افسردگی بعد از زایمان، از آن دست مسائلی است که حتی اگر تاکنون اقدام به بچه‌دار شدن هم نکرده باشید حتما درباره آن چیزهای بسیاری شنیده‌اید. مادرانی که پس از زایمان دچار استرس و اضطراب شده و نمی‌توانند به درستی وظایف خود را به عنون مادر انجام دهند و نیاز دارند تا تحت نظر روانشناس قرار گرفته و از او مشاوره بگیرند. حتی در مواردی این افسردگی به حدی حاد است که باید دارو نیز مصرف کنند. اما موضوع از جایی عجیب می‌شود که بدانید پدران نیز پس از زایمان افسرده می‌شوند! بله درست شنیده‌اید افسردگی مردان بعد از زایمان. البته بهتر است به جای این ترکیب کلمات بگوییم افسردگی مردان بعد از پدر شدن. ابتدا اجازه دهید شما را با مفهوم افسردگی بعد از زایمان آشنا کنیم.

فهرست مطالب

• افسردگی بعد از زایمان چیست
• آیا مردان دچار افسردگی بعد از زایمان می‌شوند
• علل افسردگی مردان در دوره بارداری و زایمان همسر
• افسردگی مردان بعد از زایمان چه علائمی دارد
• آیا دچار افسردگی پدر شدن پس از زایمان شده‌اید
• درمان افسردگی مردان بعد از پدر شدن 
• درمان‌های خانگی افسردگی مردان بعد از زایمان

افسردگی بعد از زایمان چیست

بعد از به دنیا آمدن فرزندتان احساس غم و اضطراب می‌کنید؟ پس از زایمان دچار نوسانات خلقی و احساس پوچی شده‌اید؟ حس می‌کنید نمی‌توانید از پس وظایف والدینی خود بربیایید؟
اگر جواب سوالات بالا بله است، باید بدانید که دچار افسردگی پس از زایمان شده‌اید و همانطور هم که پیش‌تر گفتیم این عارضه زن و مرد نمی‌شناسد و هر دو را می‌تواند درگیر کند. در این مطلب می توانید درباره افسردگی بعد از زایمان در زنان بیشتر بخوانید. این عارضه دلایل مختلفی دارد. بارداری ناخواسته، احساس ناتوانی در انجام وظایف والدینی، تغییرات هورمونی، کم‌خوابی و خستگی از مهم‌ترین عوامل ایجاد این نوع افسردگی هستند. 

• چرا باید افسردگی بعد از زایمان را جدی بگیریم

به دو دلیل اصلی باید افسردگی پس از زایمان جدی گرفته شده و درمان شود. دلیل اول این است که این عارضه بر سلامت نوزاد و کل خانواده تاثیر می‌گذارد. به خصوص که در ماه‌های اول تولد، نوزادان بسیار آسیب‌پذیر هستند و اگر دچار بیماری شده و یا در معرض سو تغذیه قرار داشته باشند ممکن است از اثرات آن تا پایان عمر رنج ببرند.

اما دلیل دوم این است که افسردگی نیز مانند بسیاری از بیماری‌ها در اثر گذشت زمان نه تنها بهبود نمی‌یابد، بلکه به اصطلاح دچار کهنگی شده و اثرات آن تشدید خواهد شد. پس باتوجه به دلایل بالا اگر اثراتی از این نوع افسردگی در خود دیدید باید برای درمان و رفع اثرات آن اقدام کنید.

آیا مردان دچار افسردگی بعد از زایمان می‌شوند

 تصور کلیشه‌ای از کسی که با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کند، فردی است که مدام در حال گریه و با ظاهری اندوهگین است. اما این تصویر کاملا غلط است و اغلب دارای حالت‌های پنهانی است به طوری که از دورن انسان را می‌بلعد. به گفته کارشناسان و محققان، افسردگی مردان بعد از زایمان همسر یک موضوع حقیقی است.

گزارش ژورنال انجمن پزشکی آمریکا نشان می‌دهد ده درصد از مردان در سراسر جهان در سه ماه اول بارداری همسرانشان تا شش ماه پس از تولد کودک علائمی از افسردگی را بروز می‌دهند. این میزان در دوره سه تا شش ماهگی نوزاد به ۲۶ درصد افزایش می‌یابد. با وجود اینکه از دید محققان افسردگی پدرانه یک پدیده جدید است، اما اتفاق می‌افتد و باید جدی گرفته شود. چراکه مطابق با پژوهش‌های جدید آمار افسردگی مردان بعد از پدر شدن روز به روز در حال افزایش است.

علل افسردگی مردان در دوره بارداری و زایمان همسر

تولد فرزند علی‌رغم اینکه پدیده‌ای طبیعی است و بارها در اطراف خود شاهد این اتفاق بوده‌ایم، اما در مواجه با آن بسیار دچار استرس و اضطراب می‌شویم. به دلیل نیازهای عاطفی زن در دوران بارداری تمام توجه مرد معطوف به همسر خود است که عموما بر نیازهای خود چشم می‌پوشد.

همچنین مشکلات مالی که ممکن است پس از تولد فرزند پیش بیاید و هزینه‌های زیادی که زایمان دارد موجب می‌شود مردان دچار مشغله‌های فکری شوند. مجموع مسائل گفته شده باعث می‌شود مردان در دوره بارداری دچار نشانه‌هایی از افسردگی شوند که اگر آن را جدی نگرفته و احساسات خود را تخلیه نکنند موجب افسردگی پدرانه خواهند شد. 

علت اصلی افسردگی پس از زایمان در زنان عمدتا نوسانات و تغییرات هورمونی است. مطالعات جدید نشان می‌دهند هر چند مرد به طور مستقیم در فرآیند زایمان دخیل نیست، اما او نیز به دلایلی که هنوز ناشناخته است، مثل زن در دوران قبل و بعد از بارداری دچار تغییرات هورمونی می‌شود. در این زمان سطح تستوسترون افت کرده و استروژن، کورتیزول و پرولاکتین بالا می‌رود. در برخی از مردان علائمی مانند افزایش وزن و پرخوری ناشی از افسردگی نیز دیده می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد نیمی از مردانی که همسرانشان دچار افسردگی پس از زایمان شده‌اند خود نیز به این عارضه دچار می‌شوند. مساله نگران کننده این است که افسردگی در هر دو والد می‌تواند عواقب مخربی بر روابط زناشویی و فرزندانشان داشته باشد.

برخی از محققان معتقدند که این نوسانات هورمونی که با تغییرات عصبی و شیمیایی همراه است در نتیجه کمبود خواب در این دوران اتفاق می‌افتد. عوامل خطرناک دیگری که باعث تشدید افسردگی مردان بعد از زایمان می‌شود شامل سابقه بیماری، بی ثباتی در رابطه با هسر و مشکلات مالی هستند. همچنین مردانی که فقدان عزیزی را قبل از فرزندآوری تجربه کرده‌اند در معرض این عارضه هستند.

در کنار دلایلی که ممکن است عامل فیزیکی داشته باشد یک عامل روانی بسیار مهم نیز وجود دارد که معمولا نادیده گرفته می‌شود؛ پدر در دوره بارداری و فرآیند زایمان دخیل نیست. ممکن است با شنیدن این جمله کمی تعجب کنید ولی درست است.

مادر به مدت نه ماه با کودک همراه است و مرحله به مرحله رشد او را حس می‌کند از این رو جسم و روان او برای پذیرش فرزند در حالت آمادگی کامل قرار دارد. اما در مورد پدر موضوع کمی متفاوت است. پدر نیز به عنوان یکی از والدین در به‌وجود آمدن فرزند نقش داشته، اما ناگهان با به دنیا آمدن او مواجه می‌شود. در برخی از افراد که به لحاظ روحی و روانی ممکن است امکان تطبیق سریع با پدیده‌های اطراف را نداشته باشند، یک نوع حس شوک ناگهانی رخ می‌دهد. این شوک همراه با عدم پذیرش شرایط جدید، اضطراب و استرس را به همراه دارد که اگر مدیریت و درمان نشود به افسردگی ختم خواهد شد.

افسردگی مردان بعد از زایمان چه علائمی دارد

علائم افسردگی در زنان و مردان بسیار متفاوت است و هر یک از این دو ممکن است تجربه‌های خاصی داشته باشند. اگر خود یا عزیزانتان دارای علائم زیر هستید حتما به پزشک مراجعه کنید.

• به طور غیر قابل توصیفی تحریک‌پذیر و آشفته هستید.
•  خود را از شریک زندگی و کودک دور می‌کنید.
• رفتارهای پر خطر مثل نوشیدن الکل، مصرف مواد مخدر و رانندگی بی‌پروا دارید.
• سابقه افسردگی شخصی و یا خانوادگی دارید.
• از انجام کارهایی که در گذشته برای شما لذت بخش بوده، دیگر لذت نمی‌برید.
• احساس پوچی و بی‌ارزشی می‌کنید.
• بیش از حد معمول خود را غرق کار می‌کنید.
• شریک زندگی شما از افسردگی رنج می‌برد.
• با دیگران دچار درگیری‌های لفظی و فیزیکی می‌شوید.
• کاهش وزن زیادی را تجربه کرده‌اید.
• سریعا دچار استرس می‌شوید.
• دردهای جسمی مثل سردرد، خستگی مفرط و مشکلات گوارشی دارید.
•  بر کار خود تمرکز ندارید.
• به خودکشی فکر می‌کنید.

آیا دچار افسردگی پدر شدن پس از زایمان شده‌اید

علائمی که در بالا ذکر شده به طور گسترده‌ای با دیگر انواع افسردگی مشترک است. برای اینکه مطمئن شوید آیا به افسردگی مردان بعد از زایمان دچار شده‌اید یا خیر، این سوالات زیر را از خود بپرسید:

• آیا قبلا اضطراب یا افسردگی داشته‌اید؟
• آیا شریک زندگی شما اضطراب یا افسردگی دارد؟
• آیا کمبود پشتیبانی عملی، عاطفی یا اجتماعی در دسترس دارید؟
• آیا شما فشار استرس مالی پس از تولد نوزاد را احساس می‌کنید؟
• آیا تولد نوزاد شما دشوار بوده و در این فرآیند مسئولیت محافظت از همسر بر عهده شما بوده است؟
• آیا با مواد مخدر یا الکل مشکلات فعلی را پست سر می‌گذارید؟
• آیا کودک شما ناخوش است؟
• آیا تغییرات اساسی در زندگی و یا مشکلات ارتباطی را پشت سر می‌گذارید؟
• آیا واقعیت فرزندپروری با انتظارات شما فرق می‌کند؟

علاوه بر سوالات بالا عوامل زیر نیز می‌توانند نشانه‌های مشهودی باشند:

• قادر به برقرار کردن ارتباط با کودک خود نیستید.
• نگرشتان به پدر بودن تغییر پیدا کرده است.
• تغییر در روابط با همسر خود، که می‌تواند منجر به احساس نارضایتی و طرد شدگی شود.
• مورد مسئولیت‌های اضافی، بار مالی و مدیریت استرس کار نگران هستید.

درمان افسردگی مردان بعد از پدر شدن 

بدترین موضوع در روند درمان افسردگی پنهان کاری و انکار است. در اولین قدم با یک روانشناس ارتباط بگیرید و درباره افسردگی خود به صورت کاملا صادقانه با او صحبت کنید. تحقیقات نشان می‌دهد یکی از موثرترین راه‌های درمان افسردگی گفتگو و بحث درمانی است. در این روش به بیمار اجازه حرف زدن و تخلیه کردن خود داده می‌شود. گاهی این روش با دارو نیز ترکیب می‌شود.

به گفته پزشکان بزرگترین مشکل افسردگی پدر شدن پس از زایمان، این است که بسیاری از مردان سعی می‌کنند به تنهایی با این مشکل مواجه شده و به اصطلاح خود درمانی کنند.
پس از مشورت با روانشناس و روانپزشک باید اقدامات عملی برای بهبود خود را نیز آغاز کنید. اولین کار خواب بیشتر برای جبران کمبود خواب است. کمبود خواب یکی از بزرگترین عوامل تحریک افسردگی مردان بعد از زایمان محسوب می شود. از مصرف کافئین و هر چی چیزی که جلوی خواب منظم شما را می‌گیرد، بپرهیزید.
بزرگ کردن یک نوزاد هرگز آسان نیست، اما نباید با فکر کردن مدام به این موضوع به خود و اطرافیانتان استرس و اضطراب وارد کنید. یکی از بهترین درمان‌ها لذت بردن از این دوران و آزاد کردن ذهن است.
اگر سابقه افسردگی دارید قبل از به دنیا آمدن فرزند به یک مشاور مراجعه کنید. سعی کنید قبل از اقدام به بچه‌دار شدن منابع درآمدی خود را افزایش داده و بودجه لازم برای این موضوع را فراهم کنید. به این ترتیب یکی از مسائل اصلی که موجب استرس و افسردگی شما می‌شود را رفع کرده‌اید.
در مورد درمان‌های دارویی به هیچ‌وجه به صورت سر خود اقدام نکنید. داروهایی که برای درمان افسردگی به کار می‌روند دارای دوز و نوع مشخصی هستند و اغلب با برخی از داروها تداخلات شدیدی می‌دهند. پس قبل از هرگونه اقدام به مصرف دارو حتما با روانپزشک مشورت کنید و از هرگونه اقدام خودسرانه و تجویز این نوع داروها برای دیگران بپرهیزید.

درمان‌های خانگی افسردگی مردان بعد از زایمان

همانطور که قبلا نیز اشاره کردیم مهم‌ترین درمان افسردگی حرف زدن است. سعی کنید با اعضای خانواده صحبت کنید. از نیازها و کمبودهای خود بگویید و به هیچ وجه آن را نشانه‌ای از ضعف خود نبینید.
در کنار آن برخی از خوراکی‌ها و ویتامین‌ها می‌توانند در درمان افسردگی و کاهش اثرات آن موثر باشند.

• مواد غذایی شادی‌آور همچون گلاب و زعفران به دلیل اینکه سطح سروتونین مغز را افزایش می‌دهند، در درمان افسردگی بسیار موثر هستند.
• ویتامین‌های گروه ب به خصوص ویتامین ب۱ اثرات موثری بر سیستم عصبی انسان می‌گذارند و می‌توانند اثرات جانبی افسردگی بر بدن را از بین ببرند. منابع غنی ویتامین ب شامل برنج قهوه‌ای، تخمه آفتابگردان، مغزها، حبوبات و لبنیات هستند.
• ورزش را هرگز فراموش نکنید. ورزش موجب ترشح هورمون‌های شادی‌آور شده و با از بین بردن خستگی و دفع سموم بدن از طریق عرق نقش موثری در شادی و دوری از استرس دارد. در این مطلب می‌توانید با چندین تمرین یوگا برای افسردگی آشنا شوید. 
• شاید عجیب باشد، ولی حمام و شنا کردن یکی از راه‌های درمان افسردگی است. تماس بدن با آب با به‌وجود آوردن حس سبکی و شادابی باعث آرام شدن ذهن و دور شدن استرس می‌شود.
• ماساژ و لمس شدن بدن نیز با افزایش گردش خون در بدن باعث ایجاد آرامش در سیستم اعصاب شده و بدن را از اضطراب تخلیه می‌کند.

سخن پایانی

در پایان نکته مهمی که باید بدانید این است که افسردگی یک وضعیت پزشکی است و نشانی از ضعف شخصیت نیست و تمام پیامدهای منفی ناشی از افسردگی مردان بعد از زایمان قابل اجتناب است. پس با پیگیری دائم و مشورت با پزشک اقدام به درمان خود کنید چرا که با ادامه‌دار شدن این روند نه تنها نگه‌داری و مراقبت از کودک شما دچار مشکل خواهد شد بلکه کانون خانواده نیز از هم پاشیده خواهد شد.