اغلب افراد از طب سوزنی برای درمان انواع گوناگون درد از جمله سردرد و مشکلات فشار خون و سرفه‌های شدید استفاده می‌کنند. یکی از راه‌های درمانی، استفاده از طب سوزنی است که با فرو کردن سوزن در بخش‌های خاصی از بدن مراجعه کننده صورت می‌گیرد. در طب سنتی چینی از طب سوزنی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شده و اکنون با وجود رشد دانش پزشکی همچنان این روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر می‌خواهید در مورد این روش درمانی سنتی اطلاعات کافی داشته باشید تا پایان همراه ما باشید.

آن‌چه در این مطلب خواهید خواند:

عملکرد طب سوزنی

موارد استفاده 

مزایای طب سوزنی

روند درمان با طب سوزنی 

خطرات استفاده از طب سوزنی 

عملکرد طب سوزنی

طب سنتی چینی، سلامتی را نتیجه توازن و هماهنگی انرژی‌های حیاتی مکمل در بدن، یعنی یین و یانگ می‌داند. چینی‌ها از این نیروی متوازن با عنوان انرژی چی یاد می‌کنند. به اعتقاد آن‌ها بیماری، حاصل عدم تعادل و توازن انرژی‌ها و نیروهای یاد شده است.

گفته می‌شود که انرژی «چی» انسان در مسیرهای خاصی از بدن جریان دارد. طبق این اعتقاد، از طریق ۳۵۰ نقطه موجود در کالبد می‌توان به این مسیرهای جریان انرژی دست یافت. فرو کردن تعداد معینی از سوزن‌ها در این نقاط موجب می‌شود که جریان انرژی دوباره متعادل شود.

مسیر جریان انرژی و نقاط تعیین شده در طب سوزنی از مبنای علمی برخوردار نبوده و اثبات صحت و سقم عملکرد آن بسیار دشوار است. با این حال، مشاهدات نشان می‌دهند که استفاده از آن در شرایط و موارد خاصی مفید بوده است. برخی متخصصان، برای توضیح عملکرد طب سوزنی به علم اعصاب استناد می‌کنند. تجربه نشان داده که به طور معمول، نقاط تعیین شده در طب سوزنی همان مکان‌های تحریک‌پذیر اعصاب، ماهیچه‌ها و بافت همبند هستند. تحریک این نقاط موجب افزایش جریان خون شده و در عین حال، فعالیت و تولید مواد تسکین دهنده طبیعی در بدن را افزایش می‌دهد.

به دلیل ماهیت تهاجمی طب سوزنی، انجام تحقیقات سازماندهی شده مبتنی بر نظارت علمی مناسب کار ساده‌ای نیست. لازم است که مطالعه‌ای بالینی و کنترل شده بر روی گروهی از افراد انجام گرفته و آن‌ها به صورت ساختگی یا با کمک دارونماها تحت درمانی تصنعی قرار گیرند. به این ترتیب، می‌توان نتایج حاصله را با نتایج به دست آمده از طب سوزنی واقعی مقایسه کرد.

برخی مطالعات نشان داده‌اند که طب سوزنی نتایجی مشابه استفاده از دارونماها پلاسیبو را ایجاد می‌کند. با این حال، تحقیقات دیگری هم وجود دارند که مزایای واقعی این نوع طب را تایید می‌کنند.

موارد استفاده 

تحقیقات انجام شده نشان داده است که طب سوزنی می‌تواند در تسکین سردردهای عصبی و میگرن موثر باشد. مرکز ملی پزشکی مکمل و جایگزین (NCCIH) تاثیرات مثبت آن را در موارد زیر تایید می‌کند:

• کمردرد خفیف
• گردن درد
• آرتروز
• زانو درد
• سردردهای میگرنی

به علاوه، این مرکز فهرستی از برخی بیماری‌ها تهیه کرده که ممکن است بتوانند با کمک این طب بهبود یابند. با این حال، تایید کامل این مطلب نیازمند انجام تحقیقات بیشتر است. در سال ۲۰۰۳ میلادی، سازمان بهداشت جهانی (WHO) تاثیر مثبت آن را در مواردی تایید کرد. این موارد عبارتند از:

• بالا یا پایین بودن فشار خون
• تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی
• زخم معده و برخی دیگر از مشکلات سیستم گوارشی
• دوران قاعدگی دردناک
• دیسانتری یا اسهال خونی
• التهاب مخاط بینی آلرژیک
• دردهای نواحی فک و صورت
• تهوع حاملگی
• روماتیسم مفصلی
• کشیدگی رباط
• التهاب و درد در ناحیه خارجی آرنج (بیماری آرنج تنیس‌بازان: Tennis elbow)
• سیاتیک
• دندان درد
• کاهش خطر سکته مغزی
• القای زایمان

در ادامه، با موارد دیگری آشنا خواهید شد که به گفته سازمان بهداشت جهانی ممکن است تحت تاثیر طب سوزنی بهبود یابند. با این حال، تایید کامل این نظریه به شواهد علمی بیش‌تری نیازمند است.

• فیبرومیالژیا یا سندروم درد اسکلتی – عضلانی مزمن
• نورالژی یا درد عصب
• نقاهت بعد از انجام عمل جراحی
• اعتیاد به دخانیات، مواد مخدر یا الکل
• درد ستون فقرات
• گرفتگی گردن
• زوال عقل
• سیاه سرفه یا سرفه‌های شدید
• سندروم توره (یک اختلال عصبی است که با ترکیبی از حرکات و صداهای ناخواسته که به آن تیک می‌گویند نمایان می‌شود) 

علاوه بر این‌ها، سازمان بهداشت جهانی این احتمال را می‌دهد که انجام طب سوزنی در بهبود و درمان برخی از انواع عفونت‌ها از قبیل، عفونت دستگاه ادراری و تب مسری هموراژیک (مانند تب هموراژیک کریمه-کنگو) نیز تاثیرگذار باشد. با این حال، این سازمان خاطر نشان می‌کند که «تنها مقامات بهداشت و درمان و مسئولان امر اجازه دارند بیماری‌ها، علائم و شرایط استفاده از طب سوزنی را تشخیص داده و توصیه کنند.»

مزایای طب سوزنی

از مزایای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اگر به درستی و توسط افراد متخصص انجام شود بی‌خطر خواهد بود.
• عوارض جانبی اندکی دارد.
• طب سوزنی را می‌توان هم زمان با روش‌های درمانی مختلف مورد استفاده قرار داد.
•  در کنترل برخی از دردها موثر است.
• انجام این کار می‌تواند برای افرادی مناسب باشد که قادر به استفاده از داروهای تسکین دهنده نیستند.

گفتنی است، مرکز ملی پزشکی مکمل و جایگزین (NCCIH) به مردم توصیه می‌کند که طب سوزنی را جایگزین انجام مراقبت‌های معمول پزشکی نکنند.

روند درمان با طب سوزنی 

بر اساس نظریات طب سنتی چینی، نقاط کاربردی در طب سوزنی بر روی مسیرهایی قرار دارند که انرژی بدن در آن‌ها جریان می‌یابد. متخصص طب سوزنی، ابتدا بیمار را معاینه کرده و شرایط او را بررسی می‌کند. سپس، یک یا چند سوزن مخصوص و استریل را در مکان مناسب قرار داده و در مورد مراقبت از خود یا استفاده از درمان‌های تکمیلی از قبیل، داروهای گیاهی چینی توصیه‌های لازم را انجام می‌دهد.

بسته به محل قرارگیری سوزن، ممکن است از بیمار خواسته شود که به صورت طاق‌باز، دمر یا به یکی از طرفین دراز بکشد. متخصص طب سوزنی ملزم است که از سوزن‌های یک بار مصرف و استریل استفاده کند. با وارد کردن هر یک از سوزن‌ها، ممکن است احساس سوزش یا لرزش خفیفی به بیمار دست دهد. در برخی موارد هم ممکن است دردی خفیف و موقتی در محل قرارگیری سوزن و اطراف آن احساس شود. انجام طب سوزنی به طور معمول با درد همراه نیست.

گاهی اوقات، سوزن‌ها توسط متخصص گرم شده یا پس از تزریق به وسیله جریان خفیف الکتریسیته تحریک می‌شوند. سوزن‌ها بین پنج تا سی دقیقه در محل تزریق باقی خواهند ماند. تعداد جلسات درمانی به فرد و شرایط او بستگی خواهد داشت. یعنی، در صورت ابتلای شخص به یک بیماری مزمن ممکن است یک یا دو جلسه درمانی در هفته مورد نیاز باشد. به طور معمول، بهبود مشکلات حاد به سپری کردن ۸ تا ۱۲ جلسه درمانی نیاز داشته و پس از آن برطرف خواهند شد.

خطرات طب سوزنی 

همه روش‌های درمانی مزایا و خطراتی را در پی دارند. خطرات احتمالی طب سوزنی عبارت است از؛

• برای بیمارانی که دچار خونریزی بوده یا از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند، ممکن است خطر آفرین باشد.
• محل تزریق ممکن است دچار خونریزی، کبودی یا درد شود.
• سوزن غیر استریل ممکن است بیمار را آلوده کند.
• در موارد نادری، ممکن است سوزن بشکند و اندام‌های داخلی را مجروح کند.
• تزریق عمیق سوزن بر روی قفسه سینه یا بخش بالایی پشت بدن خطرناک است و امکان دارد عملکرد ریه را با مشکل مواجه کند. با این حال، این اتفاقی بسیار نادر است.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا (FDA)، سوزن‌های مصرفی طب سوزنی را در ردیف تجهیزات و لوازم پزشکی طبقه‌بندی کرده است. بنابراین، تولید و بسته‌بندی آن‌ها باید طبق استانداردهای خاصی صورت پذیرد. لازم است، این سوزن‌ها استریل و غیرسمیو دارای مجوز بوده، برچسب یکبار مصرف را با خود به همراه داشته و توسط فردی متخصص تزریق شوند. فراموش نکنید این روش یک درمان تکمیلی است، بنابراین توصیه می‌شود در مورد بیماری‌های مزمن یا حاد به همراه درمان‌های مرسوم مورد استفاده قرار گیرد.