پروبیوتیک چیست؟ آشنایی با منابع و خواص مواد غذایی پروبیوتیکی برای بدن
زمان خواندن ۱۰ دقیقه دوشنبه ۲۱ مهر ۱۳۹۹ ۱۹:۰۴
پروبیوتیک از باکتری‌هایی خوبی است که در بهبود عملکرد دستگاه گوارش موثر است. در این مقاله می‌خواهیم به تعریف پروبیوتیکها، انواع و مزایای آن‌ها برای بدن بپردازیم. برای آگاهی بیشتر از محصولات حاوی این نوع باکتری‌ها در ادامه مطالب با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
پروبیوتیکها باکتری‌هایی هستند که به حفظ تعادل طبیعی روده‌ها در موجودات زنده کمک می‌کنند. در دستگاه گوارش انسان ۴۰۰ نوع باکتری مفید وجود دارند که در بهبود سلامت سیستم گوارش بسیار تاثیرگذار هستند و موجب کاهش رشد باکتری‌های مضر می‌شوند. باکتری‌های مفید دارای انواع گوناگون و اثرات مختلفی هستند که به عنوان مکمل غذایی نیز شناخته می‌شوند. عسل، موز، کنگرفرنگی، سیر و پیاز از جمله مواد غذایی هستند خاصیت پروبیوتیکی دارند.
گروه دیگری از مواد غذایی که مهم‌ترین منبع از این نوع باکتری‌ها محسوب می‌شوند، فراورده‌های لبنی هستند که اخیرا در کشور ما غنی‌سازی لبنیات با پروبیوتیکها رواج پیدا کرده است.
منابع پروبیوتیک چیست
پروبیوتیکها مانند گروه‌های مختلف ویتامین‌ها و مواد معدنی، در منابع گوناگونی از مواد غذایی قرار دارند. شناخت منابع پروبیوتیکی به انتخاب بهتر برای داشتن یک برنامه غذایی غنی و سالم کمک میکند. در این قسمت به معرفی منابعی که حاوی باکتری‌های مفید برای بدن هستند، می‌پردازیم.
یکی از منابع مهم پروبیوتیکها، میوه‌ها و سبزیجات هستند که با شناخت این منابع، می‌توانید آن‌ها را برای تامین باکتری‌های مفید بدن، در سبد غذایی روزانه خود قرار دهید.
- موز: یکی از مواد غذایی که به عنوان یک منبع پروبیوتیکی محسوب می‌شود، موز می‌باشد. موز رسیده به علت نشاسته‌ی موجود در آن نقش مهمی در رشد باکتری‌های خوب روده و بهبود سلامت دستگاه گوارش دارد و در متابولیسم (سوخت و ساز) بدن بسیار موثر است.
- پیاز: یکی دیگر از منابع غنی از باکتری‌های مفید، پیاز است که حاوی ماده‌ای بنام اینولین می‌باشد. اینولین یک نوع فیبر است که باعث رشد و نگهداری باکتری‌های مفید در روده می‌شود و باکتری‌های مضر که باعث درد شکم و نفخ شکم می‌شود را از بین می‌برد.
- سیر: یکی از سبزیجات حاوی پروبیوتیکی سیر بوده و مانند پیاز حاوی اینولین است. مصرف سیر خام برای مبتلایان به سرطان روده بزرگ بسیار توصیه می‌شود زیرا باعث رشد و افزایش باکتری‌های مفید برای روده می‌شود.
- گوجه‌فرنگی: گوجه فرنگی یکی از پر مصرف‌ترین سبزیجات در سراسر دنیا است و یکی از مواد حاوی پروبیوتیک است. گوجه فرنگی دارای ترکیباتی مانند فروکتوز، ساکاروز و بسیاری از آمینواسید‌هاست و همچنین دارای خاصیت قلیایی برای بدن بوده که می‌تواند منبع مناسبی برای پروبیوتیکها باشد.
گروه دیگری از مواد غذایی که منابع غنی پروبیوتیکی به شمار می‌آیند، فرآورده‌های لبنی هستند. ماست‌ها منبع مناسبی برای تامین کلسیم مورد نیاز بدن محسوب می‌شوند، به خصوص اخیرا که ماست‌های غنی شده با کلسیم در بین مردم شناخته شده است.
در میان این گروه از لبنیات می‌توان به ماست پروبیوتیک اشاره کرد که یک ماست غنی شده است و فوایدی بیشتر از ماست معمولی دارد. ماست‌های پروبیوتیک یکی از سالم‌ترین نوع ماست در دنیا بوده که که ارگانیسم زنده و فعالی بنام باکتری‌های مفید دارند.
ماست پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیکها باکتری‌های زنده‌ای هستند که موجب اثرات مفید در بدن میزبان می‌شوند و به صورت مکمل‌های به شکل پودر، قرص، شربت یا به صورت مواد غذایی غنی شده با پروبیوتیکها مانند ماست، پنیر و شیر مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور طبیعی ماست یک پروبیوتیک طبیعی نیست، مگر اینکه در تهیه آن از باکتری‌های پروبیوتیکی استفاده شود.
با افزودن مقادیرکافی از این باکتری‌های پروبیوتیک به ماست اثرات مفیدی در بدن به وجود می‌آید، زیرا این میکروارگانیسم‌ها درطول عبورازمجاری دستگاه گوارش زنده و فعال هستند و منجر به افزایش سطح ایمنی بدن می‌شوند. در این بخش به چند مورد از خواص ماست پروبیوتیکی اشاره‌ای خواهیم داشت.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: کسانی که به مدت ۳ ماه، به صورت روزانه ۲ فنجان از این نوع ماست‌های غنی شده مصرف می‌کنند، بدنشان سلول‌های ایمنی بیشتری تولید میکند. باکتری‌های مفید موجود در این ماست‌ها باعث می‌شود مواد مغذی به درستی جذب بدن شود و دستگاه گوارش را قوی میکند. همه این عوامل باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن قوی شود.
- کاهش سطح کلسترول: ماست‌های پربیوتیکی در کاهش کلسترول بدن بسیار موثر هستند. این نوع ماست به دلیل ارگانیسم‌های فعال و زنده موجب سنتز کلسترول کبد و همچنین کاهش اسیدهای صفراوی می‌شوند که در نهایت منجر به کاهش کلسترول خواهند شد.
- تامین ویتامین‌های لازم بدن: ماست‌های غنی شده، سرشار از ویتامین‌های مانند کلسیم، پپتیدهای بیولو‌ژیک، ویتامین کا و اسیدهای آمینه‌ای بنام تریپوفان است که باعث ذخیره و جذب منیزیم و کلسیم می‌شود و سیستم عصبی را تقویت میکند.
مضرات ماست پروبیوتیک
فرآورده‌های لبنی پروبیوتیکی مانند ماست که غنی شده از ویتامین‌ها و باکتری‌های مفید هستند، جای خود را در سبد غذایی مردم برای مصرف روزانه پیدا کرده‌اند. این نوع ماست‌های غنی شده دارای خواص بسیار فراوانی هستند، اما زیاده‌روی در مصرف آن‌ها مانند هر مواد غذایی دیگر عوارضی را در پی دارد. باوجود این، با توجه به تحقیقاتی که تا به امروز انجام شده است، عوارض زیادی از مصرف این نوع ماست‌ها گزارش نشده است.
در موارد محدوی مصرف این نوع از ماست‌ها برای عده‌ای از افراد حساسیت‌ها و دردهای کوتاه مدتی را در پی داشته است. در این قسمت به چند مورد از این عوارض اشاره می‌شود تا بتوانید بر مصرف این ماده غذایی چه به عنوان دارو و چه به عنوان مکمل کنترل بهتری داشته باشید.
- علائم گوارشی - مصرف ماست‌های پروبیوتیکی بر روده و دستگاه گوارش تاثیر فراوانی دارد. گاهی اوقات در ابتدای مصرف این نوع ماست ممکن است دچار نفخ شکم، گرفتگی یا احساس پری بیش از حد داشته باشید. این علائم بعد از یک یا دو هفته از آغاز مصرف پروبیوتیکها فروکش می‌کنند و افرادی محدودی تا به حال این نشانه‌ها را تجربه کرده‌اند. اگر این علائم برای شما آزار دهنده است بهتر است مقدار مصرفی روزانه‌تان را به کمتر از مقداری که توصیه شده است کاهش دهید. با این کار دستگاه گوارش به آرامی با ورود باکتری‌های جدید تنظیم می‌شود.
- حساسیت‌های پوستی - موارد بسیار کمی از بروز قرمزی یا خارش پوست در اثر مصرف ماست‌های پروبیوتیک و دیگر محصولات غنی شده از این نوع باکتری مشاهده شده است که این نوع حساسیت نیز، برای برخی از بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر پیش آمده است. اگر با شروع مصرف یک محصول پروبیوتیکی مانند ماست پوست به طور ناگهانی دچار حساسیت و خارش شد، یک پاسخ طبیعی بدن می‌باشد که پس از چند روز برطرف می‌شود. اگر مشکل از تحمل شما بیشتر است، مصرف این نوع ماست غنی‌شده را متوقف کرده و در صورت نیاز با پزشک مشورت کنید.
پنیر پروبیوتیک
یکی دیگر از فرآورده‌های لبنی غنی شده از پروبیوتیکها، پنیر است. پنیرهای پروبیوتیکی دارای میکروارگانیسم‌های مفیدی هستند که پنیرهای معمولی این باکتری‌ها را ندارند و نمی‌توانند خواص این نوع پنیر را داشته باشند.
از خاصیت‌های این نوع پنیرها، کاهش عوارض عدم تحمل لاکتوز، تنظیم وتقویت سیستم ایمنی بدن است. پنیرهای مانند گودا، پنیر چدار و پنیرهای پاستوریزه مانند پنیرلاکتیکی از این نوع محصولات هستند.
شیر پروبیوتیک
مصرف شیرمادر مقدار زیادی پروبیوتیک را وارد بدن نوزاد میکند و آغوز دارای۴۰درصد پروبیوتیک است. شیر یکی از منابع غنی کلسیم و ویتامین دی بوده که با اضافه کردن باکتری‌های مفید به این گروه از لبنیات، خواص بیشتری را اضافه کرده‌اند.
شیرهای پروبیوتیکی از چربی و نمک کمتری نسبت به شیرهای معمولی برخوردارند و مصرف این نوع شیر باعث تقویت دستگاه گوارش و ریه می‌شود. بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که برای جلوگیری از آسیب‌های هوای آلوده به بدن، از شیرهای پروبیوتیکی استفاده شود.
قرص پروبیوتیک
قرص‌های پروبیوتیکی از دیگر منابع غنی از این باکتری‌های مفید هستند که به عنوان درمان‌های دارویی برای افرادی که مشکلاتی در دستگاه گوارش یا ممنوعیت مصرف لبنیات دارند، توصیه می‌شود.
باکتری‌های مفید به اسید معده و گرما حساس هستند یعنی در زمان ورود به معده ممکن است به خاطر اسید معده از بین بروند.در این نوع قرص‌ها از باکتری‌های مفید در برابر حرارت و اسید محافظت کرده و در سالم رساندن پروبیوتیکها به روده به شدت موثر است.
مکمل پروبیوتیک
مکمل‌های پروبیوتیک شامل قرص، شربت، پودر، مخمر و غیره می‌باشند که به همراه غذا میل می‌شوند و نقش مواد غذایی غنی شده را در بدن ایفا خواهند کرد. این نوع مکمل‌های غذایی که به صورت قرص یا پودر در بازار وجود دارند، باید به صورت استاندارد بسته بندی شده باشند تا باکتری‌های مفید آن‌ها در زمان مصرف از بین نرود. کامبوجا نیز یکی از مکمل‌های عالی است که تاثیر فراوانی در بهبود بیماری‌های دستگاه گوارش و افزایش سیستم ایمنی بدن دارد.
پودر پروبیوتیک به عنوان یک افزودنی غذا در فرآورده‌های غذایی مختلف انسان کاربرد دارد. همچنین از این پودر به عنوان یک مکمل غذایی و دارویی به منظور افزایش سطح سلامت و ایمنی بدن استفاده می‌شود. این پودر حاوی تعداد زیادی باکتری‌های مفید است.
مزایای مواد پروبیوتیک
به طور کلی تمامی موادی که حاوی این نوع از باکتری‌های مفید هستند، مانند میوه‌ها، سبزیجات و فرآورده‌های لبنی. در ادامه به برخی از این فواید اشاره می‌کنیم.
- بهبود عملکرد کبد چرب
- بهبود جذب مواد معدنی و ویتامین‌ها
- بهبود تحمل لاکتوز، زیرا باکتری اسید لاکتیک باعث تبدیل لاکتوز به اسید لاکتیک می‌شود.
- کمک به ساخت ویتامین‌های گروه ب و ویتامین کا
- کاهش فشار خون
- بهبود عفونت دستگاه گوارش
- بهبود اسهال
پروبیوتیک برای لاغری
باکتری‌های مفید به کاهش وزن افراد کمک زیادی می‌کنند، در واقع این نوع باکتری‌های بر سوخت و ساز بدن و میزان چربی تاثیرگذار هستند. وجود باکتری‌های مفید در بدن از جذب چربی مواد غذایی در بدن جلوگیری کرده و کمک میکند که چربی بدن راحت‌تر دفع شود. در نتیجه، سبب می‌شوند که بدن کالری کمتری از مواد مضر دریافت کند.
وزن بدن و میزان چربی که در بدن ذخیره می‌شود به مواد غذایی و میزان فعالیتی که انجام می‌دهیم، بستگی دارد. با وجود باکتری‌های مفید و استفاده از محصولات پروبیوتیکی بین تمام نیازهای بدن برای رسیدن به سلامتی، تعادل برقرار کنیم. در این مطلب از وبسیات سبک زندگی می‌توانید درباره رژیم غذایی سالم برای لاغری و تناسب اندام بیشتر بخوانید.
پروبیوتیک برای یبوست
یکی از مشکلات رایج دربین بسیاری از مردم، یبوست است. درمان یبوست گاهی مشکل است و افراد را به سمت مصرف داروهای گوناگون سوق می‌دهد. یکی از موادی که برای درمان یبوست توصیه می‌شود مصرف مکمل‌های پروبیوتیکی است. داروهایی مانند قرص آهن، داروهای افسردگی و برخی دیگر از داروهای سرطان زا سبب ایجاد یبوست می‌شوند. اما مصرف پروبیوتیکها باعث تقویت میکروبیوم روده می‌شوند و به تعدیل التهابات، بهبود عملکرد سیستم ایمنی و گوارش کمک می‌کنند.
پرسش‌های رایج
- اگر تاریخ انقضای محصولات لبنی پروبیوتیک تمام شود، محصول فاسد است یا خواص آن از بین می‌رود؟
در صورتی که تاریخ انقضای این نوع محصولات تمام شود، اولین اتفاقی که می‌افتد این است که میزان باکتری‌های مفید آن کم می‌شود و ارزش درمانی آن‌ها از بین می‌رود. اما از نظر فساد میکروبی و تغییر رنگ، بافت و طعم مانند دیگر محصولات لبنی هستند.
- آیا تمام پروبیوتیکها باید در یخچال نگهداری شوند؟
برخی از این نوع محصولات به یخچال نیاز دارند، در واقع نیاز به یخچال در این نوع محصولات متفاوت است. بنابراین توجه به برچسب بسیار مهم است. اگر در برچسب به نگهداری در یخچال تاکید شده باشد، پس باید طبق همان دستور عمل کرد.
- محصولات پروبیوتیکی هر چند وقت یکبار باید مصرف شوند؟
از نظر متخصصان تغذیه مصرف پروبیوتیکها را نباید به زمان خاصی محدود کرد. استفاده روزانه از مواد غذایی حامل این نوع باکتری به سلامت بدن و سیستم ایمنی افراد کمک خواهد. مصرف دو وعده در روز از این نوع محصولات به تنظیم عملکرد دستگاه گوارش کمک میکند.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی کوتاهی درباره محصولات پروبیوتیک و انواع مختلف آن پرداختیم. غذاهای پروبیوتیک ممکن است باب میل همه نباشند، اما اهمیت مصرف آن‌ها رو به افزایش است. برخورداری از تغذیه سالم که حاوی این نوع باکتری‌های مفید باشد یک راهکار عالی برای محافظت از بدن در برابر مواد شیمیایی سمی و مضر است که ما و محیط زندگی‌مان را احاطه کرده‌اند. کاهش مقدار این نوع باکتری‌های خوب در بدن موجب بروز مشکلاتی در دستگاه گوارش از قبیل اسهال خواهد شد. به همین علت داشتن یک رژیم غذایی سالم حاوی محصولات پروبیوتیکی می‌تواند تضمین کننده سلامت بدن باشد.
شاید از این موارد هم خوشتان بیاید
نظرات کاربران