین، باربیتورات­ها، داروهای ضد افسردگی، ضد روان پرشی و سایر داروهای آرامش بخش می­‌شوند.

داروهای خواب آور آرامش بخش مثل بنزودیازپین و باربیتورات­ها اعتیاد آور هستند و باعث از دست رفتن موقت حافظه و هوشیاری می­‌شوند. در نتیجه نباید این داروها برای مدت طولانی مصرف شوند و به طور موقت می‌­توانند مشکلات خواب افراد را حل کنند.

مصرف داروهای خواب آور باید طبق تجویز پزشک و مطابق نظر او باشد. داروهای خواب آور به دلیل داشتن عوارض جدی و اعتیاد آور باید در دوزهای تجویز شده مصرف شوند و بعضی از این داروها تنها باید به صورت موقت و در زمان محدود مصرف شوند.

خودکشی یا اوردوز با قرص­های خواب آور

اوردوز سهوا یا عمدا (خودکشی) با استفاده از داروهای خواب آور اگر به مرگ منتهی نشود، عوارض جدی برای سلامتی انسان دارد. اوردوز به معنی استفاده بیش از حد قرص­‌های خواب آور است که به مرگ یا کما منجر می­‌شود. متاسفانه سالانه افراد بسیاری بر اثر اوردوز قرص‌­های خواب آور فوت می­‌کنند. اوردوز قرص­های خواب آور یا به صورت سهوی است یا به قصد خودکشی است.

قرص­های خواب آور امروزه به گونه‌­ای هستند تا از اوردوز سهوی و عمدی تا جای امکان جلوگیری شود. اما بعضی از رفتارهای پرخطر مثل مصرف قرص خواب آور همراه الکل یا مصرف چندین قرص خواب آور به صورت همزمان باعث بروز اوردوز دارو می‌­شود. در گذشته عده‌­ای از افراد با تصور مرگ راحت و بدون درد از قرص­‌های خواب آور برای خودکشی استفاده می­‌کردند. اما دانشمندان و محققان امروز تمام سعی خود را می­‌کنند تا این داروها را ایمن بسازند تا توانایی صدمه زدن به افراد را نداشته باشند.

عوارض قرص خواب در صورت مصرف قرص خواب به تنهایی بسیار کم است و در بیش­تر مواقع باعث اوردوز نمی­‌شوند. البته نمی­‌توان گفت این احتمال اصلا وجود ندارد. شاید بعضی از داروها در بدن عده­‌ای از افراد منجر به اوردوز شود.

عوارض جانبی اوردوز با قرص­ خواب ممکن است مدت­ها قبل از بروز اوردوز اتفاق بیفتد. برای مثال افرادی که در اثر مصرف قرص خواب رانندگی کردند و دچار تصادف و سانحه شدند یا افرادی که در اثر مصرف این داروها هوشیاری خود را از دست دادند و قدرت قضاوت و تصمیم گیری آنها دچار مشکل شده است. این افراد ممکن است در این حالت دست به کارهای خطرناکی مثل خودآزاری، دیگر آزاری یا کارهای نامعقول بزنند.

بعضی از عوارض جانبی اوردوز قرص­ خواب شامل موارد زیر می­‌شود:

• بی­حالی و از دست دادن هوشیاری: تشخیص این مورد ممکن است کمی سخت باشد، زیرا قرص خواب آور باید در نهایت ما را خواب آلود کند تا بتوانیم بخوابیم. اما این نوع بی­حالی و خواب آلودگی با حالت نرمال آن متفاوت است. کسانی که مشکل بی­خوابی دارند، معمولا تجربه مصرف قرص­‌های خواب را داشته‌­اند. پس می‌­توانند بین این حالت و خواب آلودگی معمولی تمایز قائل شوند.
• انجام رفتارها و اعمال غیرعادی و پیش بینی نشده: خستگی و بی­حالی معمولا باعث دستپاچه شدن می­‌شود و در این حالت ممکن است کارها به اراده­ ما پیش نروند و خراب کاری پیش آید. اما این حالت در زمان اوردوز بسیار تشدید می­‌شود و به حالت افراد مست شباهت دارد.
•  درد در ناحیه شکم: ممکن است بر اثر اوردوز قرص­های خواب دچار بی‌­اشتهایی، دردهای غیرعادی شکم و یبوست شویم. این عوارض­ از جمله عوارض­ نادر برای اوردوز قرص­ خواب هستند.
• بی‌­نظمی در تنفس: فردی که دچار اوردوز شده است ممکن است تنفس سنگین و کند داشته باشد یا اصلا نتواند نفس بکشد. یکی از شایع‌­ترین عوارض اوردوز با قرص خواب همین مورد اخیر است. اگر همچین مشکلی به وجود آمد، شما حتما باید با اورژانس تماس بگیرید تا از نزدیک تحت نظر باشید. اگر فردی را مشاهده کردید که در اثر اوردوز قادر به نفس کشیدن نبود، باید عملیات تنفس مصنوعی یا CPR را اجرا کنید و سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
• در بیش­تر مواقع فردی که دچار اوردوز داروهای خواب آور شده است، نمی‌تواند یا در موارد خودکشی نمی‌­خواهد با اورژانس تماس بگیرد. قرص­های خواب آور اثر آرام بخشی دارند و فرد نمی‌­تواند اقدامات احتیاطی را انجام دهد. در نتیجه توصیه می­‌شود اگر قرص خواب مصرف می­‌کنید، حتما فرد دیگری حضور داشته باشد تا در صورت بروز مشکل به شما کمک کند.

درمان و روش از بین بردن اثر اوردوز داروهای خواب آور چگونه است

اگر قرص خواب آوری که سبب اوردوز شده است از زیر مجموعه داروهای بنزودیازپین باشد، پزشک می­‌تواند در صورت تشنج نکردن بیمار، به او داروی فلومازنیل تزریق کند. این دارو می‌­تواند اثر داروهای بنزودیازپین و بعضی از داروهای غیربنزودیازپین را از بین ببرد و جان بیمار را نجات دهد.

در مواردی که فرد چندین قرص را بلعیده باشد، از پمپ معده کمک گرفته می­‌شود. این پمپ محتویات معده را تخلیه می‌­کند تا قرص‌­ها در بدن اثر نکنند. پس از معالجه، کادر درمان از نزدیک فرد اوردوز کرده را تحت نظر قرار می‌­دهند و علائم حیاتی او را مدام چک می­‌کنند تا مشکلی پیش نیاید.

عوارض قرص­های خواب آور

داروهای خواب آور را می‌­توان به ۵ دسته­ کلی تقسیم کرد:

۱- بنزودیازپین­‌ها: این دسته از داروهای خواب آور آرامش بخش، ضد استرس، فراموشی آور و ضد تشنج هستند و می‌­توانند اعتیاد آور باشند. بنزودیازپین‌­ها برای مشکلاتی مثل بی­‌خوابی، اختلالات اضطرابی، اضطراب اجتماعی و اختلالات ترس استفاده می­‌شوند. از داروهای خواب آور گروه بنزودیازپین می‌­توان به داروهای آلپرازولام، لورازپام، دیازپام و کلونازپام اشاره کرد.

عوارض قرص خواب آلپرازولام، لورازپام، دیازپام و کلونازپام (بنزودیازپین­‌ها)

عوارض کلی مصرف قرص خواب بنزودیازپین شامل:

• سرگیجه
• گیجی
• خواب آلودگی
• اختلال در حفظ تعادل، جهت یابی، بروز تصادفات و زمین خوردن­های متعدد
• افسردگی
• افزایش اضطراب

عوارض جدی‌­تر مصرف این داروها شامل:

• مشکل در حافظه و فراموشی
• تغییر کردن رفتارها – برای مثال ریسک پذیری بیش­تر
• احتمال اعتیاد به قرص مصرفی و اعتیاد آوری
• هذیان به ویژه در افراد مسن

طیف گسترده­ای از علائم ترک ممکن است هنگام عدم مصرف داروهای بنزودیازپین­ رخ دهد. این علائم شامل:

• اضطراب، وحشت و بی­قراری
• لرزیدن
• سرگیجه
• خستگی
• مشکلات خواب
• تنگی نفس
• تعریق یا تعریق شبانه
• گر گرفتگی
• گرفتگی عضلات
• تشنج
• مشکلات دستگاه گوارش
• توهم
• سر درد و درد عضلانی

افراد متخصص مصرف داروهای بنزودیازپین را بیش­تر از دو هفته توصیه نمی­‌کنند.

افرادی که این داروها را به طور منظم به مدت ۲ یا ۳ هفته مصرف می­‌کنند و سپس ناگهان به کلی مصرف آن­ها را قطع می­‌کنند، دچار علائم ترک اعتیاد می­‌شوند. افرادی که مدت زیادی از این داروها استفاده می­‌کنند، باید به مدت ۳ تا ۱۲ ماه زیر نظر پزشک مصرف این داروها را ترک کنند.

مصرف داروهای خواب آور، میزان دوز مصرفی و مدت زمان مصرف آن­ها حتما باید تحت نظر پزشک و به تجویز او باشد. اگر هم به مدت طولانی از این داروها استفاده کردید، باید زیر نظر پزشک به آرامی مصرف آن­ها را قطع کنید.

یکی از عوارض قرص خواب برای افسردگی، چاقی است که باعث می‌شود برخی از افراد از مصرف آن امتناع کنند. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره قرصهای اعصاب چاق کننده بیشتر بخوانید. 

۲- باربیتورات‌­ها: این داروها آرام بخش، ضد تشنج و بیهوش کنند‌ه‌­های قوی هستند. از این دسته داروها برای بیهوشی در اتاق جراحی هم استفاده می‌شود و یکی از کاربردهای دیگر آن­ها درمان مشکل بی­‌خوابی است. البته احتمال اوردوز در باربیتورات­ها بیش­تر از داروهای دیگر است و معمولا به جای آن­ها بنزودیازپین­‌ها تجویز می­‌شوند. باربیتورات­‌ها هم می‌­توانند اعتیاد آور باشند و نباید به مدت زیادی مصرف شوند. از داروهای این گروه می‌­توان به آموباربیتال، بوتاباربیتال، هگزوباربیتال، متیل فنو باربیتال و تالبوتال اشاره کرد.

عوارض کلی مصرف قرص خواب باربیتورات­‌ها شامل:

• سر درد
• احساس ضعف
• احساس تهوع و استفراغ
• یبوست
• اضطراب و عصبانیت
• خواب آلودگی و خماری
• اختلال در خواب
• سرگیجه و عدم تعادل
• عوض شدن خلق و کج خلقی

عوارض نادر این داروها شامل:

• تورم صورت
• تنگی نفس و مشکل در تنفس
• توهم
• مشکلات پوستی
• درد مفاصل و عضلات
• درد قفسه سینه
• خونریزی لب‌­ها
• افسردگی
• گیجی
• تب و لرز
• گلو درد
• زخم دهان

۳.  داروهای ضد افسردگی: بعضی از قرص­‌های ضد افسردگی برای درمان بی­‌خوابی هم تجویز می­‌شوند. البته استفاده از این داروها کاربرد گسترده­‌ای ندارد. این داروها ضد اضطراب و افسردگی هستند و می‌­توانند در حل مشکل بی­‌خوابی به شما کمک کنند. البته تجویز این داروها به روان پزشک یا پزشک بستگی دارد و باید با صلاحدید او مصرف شوند.

۴.  آنتی هیستامین­‌ها: آنتی هستامین­‌ها داروهایی هستند که برای درمان و رفع آلرژی استفاده می­‌شوند و به طور مستقیم برای درمان بی­‌خوابی طراحی نشده‌­اند، اما یکی از عوارض مصرف داروهای آنتی هیستامین خواب آلودگی است.

آنتی هیستامین­ها بدون نسخه پزشک هستند و می‌­توان به راحتی آن­ها را از هر داروخانه­ معتبری تهیه کرد. داروهای آنتی هیستامین اثر موقتی دارند و ممکن است بعد از بارها مصرف دیگر تاثیری نداشته باشند. همچنین این داروها بی­‌خوابی را درمان نمی­‌کنند و تا زمانی که مصرف شوند، می‌­توانند سبب خواب آلودگی شوند.

آنتی هیستامین­‌های معروفی که باعث خواب آلودگی می­‌شوند شامل:

• دیفن هیدرامین اولین داروی خواب آور مورد تایید سازمان غذا و دارو است و برای رفع بی­‌خوابی استفاده می­‌شود.
• دوکسیلامین به خودی خود می‌­تواند به عنوان داروی خواب آور مصرف شود. این دارو یکی از قوی­‌ترین داروهای آرام بخش بدون نسخه است.

عوارض جانبی قرص خواب آنتی هیستامین شامل:

• سر درد
• خواب آلودگی
• خشکی دهان، بینی و گلو
• دل درد

عوارض جانبی نادر آن نیز شامل:

• یبوست
• استفراغ
• سر گیجه
• حالت تهوع
• ضعف عضلانی
• از دست دادن اشتها
• عصبی بودن

۵.  قرص­های ضد روان پریشی: اگر علت بی­‌خوابی در فرد به دلیل مشکلات روان پریشی باشد، قرص­‌های ضد روان پریشی باعث رفع مشکل کم خوابی می­‌شوند. کم خوابی معمولا یکی از عوارض بیماری­‌های روانی است. پس تنها راه حل آن نیز مصرف قرص‌­های روان پریشی برای کنترل بیماری است. این داروها باید توسط روان پزشک تجویز شوند و زیر نظر او مصرف شوند.

عوارض قرص خواب برای کودکان

قرص­های خواب معمولا تاثیراتی که بر بزرگسالان می­‌گذارند بر کودکان ندارند و حتی ممکن است باعث بیش فعالی آن­ها شوند. سازمان غذا و دارو مصرف هرگونه داروی خواب آور را برای کودکان و سلامتی‌­شان مضر می‌­داند و دارویی را برای درمان کم خواب کودکان تایید نکرده است.

با این حال دارویی که برای کم خوابی کودکان تجویز می­‌شود و عوارض کم­تری دارد، ملاتونین است. ملاتونین همان هورمونی است که مغز ما در زمان شب برای خواب بهتر ترشح می‌­کند. ملاتونین به صورت دارو در داروخانه­‌ها موجود است.

عوارض مصرف ملاتونین برای کودکان شامل:

• گیجی
• سر گیجه
• کابوس شبانه
• سر درد

دقت داشته باشید که برای هر گونه مصرف داروی خواب آور به خصوص داروهای خواب آور برای کودکان حتما باید با پزشک مشورت کرده و طبق توصیه­ او عمل کنید.

قرص خواب چند ساعت اثر دارد

قرص خواب و مدت زمانی که بر فرد تاثیر می­‌گذارد به عواملی مختلفی بستگی دارد برای مثال سن افراد، مقدار وزن آن­ها و غذاهای موجود در معده آن­ها در نحوه­ اثر گذاری داروهای خواب آور بر روی آن­ها نقش دارند.

حدودا یک ساعت طول می­‌کشد تا داروهای خواب آور اثر کنند و بسته به شرایط فرد و نوع دارو ممکن است از ۴ تا ۱۲ ساعت بر روی فرد تاثیر بگذارند.

قبل از مصرف داروهای خواب آور راهنمای مصرف آن­ها را حتما مطالعه کنید تا از ساعات تاثیرگذاری آن آگاه شوید. همچنین بعد از خوردن قرصهای خواب آور رانندگی یا فعالیت­‌هایی که نیاز به دقت، تمرکز و هوشیاری دارند، انجام ندهید و ترجیحا در حضور فرد دیگری این داروها را مصرف کنید که در صورت بروز مشکلی آن فرد به کمک شما بیاید.

سخن پایانی

مصرف داروهای خواب آور می‌­تواند در رفع مشکل کم خوابی و درمان آن به این افرادی که مشکل خواب شبانه دارند کمک کند. البته بهتر است از عوارض قرص خواب نیز آگاه باشند. قرص­های خواب آور بدون عوارض نیستند و ممکن است مصرف آن­ها خود عوارض جدی به همراه داشته باشد. یکی از این عوارض، اوردوز داروهای خواب آور است. مساله دیگر اعتیاد آوری این داروهاست. قرص­های خواب آور باید حتما توسط پزشک تجویز شوند و طبق دستور او مصرف شوند. توصیه ما این است که ابتدا از روش‌­های غیردارویی مثل درمان­‌های خانگی و راهکارهای خوابیدن استفاده کنید و اگر این راهکارها جوابگو نبودند به مصرف قرص­های خواب آور روی بیاورید.