از آنجایی که دوران قاعدگی هر فرد منحصر به فرد و خاص است، تشخیص اینکه که چه مقدارد درد و خونریزی برای فرد طبیعی است و چه مقدار غیر طبیعی امر ساده‌‌‏ای نیست. بسیاری از افرادی که به خون ریزی شدید قاعدگی مزمن یا منوراژی مبتلا هستند حتی متوجه نیستند که خونریزی غیرعادی و شدیدی دارند. البته که بهترین راه تشخیص اینکه خونریزی شدید که در دوران قاعدگی‏ خود تجربه می ‏کنید مزمن است یا زودگذر، مراجعه به پزشک متخصص است؛ اما آگاهی از علائم منوراژی می‏‌تواند در تشخیص هر چه سریعتر بیماری و اقدام به درمان آن کمک شایانی کند. در این مقاله از وبسایت سبک زندگی به بررسی علل خونریزی شدید قاعدگی و راه‏‌های بهبود و درمان آن می‏‌پردازیم.

فهرست مطالب

• سیکل قاعدگی چیست و در دوران قاعدگی چه اتفاقی می‌افتد

• به چه مقدار خونریزی، خونریزی شدید گفته می‏شود

• خونریزی شدید قاعدگی به چه علت اتفاق می‌افتد

• راه های بند آوردن خونریزی قاعدگی 

• چه زمانی باید برای خونریزی شدید قاعدگی به پزشک متخصص مراجعه کرد

سیکل قاعدگی چیست و در دوران قاعدگی چه اتفاقی می‌افتد

بگذارید پیش از هرچیز، به توصیف دوران قاعدگی یا پریود بپردازیم. به خونریزی طبیعی و ماهانه رحم زنان و دختران قاعدگی یا پریود گفته می‌‏شود. هر ماه، رحم خود را برای حاملگی آماده می‏‌کند. اگر حاملگی اتفاق نیفتد، رحم دیواره خود را تخریب کرده و آن را در دوران قاعدگی از طریق واژن از بدن خارج می‌‏کند. در نتیجه، خونی که در دوران قاعدگی از رحم خارج می‏‌شود، ترکیبی از خون و بافت آندومتر (لایه داخلی رحم) است.

دوران قاعدگی عموما از سن ۱۱ تا ۱۴ سالگی آغاز شده و تا سن ۵۱ سالگی ادامه پیدا می‏‌کند. دوران پریود معمولا بین ۳ تا ۵ روز طول می‏‌کشد، اما ممکن است از ۲ تا ۷ روز نیز به طول بینجامد.

علاوه بر خونریزی، دوران قاعدگی می‌‏تواند با علائم دیگری همچون درد در ناحیه شکم و لگن، کمردرد، حساس و بزرگ شدن سینه‏‌ها، ویار، زودرنجی و کج‏ خلقی، سردرد و خستگی نیز همراه باشد.

علاوه بر دوران قاعدگی، گاهی اوقات پیش از قاعدگی نیز علائمی در فرد بروز پیدا می‌‏کنند. این علائم ممکن است جسمانی، روانی یا عاطفی باشند. به این مجموعه از علائمی که پیش از دوران قاعدگی رخ می‌‏دهند، سندروم پیش از قاعدگی یا PMS گفته می‏‌شود.

شدت و حدت این علائم (چه طی دوران قاعدگی و چه پیش از آن) در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است. بعضی افراد علائم، خونریزی و درد شدیدی را در دوران قاعدگی خود تجربه می‏‌کند و بعضی دیگر، حتی متوجه پریود خود نمی‌‏شوند!

همانگونه که به آن اشاره شد، تقریبا تمامی زنان و دختران حداقل چند بار در زندگی خود علائم شدیدی همچون درد یا خونریزی شدید را در دوران پریود خود تجربه می‏‌کنند. اما زمانی که این درد و خونریزی شدتی بیش ‏ازاندازه داشته باشد و ادامه‌‏دار شود، می‏‌تواند نشانه منوراژی و خونریزی شدید مزمن باشد. اما دقیقا چه مقدار خونریزی، خونریزی غیرعادی و شدیدی است؟

به چه مقدار خونریزی، خونریزی شدید گفته می‏شود

طول دوران قاعدگی و میزان خونریزی در هیچ دو فردی یکسان نیست. به طور کل، توقع می‏‌رود تا دوران قاعدگی ۴ تا ۵ روز طول بکشد و هر روز ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری خونریزی اتفاق بیفتد. با این حال، خونریزی شدید دوران قاعدگی بیماری نسبتا شایعی است؛ تقریبا از هر پنج خانم، یک نفر به بیماری منوراژی مبتلاست. از آنجایی که علائم، درد و خونریزی نرمال هر فرد با دیگری متفاوت است، بهتر است برای تشخیص قطعی خونریزی شدید پریود به پزشک زنان و زایمان مراجعه کنید. با این حال، بیماری منوراژی یک سری علائم خاص دارد که دانستن آنها، می ‏تواند در تشخیص بیماری در خانه و اقدام برای تشخیص قطعی و درمان آن موثر واقع شود. به گفته کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا، علائم خونریزی شدید قاعدگی عبارتند از:

• دوران قاعدگی ۷ روزه یا طولانی‌‏تر
• لزوم تعویض ساعتی نوار بهداشتی یا تامپون (برای جلوگیری از لکه شدن لباس‌ها)
• لزوم تعویض شبانه نوار بهداشتی یا تامپون (برای جلوگیری از لکه شدن لحاف و رخت‏خواب)
• بزرگ بودن لخته‌‏های خونریزی (اندازه سکه یا بزرگتر)

خونریزی شدید قاعدگی به چه علت اتفاق می‌افتد

خونریزی پریودی شدید به علل متفاوتی اتفاق می‏‌افتد؛ اما خوشبختانه در اکثر مواقع، با بهبود و درمان علل خونریزی شدید قاعدگی، خونریزی کاهش می‏‌یابد. از آنجایی که بدن افراد با یکدیگر متفاوت است، قطعی‌‏ترین راه تشخیص علت خونریزی شدید پریود، مراجعه به پزشک متخصص است؛ اما به طور کل، علل بروز منوراژی شامل موارد زیر است:

تغییر کردن سبک زندگی: بدن ما به تغییرات بسیار حساس است. حتی استرس و اضطراب نیز می‌‏تواند باعث بروز علائم غیرعادی در دوران قاعدگی شود. در نتیجه، طبعا اگر تغییر بزرگی در زندگی‏‌تان ایجاد شود، به احتمال زیاد با تغییراتی در نظم، علائم یا شدت خونریزی قاعدگی‏‌تان همراه خواهد بود. خونریزی شدید در قاعدگی های پس از زایمان و پیش از یائسگی رایج است. بنابراین، برای آشنایی با علل و نشانه‌های یائسگی زنان و تاثیر آن در قاعدگی این مطلب را بخوانید. 

تغییر کردن داروها یا قرص‏های ضدبارداری مصرفی: گاهی اوقات خونریزی شدید در دوران قاعدگی به علت مصرف بعضی داروهای خاص، به‏ خصوص داروهای رقیق‏ کننده خون اتفاق میفتد. به علاوه، در مواقعی تغییر قرص ضدبارداری مصرفی باعث تغییر طول دوران قاعدگی و شدت خونریزی می‏‌شود. اگر پس از شروع یک دارو یا قرص ضد بارداری جدید تغییراتی در دوران قاعدگی خود مشاهده کردید، آن را با پزشک متخصص خود در میان بگذارید.

عدم تعادل هورمون‏ها: چه سطح هورمون استروژن و پروژسترون در زنان بالا باشد و چه پایین، باعث ابتلا به منوراژی و خونریزی شدید  قاعدگی می‏‌شود. در بدن بعضی بانوان، سطح هورمون استروژن بالا و سطح هورمون پروژسترون پایین است. در چنین مواقعی، لایه درونی رحم ضخیم‌‏تر می‏‌شود. هرچقدر که لایه درونی رحم ضخیم‌‏تر باشد، شدت خونریزی و مقدار لخته موجود در آن نیز بیشتر خواهد بود.

فیبروم رحم: به تومور‏های کوچک و خوش‏خیمی که در رحم رشد می‏‌کنند، فیبروم گفته می‏‌شود. اندازه این توده‏‌ها می‏‌تواند از اندازه ناچیزی همچون اندازه یک دانه شن تا اندازه‏‌های حجیمی که حجم رحم را تحت تاثیر قرار می‌‏دهند متغیر باشد. اگر پزشک متخصصتان فیبروم‌‏هایی را در رحمتان پیدا کند، شاید برای درمان خونریزی شدید پریود به شما جراحی و برداشتن فیبروم‌‏ها را پیشنهاد دهد.

آندومتریوز: کیست آندومتریوز بیماری دردناکی است که در آن آستر و لایه داخلی رحم رشدی بیش ‏از اندازه و غیرعادی داشته و به خارج از رحم سرایت می‌‏کند. آندومتریوز می‏‌تواند منجر به کوتاه شدن چرخه قاعدگی و خونریزی شدید در دوران پریود شود؛ چراکه بدن مجبور به دفع لایه‌‏ای ضخیم از رحم می‏‌شود. 

اختلالات مربوط به بارداری: برخی اختلالات مربوط به بارداری، همچون سقط جنین و بارداری خارج از رحم، می‌‏تواند منجر به خونریزی شدید و غیرعادی شود. در سقط جنین، جنین در رحم مادر می‌‏میرد و در بارداری خارج از رحم، جنین خارج از رحم رشد می‏‌کند که هم برای جنین و هم برای مادر بسیار خطرناک است.

ابتلا به بیماری‏های دیگر: گاهی اوقات خونریزی شدیدی قاعدگی در اثر ابتلا به بیماری‏‌های دیگری اتفاق میفتد. از این بیماری‏‌ها می‏‌توان به بیماری فون‌ویلبراند، اختلال عملکرد پلاکت، بیماری‏‌های کبد، تیروئید و کلیه، بیماری التهابی لگن و سرطان رحم اشاره کرد.

راه های بند آوردن خونریزی قاعدگی 

بعضی افراد گمان می‏‌کنند که تنها راه کاهش خونریزی شدید قاعدگی هورمون‏‏درمانی و جراحی است؛ در صورتی که چنین ادعایی به هیچ وجه صحت ندارد! همانگونه که علل متفاوتی برای بروز بیماری منوراژی وجود دارد، راه‌‏های بسیاری نیز برای درمان خونریزی شدید قاعدگی موجود است. عموما خونریزی شدیدی قاعدگی را می‌‏توان با پایبندی به یک سبک زندگی و رعایت اصول تغذیه سالم و مصرف بعضی داروهای شیمیایی درمان کرد. 

اصلاح برنامه غذایی: گاهی اوقات، برای درمان بعضی اختلالات، تغذیه مناسب بهترین دارو است! فقر آهن و خونریزی شدید پریود به یکدیگر مرتبط هستند. افزودن منابع غنی آهن به برنامه غذایی روزانه می‏‌تواند در کاهش خونریزی شدید قاعدگی و جلوگیری از ابتلا به کم ‏خونی فقر آهن موثر واقع شود.

از منابع خوب آهن می‏‌توان به گوشت، غذاهای دریایی، انواع لوبیا، مغزها و دانه‏‌های خوراکی و سبزیجات برگ‏دار اشاره کرد. مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین ث، همچون مرکبات، فلفل دلمه‌‏ای و کلم بروکلی، به افزایش جذب آهن کمک می‏‌کند. علاوه بر مصرف کافی آهن و ویتامین ث، تلاش کنید تا میزان مصرف شکر فراوری‏ شده (شکر اضافه بر سازمانی که به مواد فراوری‏شده افزوده می‌‏شود)، چربی‏‌های ترانس و مواد نشاسته ‏دار را کاهش دهید، چراکه مصرف این مواد منجر به وخیم‌‏تر شدن علائم منوراژی می‏‌شود. برای اطلاع بیشتر درباره رژیم غذایی عادت ماهیانه این مطلب را بخوانید. 

مصرف قرص‏های شیمیایی: داروهایی همچون ایبوپروفن و آسپرین که در اکثر خانه‏‌ها یافت می‏‌شوند، می‌‏توانند به کاهش شدت خونریزی قاعدگی و همچنین بهبود درد ناشی از آن کمک کنند. چنین داروهایی که گاهی اوقات داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی نامیده می‌‏شوند، می‌‏توانند میزان پروستاگلاندین‌ (هورمونی که باعث ایجاد احساس درد و خونریزی شدید قاعدگی می‏‌شود) در آستر رحمی را کاهش دهند. بهترین زمان برای استفاده از این داروها برای کاهش خونریزی قاعدگی، طی دوران پریودی است.

هورمون‏ درمانی: اگر خونریزی شدید قاعدگی فردی به علت عدم تعادل هورمون‏‌ها باشد، ممکن پزشک برای درمان بیماری هورمون‏تراپی یا هورمون‏درمانی را پیشنهاد دهد. هورمون ‏درمانی، همچون مصرف قرص‌‏های پروژسترون، به سرعت منجر به کاهش خونریزی شدید قاعدگی می‏‌شوند. از این داروها می‌‏توان به صورت همیشگی نیز استفاده کرد تا سطح هورمون‏‌ها را متعادل نگه داشته و آستر رحمی را نازک کرد. از داروهای هورمونی برای درمان بیماری‏‌های همچون آندومتریوز نیز استفاده می‏‌شود.

مصرف قرص‏های شیمیایی تجویزی: قرص‏‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی تجویزی تفاوت چندانی با داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی که بدون نسخه نیز در داروخانه‏‌ها به فروش می‌‏رسند ندارند؛ تنها اندکی قویتر بوده و تنها با نسخه پزشک به فروش می‌‏رسند. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی تجویزی، همچون ناپروکسن و ترانکسامیک اسید، آستر و لایه درونی رحم را نازک کرده و به کاهش خونریزی قاعدگی کمک می‏‌کنند.

همانگونه که مشاهده کردید، منوراژی عموما به ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و یا مصرف بعضی داروهای ساده بهبود پیدا می‏‌کند؛ اما در مواردی که خونریزی شدید دوران پریود به علت وجود فیبروم‏‌هایی در رحم و یا آندومتریوز باشد، ممکن است جراحی راه‏حل مناسب‏‌تری باشد. بهترین راه برای فهمیدن اینکه چه راه درمانی برای شما مناسب است، مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان است.

چه زمانی باید برای خونریزی شدید قاعدگی به پزشک متخصص مراجعه کرد

بسیاری از بانوان، خونریزی شدید دوران قاعدگی خود را به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی‏شان پذیرفته‌‏اند. شاید به همین علت است که نیمی از بانوان مبتلا به منوراژی، حتی از بیماری خود اطلاع ندارند و نمی‌‏دانند که خونریزی شدید دوران پریود قابل درمان است! در صورتی که اگر خونریزی شدید قاعدگی درمان نشود، خود می‏‌تواند منجر به اختلالات دیگری همچون کم‏ خونی شود.

اگر درد و خونریزی دوران قاعدگی شما به حدی است که شما را از رفتن به سر کار یا مدرسه، شرکت در مراسم‏‌های اجتماعی و انجام فعالیت‏‌های روزمره بازمی‌دارد، احتمال آن وجود دارد که به منوراژی مبتلا باشید. خونریزی شدید در دوران قاعدگی خود می‏‌تواند منجر به بروز علائم دیگری همچون خستگی شدید، دل دردهای غیرقابل ‏تحمل، سرگیجه، اضطراب و افسردگی شود. اگر از چنین علائمی رنج می‏‌برید، توصیه می‏‌شود تا هرچه سریع‌تر برای تشخیص بیماری و درمان آن به پزشک متخصص مراجعه کنید.

سخن پایانی

تقریبا تمامی بانوان چندین مرتبه خونریزی و درد شدیدی در دوران قاعدگی خود تجربه می‏‌کنند. شدیدتر بودن هرازگاهی درد قاعدگی به خودی ‏خود امری غیرعادی و نگران‏ کننده نیست؛ اما اگر این خونریزی شدید ادامه پیدا داشته باشد، می‌‏تواند نشانه خونریزی شدید قاعدگی مزمن یا همان منوراژی باشد. منوراژی بیماری شایعی است که در آن، فرد مبتلا قاعدگی طولانی‌‏تری داشته و خون بسیار بیشتری از دست می‌‏دهد. خونریزی شدید پریود را عموما می‌‏توان با ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی و برنامه غذایی بهبود بخشید. اگر این راهکار‏ها پاسخگوی مشکلتان نبود، می‌‏توان برای کاهش خونریزی قاعدگی از داروهای شیمیایی همچون ایبوپروفن استفاده کنید. برای افرادی که به علت وجود تومور در رحم خود و یا آندومتریوز دچار خونریزی شدید قاعدگی هستند، جراحی نیز راه‏ حل مناسبی است. در نهایت، بهتر است برای تشخیص دقیق بیماری خود و یافتن بهترین راه درمان آن به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.