بروز برخی مشکلات خانوادگی از قبیل، نزاع والدین، طلاق یا مرگ یکی از اعضای خانواده تاثیر مهمی بر کودکان گذاشته و آن‌ها را دچار انزوا و اضطراب می‌کند. امکان برقراری ارتباط و صحبت کردن با افرادی غیر از والدین می‌تواند کمک موثری برای اطفال باشد. پدر بزرگ‌ و مادر بزرگ‌، دایی، عمو، عمه‌ و خاله، آموزگاران یا حتی مشاوران می‌توانند برای انجام این کار پیشقدم شده و به این ترتیب از کودک پشتیبانی کنند. ما در این مقاله به شما آموزش می‌دهیم که چگونه بتوانید با کودکی که حادثه تلخی را پشت سر گذاشته وارد مکالمه موثر شوید و برای انواع رفتار کودکان در این شرایط راه‌حل‌های مناسب پیش‌بینی کرده‌ایم.

آنچه می‌خوانید:

 سرنخ مشکلات خانوادگی در بازی‌های کودکانه 

روش برخورد با کودکانی که از صحبت کردن واهمه دارند

روش برخورد با کودکان بد اخلاق و پرخاشگر

روش برخورد با کودکانی که به اخبار تکان‌دهنده واکنش نشان می‌دهند 

روش برخورد با کودکان سوگوار

 

 سرنخ مشکلات خانوادگی در بازی‌های کودکانه 

ماهیت وجودی کودکان و دل‌مشغولی‌های آن‌ها در بازی‌های کودکانه و در خلال کلمات تجلی می‌یابد. بنابراین، با صرف زمان کافی، تماشای بازی‌ها و گوش سپردن به کلام کودک چیزهای زیادی دستگیرتان خواهد شد.

در اغلب موارد، کودکان عصبی و مضطرب به انجام بازی‌های جنگی تمایل دارند. با بیان جملاتی نظیر، «انگار جنگ و دعوا حسابی بالا گرفته» یا «عجب اوضاع وحشتناکیه» می‌توانید به تدریج سر صحبت را با آن‌ها باز کنید. به این ترتیب، به کودکان فرصتی خواهید داد تا درباره موارد آزار دهنده و دغدغه‌های خود با شما صحبت کنند. این امر، کمک بزرگی برای آن‌ها به شمار خواهد آمد.

این شرایط، حتی اگر به سخن گفتن کودک نیانجامد هم باز برای او مفید است؛ چرا که، باعث می‌شود به شما احساس بهتری داشته و راحت‌تر باشد. همین امر، راه را برای آغاز گفت‌وگوهای آتی هموارتر خواهد کرد.

اگر موقعیت مناسبی برای صحبت کردن پدید آمد، بهتر است با آرامش و به‌ نرمی درباره مشکل کودک و دل‌مشغولی‌های او سوال کنید. با این حال، توجه داشته باشید که اگر طفل به تشریح مشکل و بیان احساسات تمایلی نداشته باشد، لازم است موضوع را همان جا رها کرده و منتظر فرصت دیگری باشید تا بتوانید دوباره پرسش خود را تکرار کنید. این روند تا جایی ادامه پیدا خواهد کرد که کودک به اندازه کافی آمادگی یافته و از مشکلات خود با شما سخن بگوید.

روش برخورد با کودکانی که از صحبت کردن واهمه دارند

در صورتی‌که به آزارها و صدمات احتمالی کودک در خانه نگران هستید، بهتر است با طرح پرسش‌هایی سر صحبت را باز کنید، «مامان خیلی از دستت عصبانی میشه؟ اگه دلت بخواد می‌تونی به من بگی».

احتمال دارد، خود کودک متوجه نباشد که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد. کودکان ممکن است این امر را به عنوان بخشی از فرآیند عصبانیت والدین تلقی کنند.

کودکانی که مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند، اغلب تمایلی ندارند که درباره این موضوع صحبت کنند. این امر به‌طور معمول از آن‌جا ناشی می‌شود که کودک در به وجود آمدن چنین شرایطی خود را مقصر می‌پندارد. یا شاید، به وسیله شخص متجاوز متقاعد شده که این یک رابطه بسیار طبیعی است یا رازی است که باید حفظ شود.

در این قبیل موارد، کودکان آزاردیده از شما خواهند پرسید که آیا این موضوع را برای سایرین هم بازگو خواهید کرد؟ در این صورت، هرگز درباره حفظ چنین اسراری به کودک قول ندهید؛ بلکه، لازم است برای طفل تشریح کنید که مطلب را با افراد مناسب و کسانی به اشتراک خواهید گذاشت که می‌توانند یاری‌رسان باشند.

اگر سو استفاده جنسی یا هر گونه آزار و اذیتی را محتمل می‌دانید، لازم است کودک را تشویق کنید تا با مراکز اورژانس اجتماعی به شماره ۱۲۳ تماس بگیرد. بهتر است راه برقراری ارتباط و نحوه گزارش به این‌گونه مراکز را نیز به کودک آموزش دهید.

روش برخورد با کودکان بد اخلاق و پرخاشگر

به طور معمول، بدخلقی و پرخاشگری کودکان از عوامل خاصی نشات می‌گیرد. گفت‌وگو با آن‌ها می‌تواند به کشف دلایل بروز چنین رفتارهایی کمک کند. بهتر است کار را با بیان این موضوع شروع کنید که انجام رفتارهایی از این دست قابل قبول نبوده و ممکن است موجب بروز آسیب‌هایی به سایرین شود. سپس، لازم است به کودک فرصت دهید تا درباره دلایل عصبانیت خود با شما صحبت کند.

به احتمال قوی، انجام این روند فورا نتیجه بخش نخواهد بود؛ چرا که کودک، برانگیخته و عصبی بوده و احتمالا در مرحله نخست به شما گوش نخواهد کرد. تسلیم نشوید! کودکان از رفتار نامناسب خودآگاهی دارند و درک دلایل بروز چنین رفتارهایی بسیار حایز اهمیت است.

روش برخورد با کودکانی که به اخبار تکان‌دهنده واکنش نشان می‌دهند 

 در عصر دیجیتال، تقریبا غیر ممکن است بتوانید از انتقال اخبار نگران‌کننده و آسیب‌زایی همچون، جنایت، جنگ، خشونت و تروریسم به کودکان جلوگیری کنید.

بنیاد بهداشت و سلامت روان در این باره توصیه می‌کند:  

•  تمام مسیرهای دریافت اخبار و اطلاعات را مسدود نکنید؛ این تلاش بیهوده‌ای است که به افزایش ترس و نگرانی کودکان منجر خواهد شد.
•  در مورد رویدادها و اتفاقات صادق باشید.
• اجازه بدهید کودکان بدانند که نگرانی درباره اتفاقات موجود امری طبیعی است. در عین حال، برای کودک تشریح کنید که شما هم نگران هستید.
•  کودکان را به طرح پرسش درباره موضوعات و اتفاقات مبهم ترغیب کنید.
•  به کودکان اطمینان دهید که برای حفظ امنیت آن‌ها تا جای ممکن تلاش خواهید کرد.

بنیاد سلامت روان در زمینه گفت‌وگو درباره اخبار نگران‌کننده و وحشت‌آفرین با فرزندان توصیه‌های بیشتری هم دارد.

روش برخورد با کودکان سوگوار

اغلب خردسالان با مفهوم مرگ آشنایی ندارند. در این قبیل موارد، بهتر است با کودک صادق بوده و با مهربانی برای او تشریح کنید که فرد مورد نظر، درگذشته و دیگر باز نخواهد گشت. به عنوان مثال، «مامان بزرگ فوت کرده … دیگه پیش‌مون برنمی‌گرده».

در صورت فوت یکی از نزدیکان، بهتر است رفتارهای کودک را با دقت زیر نظر بگیرید. در صورتی‌که طفل غم‌زده یا منزوی به نظر برسد، لازم است با گفت‌وگو درباره فرد متوفی، کودک را به بیان و ابراز احساسات ترغیب کنید.

می‌توانید این کار را با بیان جملاتی از این قبیل آغاز کنید، «مرگ مامان بزرگ خیلی ناراحت کننده است» یا «من از مرگ مامان بزرگ خیلی ناراحتم … گاهی اوقات، کنار اومدن با مرگ آدم‌ها و درک دلیل این اتفاق خیلی مشکله».

در نهایت، اگر همچنان با نگرانی‌هایی درباره کودکان و نوجوانان اطراف خود مواجه هستید، پیشنهاد می‌کنیم مطالعات خود را در این زمینه گسترش داده و با افراد متخصص مشورت کنید.