پرکاری تیروئید در دوران بارداری بیماری رایجی نیست و در بین درصد کمی از زنان باردار اتفاق می­‌افتد. اما علائم و نشانه­‌های این بیماری به عوارض دوران بارداری بسیار شبیه است. علائمی مثل احساس گرگرفتگی، خستگی، حالت تهوع و حالت تهوع صبحگاهی در هردو مشترک است. اما برای شناخت تفاوت تیروئید پرکار در باردای بهتر است با سایر عوامل مرتبط با آن وهمچنین آزمایش تیروئید بیشتر بدانید. در این مطلب درباره پرکاری تیروئید در بارداری نکات مهمی را برای شما جمع‌آوری کرده‌ایم. 

فهرست مطالب

• تیروئید پرکار قبل از بارداری

• علل پرکاری تیروئید در بارداری چیست

• پرکاری تیروئید و قصد بارداری

• علائم تیروئید پرکار در دوران بارداری چیست

• تشخیص پرکاری تیروئید در بارداری 

• داروی پرکاری تیروئید در بارداری

• عوارض پرکاری تیروئید در بارداری برای مادر

• عوارض پرکاری تیروئید بر جنین

• نکات مراقبتی برای مقابله با پرکاری تیروئید در بارداری

تیروئید پرکار قبل از بارداری

وقتی غده­ پروانه­‌ای شکل تیروئید، هورمون T3 و T4 را بیش از حد ترشح کند، اختلال پرکاری تیروئید روی می‌­دهد. در پرکاری تیروئید، سطح هورمون تیروکسین بسیار پایین است. این هورمون میزان ترشح T3 و T4 را کنترل می­‌کند و به دلیل میزان ترشح بالای این دو هورمون به مقدار کمی در خون یافت می‌­شود.

تیروئید پرکارباعث افزایش زیاد متابولیسم بدن می­‌شود و در نتیجه انرژی بیش­تری از حالت نرمال بدن مصرف خواهد شد. این بیماری بیش­تر زنان باردار بین سنین ۲۰ تا ۴۰ را تحت تاثیر قرار می­‌دهد.

پرکاری تیروئید در دوران بارداری بیماری رایجی نیست و ممکن است مادران کمی به این اختلال هورمونی دچار شوند، اما علائمی مثل احساس گرگرفتگی، خستگی، حالت تهوع و حالت تهوع صبحگاهی در هردو مشترک است. اگرچه پرکاری تیروئید در دوران بارداری کمتر شایع است، اما عارضه کم کاری تیروئید در بارداری ممکن است برای مادران بیشتر رخ دهد. 

خوشبختانه پرکاری تیروئید در بارداری قابل درمان است، اما شما باید در طول دوران بارداری تحت نظر پزشک متخصص باشید و توصیه­‌های او را انجام دهید. تیروئید پرکار اگر در دوران بارداری درمان نشود، خطرات بسیاری برای شما و کودک شما دارد و سلامت کودک را تهدید می‌کند. از جمله این خطرات می‌­توان به فشار خون بالا برای مادر، سقط جنین، رشد ناکافی جنین و وزن کم نوزاد در بدو تولد اشاره کرد.

علل پرکاری تیروئید در بارداری چیست

یکی از علت‌­های شایع ابتلا به تیروئید پرکار در دوران بارداری، بیماری گریوز است که یک نوعی از بیماری‌­ها خود ایمنی است. در این بیماری بدن به اشتباه تیروئید را عاملی ناشناخته و خطرناک تشخیص می‌دهد و با ساختن پادتن­‌ به آن حمله می­‌کند.

این اتفاق باعث متورم و بزرگ شدن غده­ تیروئید می­‌شود و ترشح هورمون­‌های تیروئید را افزایش می­‌دهد. بیش­تر زنانی که مبتلا به بیماری گریوز هستند، قبل از حاملگی متوجه آن شده و سعی می‌کنند آن را درمان کنند. گفتنی است، در موادر نادر، پرکاری تیروئید با شکل شدیدتری از حالت تهوع صبحگاهی همراه است. در این مطلب از وبسیات سبک زندگی می‌توانید درباره بزرگ شدن غده تیروئید بیشتر بخوانید. 

زنان مبتلا به حالت تهوع و استفراغ شدید یا زنانی که انتظار تولد دوقلو را دارند، ممکن است دچار پرکاری تیروئید موقتی شوند. این پرکاری تیروئید با نام تیروتوکسیکوز حاملگی گذرا نیز شناخته می­‌شود. در این حالت پرکاری تیروئید به علت سطح بسیار بالای هورمون­‌های ترشح شده در این دوران رخ می­‌دهد. این بیماری معمولا هفته­ ۱۴ الی ۱۸ بارداری برطرف می‌­شود و نیازی به درمان و تجویز دارو ندارد.

گاهی اوقات پرکاری تیروئید در بارداری به دلیل وجود گره (توده­‌های کوچک) در تیروئید شروع می‌­شود. این توده­‌ها بیش از حد هورمون­ تیروئید تولید می­‌کنند.

تیروئید ممکن است حتی پس از به دنیا آوردن نوزاد نیز فعال و پرکار شود. بیماری تیروئیدت پس از زایمان که نوعی بیماری التهاب تیروئیدی است حدود ۷ درصد از زنان تازه فارغ شده را تحت تاثیر قرار می‌­دهد.

این بیماری ابتدا با پرکاری تیروئید آغاز شده و سپس به کم کاری تیروئید می‌­انجامد. در بیش­تر مواقع این بیماری بدون نیاز به درمان و دارو بهبود می­یابد و جای نگرانی وجود ندارد.

پرکاری تیروئید و قصد بارداری

قبل از بارداری از نداشتن اختلالات تیروئیدی اطمینان حاصل کنید و اگر دچار این اختلالات هستید، قبل از حاملگی آن­ها را درمان کنید. به طور کلی این افراد بیش از سایرین مستعد ابتلا به پرکاری تیرويد در بارداری هستند؛

• اگر سابقه ابتلا به این بیماری را داشته یا مبتلا به گواتر و گره­‌های تیروئیدی بوده‌اید.
• قبلا به یکی از بیماری‌­های خود ایمنی مبتلا بوده‌اید یا سابقه­ خانوادگی ابتلا به بیماری‌هایی مثل گریوز داشته‌اید.
• اگر به دیابت نوع یک مبتلا هستید. البته، دیابت نوع یک، نوعی دیابتی است که در دوران بارداری به وجود نمی‌­آید.
• اگر در ناحیه­ سر و گردن رادیو تراپی انجام داده‌اید.

علائم تیروئید پرکار در دوران بارداری چیست

نشانه­‌های پرکاری تیروئید پرکار در بارداری به شرح زیر است. 

• احساس گرما و گرگرفتگی، زمانی‌که سایرین این احساس را ندارند
• ضربان قلب نامرتب
• لرزش دستان
• کاهش وزن ناخواسته
• خسته نبودن یا بروز مشکلات در خوابیدن
• تغییرات خلق و خو و احساس اضطراب

تشخیص پرکاری تیروئید در بارداری 

بیش­تر مواقع زنان، متوجه پرکاری تیروئید قبل از بارداری می‌شوند و درصدد درمان آن برمی‌­آیند. برای تشخیص پرکاری تیروئید، پزشک متخصص انجام آزمایش خون را تجویز می‌کند تا میزان سطح تیروکسین و هورمون T4 در خون را بسنجد. اگر سطح تیروکسین پایین و مقدار هورمون T4 بالا باشد، فرد مبتلا به پرکاری تیروئید است.

آزمایش دیگری به نام آزمایش جذب ید رادیو اکتیو برای تشخیص این بیماری وجود دارد. البته زنان باردار و شیرده نباید این آزمایش را انجام دهند چون برای سلامتی آن­ها خطرناک است.

بنابراین اگر در دوران بارداری به سر می‌­برید یا نوزاد خود را شیر می‌­دهید، باید با پزشک خود مشورت کنید. این آزمایش میزان جذب ید توسط غده­ تیروئید را اندازه می­‌گیرد.

اگر میزان جذب ید زیاد باشد، شما دچار اختلال تیروئید پرکار هستید. ید عنصر مورد نیاز غده­ تیروئید برای ترشح هورمون‌­هاست و اگر مقدار جذب آن بیش از حد باشد، بیماری پرکاری تیروئید پدید می‌­آید. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توایند درباره میزان مصرف ید در رژیم غذایی پرکاری تیروئید بیشتر بخوانید. 

داروی پرکاری تیروئید در بارداری

درمانی که به زنان باردار مبتلا به بیماری گریوز – یکی از علت‌­های شایع بروز تیروئید پرکار – توصیه می‌شود، استفاده از دارو­های ضد تیروئیدی است. این داروها مانع ازتولید و ترشح بیش از حد هورمون­‌ها توسط غده­ تیروئید خواهند شد. تیروئید موقت نیازی به درمان و دارو ندارد.

زنانی باردار مبتلا به بیماری گریوز و توده­‌های تیروئیدی باید در دوران بارداری استفاده از داروهای ضد تیروئیدی را آغاز کنند یا اگر از قبل این داروها را مصرف می­‌کردند برای افزایش دوز مصرفی به پزشک متخصص مراجعه کنند.

تیروئید پرکار که بر اثر بیماری گریوز به وجود آمده است در طول دوران بارداری وخیم‌­تر خواهد شد و شش ماه اول دوران بارداری احتمالا شدیدترین حالت خود را خواهد داشت. بنابراین ممکن است پزشک شما دوز مصرفی را در دوران بارداری و پس از آن افزایش دهد.

برای درمان تیروئید در سه ماه اول بارداری دارویی که استفاده می‌­شود و پزشکان تجویز آن را ترجیح می‌­دهند، پروپیل تیوراسیل است. داروی ضد تیروئیدی دیگری به نام متی مازول وجود دارد که ممکن است در صورت مصرف در اوایل بارداری، باعث نقایص مادرزادی شود. اگر زنان به دلایلی نتوانند از داروی پروپیل تیوراسیل استفاده کنند، مجبور به استفاده از متی مازول می­‌شوند.

بعد از سه ماه اول بارداری پزشکان توصیه به تعویض داروی پروپیل تیوراسیل با متی مازول می­‌کنند. زیرا در موارد نادر مصرف پروپیل تیوراسیل باعث صدمه به کبد می­‌شود. درباره­ مزایا و مضرات استفاده از داروهای ضد تیروئیدی، حتما با پزشک خود صحبت کنید و برای انتخاب بهترین دارو نظر او را جویا شوید.

زنانی که باردار هستند یا قصد بارداری دارند، نباید به هیچ وجه تحت درمان با ید رادیو اکتیو قرار بگیرند. این داروی رادیو اکتیو معمولا غده تیروئید بیمار را از بین می‌­برد تا از پرکاری آن جلوگیری کند. این درمان ممکن است به نوزاد متولد شده آسیب برساند.

زنان شیرده نیز نباید برای درمان پرکاری تیروئید از داروی ید رادیو اکتیو استفاده کنند. توصیه می‌­شود این زنان از داروهای ضد تیروئیدی و طبق نسخه پزشک مصرف کنند.

عوارض پرکاری تیروئید در بارداری برای مادر

تیروئید پرکاردر بارداری درمان نشده یا به خوبی بهبود نیافته می‌­تواند مشکلاتی را برای مادر و فرزندش ایجاد کند. خطراتی که ممکن است مادر را تهدید کند عبارتند از: 

• پره اکلامپسی: این بیماری یک بیماری فشار خون جدی است که معمولا هفته­ بیستم بارداری یا پس از زایمان اتفاق می‌­افتد (که به آن پره اکلامپسی پس از زایمان هم می­‌گویند). این بیماری باعث می‌­شود فرد مبتلا، فشار خون بالا داشته باشد و این فشار خون به اعضای بدن او مانند کبد و کلیه­‌ها آسیب می‌­زند. فشار خون وقتی به وجود می‌­آید که خون به دیواره­ رگ­‌ها فشار وارد می­‌کند. سرخرگ­‌ها که وظیفه­ حمل خون را درونشان دارند در اثر این فشار صدمه می­‌بینند. همچنین فشار خون به دیواره‌­های قلب و رگ‌­های منتشر شده از آن آسیب جدی می‌زند. در طول بارداری این آسیب­‌ها حتی شدت بیش­تری پیدا می­‌کنند و به سلامتی مادر آسیب جدی وارد می­‌کند.
• فشار خون ریوی: این نوعی فشار خون است که به ریه‌­ها فشار وارد می‌کند و چون سمت راست قلب است، خطرناک خواهد بود.
• قطع جفت: این یک اتفاق خطرناک و جدی است که در آن جفت قبل از تولد از دیواره­ رحم جدا می‌­شود. در حالت عادی جفت در رحم رشد می­‌کند و از بند ناف اکسیژن و غذای مورد نیاز خود را تامین می­‌کند.
• ایست قلبی: این اتفاق نادری است، ولی زمانی رخ می‌­دهد که دیگر قلب نتواند به بقیه اعضای بدن خون پامپاژ کند.
• طوفان تیروئیدی: این شرایط وقتی رخ می‌­دهد که علائم بیماری ناگهان شدیدتر و وخیم‌تر شود. البته شدت یافتن پرکاری تیروئید در بارداریاست. زنانی که دچار طوفان تیروئیدی می‌­شوند در معرض خطر بالای نارسایی قلبی قرار دارند.

عوارض پرکاری تیروئید بر جنین

پرکاری تیروئید در بارداری ممکن است سلامت جنین را نیز تهدید کند. عوارض پرکاری تیروئید بر جنین عبارتند از: 

• اختلالات تیروئیدی: بیش­تر زنان مبتلا به بیماری گریوز، پاد‌تن‌­هایی در خون خود به نام ایمونوگلوبین دارند که سبب تحریک غده تیروئید می­‌شود. در زنان باردار مبتلا به گریوز، این پادتن­‌ها می­‌توانند از جفت به نوزاد منتقل شوند. اگرچه در بیش­تر مواقع این اتفاق رخ نمی‌­دهد، اما ممکن است باعث بیماری تیروئید و سایر مشکلات پزشکی برای نوزاد شود. تمام نوزادانی که مادرانشان مبتلا به بیماری گریوز بودند، باید تحت نظر قرار گیرند تا مشکلات تیروئیدی نداشته باشند. برای جلوگیری از بروز این مشکل بهتر است زنان قبل از بارداری مشکلات تیروئیدی خود را درمان کرده و سپس اقدام به بارداری کنند.
• تولد زودرس: این پدیده زمانی روی می‌­دهد که نوزاد زودتر به دنیا بیاید. یعنی زودتر از ۳۷ هفته­‌ای که یک حاملگی نرمال باید داشته باشد.
• بیماری گواتر: گواتر بیماری است که در اثر بزرگ شدن و التهاب غده­ تیروئید بوجود می‌­آید و علت اصلی آن پرکاری تیروئید و ترشح بیش از اندازه­­ هورمون­‌های تیروئیدی است.
• سقط جنین و مرده زایی: سقط جنین زمانی است که کودک قبل از ۲۰ هفته بارداری در رحم می­‌میرد. مرده زایی زمانی است که جنین پس از ۲۰ هفته بارداری در رحم مادر می­‌میرد.

نکات مراقبتی برای مقابله با پرکاری تیروئید در بارداری

برای تامین سلامتی و امنیت کودک و مادر بهتر از به دستورات و توصیه‌­های پزشک متخصص در دوران بارداری عمل کنیم.

• قبل از بارداری از نداشتن اختلالات تیروئیدی اطمینان حاصل کنیم و در صورت ابتلا، قبل از حاملگی آن­ها را درمان کنیم.
• اگر در دوران حاملگی علائمی شبیه نشانه­‌های پرکاری تیروئید مشاهده کردیم برای تشخیص دقیق، آزمایش خون دهیم. نتایج آزمایش را با پزشک خود مطرح کنیم و از او راهنمایی و کمک بخواهیم.
• در دوره­‌های مقرر شده برای معاینه و چکاپ برویم و آن­ها را به تعویق نیندازیم. برای آزمایش هورمون­‌ها به پزشک متخصص غدد و هورمون مراجعه کنیم.
• بعد از دوران بارداری و زایمان نیز در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنیم و داروها را طبق تجویز او مصرف کنیم. پزشک برنامه­ منظمی برای حفظ سلامتی در دوران بارداری پیشنهاد خواهد داد که باید به این برنامه عمل کنیم.
• اگر دچار بیماری گریوز هستیم دست نگهداریم و حاملگی را تا درمان آن به تعویق بندازیم. اگر برای تیروئید پرکار تحت درمان هستیم، ۶ تا ۱۲ ماه صبر کنیم، سپس برای حاملگی اقدام کنیم. 
•  نکته­ آخر اینکه اگر مبتلا به تیروئید پرکار هستیم از یک رژیم برای پرکاری تیروئید تبعیت کنیم. این رژیم باید حاوی مواد غذایی با ید پایین باشد.

سخن پایانی

بیماری تیروئید پرکار در دوران بارداری، گرچه در بین زنان نادر است، اما در صورت درمان نشدن عواقب خطرناکی در پی دارد. این بیماری علل متفاوتی داشته که از مهم‌ترین آن­ها می‌­توان به بیماری گریوز اشاره کرد. افراد با داشتن این بیماری قبل از بارداری و تلاش برای درمان آن، ممکن است در دوران بارداری به تیروئید پرکار مبتلا شوند. روش تشخیص تیروئید پرکار در بارداری، معاینه­ فیزیکی غدد و آزمایش خون است و راه­‌های درمان این بیماری نیز استفاده از داروهای ضد تیروئیدی خواهد بود.