نوشیدن یک دمنوش آرامش بخش در پایان یک روز کاری پر از استرس می‌تواند تمام چیزی باشد که برای خوابی راحت نیاز دارید. اگر از ما بپرسند «کدام دمنوش برای آرامش اعصاب و رفع استرس مفید است» به احتمال زیاد می‌گوییم «گل گاو زبان». اما در واقعیت دمنوش‌های ضد استرس، آرامبخش و حتی خواب‌ آور بیشتری وجود دارند. در ادامه با انواع آنها، خواص و نحوه استفاده‌شان آشنا می‌شوید. 

فهرست مطالب 

• آشنایی با دمنوش‌های ضد استرس وآرامبخش
• تفاوت دمنوش و جوشانده
• دمنوش خواب‌آور با طبع گرم
• عوارض مصرف زیاد دمنوش

آشنایی با دمنوش‌های ضد استرس وآرامبخش

 بابونه

وقتی به دنبال یک دمنوش خوب برای آرامش اعصاب باشید، بابونه یکی از بهترین‌هاست. دم کردن این گل‌های زیبا یک دمنوش معطر به شما خواهد داد که علاوه بر القای آرامش، می‌تواند برای مشکلاتی مانند دل دردهای ناشی از اضطراب و زخم معده نیز مفید باشد. این دمنوش خواب آور نیز هست و بهتر است زمانی آن را مصرف کنید که در صورت خواب آلودگی امکان استراحت برای شما مهیا باشد.

برای تهیه دمنوش بابونه به ۲۵۰ گرم آب جوش و ۴ الی ۸ گرم بابونه خشک شده احتیاج است (به ازای هر لیوان آب جوش یک قاشق بابونه خشک شده). بابونه را به آب جوش موجود در قوری و یا ظرف مخصوص دمنوش بیافزایید. ۱۰ الی ۱۵ دقیقه صبر کنید، تا به خوبی دم بکشد. سپس مخلوط بدست آمده را از صافی رد کرده تا محلولی یکدست حاصل شود، و بعد به همراه کمی عسل (به صورت دلخواه) به عنوان دمنوش از آن استفاده کنید.

 سنبل‌الطیب

سنبل‌الطیب یک دمنوش موثر برای رفع بی‌خوابی حاصل از استرس است. ترکیبات موثره این گیاه با تسهیل کار یک پیام‌رسان عصبی در مغز،‌ موجب آرامش اعصاب می‌گردد. تحقیقات نشان می‌دهند مصرف این گیاه باعث می‌شود در مدت کوتاهتری به خواب فرو بروید و خوابی عمیق‌تر داشته باشید.

 برای تهیه این دمنوش بهتر است به ازای هر لیوان آب جوش یک تکه کوچک از گیاه سنبل‌الطیب را در قوری و یا ظرف مخصوص دمنوش قرار بدیم و ۵ دقیقه صبر کنید، تا به خوبی دم بکشد. سپس مخلوط به دست آمده را از صافی رد کرده تا محلولی یکدست حاصل شود. دمنوش سنبل‌الطیب شما حاضر است.

اسطوخودوس

اگر به دنبال دمنوش فوق‌العاده موثر برای از بین بردن استرس و احساسات منفی هستید، پیشنهاد ما دمنوش اسطوخودوس است. اسانس اسطوخودوس سال‌هاست که برای آروماتراپی (رایحه‌درمانی) استفاده می‌شود. نتایج یک مطالعه نشان داد مکمل‌ اسطوخودوس تاثیری مشابه لورازپام بر بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر دارد.

 بهترین راه برای تهیه دمنوش اسطوخودوس این است که به ازای هر لیوان آب جوش یک قاشق چایخوری گیاه اسطوخودوس را در داخل ظرف در بسته مانند قوری ریخته و به آن ۵ الی ۱۰ دقیقه مهلت بدهید تا خوب دم بکشد. سپس مخلوط را از صافی گذرانده و به همین راحتی محلول آرامش‌بخشی به دست آورید. راه دیگری نیز برای تهیه دمنوش اسطوخودوس وجود دارد.

برای تهیه این دمنوش در روش دوم می‌توان از برگ نعنا هم استفاده کرد. ابتدا باید گلبرگ‌های گیاه اسطوخودوس را به همراه برگ‌های نعناع و آب در قوری و یا هر ظرف دربسته (قابل حرارت دادن) ریخت. سپس مخلوط بدست آمده را تحت حرارت نسبتا زیاد به نقطه جوش رساند. بعد به مدت حدود ۱۵ دقیقه حرارت را کم کرده و بگذارید مخلوط به آرامی بجوشد. پس از آن شعله را خاموش کرده و مخلوط بدست آمده را از صافی رد کنید، تا محلولی یکدست حاصل شود. دمنوش شما آماده است. می‌توانید به صورت خنک و یا گرم از آن استفاده کنید.

گل ساعتی

شاید گل ساعتی نسبت به دیگر دمنوش‌های گیاهی مفید برای اعصاب، کمتر شناخته شده باشد. این گیاه سابقه‌ای طولانی در درمان مشکلات خواب و کاهش علائم اضطراب دارد.
 برای تهیه دمنوش گل ساعتی می‌توان مانند چای بابونه عمل کرد. ابتدا در یک ظرف مناسب دمنوش، یک لیوان آب جوش ریخته، سپس به اندازه یک قاشق چایخوری به آن گل ساعتی اضافه می‌کنیم، بعد از گذشت ۵ الی ۱۰ دقیقه و دم کشیدن آن، مخلوط به دست آمده را از صافی گذرانده و محلول یکدستی به دست می‌آوریم. بسته به سلیقه می‌توانید به همراه آن از یک شیرین‌کننده استفاده کنید.

 بادرنجبویه

این دمنوش برای آرامش، بهبود خلق‌وخو و کاهش استرس مفید است. محققان در سال ۲۰۱۸ پی بردند که مکمل بادرنجبویه، علائم اضطراب، بی‌خوابی و افسردگی را در بیماران مبتلا به آنژین قلبی کاهش می‌دهد.
برای تهیه این دمنوش ابتدا ۴ فنجان آب را جوشانده و سپس کمی صبر می‌کنیم تا حرارت آب جوش کاهش بیابد. پس از آن آب جوشیده شده را به همراه ۲ قاشق غذاخوری بادرنجبویه خشک شده یک ورق لیمو و نصف قاشق غذاخوری آویشن تازه در داخل ظرف مخصوص دمنوش و یا قوری ریخته و سپس ۱۰ دقیقه به آن مهلت دهید تا خوب دم بکشد. بعد مخلوط را از صافی گذرانده و می‌نوشید.

نعنا فلفلی

دم کرده نعنا فلفلی یکی از دمنوش‌های موثر برای آرامش اعصاب و روان محسوب می‌شود. این گیاه معطر احساس ناامیدی، اضطراب و خستگی را از شما دور می‌کند و سرحالتان می‌آورد. از روغن نعنا فلفلی برای کاهش اضطراب و القای آرامش استفاده می‌شود.
برای تهیه دمنوش نعنا فلفلی بهتر است از برگ‌های تازه گیاه استفاده کنید تا عطر و طعم بهتری به شما بدهد. ۲ لیوان آب جوش و یک مشت برگ نعنا فلفلی را در یک قوری بریزید و ۱۰ دقیقه صبر کنید تا دمنوش ضد استرس و خوشبوی شما آماده شود. در صورت استفاده از برگ‌های خشک‌شده، به ازای هر لیوان آب، یک قاشق چای‌خوری برگ خشک لازم دارید.

گل راعی (علف چای)

این گیاه با نام هوفاریقون نیز شناخته می شود. مطالعات زیادی پیرامون اثرات ضد افسردگی و اضطراب گل راعی انجام شده است. درواقع ترکیبات موثره گل راعی، با مهار آنزیمی، بازجذب سروتونین را کاهش می‌دهند. اما این گیاه ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد یا منجر به عوارض جانبی دیگری شود، بنابراین قبل از مصرف دمنوش آن، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

برای تهیه دمنوش گل راعی، ۱تا ۲ قاشق مرباخوری گیاه خشک را به به همراه یک لیوان اب جوش در قوری بریزید. در قوری را ببندید و ۱۰ دقیقه صبر کنید تا دمنوش شما آماده شود.

قوی‌ترین دمنوش خواب ‌آور

گیاه بابونه به دلیل خاصیت ضد استرسی و آرام‌بخشی قوی خود، یکی از مهمترین گیاهان در زمینه تهیه دمنوش‌های خواب ‌آور گیاهی به حساب می‌آید. این گیاه با داشتن آنتی اکسیدانی به نام آپی‌ژنین گیرنده‌های مغز را تحریک کرده و از بروز تنش و اضطراب جلوگیری می‌کند. در نتیجه چای بابونه از مهمترین و قوی‌ترین دمنوش‌های خواب‌آور محسوب می‌شود. 

سنبل‌الطیب نیز گیاهی با خاصیت آرام‌بخشی، ضد استرسی و ضداضطرابی است. طبق نظریه‌ای، این گیاه مانند داروی ضداضطراب زاناکس سطح انتقال دهنده‌ عصبی گاما آمینوبوتیریک اسید را افزایش می‌دهد. در میان تحقیقات دانشمندان جهت یافتن گیاهانی با خاصیت آرام‌بخشی فراوان، نام چای اسطوخدوس، بادرنجبویه، ماگنولیا و گل ساعتی نیز به چشم می‌خورد.

پیشنهاد مطالعه:‌ چای بابونه چه خاصیتی دارد

تفاوت دمنوش و جوشانده

دمنوش‌ها که بیشتر از گیاهان تهیه می‌شوند، در واقع عصاره و یا جوشانده‌ای از گل، برگ، ساقه، ریشه، دانه، پوست میوه و یا اجزای دیگر گیاهان دارویی هستند که در درمان و بهبود عوارض بیماری‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند. گرفتن عصاره و یا دم گذاشتن مواد گیاهی و ادویجات به همراه آب متداول‌ترین و قدیمی‌ترین روش به کار بردن و استفاده از داروهای گیاهی محسوب می‌شوند.

دمنوش در واقع از کوبیده شده‌ مواد گیاهی به همراه مقداری آب جوش و قرار دادن آن در ظرف در بسته (مانند قوری) تهیه می‌شود، با گذشت چند دقیقه و ایجاد بخار در ظرف، دم کرده‌ای از مخلوط آب جوش و گیاه کوبیده شده به دست می‌آید، سپس با گذراندن مخلوط از صافی، محلول یک دستی بدست آمده، که به آن دمنوش یک گیاه و یا ادویه گفته می‌شود.

اصطلاح جوشانده وقتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که گیاه به صورت مستقیم با آب سرد و یا گرم روی شعله گاز قرار گرفته و جوشیده شود (به جوش بیاید). جوشاندن معمولا خاصیت دارویی گیاهان را از بین می‌برد.

این تصور که مواد دارویی گیاهی بدون عوارض هستند و مصرف زیاد آنها نمی‌تواند مشکل‌ساز باشد، تصور بسیار غلط و خطرناکی است. مصرف بی‌رویه و بیش از حد گیاهان دارویی ممکن است، سبب بروز مشکلات و بیماری‌های زیادی در جسم و ذهن انسان شود.

دمنوش خواب‌آور با طبع گرم

طبع افراد در نوع درمان طب سنتی و داروی گیاهی بسیار تاثیرگذار است. اصولا طبیعت‌تر باعث افزایش خواب در افراد می‌شود، در نتیجه افراد دارای طبع «گرم و تر» و «سرد و تر» بیشتر از بقیه به خواب نیازمند هستند. افراد دارای طبع «سرد و تر» و «گرم و تر» معمولا به ۷ الی ۸ ساعت خواب در طول شبانه‌روز احتیاج دارند، این در حالی است که افراد دارای طبیعت خشک با ۶ ساعت خواب در طول شبانه‌روز نیز به حالت نرمال خود می‌رسند.

دمنوش‌های خواب ‌آور با طبع گرم، برای افراد دارای طبع سرد بسیار مفید هستند. دمنوش به لیمو، دمنوش بابونه، دمنوش بهارنارنج، دمنوش بادرنجبویه، دمنوش گل گاوزبان، دمنوش اسطوخدوس، دمنوش مرزنجوش، دمنوش چای کوهی و دمنوش‌های زنجبیل و دارچین جزو مهمترین دمنوش‌های آرام‌بخش و خواب‌آور با طبع گرم محسوب می‌شوند.

عوارض مصرف زیاد دمنوش

تصور عموم اینست که مصرف محصولات و داروهای گیاهی عوارض و خطرات چندانی برای انسان‌ها ندارند. اما دمنوش‌ها در طب سنتی حکم دارو را برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات برعهده دارند و داروها نیز باید به صورت اختصاصی و طبق دستور و تجویز پزشک مصرف شوند. در نتیجه مصرف بی‌رویه، غیر اصولی و بیش از حد دمنوش‌های گیاهی می‌تواند عوارض منفی در پی داشته باشد.

هر کدام از دمنوش‌ها بسته به خواص گیاه دارویی تشکیل دهنده خود، فواید و عوارض مختلفی دارند. بهتر است افراد قبل از مصرف دمنوش‌ها با پزشک خود مشورت کنند.

سخن پایانی

مصرف دمنوش‌های موثر برای آرامش اعصاب و خواب بهتر می‌تواند یک راه کمکی برای رهایی از استرس و اضطراب‌های روزمره باشد. شما هم می‌توانید طبق آنچه در متن برایتان آورده‌ایم از این دمنوش‌های آرامبخش یا خواب‌آور کمک بگیرید، اما در مصرف آنها زیاده‌روی نکنید.