آیا ناگهان حس افسردگی به شما دست می‌دهد؟ آیا در حالی که همه چیز خوب به نظر می‌رسد ناگهان احساس غم و ناامیدی می‌کنید؟ آیا هنگامی که در یک جمع دوستانه در حال شادی و خوشحالی هستید ناگهان اشک در چشمان شما جمع شده و از رفتاری بسیار کوچک و جزئی ناراحت می‌شوید؟ پاسخ این پرسش‌ها در پدیده‌ای به نام افسردگی بی دلیل نهفته است. این نوع افسردگی در همه افراد، به طور ناگهانی و بدون علت خاصی ممکن است رخ دهد. برای آشنایی با علل و راه‌های درمان آن با ما همراه شوید.

فهرست مطالب

• افسردگی بی دلیل و ناگهانی چیست
• چرا بی دلیل احساس افسردگی می‌کنیم
• مقابله با احساس افسردگی بی دلیل 

افسردگی بی دلیل و ناگهانی چیست

در بحث افسردگی دو حالت کلی وجود دارد؛ حالت اول که اصطلاحا به آن افسردگی کلینیکی گفته می‌شود دارای علل متعد بوده و نوعی بیماری است که باید تحت نظر پزشک و با استفاده از دارو درمان شود. حالت دوم افسردگی بی دلیل است و همانطور که از نامش پیداست نوعی از افسردگی است که به طور ناگهانی ظاهر شده، بر خلق و خوی ما اثر گذاشته و به همان سرعتی که آمده از بین می‌رود.

افسردگی یا احساس غم بی دلیل عارضه‌ای است که برای تمامی افراد در طول زندگی اتفاق می‌افتد، اما ممکن است شدت و ضعف آن متفاوت باشد. هنوز هم این پدیده در علم روانشناسی ناشناخته است و توضیح دقیقی برای آن وجود ندارد.

چرا بی دلیل احساس افسردگی می‌کنیم

همانطور که پیش‌تر گفتیم افسردگی بی دلیل تا حد زیادی اسرارآمیز است. گاهی این عارضه ناشی از اتفاقات محیطی است و گاهی نیز کاملا بدون هیج علتی رخ می‌دهد و همین موضوع است که به آن ماهیت مرموزی می‌بخشد. با این حال روانشناسان چند عامل مهم را برای افسردگی ناگهانی بر می‌شمارند که به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.

• تعادل شیمیایی: نحوه کارکرد مغز انسان تماما بر مبنای فعل و انفعالات شیمیایی بنا شده است. پیام‌های عصبی، حامل‌هایی که ارتباط قسمت‌های مختلف بدن را برقرار می‌کنند و هورمون‌ها همگی مواد و ترکیبات شیمیایی هستند. برای بسیاری از افراد افسردگی بی دلیل زمانی رخ می‌دهد که تعادل شیمیایی مغز برهم می‌خورد. برهم خوردن تعادل شیمیایی مغز علل مختلفی مثل ضربه به سر، ژنتیک، آسیب‌های مغزی و تغذیه دارد. معمولا این تصور در جامعه وجود دارد که افسردگی نشانه ضعف است، اما باید بدانید اگر علت افسردگی برهم خوردن تعادل شیمیایی مغز باشد، قوی‌ترین فرد بروی زمین هم نمی‌تواند در مقابل آن مقاومت کند. برای این عارضه درمان دارویی وجود دارد و معمولا با مصرف مداوم آن مشکل از بین خواهد رفت.
• تغذیه نامناسب: تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد ارتباط بین مغز و معده بسیار پیچیده و تنگاتنگ‌تر از آن چیزی است که ما تصور می‌کردیم. زمانی که غذایی را مصرف می‌کنید که باب میل شما نبوده و یا به لحاظ دارا بودن مواد مغذی مناسب نباشد احساس خوبی نخواهید داشت. این موضوع سبب برهم خوردن تعادل شیمیایی در مغز شده و قادر است بر روحیه شما تاثیر بگذارد. مصرف الکل، مواد مخدر و دخانیات نیز بر مغز اثر بدی داشته و موجب افسردگی ناگهانی و حس بد می‌شود. این مواد ممکن است در لحظه به نظر مثبت باشند، اما به محض اینکه اثر سرخوشی آن‌ها از بین رود، با ایجاد احساسات منفی حالتی ایجاد می‌کند که فکر می‌کنید افسرده هستید.
• افسردگی پنهانی: یکی از دلایل اینکه حال خوبی داریم و فکر می‌کنیم همه چیز مرتب است، اما ناگهان دنیا بر سرمان خراب شده و از همه چیز ناامید می‌شویم، وجود افسردگی پنهان است. افسردگی به تدریج وارد زندگی شده و به مرور زمان قوی و قوی‌تر می‌شود، تا زمانی که ما متوجه حضور آن شویم. کمی با دقت به گذشته فکر کنید و ببینید چه زمانی دچار افسردگی ناگهانی شده‌اید؟ آیا در آن دوران اتفاقی رخ داده بود یا خیر؟ در مواردی که پاسخ خیر است، باید جدی گرفته شده و به روانشناس مراجعه کنید.

• اختلال عاطفی فصلی: بسیاری از افرادی در زمان‎های مشخصی از سال دچار اختلال عاطفی فصلی (SAD) می‌شوند. خلق و خوی این دسته از افراد با عوض شدن فصول تغییر می‌کند. معمولا این اختلال در فصل زمستان و به دلیل هوای سرد، زمان کوتاه قرار گیری خورشید در آسمان و تاریکی زود هنگام هوا رخ می‌دهد و بر سلامت روان فرد تاثیر می‌گذارد. تشخیص اینکه دلیل افسردگی بی دلیل اختلال عاطفی فصلی است یا خیر کمی دشوار است، اما برای آن راه‌های درمان وجود دارد که در ادامه شرح خواهیم داد.
• تنها بودن: گاهی اوقات همه چیز درست و مرتب است و مشکل خاصی اطراف خود نمی‌بینیم. سرکار می‌رویم، درآمد خوبی داریم، غذای مورد علاقه خود را می‌خوریم و هزاران کار دیگر که از آن لذت می‌بریم، اما باز هم هنگام انجام این فعالیت‌ها ناگهان احساس ناراحتی و افسردگی می‌کنیم. هر چه قدر هم که فعالیت‌هایی را انجام دهیم که دوست داریم، باز هم لازم است بدانیم که انسان یک موجود اجتماعی است و نیاز به ارتباط با اطرافیان و نزدیکان دارد.
• سرزنش‌گر درون: حتما پیش آمده، صدایی از درون خود بشنوید که دائما در حال انتقاد از عملکرد شما است. به این منتقد سرزنش‌گر درون گفته می‌شود. از آنجایی که انسان موجود کمال‌گرایی است و همیشه میل دارد بهترین باشد، وجود همچین صدایی درون او طبیعی است. اما زمانی که این منتقد شما را مقصر تمام اتفاقات منفی اطراف بداند وضعیت تغییر خواهد کرد. اینگونه می‌شود که آهسته آهسته چشم خود را بر روی تمام نکات و جنبه‌های مثبت زندگی و شخصیتی می‌بندید و دائما احساس ناراحتی و اضطراب می‌کنید.
• گذشته تلخ: این جمله را زیاد شنیده‌ایم که گذر زمان همه چیز را از بین می‌برد، اما آیا واقعا اینگونه است؟ پاسخ به این سوال نسبی است. معمولا حافظه انسان اینقدر گنجایش ندارد که تک تک لحظات گذشته را به خاطر بیاورد. از طرف دیگر برخی اتفاقات و تجارب تلخ گذشته به وضوح در ذهن حک شده و به این راحتی از بین نمی‌روند. این اتفاقات با تاثیر گذاشتن بر ناخودآگاه انسان و ایجاد احساس غم و ناراحتی ممکن است به طور ناگهانی باعث افسردگی بی دلیل شوند.

مقابله با احساس افسردگی بی دلیل 

هر چند که علت وقوع این نوع افسردگی در افراد متفاوت است، اما معمولا برخی از موضوعات مشترک در همه افراد به بروز آن منجر خواهد شد. در این بخش برخی از روش‌ها و درمان‌های کلی و همگانی مقابله با افسردگی بی دلیل را بیان خواهیم کرد.

• بخوابید: استرس و تنش در به‌وجود آمدن و ادامه‌دار شدن افسردگی بی دلیل تاثیر به سزایی دارند. یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد استرس نداشتن خواب کافی است. هنگامی که احساس غم، ناراحتی و بی حوصلگی بدون دلیل به سراغ شما می‌آید یک استراحت طولانی و خواب با کیفیت می‌تواند به رفع آن کمک زیادی کند.
• گوش دادن به موسیقی: موسیقی یکی از معجزه کننده‌ترین درمان‌های افسردگی است. صداهای هماهنگ و دلنشین باعث ترشح هورمون‌های ضد استرس در بدن می‌شوند. در مواقعی که دچار افسردگی بی دلیل می‌شوید یک موسیقی بی کلام و آرام در فضایی که سکوت بر آن حاکم است برای شما بسیار مفید است. اگر افسردگی شما همراه با احساس غم و ناراحتی است موسیقی‌های شاد نیز اثر خوبی بر شما خواهند گذاشت.
• تماس بدن با آب: در هنگام مواجه با استرس و اضطراب تماس آب با بدن به سرعت موجب آرامش شما می‌شود. دوش آب سرد یا شناکردن بسیار مفید خواهد بود. اگر به هر یک از موارد بالا دسترسی ندارید دست و صورت خود را با آب سرد شسته و پای خود را در آن قرار دهید.
• تنفس: به هوای آزاد بروید و شروع به تنفس کنید. ترجیحا سعی کنید در مکانی با هوای پاک و منظره زیبا مثل پارک قرار بگیرید. تنفس شما باید عمیق و منظم باشد. بر روی دم و بازدم تمرکز کرده، چند ثانیه آن را نگه دارید و ضربان قلب را با هر نفس هماهنگ نمایید. به یاد داشته باشید تنفس از راه بینی بهتر از دهان است. 
• تغذیه سالم: همانطور که پیش‌تر گفتیم تغذیه سالم در سلامت روح و روان بسیار تاثیر گذار است. برخی از مواد غذایی که در طول روز مصرف می‌کنید مستقیما در تغییر خلق شما نقش دارند. مواد غذایی محرک‌ مثل کافئین که در قهوه و نوشابه‌های انرژی‌زا به مقدار فراوانی وجود دارند موجب افزایش سطح استرس خواهند شد. پس سعی کنید در مواقعی که عصبی هستید و یا در محیط پر تنشی قرار دارید از مصرف آن‌ها خودداری کنید. 

• همانطور که اشاره کردیم، یکی از دلایل این نوع افسردگی تغییر فصل و کم بودن طول روز است. تابش نور خورشید بر سطح پوست به بدن در تولید ویتامین دی که برای سلامت اعصاب و کارکرد درست مغز لازم است، کمک می‌کند. در فصل زمستان که بدن در معرض میزان کمتری از نور خورشید است میزان کمتری از این نوع ویتامین تولید می‌کند. برای از بین بردن اثر این موضع با مشورت پزشک مکمل‌های ویتامین D مصرف کنید.
• دیگر ویتامین‌هایی که برای سلامت سیستم عصبی مفید بوده و مستقیما در رفتار و خلق و خوی ما تاثیر می‌گذارند، ویتامین‌های گروه ب هستند. علت دسته‌ای از اختلالات مربوط به افسردگی و استرس کمبود این خانواده مهم از ویتامین‌هاست. ویتامین‌های گروه ب در سبزیجات، حبوبات و غلات به میزان فراوانی وجود دارند. 

• یوگا: مطالعات نشان می‌دهند یوگا در کاهش استرس، کمک به رفع افسردگی، بهبود سطع انرژی و ایجاد آرامش موثر است. یوگا مجموعه‌ای از تمرینات بدنی است که بر پایه تکنیک‌های تنفسی و مراقبه باعث ایجاد حس آرامش در مواقع افسردگی ناگهانی می‌شود. این ۴ حرکت یوگا به از کاهش اثرات افسردگی، افزایش تمرکز و تغییر خلق و خو به سمت آرام شدن، کمک می‌کنند:

1. روی پاهای خود بایستید در حالی که پاها کمی از هم فاصله داشته و دست‌ها را به حالت کشیده بالای سر خود برده‌اید. سپس بر روی پنجه پا رفته و بدن خود را به سمت بالا بکشید.
2.  پشت به دیوار بایستید و هر دو دست خود را به اندازه عرض شانه باز کرده و بر روی زمین قرار دهید. سپس پاهای خود را بلند کرده و بر روی دیوار بگذارید. همانطور که دست‌ها بر روی زمین قرار دارد کم کم با پاها بر روی دیوار حرکت کنید. حالت پیشرفته این حرکت بدین صورت است که سعی کنید پاهای خود را از روی دیوار بلند کنید.
3. روی شکم به طوری که صورت به سمت زمین باشد دراز بکشید. سپس دست‌ها را به اندازه عرض شانه باز کرده و با تکیه بر دست‌ها و پاها قسمت میانی بدن را از روی زمین بلند کنید. مانند تصویر زیر در این حالت یک دقیقه ثابت بمانید و سعی کنید بر روی نقطه میانی بدن و تنفس تمرکز کنید. بعد از آن به آرامی بر روی زمین برگردید.
4. روی زمین بنشینید و پاها را بدون اینکه زانوها خم شود به سمت جلو دراز کنید. کف دست‌ها را بر روی زمین قرار داده و بدن را به سمت بالا بکشید. همانند تصویر زیر باید ستون فقرات صاف و بدون خم شدن باشد. به نقطه‌ای روبه‌روی خود خیره شوید و منظم نفس بکشید.

همچنین، در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید با بهترین حرکات یوگا برای افسردگی آشنا شوید.

سخن پایانی

همه افراد در زندگی خود تجربه‌ای از احساس افسردگی، غم و ناراحتی ناگهانی دارند. نکته مهم این است که بدانید به وجود آمدن این قبیل احساسات ناشی از ضعف یا کمبود شخصیت شما نبوده و خود را در آن مقصر ندانید. زمانی که افسردگی بی دلیل به شما دست داد با استفاده از راه حل‌های گفته شده سعی کنید اثرات آن را از بین ببرید و به خاطر داشته باشید این حالت گذرا است و اگر کمی به آن زمان بدهید از بین خواهد رفت.