اگر شما دچار بیماری نقرس پا باشید، احتمالا تورم و درد را در پای خود، به ویژه در انگشت شست احساس می‌کنید. حملات نقرسی، ناگهانی و شدید است، به طوری که فکر می‌کنید پای شما در آتش قرار دارد. در ادامه همه آن‌چه که لازم است درباره بیماری نقرس پا، از جمله علل، علایم و درمان آن بدانید بیان می‌شود.

فهرست مطالب

• بیماری نقرس چگونه ایجاد میشود

• دلایل ایجاد بیماری نقرس پا

• علائم بیماری نقرس پا

  • درد، از علائم ابتدایی بیماری نقرس پا

• عوارض بیماری نقرس پا

• درمان بیماری نقرس پا

  • دارو درمانی برای بیماری نقرس پا

  • ورزش برای درمان نقرس پا

  • بیماری نقرس پا با تغییر سبک زندگی

  • عمل جراحی

• تاثیر رژیم غذایی بر بیماری نقرس پا

  • پیشگیری بهتر از درمان

• پرسش‌های رایج پیرامون بیماری نقرس پا

بیماری نقرس چگونه ایجاد میشود

بیماری نقرس نوعی التهاب مفصلی به علت وجود اسید اوریک اضافی در گردش خون است. علائم بیماری نقرس به علت ایجاد کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل و واکنش بدن به آن است. رسوب کریستال‌ها در بدن موجب تحریک سلول‌های ایمنی بدن شده و موجب درد و التهاب مفصل می‌شود. بیماری نقرس اغلب بر مفاصل شست پا اثر می‌گذارد. حملات نقرسی معمولا بدون هشدار در نیمه‌های شب رخ می‌دهد و اکثر دردهای ناشی از بیماری نقرس پا با استفاده از دارو و به صورت به صورت دفع اسید اوریک برطرف می‌شود.

بیماری نقرس پا در مردان تا ۹ برابر بیشتر از زنان است و معمولا در میانسالی بروز می‌کند. زنان اغلب پس از یائسگی در معرض این بیماری قرار می‌گیرند. این بیماری می‌تواند زمینه ارثی نیز داشته باشد. ممکن است برخی افراد اسید اوریک بالایی داشته ولی علائم نقرس را نداشته باشند و یا به طور عکس علائم بالینی نقرس را بدون بالا بودن اسید اوریک داشته باشند.

دلایل ایجاد بیماری نقرس پا

همانطور که گفته شد، رسوب کریستال اسید اوریک علت بیماری نقرس پا است. شرایط خاص مانند اختلال خونی ومتابولیسم و یا کم ‌آبی بدن موجب تولید بسیار زیاد اسید اوریک می‌شود. مشکلات کلیوی و اختلالات ارثی نیز می‌تواند دفع اسید اوریک را برای بدن مشکل کند. همچنین در برخی افراد، نوع رژیم غذایی باعث این بیماری می‌شود. بالا بودن فشار خون یکی از دلایل ابتلا به نقرس است. نقرس اغلب بعد از عمل‌های جراحی و آسیب‌دیدگی ایجاد می‌شود.

مصرف بعضی از داروها از جمله داروهای مدر و داروهای توصیه شده برای پرفشاری خون، با افزایش سطح اسید اوریک احتمال ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد. حتی داروهایی که اسید اوریک خون را کاهش می‌دهد نیز می‌تواند باعث بروز این بیماری شود.

به طور کلی هر چیزی که موجب افزایش یا کاهش سطح اسید اوریک خون شود، باعث تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل شده و در نهایت نقرس را نتیجه می‌دهد. درمان برخی سرطان‌ها نیز در ابتلا به نقرس نقش دارند، زیرا با از بین رفتن سلول‌های سرطانی سطح اسید اوریک خون را افزایش می‌دهد.

اگر شما یکی از شرایط زیر را داشته باشید، احتمالا در معرض ابتلا به بیماری نقرس قرار دارید:

• قرار داشتن در سنین میانسالی برای مردان و دوران یائسگی برای زنان
• ژنتیک؛ مبتلا بودن اعضای خانواده به بیماری نقرس پا
• مصرف الکل
• مصرف داروهای ادرارآور یا داروهای خاص پس از جراحی پیوند اعضا
• ابتلا به برخی بیمای‌ها از جمله فشار خون بالا، مشکلات کلیوی، تیروئید، دیابت یا اختلال خواب
• اضافه وزن و چاقی
• استفاده بیش از اندازه از گوشت و ماهی

شایع‌ترین نوع این بیماری، بیماری نقرس پا است که به صورت نقرس انگشت پا، نقرس شست پا، نقرس ساق پا، نقرس قوزک پا و نقرس مچ پا بروز پیدا می‌کند. همچنین می‌توان این بیماری را در زانو، مچ دست، انگشتان دست و آرنج نیز مشاهده کرد.

علائم بیماری نقرس پا

در خون برخی افراد اسید اوریک بسیاری مشاهده می‌شود اما علائمی از نقرس ندارند که نقرس بی‌علامت نام دارد. در نقرس شدید، علائم سریعا پس از رسوب اسید اوریک در مفصل دیده می‌شود و از سه تا ده روز طول می‌کشد. البته برخی افراد دچار حمله نقرسی، به صورت درد شدید مدت‌دار نمی‌شوند بلکه این درد را پیوسته حس می‌کنند که به آن نقرس مزمن می‌گویند.

شروع ناگهانی درد در مفصل، تورم، احساس گرما و حساسیت شدید به لمس مفصل از علائم نقرس است. حتی افراد با کشیده شدن یک پارچه به مفصل درد شدیدی را احساس می‌کند.  به طور کلی پوست اطراف مفصل آسیب‌دیده، قرمز یا کبود می‌شود و گاهی به نظر می‌رسد که در آن عفونت وجود دارد. حرکت برای مفصل آسیب دیده مشکل خواهد شد و پس از حمله نقرسی، پوست دچار خارش می‌شود.

یک دیگر از علائم ابتلا به نقرس، توفی‌ها هستند. توفی‌ها توده‌ای سخت از اسید اوریک است که در زیر پوست انباشته می‌شود. توفی در سطوح مختلف بدن دیده می‌شود و درمان آن با مصرف دارو صورت می‌گیرد.

درد، از علائم ابتدایی بیماری نقرس پا

در اکثر موارد نقرس با درد همراه است. درد انگشت شست پا از اولین علائمی است که بیمار احساس می‌کند. البته درد همراه با تورم و احساس گرما و اغلب در طول شب دیده می‌شود. درد در بیماری نقرس می‌تواند متفاوت باشد.

درد نقرس شست پا در ابتدا بسیار شدید است و پس از حمله نقرسی کمتر خواهد شد. درد در نقرس قوزک پا یا نقرس ساق پا درد معمولا همراه با اختلال حرکتی مفصل است و حرکت مفصل برای بیمار بسیار مشکل و دردناک خواهد بود.

درد، همچون تورم و دیگر علائم بیماری نقرس پا نتیجه دفاع بدن توسط سیستم ایمنی در برابر کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل است. در حمله نقرس، ماده شیمیایی به نام سایکوتین آزاد می‌شود که درد مفصل را تشدید می‌کند.

عوارض بیماری نقرس پا

عوارض ناشی از بیماری نقرس پا بسیار نادر است، اما می‌تواند به صورت عفونت ثانویه، شکستگی مفصل و گیرافتادگی عصب یا نخاع باشد. اگر این بیماری درمان نشود، باعث فرسایش و تخریب مفصل شده و بیمار دچار ضعف حرکتی خواهد شد.

همچنین رسوب کریستال‌های اسید اوریک در مجاری ادراری موجب سنگ کلیه و نارسایی کلیه می‌شود. در صوت عدم درمان بیماری نقرس، پوست اطراف مفاصل سفت شده و توده‌های سختی به نام توفی در مفاصل و نیز در پوست و بافت نرم اطراف مفاصل ایجاد خواهند شد. اگر این درد از حالت معمول به نقرس مزمن تبدیل شود، رسوباتی که علت این بیماری هستند می‌توانند دائما به مفصل آسیب وارد کنند.

درمان بیماری نقرس پا

نوع و مدت درمان بیماری به شدت بیماری و مرحله‌ای که در آن به پرشک مراجعه کرده‌اید بستگی دارد. گاهی ممکن است بیماری برگشت‌پذیر باشد و پس از درمان، یک یا دو مرتبه در سال دچار حمله نقرسی شوید.

پس از تشخیص بیماری توسط پزشک که از راه معاینات، آزمایش و گزارشات بیمار انجام می‌شود، درمان آغاز خواهد شد. معتبرترین روش برای تشخیص بیماری، آنالیز مایع موجود در مفصل ملتهب کشیده شده زیر میکروسکوپ است. در صورت عدم درمان نقرس، آسیب‌دیدگی‌های جبران ناپذیر مفصلی، مشکلات کلیوی و توفی ایجاد می‌شود.

دارو درمانی برای بیماری نقرس پا

 به محض آغاز حمله نقرسی، باید داروهای تجویز شده را مصرف کنید. این داروها به تدریج و طی چند روز به بهبود شرایط و رفع درد کمک می‌کند. داروهای مربوط به بیماری نقرس پا به دو روش عمل می‌کنند؛ کاهش درد و رفع گرمای مفاصل، جلوگیری از حملات نقرسی آینده با کاهش سطح اسید اوریک خون.

داروهای ضدالتهاب، جز اولین داروهایی هستند که برای بیماری نقرس تجویز می‌شود و درد و التهاب مفاصل را کاهش می‌دهد. دسته دوم داروها آن‌هایی هستند که به کاهش اسید اوریک و تقویت کلیه برای دفع آن کمک می‌کند.

ورزش برای درمان نقرس پا

ورزش و فیزیوتراپی از روش‌های موثر در درمان بیماری نقرس پا هستند که پس از ارزیابی پزشک صورت می‌گیرد. با فیزیوتراپی می‌توان به بهبود اختلال تحرک مفاصل، عملکرد حرکتی و عضلانی و نیز رفع محدودیت حرکتی کمک کرد.

در طول حملات نقرس، درمانگر با استفاده از دستگاه‌های کمکی بر حفاظت از مفصل مبتلا به نقرس تمرکز می‌کند. همچنین درمان‌گر فیزیکی می‌تواند با ارائه برنامه ورزشی منظم و مناسب به کاهش وزن بیمار یا کنترل آن بپردازد.

بنا بر تحقیقات، سرما درمانی نیز می‌تواند در کاهش درد ناشی از حملات نقرس موثر واقع شود.

بیماری نقرس پا با تغییر سبک زندگی

گاهی برای کنترل علائم بیماری و کاهش خطر حملات نقرسی، پزشک توصیه می‌کند تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. ترک الکل و ترک سیگار از مهمترین توصیه‌ها خواهد بود. حفظ وزن متعادل و ورزش منظم را فراموش نکنید. معمولا ورش‌هایی را انتخاب کنید که فشار زیادی به مفاصل وارد نکند. هیدراته نگه داشتن بدن نیز از موارد بسیار موثر است. روزانه به مقدار کافی آب بنوشید تا از تشکیل کریستال در مفاصل جلوگیری شود.

عمل جراحی

بیماری نقرس پا معمولا بدون جراحی قابل درمان است. اما گاهی بعد از سال‌ها بیماری بهبود نیافته و می‎‌تواند به بافت‌ها آسیب برساند، تاندون‌های را پاره کند و روی پوست مفاصل عفونت ایجاد کند.

توده‌های توفی نیز با تجمع روی مفاصل علاوه بر درد و تورم موجب آسیب دائمی به مفصل می‌شود. با توجه به میزان آسیب مفصل، محل قرار گرفتن توفی و سطح بیماری، عمل جراحی می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد که به سه صورت قابل انجام است؛

1. برداشتن توفی
2. همجوشی مفصل
3. تعویض مفصل

تاثیر رژیم غذایی بر بیماری نقرس پا

اگر نقرس خفیف باشد، می‌توان بیماری را با رژیم غذایی و گاهی تغییر سبک زندگی درمان کرد، اما در مورد نقرس شدید یا مزمن، تنها راه حل مصرف دارو و عمل جراحی است. با این‌حال تاثیر مواد غذایی را دست کم نگیرید.

اگر بدن به هر دلیلی، اسید اوریک اضافی تولید می‌کند، باید برخی غذاها را از سبد غذایی خود حذف کنید و یا حداقل کاهش دهید؛ گوشت قرمز، برخی از غذاهای دریایی، الکل و نوشیدنی‌های شیرین‌شده با قتد مصنوعی. در مقابل برخی مواد غذایی مانند لبنیات کم‌چرب، سبوس و منابع ویتامین ث با کاهش سطح اسید اوریک در بدن از ابتلا شدن به بیماری نقرس پا جلوگیری می‌کنند، پس بهتر است آن‌ها را در وعده‌های غذایی خود قرار دهید.

 میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، مغزها، تخم مرغ و لبنیات از مواد غذایی هستند که مصرف آن‌ها بسیار توصیه می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد سبزیجات سرشار از پروتئین گیاهی، غلات سبوس‌دار، مغزها، حبوبات، میوه‌های کم شیرینی، قهوه و مکمل‌های ویتامین ث سطح اسید اوریک خون را پایین می‌آورند، اما خطر ابتلا به نقرس را کاهش نمی‌دهند. نوشیدنی‌های حاوی الکل و فروکتوز، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

پیشگیری بهتر از درمان

در بسیاری از افراد، اولین حملات نقرس بدون هیچگونه هشداری اتفاق می‌افتد و نشانه‌ای از اسید اوریک بالا وجود ندارد. پیشگیری شامل تلاش برای جلوگیری از حمله نقرس یا کاهش شدت آن است. بنابراین مهمترین کار، حفظ تعادل اسید اوریک در سطح خون است.

میزان اسید اوریک در خون با تغذیه و چاقی ارتباط مستقیم دارد. پس منطقی‌ترین پیشگیری، داشتن یک رژیم غذایی سالم و مناسب و حفظ تناسب اندام است. سبک زندگی سالم، بدون مشروبات الکلی و همراه با ورزش، و نیز رعایت اصول تغذیه سالم و مقوی به همراه نوشیدن آب کافی شما را در برابر بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری نقرس پا محافظت می‌کند. با رعایت برخی موارد ساده که بیشتر متوجه نوع تغذیه شماست، سلامت خود را تضمین کنید.

پرسش‌های رایج پیرامون بیماری نقرس پا

• آیا کودکان هم به نقرس مبتلا می‌شوند؟

در کودکان نقرس وجود ندارد و در صورت بروز، احتمالا به علت بیماری‌های ژنتیکی خواهد بود. در واقع کودک دچار بیماری‌ است که موجب افزایش اسید اوریک خون می‌شود.

• آیا در بیماری نقرس پا ممنوعیت غذایی وجود دارد؟

توصیه پزشکان داشتن رژیم غذایی سالم است. هیچ ممنوعیت غذایی در این بیماری وجود ندارد، اما باید حجم مصرف مواد غذایی سرشار از پروتئین را کاهش داد.

• درد نقرس مچ پا چگونه است؟

این درد همراه با تورم و قرمزی پوست خواهد بود و اگر بیماری در سطح پیشرفته باشد احتمال ناتوانی در حرکت مچ پا و همچنین ایجاد توده توفی وجود دارد.

• برای درمان بیماری نقرس پا به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟

بیماری نقرس از بیماری‌های شایع روماتیسمی است. روماتولوژیست‌ها توانایی و تخصص کافی برای تشخیص و درمان بیماری را دارند. در صورتی که بیماری پیشرفت زیادی نداشته باشد، متخصصان داخلی، پزشکان عمومی و پزشک ارتوپد نیز می‌تواند بیماری را تشخیص داده و درمان کند. متخصص نفرولوژی نیز با کمک به کاهش سطح اسید اوریک خون می‌تواند به درمان بیماری کمک کند.

• بیماری نقرس پا چگونه ایجاد می‌شود؟

بدن پروتئینی که از غذا جذب می‌کند را به اسید اوریک تبدیل می‌کند. به دلیل برخی از سازوکارها و اختلالات ممکن است اسید اوریک اضافی تولید شود. با رسوب کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل این بیماری شکل می‌گیرد.

• برای تسکین درد نقرس چه کاری می‌توان انجام داد؟

به محض احساس درد و حمله نقرسی، از داروهای خود استفاده کنید. این داروها در یک بازه دو تا سه روزه تاثیرگذار خواهند بود. دراز کشیده و پاهای خود را بالا بگیرید و هرگز به مفصل ضربه نزنید. مفصل خود را خنک نگه‌دارید، این کار را می‌توانید با قرار دادن یخ به مدت ۲۰ دقیقه انجام دهید.

سخن پایانی

اهمیت میزان اسید اوریک خون در بیماری نقرس پا اعم از نقرس شست پا، نقرس مچ پا، نقرس ساق پا و نقرس انگشتان، به وضوح مشخص شده است. این بیماری با علائم به ظاهر ساده مانند درد و تورم گاهی آنقدر پیشرفت می‌کند که بیمار تحمل لمس مفصل خود را نیز از دست می‌دهد و حتی ممکن است موجب محدودیت در حرکت او شود. با وجود راه‌های درمان این بیماری از خود مراقبتی و تغذیه سالم تا درمان دارویی و عمل جراحی، منطقی‌ترین کار ممکن پیشگیری و حفظ سلامتی است. پیشگیری به معنی حفظ سلامتی  و در صورت بیماری، جلوگیری از پیشرفت آن است. در مورد بیماری نقرس با توجه به مطالعات صورت گرفته، بهترین راهکار برای پیشگیری تغذیه سالم و کنترل وزن است. با تغییرات در سبک زندگی و بهره‌مندی از توصیه پزشکان می‌توان از این بیماری پیشگیری و یا در صورت ابتلا، آن را کنترل و مدیریت کرد.