یکی از نشانه‌های شایع هنگام باداری تهوع به خصوص تهوع صبحگاهی است که به طور معمول از هفته ششم بارداری آغاز می شود. حالت تهوع بارداری ممکن است خوشایند مادر نباشد و روند بارداری را کمی مشکل کند. از این رو شاید برخی از درمان‌ها و مراقبت‌های خانگی بتواند در کنترل و درمان تهوع در بارداری موثر واقع شوند. در این مطلب درباره حالت تهوع در دوران بارداری و درمان آن برای‌تان می‌گوییم. 

فهرست مطالب

• بیماری صبحگاهی

  • بیماری صبحگاهی شدید

• تهوع در بارداری به دلیل بیماری‌های منتقل شونده از طریق غذا

• عوامل تشدید کننده تهوع در بارداری

• چه زمانی برای تهوع در بارداری باید به پزشک مراجعه کنیم؟

• درمان حالت تهوع در بارداری

  • مصرف داروهای ضد تهوع در بارداری

  • روش‌های خانگی از بین بردن تهوع در بارداری 

  • برای حالت تهوع صبحگاهی بارداری چه بخوریم

بیماری صبحگاهی

تهوع صبحگاهی یکی از دلایل عمده استفراغ و تهوع در بارداری است که به آن بیماری صبحگاهی گفته می‌شود. با وجود اینکه نام آن تهوع صبحگاهی است، اما امکان رخ دادن آن در هر زمانی از شب و روز وجود دارد. علت دقیق بیماری صبحگاهی ناشناخته است، اما احتمالا به دلیل تغییرات هورمونی است که در دوران بارداری ایجاد می‌شود.

این بیماری در ۸۰ درصد از افراد باردار از هفته ششم بارداری آغاز شده و به نوعی خود یک علامت بوده که نشان می‌دهد، فرد باردار است. به این دلیل گفتیم ۸۰ درصد چون برخی افراد هرگز بیماری صبحگاهی و حالت تهوع در دوران بارداری را تجربه نمی‌کنند. نداشتن حالت تهوع و بیماری صبحگاهی به خودی خود نشان دهنده هیچ مشکلی در شما نیست. برای درک بهتر این موضوع و رفع نگرانی حتما آن را با پزشک معالج خود در میان بگذارید.

بیماری صبحگاهی و تهوع ناشی از آن به طور معمول در ۳ ماهه دوم بارداری بهبود می‌یابد. البته برخی از زنان باردار ممکن است در تمام طول دوران بارداری خود دچار تهوع صبحگاهی شوند.

بیماری صبحگاهی شدید

برخی از زنان در طول دوران بارداری خود با نوع شدید‌ بیماری صبحگاهی که معروف به Hyperemesis gravidarum است، مواجه می‌شوند. در این حالت فرد باردار ممکن است بیش از یکبار در طول روز حالت تهوع و استفراغ داشته باشد.

از علائم بیماری صبحگاهی شدید می‌توان حالت تهوع دائم، احساس ضعف و سرگیجه، کاهش وزن بدن، عدم توانایی در ایستادن و استفراغ مداوم که موجب کم آبی بدن می‌شود، را نام برد. برای درمان این بیماری گاهی نیاز به بستری شدن در بیمارستان است، اما معمولا با مصرف داروهای ضد تهوع، تزریق سرم و استفاده از سرم‌های قندی - نمکی خوراکی مانند او آر اس مشکل برطرف خواهد شد.

علائم بیماری صبحگاهی شدید طی هفته‌های ۹ تا ۱۳ بارداری به اوج خود می‌رسد و سپس شروع به کاهش یافتن می‌کند.

تهوع در بارداری به دلیل بیماری‌های منتقل شونده از طریق غذا

یکی از دلایل تهوع در بارداری که بسیار از زنان انتظار آن را ندارند، مسمومیت غذایی است. هر فردی ممکن است در برابر مسمومیت غذایی ناشی از خوردن غذای آلوده قرار بگیرد، اما زنان باردار در معرض خطر بیشتری هستند. زیرا بارداری موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن شده و مبارزه با باکتری‌ها و میکروب‌ها دشوارتر می‌شود.

برخلاف بیماری صبحگاهی، مسمومیت علائم دیگری مانند سردرد، بدن درد و حتی تب ایجاد می‌کند. این علائم طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از خوردن غذای آلوده ظاهر می‌شوند. بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به این نوع از مسمومیت‌های غذایی پرهیز از مصرف خام مواد پروتئینی، شست و شوی کامل سبزیجات و میوه‌ها، مصرف لبنیات پاستوریزه و اجتناب از خوردن غذای رستورانی است.

عوامل تشدید کننده تهوع در بارداری

پیشتر گفتیم عمده دلیل تهوع در بارداری مربوط به تغییرات هورمونی است که در این دوران رخ می‌دهد، اما باید بدانید در این بین برخی عوامل دیگر نیز هستند که این حالت تهوع و استفراغ را تشدید خواهند کرد.

برخی از عوامل تشدید کننده تهوع در بارداری عبارتند از:

• بارداری چند قلویی
• وجود سابقه خانوادگی مشکلات مربوط تهوع و استفراغ در دوران بارداری
• حساسیت به برخی از بوها و طعم‌ها
• داشتن سابقه میگرن
• سابقه بیماری حرکت (بیماری است که معمولا حین نشستن طولانی مدت در وسیله نقلیه متحرک رخ می‌دهد)
• مسمومیت غذایی
• سنگ صفرا
• آپاندیسیت
• پره اکلامپسی (عارضه خطرناک دوران باردرای که خود را فشار خون بالا نشان می‌دهد)

عوارض تهوع در دوران بارداری

به طور کلی تهوع و استفراغ در این دوران عوارض جدی نداشته و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. با این حال برای برخی از افراد ممکن مشکلاتی به وجود آید که با استفاده از مراقبت‌های پزشکی رفع خواهد شد.

اگر دچار بیماری صبحگاهی شدید (Hyperemesis gravidarum) شوید به دلیل استفراغ شدید بدن شما آب خود را از دست خواهد داد. در صورتی که نتوانید به روش خوراکی سطع مایعات بدن را به حد نرمال برسانید نیاز به تزریق وریدی سرم خواهید داشت.

این وضعیت همچنین می‌تواند باعث آسیب کبدی، کمبود ویتامین ب، کاهش وزن و اثرات منفی بر وزن نوزاد در حال رشد شود.

بیماری‌ها و عفونت‌های منتقل شونده از طریق غذا مانند سالمونلا و لیستریا باید جدی گرفته شده و بلافاصله برای درمان آن‌ها اقدام شود چرا که ممکن است باعث زایمان زودرس و حتی سقط جنین شود.

چه زمانی برای تهوع در بارداری باید به پزشک مراجعه کنیم؟

هنگامی که علائمی دیگری علاوه بر حالت تهوع داشته باشید که نشان دهنده مشکل جدی‌تری باشد باید به پزشک مراجعه کنید. برخی تصور می‌کنند چون باردار هستند پس هر نوع حالت تهوع و استفراغی به دلیل بارداری است و آن را جدی نمی‌گیرند در صورتی که این مسئله غلط است. به عنوان مثال حالت تهوع همراه با درد شدید قفسه سینه یکی از علائم حمله قلبی است. حالت تهوع همراه با سردرد و سرگیجه شدید ممکن است نشان دهنده یک مشکل عصبی باشد.

در صورتی که حالت‌های تهوع شما طولانی شده و با کاهش وزن شدید همراه است باید به پزشک مراجعه کنید چرا که ممکن است نوزاد شما در خطر بیفتد.

حالت تهوع همراه با درد یا گرفتی شدید شکم، درد قفسه سینه، تاری دید، تب بالا و گردن سفت، سردرد شدید باید جدی گرفته شده و برای آن اقدام به درمان شود.

درمان حالت تهوع در بارداری

برای درمان بیماری صبحگاهی روش‌های دارویی و خانگی متعددی وجود دارد که در ادامه به چندین مورد اشاره می‌کنیم. 

مصرف داروهای ضد تهوع در بارداری

برخی از داروهای ضد تهوع مانند امترول، نازن، درامامین، پپتوبیسمول و گراول به صورت بدون نسخه در داروخانه‌ها فروخته شده و افراد معمولا برای رفع تهوع و استفراغ از آن‌ها استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که این موضوع برای افراد باردار صادق نیست و آن‌ها برای مصرف هرگونه دارویی باید ابتدا با پزشک مشورت کنید. چرا که برخی از این داروها ممکن است بر روی جنین اثرات منفی بگذارد.

روش‌های خانگی از بین بردن تهوع در بارداری

به غیر از موارد حاد حالت تهوع در بارداری که نیاز به درمان پزشک دارد احساس تهوع‌هایی که گاه و بی‌‌گاه به شما دست می‌دهند اغلب نیاز به درمان خاصی نداشته و خود به خود از بین می‌روند. در این بخش به ارائه راهکارهایی پرداختیم که به راحتی و در خانه با انجام دادن آن‌ها به میزان زیادی می‌توانید حالت تهوع خود را تسکین ببخشید.

• بعد از غذا خوردن تا مدتی دراز نکشید، چراکه در این صورت مایعات معده به سمت دهان حرکت کرده و ایجاد حالت تهوع می‌کند. این اتفاق زمانی شدیدتر رخ می‌دهد که دچار ریفلاکس معده نیز باشید.

در صورتی که پس از مصرف غذا نیاز به دراز کشیدن دارید طوری این کار را انجام دهید که بالا تنه کمی بالاتر قرار گیرد. اینگونه محتویات معده امکان حرکت معکوس به سمت دهان را نخواهند داشت.

• هوای تازه علائم حالت تهوع را در بسیاری از افراد کاهش می‌دهد. هنگامی که حالت تهوع به شما دست داد پنجره را باز کنید تا هم از هوای تازه بهره ببرید و هم روی چیزی دیگری غیر از تهوع تمرکز نمایید. هوای تازه به خصوص در زمانی که علت تهوع بوهای ناخوشایند و یا گرما است بسیار کمک کننده است.
• زمانی که دمای بدن بالا می‌رود حالت تهوع تشدید می‌شود. استفاده از کمپرس خنک در ناحیه پشت گردن به کاهش درجه حرارت و از بین رفتن حالت تهوع ناشی از آن کمک خواهد کرد.
• نقاطی از بدن هستند که با ایجاد فشار بر آن‌ها سیگنال‌های عصبی خاصی به مغز ارسال می‌شود. یکی از این نقاط که با فشردن آن به کاهش علائم تهوع کمک می‌کنید، روی مچ دست شما است. حدود ۶ سانتیمتر پایین‌تر از مچ دست بین دو تاندون بزرگ را با استفاده از شست دست مخالف به صورت دورانی فشار دهید. همین عمل را برای دست مقابل تکرار کنید.

• مراقبه یا نشستن در محیطی آرام و تمرکز بر روی یک چیز روشی برای آرامش ذهن و تمرین تمرکز است که می‌تواند به رفع حالت تهوع کمک نماید. این تمرینات به خصوص برای تهوع و استفراغ ناشی از استرس و اضطراب بسیار مفید است. در یک مکان آرام و ساکت بنشینید و چشمان خود را ببندید. حال از طریق بینی به آرامی نفس بکشید و آن را به مدت ۳ ثانیه در سینه حبس کنید. سپس از طریق دهان و باز هم به مدت ۳ ثانیه نفس خود را بیرون دهید. این کارها را چنیدن بار تکرار کنید تا تهوع فروکش کند.
• توجه کردن به حالت تهوع و اینکه نکند یک وقت استفراغ کنید حال شما را بدتر خواهد کرد. زمانی که دچار این حالت می‌شوید با خواندن کتاب، تماشای تلویزیون و بازی کردن حواس خود را پرت کنید. اگر حرکت کردن حالتان را بدتر می‌کند می‌توانید در همان حالت نشسته یا درازکش به چیز دیگری غیر از مشکلتان فکر کنید.
• اگر به دلیل حالت تهوع نمی‌توانید چیزی بخورید ممکن است بدن شما با کم آبی مواجه شود. در عین اینکه خود تهوع یکی از نشانه‌های کم آبی بدن است. سعی کنید در طول روز مایعات به اندازه کافی بنوشید و اگر معده شما آب را پس می‌زنید می‌توانید از چای بدون کافئین استفاده کنید.

برای حالت تهوع صبحگاهی بارداری چه بخوریم

• چای بابونه یک داروی گیاهی محبوب برای در مان حالت تهوع است. همچنین این چای دارای اثرات آرامبخش بوده که می‌توانید به شما کمک کند تا کمی بخوابید و اضطراب خود را از بین ببرید. چای بابونه را می‌توان با ریختن یک فنجان آب جوش روی یک قاشق غذاخوری گل بابونه و ۵ دقیقه صبر کردن، تهیه کرد.
• لیمو حاوی اسید سیتریک است که به هضم غذا کمک کرده و معده را تسکین می‌دهد. سعی کنید در طول روز کمی آب لیمو تازه را به آب اضافه کرده و میل کنید. اگر حالت تهوع شما به دلیل یبوست باشد نوشیدن آب گرم با آب لیمو روده را تحریک می‌کند. رایحه لیمو همچنین می‌توان حالت تهوع را تسکین دهد. مطالعات نشان می‌دهد برش دادن پوست لیموی تازه و بو یا دم کردن آن می‌تواند حالت استفراغ و تهوع در بارداری را تسکین دهد.
• زنجبیل محبوب‌ترین درمان خانگی برای حالت تهوع است. برای این منظور یک تکه کوچک زنجبیل تازه را هم می‌توانید میل کنید و هم به صورت چای یا دمنوش از آن استفاده کنید. چای زنجبیل با ریختن یک فنجان آب جوش بر روی یک قطعه حدودا یک بنده انگشتی زنجبیل به دست می‌آید.
• نعنا نیز یکی از دیگر از داروهای طبیعی است که میل کردن و بوییدن آن می‌تواند تهوع را تسکین دهد. یک فنجان آب جوش و چند تکه برگ تازه نعنا می‌تواند یک معجون طبیعی برای تسکین حالت تهوع شما باشد.
• از خوردن نوشیدنی‌های گازدار بپرهیزید چرا که ممکن است باعث نفخ شکم شده و ریفلاکس اسید معده را بدتر کند. اگر در این حالت می‌خواهید یک نوشیدنی گازدار مصرف کنید سعی کنید با آب آن را رقیق کرده و یا با تکان دادن گاز را خارج کنید.
• یکی از مهترین عواملی که سبب بدتر شدن حالت تهوع شما می‌شود مصرف غذاهایی است که این حالت را تشدید می‌کنند. رایج‌ترین رژیم توصیه شده برای زمانی که حالت تهوع دارید، رژیم BRAT است. این رژیم شامل ۴ ماده غذایی موز، برنج، نان و پوره سیب است. در کنار این ۴ ماده می‌توانید در مقادیر کم از ماکارونی ساده یا رشته فرنگی، سیب زمینی پخته شده ساده و تخم مرغ آبپز استفاده کنید.

از غذاهای سرخ شده، لبنیات مانند پنیر و شیر، گوشت و غذاهای سرشار از فیبر تا رفع حالت تهوع خودداری کنید. همچنین با دنیال کردن این صفحه از وبسایت سبک زندگی‌ می‌توانید اطلاعات کاملی درباره بارداری به دست آورید.

سخن پایانی

تهوع در بارداری نیز بخشی از این دوران است و نباید نگران آن باشید. این حالت در ماه‌های اول بارداری به وجود آمده و به مرور زمان با رسیدن به میانه مسیر خود به خود از بین می‌رود. از راه‌های خانگی که به شما آموزش دادیم برای تسکین مشکلات خود استفاده کنید و به خاطر داشته باشید که به هیچ عنوان به صورت خود سرانه دارو مصرف نکرده و اگر با علائم دیگری در کنار تهوع مواجه شدید حتما به پزشک مراجعه کنید.