رفلاکس نوزاد چیست - علائم، علت و درمان رفلاکس معده نوزاد
زمان خواندن ۱۰ دقیقه دوشنبه ۰۳ خرداد ۱۴۰۰ ۱۷:۵۱
رفلاکس نوزاد عموما موضوع نگران کنندهای نیست و با بزرگ شدن کودک رفع میشود؛ اما اگر رفلاکس معده نوزاد به حدی باشد که باعث استفراغ بیش از اندازه، ناراحتی و بیقراری یا کاهش وزن و رشد ناقص کودک شود، میتواند نشان دهنده بیماری معده یا ریفلاکس گاستروازوفاژیال (GERD) باشد که در آن، فرد بیشتر از میزان طبیعی دچار رفلاکس معده میشود. با ما در این مقاله از وبسایت سبک زندگی همراه باشید تا با چیستی، علل، علائم و راههای بهبود و درمان رفلاکس معده نوزاد دلبند خود آشنا شوید.
فهرست مطالب
رفلاکس و شیر نخوردن نوزاد
همانگونه که به آن اشاره شد، رفلاکس معده نوزاد زمانی اتفاق میافتد که محتویات معده به مری باز میگردد. مری لوله ایست که غذا را از حلق به معده میرساند. در قسمت انتهایی مری، مکانی که مری به معده متصل میشود، حلقهای عضلانی وجود دارد که هنگام بلع غذا باز میشود. در واقع، این حلقه عضلانی که اسفنکتر تحتانی مری (LES) نام دارد، در حالت استراحت خود مانع انتقال غذا به معده نمیشود؛ اما در صورت منقبض شدن، اجازه ورود غذا از مری به معده یا برعکس، ورود محتویات معده به مری را نمیدهد. واضح است که زمانی که اسفنکتر تحتانی مری به درستی منقبض و بسته نمیشود، مقداری از اسید و محتویات معده به مری بازگشته و اصطلاحا باعث ترش کردن معده میشود.
رفلاکس معده تنها مختص بزرگسالان نیست و در کودکان و نوزادان نیز بسیار شایع است. در واقع، احتمال رفلاکس معده یک نوزاد بیشتر از رفلاکس معده یک فرد بالغ است؛ چراکه ممکن است اسفنکتر تحتانی مری نوزاد هنوز کامل شکل نگرفته یا ضعیف باشد. بیشتر از ۵۰ درصد نوزادان تا حدی رفلاکس معده را تجربه میکنند.
رفلاکس معده در نوزادان تا چند ماهگی ادامه دارد
ریفلاکس نوزاد عموما در ۴ ماهگی به اوج خود رسیده و بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی خود به خود برطرف میشود. به ندرت پیش میآید که رفلاکس معده نوزاد پس از ۲۴ ماهگی همچنان ادامه داشته باشد.
علت رفلاکس معده نوزاد چیست
رفلاکس معده نوزاد غالبا به علت اختلالاتی در دستگاه گوارشی آنهاست. بسیاری از نوزادانی که رفلاکس معده دارند، به غیر از ناهماهنگی سادهای که در دستگاه گوارشیشان وجود دارد، از سلامت کامل برخوردارند؛ اما رفلاکس معده در بعضی نوزادان نشانه اختلالاتی در اعصاب، عضلات یا مغز آنهاست.
به گفته مرکز ملی اطلاعات بیماریهای گوارشی، در اکثر موارد علت رفلاکس نوزاد، رشد ناکامل دستگاه گوارش اوست که عموما قبل از اولین تولد او برطرف میشود. تولد زود هنگام، خوابیده بودن طولانی مدت و مصرف مایعات فراوان نیز میتواند منجر به رفلاکس معده نوزاد شود.
به غیر از اختلالاتی که میتوانند منجر به رفلاکس معده شوند، بعضی عوامل خارجی همچون اضافه وزن، پرخوری، مصرف غذاهای تند و سرخ شده، مصرف کافئین و مصرف بعضی داروهای شیمیایی خاص نیز در بروز رفلاکس معده و افزایش احتمال بازگشت اسید به مری معده تاثیر گذارند.
به علاوه، گفته میشود که رفلاکس معده میتواند ارثی هم باشد؛ در نتیجه امکان آن وجود دارد که رفلاکس معده نوزاد به علت ابتلای یک یا هردوی والدنش به رفلاکس معده یا بازگشت اسید معده به مری باشد.
رفلاکس معده درکودکان بالای دو سال
علل بروز رفلاکس معده در کودکان بزرگتر (۲ تا ۵ ساله) مشابه علل بروز آن در بزرگسالان است که عموما عواملی خارجی هستند. احتمال بازگشت اسید معده به مری در کودکانی که در نوزادی خود ریفلاکس نوزاد را تجربه کردهاند بیشتر است. هر چیزی که باعث افزایش فشاری که از سمت معده به آن وارد میشود یا قرار گرفتن اسفنکتر تحتانی مری در حالت استراحت شود، ممکن است در ریفلاکس یا ترش کردن معده موثر باشد.
علائم رفلاکس در نوزادان
از متداول ترین علائم رفلاکس معده در نوزادان و کودکان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفراغ مداوم
- سرفه یا خس خس کردن بسیار
- تولید بزاق بیش از حد
- ثابت ماندن وزن کودک
- ذاتالریه مکرر
- بیمیلی به غذا، مقاومت به غذا خوردن یا احساس خفگی هنگام بلع غذا
- به هم ریختن خواب کودک
- سوزش معده، درد در ناحیه شکمی یا کج خلقی و گریه کردن هنگام یا بلافاصله پس از غذا خوردن کودک
- احساس ترشی دهان، به خصوص صبح هنگام
گاهی اوقات، رفلاکس معده نوزاد به علت وجود بیماری دیگری است. یکی از این بیماریها، بیماری واشاریدگی (بازگشت اسید به مری) معده است که به آن اشاره شد. بیماری تنگی پیلور (اسفنکتور ورودی معده)، عدم تحمل غذا (بیماریای که در آن سیستم ایمنی بدن به خوردن غذا واکنشی غیر آلرژیک نشان میدهد)، حساسیتهای غذایی، ازوفاژیت ائوزینوفیل (یک بیماری التهابی آلرژیک مری) و سندرم ساندیفر از دیگر بیماریهایی هستند که باعث بروز علائمی همچون علائم رفلاکس معده در نوزاد میشوند.
در چنین مواردی، بسیاری از علائم به پای رفلاکس در نوزادان معده نوشته میشود، در صورتی که علائم بیماری اولیه ایست که خود منجر به رفلاکس معده نوزاد شده است. درست است که علائمی همچون خس خس کردن سینه، ذات الریه و رشد ناکافی نوزاد از علائم رفلاکس معده نوزاد هستند، اما ممکن است علامت بیماری دیگری نیز باشند که خود باعث رفلاکس معده شده است. مراجعه به پزشک در چنین شرایطی بسیار موثر است و در تشخیص دقیق بیماری کمک شایانی میکند.
آیا رفلاکس معده نوزاد با گذر زمان برطرف میشود
بله. همانگونه که به آن اشاره شد، رفلاکس نوزاد امری بسیار شایع است که در بیش از ۹۵ درصد نوزادان تا قبل از یک سالگی برطرف میشود. البته، به غیر از آن ۵ درصدی که رفلاکس معده شان در دوران خردسالی نیز ادامه پیدا میکند، بعضی از کودکان نیز در ۲ تا ۵ سالگی به رفلاکس معده مبتلا میشوند.
اما خبر خوب این است که رفلاکس معده، چه در نوزاد باشد و چه در کودک، در صورتی که خود نشانگر یک بیماری جدیتر اولیه نباشد، به راحتی قابل کنترل و درمان است. اگر این پرسش را دارید که آیا رفلاکس معده خطرناک است، به وبسایت سبک زندگی سر بزنید.
رفلاکس معده نوزاد چگونه تشخیص داده میشود
عموما شرح حال و سوابق پزشکی کودک برای تشخیص رفلاکس معده کافی هستند، مخصوصا اگر رفلاکس معده نوزاد مکررا رخ بدهد. نمودار رشد و سوابق غذایی کودک نیز در تشخیص این بیماری موثر واقع میشوند؛ اما در مواقعی انجام آزمایشهای بیشتری لازم است. این آزمایشها عبارتند از:
- آزمایش باریم: باریم، پودری سفید رنگ است که با اشعه ایکس قابل مشاهده است. در این آزمایش، با خوراندن باریم به کودک، مری، معده و قسمت بالایی روده او را بررسی کرده و هر گونه اختلال غیرعادی را کشف میکنند.
- کاوشگر پیاچ: در این آزمایش، از کودک خواسته میشود تا استوانهای باریک و بلند که در نوک آن یک دستگاه کاوشگر وجود دارد را ببلعد. این دستگاه در قسمت تحتانی مری قرار گرفته، تا ۲۴ ساعت در آن مکان باقی میماند و میزان اسیدیته اسید معده را اندازه گیری میکند. کاوشگر پیاچ همچنین به تشخیص اینکه آیا مشکلات تنفسی کودک به علت واشاریدگی معده است یا خیر کمک میکند.
- آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: این آزمایش توسط آندوسکوپ انجام میشود. آندوسکوپ استوانهای نازک و منعطف بوده که دارای یک چشمه نور و یک دوربین است. در آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی، پزشک مستقیما داخل مری، معده و قسمت فوقانی روده را بررسی میکند.
- تخلیه معده: در بعضی مواقع، رفلاکس معده نوزاد به این علت رخ میدهد که معده با سرعت کافی مواد غذایی را هضم نکرده و تخلیه نمیشود. در این آزمایش، از کودک خواسته میشود تا یک لیوان شیر یا غذایی که در آن مادهای رادیواکتیو حاوی یک دوربین وجود دارد را بخورد.
برای درمان رفلاکس معده نوزاد چه راه هایی وجود دارد
غالبا رفلاکس معده نوزاد یا کودک با ایجاد تغییرات کوچکی در سبک زندگی آنها درمان میشود. برای مثال، برای بهبود رفلاکس معده نوزاد کافی است تا ارتفاع زیر سر کودک هنگام خواب را افزایش دهید (بالش حجیمتری تهیه کنید)، از خواباندن نوزاد تا ۳۰ دقیقه پس از غذا خوردن خودداری کنید، در صورت امکان از غذاهای جامد استفاده کنید، با مشورت پزشک با استفاده از غلات مخصوص نوزاد، غلظت شیر (چه شیر خشک و چه شیر مادر) را بالا ببرید و با افزایش تعداد وعدههای نوزاد، در هر وعده میزان کمتری غذا به او بدهید.
رفلاکس معده در کودکان ۲ تا ۵ ساله نیز توسط روشهای مشابهی بهبود مییابد. افزایش ارتفاع زیر سر کودک هنگام خواب، جلوگیری از خوابیدن یا دراز کشیدن کودک تا حداقل ۲ ساعت پس از غذا خوردن، افزایش تعداد وعدههای اصلی اما کاهش میزان مواد غذایی در هر وعده، محدود کردن مواد غذایی سرخ کردنی، تند یا گازدار و حاوی کافئین و جلوگیری از پرخوری کودک همگی در بهبود و درمان رفلاکس معده کودک خردسال موثرند.
در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند، گاهی اوقات تغییر تغذیه مادر نیز میتواند در بهبود رفلاکس معده نوزاد موثر باشد. بعضی پژوهشهای انجام شده در این زمینه ادعا دارند که اگر مادر شیرده مصرف شیر و تخم مرغ خود را کاهش دهد، رفلاکس معده نوزاد بهبود مییابد؛ اما در این زمینه باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
در نوزادانی که از شیر خشک یا سرلاک تغذیه میکنند، شاید تغییر طعم یا برند شیر خشک و سرلاک نیز در رفع رفلاکس نوزاد موثر باشد.
اگر رفلاکس معده نوزاد شدید باشد و با این اقدامات بهبود نیابد، امکان آن وجود دارد که پزشک برای کودک دارو تجویز کند. داروهای آنتیاسید همچون میلانتا و مالوکس؛ مهارکنندههای گیرندههای H2 (گیرندههای هیستامین نوع ۲) همچون سایمتیدین و فاموتیدین؛ و بازدارندههای پمپ پروتون همچون اسامپرازول، لانزوپرازول، امپرازول، امپرازول-سدیم بیکربنات، پنتوپرازول و رابپرازول برای کاهش میزان تولید اسید معده کاربرد دارند؛ اما تحقیقات هنوز ثابت نکردهاند که کاهش اسید معده در بهبود رفلاکس معده نوزاد موثر واقع میشود یا خیر.
با وجود این، مصرف قرصهایی که نفخ معده را کاهش داده و اسید معده را خنثی میکند (آنتی اسیدها) عموما بیخطر است، در نتیجه امتحان کردن آنها برای بهبود رفلاکس معده شاید خالی از لطف نباشد (مشورت با پزشک را فراموش نکنید، به خصوص اگر برای درمان رفلاکس معده نوزاد باشد).
در نظر داشته باشید که مصرف بیش از اندازه داروهای آنتی اسید ممکن است باعث بروز عوارضی همچون اسهال شود.
آیا جراحی برای درمان رفلاکس نوزاد روش مناسبی است
معمولا رفلاکس نوزاد یا خود به خود، یا با ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی یا در نهایت با مصرف داروای شیمیایی برطرف میشود؛ اما در صورت نیاز، نوعی جراحی وجود دارد که به درمان جراحی رفلاکس معده نوزاد کمک میکند.
طی این جراحی، قسمت فوقانی معده را به دور قسمت انتهایی مری میپیچند. در نتیجه این کار، هر زمانی که معده منقبض میشود همراه آن قسمت انتهایی مری نیز منقبض و بسته میشود (اتفاقی که در یک فرد سالم توسط اسفنکتر تحتانی مری رخ میدهد) تا از رفلاکس معده جلوگیری کند. این جراحی عموما جراحی بیخطری است؛ اما هیچ عمل جراحی بدون ریسک نیست. قبل از اندیشیدن به جراحی، تمامی مضرات و فواید آن را با پزشک متخصص خود بررسی کنید.
سخن پایانی
استفراغ و بالا آوردن غذا توسط نوزادان امری کاملا طبیعی و شایع است. این اتفاق که رفلاکس نوزاد نام داشته و به علت رفلاکس معده و بازگشت غذا به مری اتفاق میافتد، لزوما نشانه بیماری نیست و در کودکان کاملا سالم نیز رخ میدهد؛ اما اگر شایعتر از حد معمول بوده یا با عوارضی همچون ناراحتی کودک، بی میلی یا دشوار شدن غذا خوردن کودک و یا رشد ناقص کودک را با خود همراه داشته باشد، میتواند نشانه وجود بیماری جدیتری همچون ریفلاکس گاستروازوفاژیال باشد. رفلاکس معده نوزاد عموما خود به خود و تا قبل از یک سالگی برطرف میشود، اما با ترفندهایی همچون افزایش تعداد وعدهها، کاهش مقدار هر وعده، ایستاده نگه داشتن کودک بعد از غذا خوردن، افزایش ارتفاع سر کودک هنگام خواب و غلیظتر کردن شیر کودک میتوان به بهبود و درمان رفلاکس معده نوزاد کمک کرد. در نهایت، اگر روشهای پیش گفته در بهبود رفلاکس معده نوزاد دلبندتان موثر نبودند، همواره میتوان با مشورت پزشک متخصص برای درمان رفلاکس معده نوزاد خود از داروهای شیمیایی و جراحی کمک گرفت.
شاید از این موارد هم خوشتان بیاید
نظرات کاربران