کودک ممکن است به دلایل مختلفی تب کند که والدین و سرپرست کودک باید به محض مشاهده تب به دنبال درمان آن باشند. در واقع تب بیماری نیست، بلکه نشان دهنده بیماری است؛ به این معنا که بدن با ویروس یا بروز مشکلی در بدن در حال مقابله است. به همین دلیل، بدن با افزایش دمای خود به مقابله با بیماری می‌پردازد. بزرگسالان معمولا می‌توانند تب را شناخته و در صدد مقابله با آن برآیند، اما کودکان معمولا نمی‌توانند دربرابر تب، به مقابله با آن بپردازند به همین دلیل بزرگترها باید همیشه تب کودک را اندازه گرفته و به محض مشاهده درجه تب در صدد درمان آن برآیند. این درمان می‌تواند به روش‌های دارویی و تحت نظارت پزشک صورت گرفته و یا با انجام روش‌های خانگی برای پایین آوردن تب کودک اقدام کنند. در این مطلب درباره روش‌های پایین آوردن تب در کودکان نکات مهمی را جمع‌آوری کرده‌ایم. 

فهرست مطالب

• چرا کودک تب می ‌کند

• تب در کودکان چگونه است

• برای پایین آوردن تب کودک باید چه کرد

• پایین آوردن سریع تب کودک چگونه است

• داروهای تب‌بر در کودکان کدامند

• راهکارهای خانگی برای کاهش شدت تب در کودکان چیست

 

پیشنهاد مطالعه: درمان سرماخوردگی در کودکان و نوزادان

چرا کودک تب می ‌کند

در حالت طبیعی دمای بدن انسان بین۳۶.۵ تا ۳۷ درجه سانتی‌گراد است، اما با کاهش و یا افزایش دمای بدن و فاصله گرفتن آن از حالت نرمال، اختلالات و ناتوانی‌هایی در اندام‌ها، دستگاه‌ها و یا حتی سلول‌های بدن ایجاد می‌شود. اختلال در عملکرد هر جز (حتی بسیار کوچک) می‌تواند، به عملکرد کل سیستم‌های بدن از جمله اعصاب مرکزی و سیستم گوارشی آسیب برساند.

کودکان نیز با تغییر دمای بدن و افزایش و یا کاهش آن دچار مشکلات و بیماری‌های فراوانی خواهند شد. به افزیش دمای بدن تب یا به اصطلاح Fever و به کاهش دمای بدن سرمازدگی یا به اصطلاح Hypothermia  نیز گفته می‌شود. هنگامی که بدن تب می کند و درجه حرارت بدن بالا می‌رود، بهتر است با اقدامات به موقع، به دنبال پایین آوردن تب بود. اول به این موضوع می‌پردازیم که تب چیست و چه زمانی خطرناک محسوب می‌شود و بعد راه‌های پایین آوردن تب کودک را بررسی می‌کنیم.

پیشنهاد مطالعه: پایین آوردن تب بزرگسالان 

سیستم دفاعی بدن در صورت ورود باکتری‌‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و یا بروز هرگونه عفونت دیگری، با افزایش دمای بدن در جهت نابودی و مقابله با آنها برمی‌آیند. در حقیقت افزایش دمای بدن یه جور روش دفاعی بدن در مقابله با بیماری‌ها و عوامل بیگانه محسوب می‌شود؛ ولی باید این موضوع را گوشزد کرد که سلول‌ها و دیگر اجزای بدن به گونه‌ای آفریده و خلق شده‌اند، که در دمای نرمال بدن بهترین کارآیی و عملکرد را داشته باشند.

با افزایش این دما برای مدت طولانی و یا به مقدار زیاد، طبیعتا اختلالات فراوانی در ایفای درست نقش هر کدام از اندام‌ها و بافت‌ها ایجاد خواهد شد. پایین آوردن تب شدید در کودک به دلیل ضعیف و کم توان بودن بدن آنها می‌تواند، مانع از بروز مشکلات و عوارض فراوان در سنین بزرگسالی شود. به همین دلیل پایین آوردن به موقع تب در کودکان نقش بسیار مهمی در سلامت جسمی و ذهنی آنها ایفا خواهد کرد. در ادامه بیشتر با تب در افراد کم سن و سال و شناخت راه‌های پایین آوردن تب در کودکان آشنا خواهیم شد.

تب در کودکان چگونه است

بدن کوکان نیز مانند بزرگسالان، دارای سیستم دفاعی و پادتن است. سیستم دفاعی همه افراد در هر سنی از جمله کودکان طبیعتا در مقابل و مواجهه با عفونت و انواع ریز موجودات بیماری‌زا اعم از باکتری‌ها، میکروب‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها واکنش نشان داده، و در قدم اول دمای بدن را برای از بین بردن این مشکل افزایش می‌دهد.

آشنایی با راه‌هایی پایین آوردن تب کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است. چرا؟ با افزایش دمای بدن کودک، تعداد زیادی از این عوامل بیماری‌زا غیر فعال شده و از بین می‌روند. ولی با شدید بودن عفونت و بیماری، افزایش دمای بدن به میزان اندک نمی‌تواند مؤثر واقع شود. در نتیجه سیستم ایمنی بدن تصمیم می‌گیرد، دمای بدن را به مقدار بیشتر و زمان طولانی‌تری افزایش دهد.

همین امر موجب می‌شود، اندام‌های و اعضای حیاتی بدن نتوانند در محیط با دمای مورد نیاز خود قرار بگیرند. در نتیجه مشکلات زیادی از نظر ساختاری و عملکردی در ذهن و جسم انسان بروز می‌کند. پایین آوردن تب کودک آن هم به درستی و به موقع جسم و ذهن او را در موقعیت بهتر و سالم‌تری قرار داده و به سلول‌ها و بافت‌های بدن او کمک می‌کند تا عملکرد درست و مناسبی در شرایط بیماری داشته باشند.

 در کودکان به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی نسبت به افراد بزرگسال، حتی کمترین مقدار عفونت یا عامل بیماری‌زا تهدید بزرگی شناسایی شده، و دمای بدن برای مقابله با آن افزایش خواهد یافت. شناختن راه‌هایی پایین آوردن تب در کودک یکی از مهمترین وظایف پدر و مادر و یا سرپرست به حساب می‌آید. دمای طبیعی بدن کودکان حدودا بین ۳۶.۸ تا ۳۷.۲ درجه سانتی‌گراد است. بالا رفتن دمای بدن در افراد خردسال به عوامل زیادی بستگی دارد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم. در ادامه درباره پایین آوردن تب در کودکان  و اهمیت آن خواهیم پرداخت.

• افزایش دمای بدن ناشی از تحرکات بالا در کودکان
• افزایش دمای بدن ناشی از دندان در آوردن
• افزایش دمای بدن ناشی از پوشیدن لباس زیاد
• افزایش دمای بدن ناشی از قرار گرفتن در زیر آفتاب و یا کنار وسایل گرمایشی
• افزایش دمای بدن ناشی از یبوست در کودکان
• افزایش دمای بدن ناشی از پرخوری و مشکلات گوارشی بعد از آن
• افزایش دمای بدن ناشی از بیماری‌های ارثی
• افزایش دمای بدن ناشی از وجود عفونت در بدن
• افزایش دمای بدن ناشی از خوردن غذای مسموم و ورود باکتری به بدن
• افزایش دمای بدن ناشی از ویروس‌ها
• افزایش دمای بدن ناشی از انواع انگل‌ها، قارچ‌ها و موجودات ریز بیماری‌زا دیگر
• افزایش دمای بدن ناشی از تزریق واکسن‌ها

پیشنهاد مطالعه: گرمازدگی کودکان و نوزادان و راه های درمان آن

شناختن علت دقیق تب می‌تواند کمک کند، تا بتوانیم به خوبی با پایین آوردن تب در کودک توسط دارو و یا روش‌های خانگی، به سیستم ایمنی بدن فرزندمان کمک کرده و او را در مقابله هرچه سریعتر و بهتر با عوامل بیماری‌زا یاری دهیم.

پزشک متخصص در این زمینه مهمترین و بهترین نقش را ایفا می‌کند. او می‌تواند با مشاهده و انجام معاینات لازم و همچنین مطالعات تاریخچه بیماری‌های ارثی و زمینه‌ای کودک، به دلیل اصلی و مهم بروز تب پی برده و داروی مورد نیاز جهت پایین آوردن تب در کودک را تجویز کند.

 برای پایین آوردن تب کودک باید چه کرد

بزرگترین کاری که والدین و سرپرست کودک باید در موقع پایین آوردن تب در کودکان انجام دهند، داشتن احساس آرامش و غلبه بر اضطراب ناشی از بروز بیماری در کودک است. زیرا تحقیقات نشان دادند، که داشتن احساس ترس و استرس باعث بروز عواطف و رفتارهای غیر منطقی و بی ثمر در والدین هنگام مواجه با بیماری در فرزندشان می‌شود. همین امر می‌تواند به والدین اجازه تصمیم‌گیری درست داده و آنها را وادار کند، بعد از مشورت کردن با پزشک متخصص کودکان، بهترین شرایط و مراقبت‌ها را از فرزندشان به عمل آورده و به درستی راه‌هایی جهت پایین آوردن تب در کودک خود بیابند.

همانطور که پیش‌تر گفته شد بروز تب در کودکان دلایل زیادی دارد و تشخیص علت دقیق آن باید توسط متخصص انجام پذیرد. بعضی از دلایل از قبیل تب ناشی از تزریق واکسن و یا یبوست را می‌توان با داروهای ساده و خانگی به راحتی کاهش داد و جهت پایین آوردن تب در کودک نیازی به داروهای آنتی‌بیوتیکی نخواهد بود.

پیشنهاد مطالعه: زخم معده کودکان

ولی گاهی اوقات بروز تب در بعضی از دلایل از جمله مسمومیت‌ها، مشکلات شدید گوارشی و عوامل بیماری‌زای دیگر ممکن است، شدید و خطرناک بوده و باید جهت پایین آوردن تب کودکان هرچه سریع‌تر کودک تحت درمان قرار بگیرد. به دلیل ضعف جسمی کودکان و ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن آنها، دمای بالای ۳۹ تا ۴۰ درجه برای یک تا چند ساعت (بسته به شرایط جسمانی و توان فیزیکی) می‌تواند خطرات زیادی از جمله تشنج، مشکلات بینایی و اختلالات عصبی را با خود به همراه آورد. در نتیجه باید هرچه سریعتر پزشک را در جریان گذاشته و دلیل اصلی بروز تب را پیگیری و پیدا کرد.

پایین آوردن تب کودکان بسته به دلیل بروز تب، خصوصیات فردی کودک و همچنین تجویز پزشک می‌تواند متفاوت باشد. از جمله آنها باید به داروهای تب‌بر، پاشویه، سرد نگاه داشتن سر و گردن، نوشاندن مایعات، مرطوب نگاه داشت و خنک نگاه داشتن محیط اشاره کرد.

پایین آوردن سریع تب کودک چگونه است

بسته به نوع عامل بروز تب، مشکلات و شرایط فردی کودک، میزان تب و مقدار زمان طولانی شدن آن می‌توان گفت، بهترین راه‌ پایین آوردن تب در کودک کدام است. در صورت بروز تب شدید، والدین باید سعی کنند تا جای ممکن مانع از بروز عوارض ناشی از تب بالا در ذهن و جسم فرزند خود شده و هرچه سریع‌تر دمای بدن او را به حد نرمال نزدیک کنند.

اولین و مهم‌ترین قدم جهت پایین آوردن تب در کودک تماس با پزشک و استفاده از دانش اوست. پزشکان متخصص در زمینه کودکان با استفاده از تجربیات خود و همچنین شرایط کودک شما می‌تواند در تجویز دارو مناسب و یا تعیین انواع راه‌ها‌ی پایین آوردن تب در کودک کمک بزرگی برای شما محسوب شوند. از جمله کارهایی که می‌توان در کاهش سریع تب در کودکان انجام داد عبارتند از:

• خوراندن دوز مناسبی از داروی تب بر یا استامینوفن برای کودک (با توجه به سن و وزن کودک)
•  خنک نگه‌داشتن محیط اطراف و بدن کودک
•  نوشاندن مقدار منابی از مایعات جهت افزایش ادرار و همچنین کاهش دمای درونی بدن
• پوشاندن لباس مناسب نخی، خنک، شل و راحت
• گذاشتن کمپرس سرد بر روی مچ پا، سر و گردن (باید مواظب بود تا فرزندمان دچار سرماخوردگی و یا سینوزیت نشود)
• پرهیز از خوراندن غذاهای سنگین
• پاشویه با آب خنک
• ایجاد مکان مناسب جهت خواب کودک و تشویق او به استراحت کردن
• در صورت تجویز پزشک استفاده به موقع از داروهای آنتی بیوتیک

پیشنهاد مطالعه: مصرف انواع استامینوفن برای کودکان

داروهای تب‌بر در کودکان کدامند

به هیچ وجه بدون مشورت با پزشک کودکان و به صورت خودسرانه به فرزند خود داروی تب‌بر ندهید. داروها نسبت به نوع عامل بیماری‌زا، علت بروز تب در کودکان و دستور پزشک در تعیین راه‌ها‌یی جهت پایین آوردن تب در کودک، متفاوت خواهند بود.

در بعضی از مواقع که در افراد خردسال افزایش دمای بدن رخ می‌دهد، پایین آوردن تب در کودک نیاز به مصرف دارو نداشته و به مرور زمان دمای بدن کاهش یافته و خود به خود از بین می‌رود. بسیاری از دلایل نیز با مصرف مقدار اندکی تب‌بر و استفاده از روش‌های خانگی به راحتی ختم به خیر می‌شوند. ولی بعضی از دلایل از جمله وجود باکتری‌ها، انگل‌ها و عفونت‌های مزمن سبب می‌شوند، تا پایین آوردن تب در کودک به راحتی صورت نگیرد. در این مواقع والدین مجبور به خوراندن داروهای آنتی‌بیوتیکی و استفاده از روش‌ها مختلف شده، و کودک باید تحت نظارت پزشک متخصص قرار بگیرد.

والدین به وسیله پزشک با طرز مصرف داروها و مقدار و میزان مورد نیاز فرزند خود به خوبی آشنا می‌شوند. از داروهای تب‌بر معمول می‌توان به شربت استامینوفن، ایبوپروفن، شربت سرماخوردگی و شیاف استامینوفن اشاره کرد.

راهکارهای خانگی برای کاهش شدت تب در کودکان چیست

بسته به نوع تب و علت بروز آن درمان خانگی می‌تواند متفاوت باشد. برای تعیین نوع درمان خانگی و راه‌ها‌یی پایین آوردن تب در کودک، نیز بهترین راه مشورت با پزشک متخصص است. اما این راهکارها نیز می‌تواند در پایین آوردن تب کودک موثر باشد. 

استفاده از کمپرس آب سرد بر روی ناحیه سر و پیشانی و حمام کردن نیز جزو گزینه‌های شک برانگیز علمی محسوب می‌شوند و تاکنون مطالعات زیادی بر روی آنها انجام شده است. عده‌ای از محققان معتقدند، گذاشتن کمپرس سرد روی پیشانی کودک، ممکن است از راه‌های مناسب جهت پایین آوردن تب در کودک باشد، ولی منجر به بروز علائم بیماری سینوزیت و یا انواع سردرد در سنین بزرگسالی خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه: علل بروز اگزما در کودکان و درمان آن

عده‌ای نیز بر این عقیده هستند که حمام کردن کودکان با شرایط تب می‌تواند منجر به بروز بیماری ذات‌الریه در کودکان شود. ولی با همه این تفاسیر این تجویز پزشک است که اهمیت دارد، زیرا پزشک با مشاهده علائم، مطالعه سوابق و نظارت بر شرایط فردی و جسمی کودک می‌تواند دید بهتر و علمی‌تری به بیماری فرزند شما داشته و شما را بهتر و درست‌تر در جهت پایین آوردن تب در کودک راهنمایی و هدایت کند.

راهکارهای خانگی زیادی جهت پایین آوردن تب در کودک در دنیا شناخته شده است که می‌توان به کمپرس آب سرد، پاشویه، نوشیدن مایعات فراوان، خوردن سوپ و غذاهای مقوی و کم‌حجم، کاهش دمای محیط، پوشیدن لباس‌های خنک و راحت، کاهش تحرک، داشتن استراحت و خواب کافی، ایجاد مکان مناسب و خنک جهت استراحت کودک اشاره کرد. 

سخن پایانی

از آنجایی که علت بروز تب در کودکان بسیار متفاوت است، طبیعتا روش‌های درمان و تعیین راه‌هایی جهت پایین آوردن تب کودک نیز باید متفاوت باشد. برای کاهش تب ناشی از تزریق واکسن، نباید زیاد از داروهای تب‌بر استفاده کرد. در بعضی از عوامل بیماری‌زا که باعث بروز تب شدید می‌شوند، کودک باید در اسرع وقت تحت نظارت پزشک متخصص قرار بگیرد، تا دچار مشکلات ذهنی و جسمی ناشی از عوارض تب شدید نشود. بدون تجویز پزشک نباید به کودک دارو داد. درمان‌های خانگی مانند نوشاندن مایعات فراوان به کودک و پاشویه می‌توانند، نقش بزرگی در جهت پایین آوردن تب در کودکان ایفا کنند.