کرفس در آشپزی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد و خورش کرفس از محبوب‌ترین غذاهاست. علاوه بر این، در تهیه انواع ترشی و شور، از کرفس استفاده می‌شود. اما باید بدانید کرفس تنها یک ماده غذایی خوش عطر و طعم نیست؛ خواص کرفس برای سلامتی محدود به چربی‌سوزی نمی‌شود و حتی اگر به دنبال رژیم‌های لاغری نباشید، باز هم خوردن برای سلامتی بدن توصیه می‌شود. این گیاه سرشار از ویتامین‌های متعدد است و می‌تواند در کاهش دردهای معده، ناراحتی‌های اعصاب و مبارزه با روماتیسم مفید باشد. علاوه بر این، کرفس در سم‌زدایی بدن و کنترل وزن نقش مهمی دارد، به گونه‌ای که لاغری با کرفس و یا لاغری با آب کرفس، از سرفصل‌های مورد توجه افرادی است که قصد کاهش وزن دارند. در ادامه خواص کرفس را بیشتر شرح می‌دهیم.

آنچه در این مطلب می‌خوانید:

فواید کرفس برای بدن

آشنایی با خواص کرفس 

لاغری با کرفس 

فواید آب کرفس برای سلامتی 

خطرات مصرف کرفس 

 

فواید کرفس برای بدن

ساقه، برگ‌ و تخم کرفس سرشار از خاصیت است و ساقه‌های ترد آن را می‌توان به عنوان یک میان وعده‌ سالم و کم‌کالری مصرف کرد. از مهم‌ترین فواید کرفس برای سلامتی می‌توان به نقش آن در کاهش کلسترول بد خون و خواص ضد سرطانی آن اشاره کرد. همچنین، فیبر موجود در کرفس در بهبود عملکرد دستگاه گوارش و قلب و عروق تاثیر به‌سزایی دارد.

کرفس حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که در پیشگیری از بیماری‌ها نقش دارند. البته لازم به یادآوری است که مقادیر نسبتا کمی از این مواد مغذی در کرفس وجود دارد و خوردن کرفس به تنهایی، برای پیشگیری یا درمان بیماری کافی نیست. 

خواص کرفس برای کاهش التهاب و جلوگیری از سرطان 

کرفس حاوی یک فلاونوئید دارای خواص آنتی‌­اکسیدانی به نام «اپی‌ژنین» است، این ماده در طب سنتی چین به عنوان یک ماده ضد التهاب، ضد باکتری و ضدویروس کاربرد دارد. همچنین در مبارزه با تومورهای سرطانی تاثیر دارد. نتایج مطالعه‌ای روی موش‌ها در سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که اپی‌ژنین به وقوع آپوپتوز (خزان یاخته‌ای)- نوعی مرگ برنامه‌ریزی شده سلولی- کمک می‌کند و همیم امر آن را برای درمان سرطان مفید می‌سازد. اپی‌ژنین و رژیم‌های غذایی سرشار از آن، می‌تواند بروز التهاب را کاهش داده و تعادل را به سیستم ایمنی برگردانند.

کرفس همچنین حاوی یک فلاونوئید به نام لوتولین است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد. لوتولین نیز دارای خاصیت ضد سرطانی است و می‌تواند مانع گسترش سلول‌های سرطانی و مرگ سلول‌های بدن شود. علاوه بر این، لوتولین سلول‌های سرطانی را در برابر شیمی درمانی آسیب‌پذیرتر می‌کند.

کاهش فشار خون

در طب سنتی چینی، از کرفس و عصاره آن، برای کاهش فشار خون استفاده می‌شود. مطالعه دیگری که روی موش‌ها انجام شد، تاثیر مصرف تخم کرفس بر فشار خون را مطالعه و اندازه‌گیری کرد. براساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، در موش‌هایی که فشار خون بالا داشتند، بعد از مصرف تخم کرفس، فشار خون کاهش و ضربان قلب افزایش پیدا کرد. این در حالیست که، مصرف تخم کرفس در موش‌هایی که فشار خون طبیعی داشتند هیچ تاثیری نداشت. با وجود این، تحقیقات درباره تاثیر تخم کرفس در فشارخون کامل نیست. 

اما، نتایج چند مطالعه‌ نشان می‌دهند که فیبر موجود در کرفس می‌تواند فشار خون را درمان کند. در واقع، کرفس منبع خوبی از فیبر است و افرادی که رژیم غذایی پر فیبر دارند، در مقایسه با کسانی که فیبر مصرف نمی‌کنند -یا کم مصرف می‌کنند-کلسترول کل و LDL (کلسترول بد) و فشار خون پایین‌تری را تجربه می‌کنند. 

 خواص کرفس برای کاهش چربی خون 

افزایش چربی خون (هایپرلیپیدمی) به افزایش مولکول‌های چربی در خون گفته می‌شود. در بیشتر افراد، هایپرلیپیدمی هیچ نشانه‌ای ندارد، اما این عارضه خطرناک و طولانی‌مدت ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. نتایج یک تحقیق بر موش‌هایی با رژیم غذایی پرچرب نشان داد عصاره کرفس باعث کاهش سطح LDL یا کلسترول بد می‌شود.

افزایش عصب‌زایی

اپی‌ژنین همچنین می‌تواند عصب‌زایی (نوروژنز) یا همان رشد و نمو سلول‌های عصبی را تحریک کند. نتایج یک مطالعه نشان داده است که تولید سلول عصبی و توانایی یادگیری و حافظه در موش‌های صحرایی که اپی‌ژنین مصرف کردند بهتر بود. اما، تایید این تاثیرات در انسان نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

 در طب سنتی و انجام تحقیقات، بیشتر بر عصاره کرفس تمرکز داشته‌اند تا مصرف گیاه. 

سایر فواید کرفس برای سلامتی  

برخی محققان معتقدند عصاره‌ كرفس ممکن است در جلوگیری از موارد زیر نیز کمک‌کننده باشد:

• بیماری کبد و یرقان یا زردی
• عفونت مجاری ادراری
• نقرس
• اختلالات روماتیسمی

علاوه بر این، افراد از تخم کرفس برای درمان موارد زیر استفاده می‌کنند:

• برونشیت
• آسم
• پسوریازیس و سایر اختلالات پوستی
• استفراغ
• تب

با این حال، تایید این موارد نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

آشنایی با خواص کرفس 

کرفس گیاهی است از تیره چتریان و راسته کرفسانان -شامل هویج، زردک، جعفری و کرفس- که همه جا در دسترس است. کرفس برای رشد به آب فراوان و هوای معتدل و معتدل-سرد نیاز دارد. این رو، در ایران بیشتر در مناطق غربی کشور، به خصوص چهار محال بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و مناطقی از اصفهان کشت می‌شود. در ادامه درباره خواص این گیاه بیشتر می‌خوانیم.  

کرفس عمدتا از آب تشکیل شده و به همین دلیل مصرف آب کرفس برای لاغری بسیار رایج است. همچنین، وجود مقادیر زیاد فیبر در کرفس، علاوه بر کاربرد درمانی، باعث شده تا کارشناسان تغذظظظظلاغری با کرفس را محبوب کرده است. 

 یک ساقه کرفس ده سانتی با وزن حدود چهار گرم، حدود یک‌دهم گرم فیبر دارد. همچنین، کرفس حاوی مقدار کمی کلسیم، آهن، ویتامین کا، فولات، ویتامین آ، پتاسیم و ویتامین ث می‌شود.

آیا می‌خواهید درباره فولات و مکمل اسید فولیک بیشتر بدانید؟ مطلب ۴ دلیل مهم برای مصرف مکمل فولات را بخوانید

کرفس علاوه بر اپی‌ژنین و لوتولین حاوی ترکیبات دیگری است که همه آنها خواص آنتی‌اکسیدانی دارند. از جمله این ترکیبات می‌توان به سلینن (selinene)، لیمونن (limonene)، کامپفرول (kaempferol) و پی‌کوماریک اسید (p-coumaric acid) اشاره کرد. 

آنتی‌اکسیدان‌ها، به جلوگیری از آسیب سلولی ناشی از مولکول‌های ناپایدار معروف به رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند، اما اگر میزان زیادی از آن‌ها ساخته شود، ممکن است مضر باشند.

 درباره آنتی‌اکسیدان‌ها و تاثیر آن بر سلامتی بیشتر بدانید:  آنتی‌ اکسیدان­‌ چگونه به بهبود سلامت ما کمک می­‌کنند

لاغری با کرفس 

کرفس می‌تواند عنصر ترد و خوشمزه بسیاری از سالادها و غذاها باشد، همچنین می‌تواند به عنوان میان وعده‌ای کم‌کالری میل شود. کرفس چه به صورت خام یا بخارپز، چه به صورت آب کرفس، خاصیت چربی‌سوزی دارد. سبزیجات خام معمولا حاوی مواد مغذی بیشتری نسبت به غذاهای پخته‌شده هستند، اما مصرف کرفس بخارپز نیز خالی از فایده نیست. طبق یک تحقیق، بخارپز کردن کرفس به مدت ده دقیقه ممکن است تاثیر چندانی بر آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن نگذارد، اما جوشاندن آن بخش زیادی از این مواد را از بین می‌برد.

کرفس را می‌توانید در تهیه وعده‌های اصلی استفاده کنید، مانند: 

• سوپ گوجه فرنگی 
• خورشت کرفس (کرفس آب‌پز و کم روغن)
• پای سبزیجات

یا ساقه و یا دانه آن را به انواع سالاد اضافه کنید،‌ مانند: 

• سالاد گل کلم
• سالاد کرفس و تن ماهی
• سالاد یونانی و کرفس

یا به عنوان میان‌وعده به صورت خام، به تنهایی یا همراه با مواد زیر میل کنید: 

• پنیر 
• ماست
• انواع حمص
• کره بادام‌زمینی 

فواید آب کرفس برای سلامتی 

آب کرفس برای لاغری و تهیه نوشیدنی‌های سالم استفاده می‌شود. نوشیدن روزانه یک لیوان اب کرفس بدن را سم زدایی و روده را پاکسازی می‌کند. همچنین، به باز شدن عروق کمک کرده و از این رو در کاهش گرفتگی رگ‌های قلب موثر است. آب کرفس در کاهش عفونت مجاری ادراری و آرتروز نیز تاثیر دارد.

خواص آب کرفس برای لاغری اهمیت زیادی دارد و دلیل آن می‌تواند کالری بسیار پایین آن و تاثیر آب کرفس در افزایش متابولیسم بدن باشد. مصرف روزانه آب کرفس سوخت و ساز بدن را افزایش داده و باعث کاهش وزن می‌شود. همچنین، فیبر موجود در آن ولع افراد به خوردن را کنترل می‌کند. آب کرفس ادرارآور است و باعث می‌شود آب بدن به سرعت تخلیه شود. در نتیجه دفع آب بدن و نیاز به نوشیدن مایعات به خصوص آب، سوخت‌و‌ساز بدن و مصرف توده‌های چربی افزایش می‌یابد. پس برای سلامتی و حفط تناسب اندام، هر روز یک لیوان آب کرفس بنوشید. 

چند پیشنهاد برای نوشیدن آب کرفس

• آب کرفس را به صورت خام و بدون هیچ افزودنی یا کمی آب تهیه و میل کنید. 
• برای طعم بهتر می‌توانید به آب کرفس کمی آب هویج یا آب سیب تازه اضافه کنید. 
• آب یک ساقه کامل کرفس رابگیرید، نصف آب لیموی تازه و چند برگ نعنا به آن اضافه کنید. می‌توانید به دلخواه خود کمی آب یا چند تکه یخ به آن اضافه کنید.
• با ترکیب کرفس، خیار، سیب، اسفناج و آب لیمو می‌توانید یک اسموتی خوشمزه و سالم درست کنید.

خطرات مصرف کرفس 

• نتایج یک تحقیق در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد کرفس ممکن است منجر به یک واکنش آلرژیک شدید در برخی از افراد شود که با علائمی مانند کهیر، التهاب و مشکل تنفسی همراه است.
• اگر بعد از خوردن کرفس احساس کردید به سختی نفس می‌کشید، بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید. برخی از افراد با خوردن کرفس، واکنشی به نام شوک آنافیلاکسی -یک واکنش آلرژیک جدی- را تجربه می‌کنند که می‌تواند کشنده باشد.
• افرادی که به کرفس حساسیت دارند، باید برچسب‌های مواد غذایی را با دقت بررسی کنند، چرا که حتی مقدار کم آن نیز ممکن است باعث واکنش شود. 
• پودر تخم کرفس در قالب مکمل موجود است، اما مانند هر مکمل دیگری باید درباره عوارض مصرف آن با دکتر مشورت کرد. برخی مکمل‌ها ممکن است با برخی از داروها تداخل داشته باشند یا برای افراد خاصی مناسب نباشند؛ مانند داروهایی که برای درمان دیابت، تیروئید و فشار خون بالا استفاده می‌شوند. همچنین می‌تواند در افراد مبتلا به التهاب کلیوی مشکلاتی ایجاد کند. زنان باردار نیز باید از مصرف مکمل‌های تخم کرفس پرهیز کنند، زیرا می‌توانند موجب انقباض ماهیچه‌های رحمی و خونریزی شوند.
• خطر دیگر مربوط به سموم دفع آفات است. کرفس در ردیف یازدهم لیستی پانزده‌تایی از محصولات آلوده به سموم دفع آفات قرار می‌گیرد. بنابراین، پیش از مصرف کرفس، آن را به خوبی بشویید تا بقایای آلودگی در آن از بین برود.

به طور کلی، بی‌خطر بودن مصرف مکمل‌های تخم کرفس با دوز بالا به صورت طولانی مدت مشخص نیست، چرا که تحقیقات کاملی در این زمینه انجام نگرفته است. اگرچه مکمل‌های تخم کرفس اغلب به عنوان یک التیام‌دهنده‌ قوی تبلیغ می‌شوند، اما بهتر است برای اطمینان از ایمنی و همچنین مصرف دوز مناسب آن، از پزشک خود کمک بگیرید، به ویژه اگر وضعیت ویژه‌ای دارید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید.