بسیاری از افراد معتقدند، خلاقیت استعدادی ذاتی است که در بدو تولد به کودک اهدا می‌شود، اما تحقیقات دانشمندان و روانشناسان عکس این موضوع را ثابت کرده‌اند. همه‌ کودکان در بدو تولد دارای پتانسیل بالایی برای خلاقیت هستند، اما باید این خلاقیت در کودکان افزایش داده شود. والدین آگاه و با مسئولیت باید از نقش مهم خلاقیت در آینده کودکشان مطلع باشند. این والدین هنگامی که به تاثیرات مثبت خلاقیت پی ببرند، حتما اقدامات لازم را برای افزایش خلاقیت کودکان خود خواهند کرد. در متن پیش‌رو شما با اهمیت خلاقیت در کودکان، راه‌های افزایش آن و بازی‌هایی که خلاقی کودکان را پرورش می‌دهند، آشنا خواهید شد. پس، تا انتهای متن با ما همراه باشید.

فهرست مطالب 

• خلاقیت چیست
• چرا افزایش خلاقیت در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است
• افزایش خلاقیت کودکان در آینده چه تاثیرات مثبتی بر روی آن‌ها دارد
• راه‌های افزایش خلاقیت در کودکان
• بازی‌هایی برای افزایش خلاقیت کودکان

خلاقیت چیست

خلاقیت در واقع توانایی حل مسائل و مشکلات با نگاهی جدید و بدیع است. پیدا کردن راه‌حل‌های ساده برای مشکلات پیچیده و تفکر خارج از شیوه سنتی و مرسوم را خلاقیت می‌گویند.

همچنین خلاقیت در انجام تمام فعالیت‌های هنری از موسیقی، نقاشی، رقص و مجسمه سازی گرفته تا نویسندگی، کارگردانی و بازیگری و موارد دیگر المانی مهم و ضروری است. افراد با داشتن خلاقیت و پرورش آن می‌توانند موفق‌تر زندگی کنند، از زندگی لذت ببرند و خوشحال‌تر باشند.

چرا افزایش خلاقیت در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های خلاقیت، پرورش و افزایش آن در افراد است. طبق گفته دانشمندان و بر اساس تحقیقات انجام شده، خلاقیت در کودکان در نقطه اوج خود قرار دارد و با گذشت زمان اگر اقدامی برای افزایش آن صورت نگیرد، افت می‌کند. خلاقیت امر ذاتی نیست و قابل پرورش و توسعه است.

در نتیجه بسیار اهمیت دارد که والدین از نقش حیاتی خلاقیت آگاه شوند و آن را در کودکانشان افزایش دهند. برای افزایش خلاقیت در کودکان راهکارهای ساده و بازی‌های جذاب وجود دارند که می‌توانند به والدین کمک کنند.

افزایش خلاقیت کودکان در آینده چه تاثیرات مثبتی بر روی آن‌ها دارد

در کارها و فعالیت‌های هنری خلاقیت حرف اول را می‌زند. هنرمند بدون خلاقیت قادر به خلق اثر نو و بدیع نیست. موتسارت در موسیقی، میکل آنژ در مجسمه سازی و لئونارد داوینچی در نقاشی خلاقیت بسیار داشته‌اند.

حتی اگر فرزند شما علاقه به هیچ یک از رشته‌های هنری ندارد، می‌تواند از خلاقیت در حل مسائل فیزیک و ریاضی کمک بگیرد. علوم طبیعی مثل زیست شناسی به درصد بالایی خلاقیت نیاز دارند. ایزاک نیوتن، پاستور و آلبرت انیشتن با داشتن قدرت تخیل و خلاقیت بالا توانسته‌اند سرآمد دانشمندان جهان باشند و در علم شناخته شوند. همه‌ این افراد در داشتن خلاقیت بالا و قوی مشترک هستند.

اگر حتی به موفقیت در دنیای علم یا هنر بی‌توجه باشیم، افزایش خلاقیت در کودکان باعث می‌شود شبکه ارتباطی آن‌ها گسترده شود و در شرایط سخت بتوانند راحت‌تر از بقیه مشکلات را حل کنند. افراد خلاق کم‌تر در مواجه با مشکل جا می‌زنند یا از آن‌ها فرار می‌کنند. این افراد شرایط سخت را بهتر تحمل کرده و درصدد پیدا کردن راه‌حل برمی‌‌آیند.

در نتیجه خلاقیت یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین ابزار کودکان در مواجه با زندگی و مشکلاتشان است و ما به عنوان والدین یا سرپرست، باید به آن‌ها کمک کنیم تا این خلاقیت را افزایش دهند.

راه‌های افزایش خلاقیت در کودکان

بسیاری از دانشمندان و روانشناسان کودک معتقدند، امروزه با توسعه تکنولوژی و اقتصاد، بیش‌تر کودکان از بهترین و مجهزترین اسباب بازی‌ها برخوردارند. شاید بازی کردن با پیشرفته‌ترین اسباب بازی‌ها برای کودکان خوشایند و جذاب باشد، اما ممکن است بر خلاقیت کودکان اثر منفی بگذارد. همچنین، وابستگی به تلفن همراه ممکن است آسب بزرگی به خلاقیت کودکان وارد کند. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره مضرات استفاده کودکان از تلفن همراه بیشتر بخوانید. 

یکی از بهترین‌ راه‌های افزایش خلاقیت کودکان این است که آن‌ها فضای کافی برای ابرازش داشته باشند. شاید نداشتن اسباب بازی مایوس کننده باشد، اما کودکان می‌توانند با استفاده از خلاقیت خود بهترین اسباب بازی را بسازند و با آن بازی کنند.

در این قسمت چندین راه ساده‌ی افزایش خلاقیت کودکان را به شما آموزش می‌دهیم که می‌توانند بسیار موثر و کمک کننده باشند. دقت داشته باشید که یک والد آگاه و خلاق می‌تواند باعث افزایش خلاقیت در کودک خود شود. پس می‌توانید راهکارهای زیر را براساس خلاقیت و علاقه‌ی خود تغییر دهید و سپس اجرا کنید.

• ایجاد فضای مناسب برای بروز خلاقیت کودک

یکی از موثرترین راه‌های افزایش خلاقیت، دادن زمان بدون محدودیت و نظارت به کودک است. کودکانی که بدون نظارت والدین مشغول به بازی می‌شوند، هنگام بازی از خلاقیتشان بهره می‌گیرند. اگر یکبار با دقت به بازی کودکان نگاه کنید، متوجه می‌شوید که آن‌ها با خلق موقعیت‌ها و اتفاقات خیالی با اسباب بازی‌هایشان بازی می‌کنند. همین بازی‌ها زمینه‌ی مناسبی برای افزایش خلاقیت در کودکان را فراهم می‌کنند.

علاوه بر زمان، فضا و مکان هم می‌توانند در افزایش خلاقیت کودک نقش داشته باشند. تنها نیاز است فضایی را به آن‌ها اختصاص دهید تا بتوانند خلاقیتشان را به کار گیرند. مثلا یک اتاق که در آن آزادانه نقاشی بازی کنند یا گوشه‌ای از اتاق نشیمن که بتوانند بدون مزاحمت با اسباب بازی‌ها و لگوهایشان بازی کنند. در این فضا نکته‌ مهم خلاقیت است. شما نباید در چیدن این فضا دخالتی داشته باشید. تا جایی که امکانش هست، مدیریت این فضا را به عهده‌ی بچه‌ها بگذارید تا آن طور که تمایل دارند خلاقیت خود را به نمایش گذارند.

• بگذارید خلاقیت در اتمسفر خانه موج بزند

برای افزایش خلاقیت کودکتان، باید محیط خلاقانه‌ای بسازید. برای مثال یک زمانی را تعیین کنید تا خانوادگی جمع شوید و درباره‌ ایده‌های خلاقانه‌ خود با کودکانتان صحبت کنید و ایده‌های آن‌ها را بدون قضاوت یا دخالت بشنوید. درباره‌ اینکه کدام ایده خوب یا بد هست نباید نظر دهید. باید کودک را در ابراز عقیده و نظر خود آزاد بگذارید.

از افراد هنرمند یا خلاقی که الگوی خودتان هستند با کودکان صحبت کنید. درباره‌ی قطعه‌ موزیکی که دوست دارید یا اثر نقاشی مورد علاقه‌ی خود به بچه‌ها توضیح دهید. آن‌ها را برای دیدن عکس، تئاتر یا نقاشی به نمایشگاه‌ها و موزه‌ها ببرید. شنیدن موسیقی در ساعتی از روز همراه خانواده نیز پیشنهاد مناسبی به نظر می‌رسد.

• کودکان را تشویق به شرکت در یک فعالیت هنری یا علمی کنید

فعالیت‌های هنری مثل نواختن یک ساز یا شرکت در کلاس‌های مجسمه سازی و نقاشی به افزایش خلاقیت در کودکان کمک می‌کنند. اردوهای اکتشافی و علمی به اعماق جنگل یا حتی تماشای ستاره‌ها در شب می‌تواند حس کنجکاوی و خلاقیت آن‌ها را تحریک کند.

خواندن کتاب‌های مورد علاقه کودکان نقش بسیار مهمی در افزایش خلاقیت آن‌ها دارد. کتاب‌ها دنیاهایی سرشار از داستان و اتفاقات مهیج هستند که در شکل گیری خلاقیت موثر هستند.

 اگر کودکتان هنوز توانایی خواندن ندارد، باید شما برایش کتاب بخوانید. سعی کنید یک داستان را تا آخر بخوانید سپس از او بخواهید بسته به علاقه‌ خود پایان آن را تغییر دهد یا مسیر داستان و رویدادها را عوض کند. این نیز یکی دیگر از روش‌های افزایش خلاقیت کودکان است.

• بر اساس علاقه‌ کودکتان عمل کنید

داشتن علاقه و انگیزه برای انجام فعالیتی باعث شکوفایی خلاقیت در آن کار می‌شود. بعضی از والدین فکر می‌کنند صلاح کودکان خود را بهتر از آن‌ها می‌دانند و آن‌ها را مجبور می‌کنند تا به کلاس‌های مختلف بروند.

یکی از نکات مهم در افزایش خلاقیت کودکان این است که باید به آن اجازه شکوفایی داد. خلاقیت کودکان به زور رشد نخواهد کرد، بلکه ممکن است حتی متوقف شود و از بین برود. اگر به جای رفتن به کلاس پیانو، کودک شما علاقه به نقاشی یا رقص دارد، نباید او را مجبور به تمرین پیانو کرد.

خلاقیت در آزادی و رهایی است که رشد می‌کند و شکوفا می‌شود. به علاقه و خواسته‌ کودکمان توجه کنیم و به او در پیدا کردن علاقه حقیقی‌اش کمک کنیم.

• تفکر خلاقانه و انتقادی را به کودکمان آموزش دهیم

تفکر خلاقانه و انتقادی در تقابل با تفکر سنتی و پیرو قرار دارد. خیلی از خانواده‌ها تمایل دارد سنت‌ها و قوانین مذهبی و خانوادگی را به فرزندانشان آموزش دهند و در این راه تفکر انتقادی و خلاقانه آن‌ها را نابود می‌کنند.

برای افزایش خلاقیت در کودکان باید اجازه دهیم آن‌ها با ذهنی باز درباره‌ مسائل تفکر کنند. نظرات یا تعصبات ما نباید مانع تفکر خلاقانه آن‌ها شود. ما نباید کودکان را مجبور کنیم تا به اعتقادات ما باور داشته باشند. باید تفکر صحیح را به آن‌ها آموزش دهیم تا با استدلال و منطق به دنبال جواب‌هایشان بروند. نباید مانع پرسیدن آن‌ها شویم. نباید از سوالاتی که جوابشان را نمی‌دانیم بترسیم. اگر سوالی هست که خودمان جوابش را نمی‌دانیم باید اظهار ندانستن کنیم و کودک را برای پیدا کردن جواب تشویق کنیم.

مطالعه، تحقیق و کنجکاوی در مسائل ابزار کودکان برای شناخت دنیاست که باید استفاده صحیح این ابزارها را به آن‌ها آموزش دهیم. ذهن بدون تعصب و کنجکاو همیشه باعث افزایش خلاقیت در کودکان خواهد شد.

بازی‌هایی برای افزایش خلاقیت کودکان

یکی از مواردی که به کمک آن می‌توانیم خلاقیت کودکان را افزایش دهیم، انجام بازی‌های خلاقانه است. بازی‌ها نه تنها وسیله‌ای برای فراهم کردن اوقات خوش هستند، بلکه یکی از راه‌های مهم یادگیری کودکان محسوب می‌شوند. در این قسمت چند بازی را به شما پیشنهاد می‌کنیم که می‌توانند در افزایش خلاقیت کودک موثر باشند.

• کاردستی؛ بهترین راه برای افزایش خلاقیت کودکان

منظور از کاردستی، تمام کارهایی هست که با استفاده از دست و به وسیله‌ موادی که در خانه وجود دارد، ساخته می‌شود. برای درست کردن کاردستی خلاقانه حتما نباید وسایل خاص یا گرانی خریداری کرد یا کلاس و مهارت خاصی آموزش دید. کافی است با وسایل دوریختنی یا بدون استفاده مثل رول دستمال یا جعبه کفش و کمی خلاقیت یک وسیله جدید ابداع کرد.

ساختن یک وسیله، رنگ کردن و آماده کردن آن باعث افزایش خلاقیت در کودکان شده و باعث لذت آن‌ها می‌شود. کار کردن با دست‌ها و استفاده از قدرت تخیل ذهن می‌تواند نتایج فوق‌العاده‌ای داشته باشد. حتی تعمیر کردن یک وسیله‌ خراب نیز همین تاثیرات مثبت را دارد.

• اجرای تئاتر خانگی

آماده کردن یک تئاتر خانگی یا نمایش عروسکی یکی از کارهای خلاقانه‌ای است که باعث افزایش خلاقیت در کودکان می‌شود. برای تدارک یک تئاتر آبرومندانه ابتدا باید یک نمایشنامه تهیه کرد. داستان تئاتر می‌تواند ساخته‌ ذهن کودکان یا از روی کتاب مورد علاقه ‌آن‌ها باشد. پوشیدن لباس‌های مختلف و تغییر قیافه می‌تواند برای کودکان جذاب و هیجان انگیز باشد. دست کودکان را در انتخاب لباس مبدل باز بگذارید تا با خلاقیت لباس شخصیت خود را آماده کنند.

برای تئاتر عروسکی نیز کافی است چند جوراب کهنه را با خلاقیت آماده کنید و جزئیاتی برای زیبا کردن آن‌ها اضافه کنید. از عروسک‌ها نیز می‌توانید کمک بگیرید. با بند رخت و یک پارچه نیز فضای مناسبی برای پنهان شدن درست کنید. حالا کودک می‌تواند مسئولیت گرداندن عروسک‌ها را برعهده بگیرد و به جای هر شخصیت صحبت و بازی کند.

داستان‌های تئاتر می‌توانند ترا‌ژدی یا طنز باشند. از بقیه اعضای خانواده نیز خواهش کنید تا به عنوان تماشاگر حضور داشته باشند. این بازی تاثیر مستقیمی با رشد و افزایش خلاقیت در کودکان دارد.

• بازی کارآگاه یا دانشمند کنجکاو

همان طور که گفتیم بازی‌ها علاوه بر افزایش خلاقیت کودکان، آموزنده نیز هستند که می‌توانید نکات مهم و درسی را به کودکانتان آموزش دهید. اگر کودک شما هنگام یادگیری درس بازیگوش است، انجام این بازی توصیه می‌شود.

حتما بچه‌ها با کارکترهای کنجکاو و باهوشی مثل کارآگاه گجت، شرلوک هلمز، تن‌تن یا هری پاتر آشنا هستند. وجه اشتراک این شخصیت‌های خیالی، خلاقیت آن‌ها در حل مسائل و کنجکاوی آن‌هاست. شما می‌توانید با بهره گرفتن از کاراکتر مورد علاقه فرزندتان این بازی را طراحی کنید.

از کودکتان بخواهید لباسی مثل این شخصیت‌ها تهیه کند و با داشتن وسایلی مثل ذره بین یا میکروسکوپ آن‌ها را تشویق به پیدا کردن حقایق کنید. از آن‌ها بخواهید بیرون بروند و هر چیزی نظرشان را جلب کرد، روی آن تحقیق کنند. برای مثال نوع برگ‌هایی که در خیابان وجود دارند یا سنگ‌هایی که پیدا می‌شوند. سپس به آن‌ها کمک کنید در اینترنت نوع برگ را جستجو کنند یا درباره‌ی انواع سنگ‌ها و نوع آن‌ها تحقیق کنند.

بچه‌ها می‌توانند اشیایی را که یافتند زیر ذره بین قرار دهند و با ماهیت آن آشنا شوند. این بازی خلاقیت کودکان را افزایش می‌دهد و هم زمان نکات ارزشمند و مفید به آن‌ها می‌آموزد.

• تشکیل گروه موسیقی

برای افزایش خلاقیت کودکان از آن‌ها بخواهید لوازمی که قابلیت تولید صدا را دارند، یک جا جمع آوری کنند. این وسایل می‌توانند مثل قابلمه، ماهیتابه، قاشق یا چنگال باشند. پس از گردآوری وسایل، آهنگ مورد علاقه بچه‌ها را بگذارید و همراه با آن سازهای خود را بنوازید.

هر کی می‌تواند ساز خود را با صدای منحصر به فردش بسازد و با آهنگ همراهی کند. حتی می‌توانید یکی را هم به عنوان خواننده تعیین کنید. حالا شما هم یک گروه موسیقی دارید و هم خلاقیت کودکتان را افزایش دادید.

سخن پایانی

راه‌های افزایش خلاقیت کودکان بی‌شمار است که در این مقاله تنها به تعدادی از آن‌ها اشاره کردیم. برای افزایش خلاقیت کودکان کافی است به یاد داشته باشیم که انجام بازی‌های خلاقانه و آزاد گذاشتن آن‌ها در خیال پردازی بسیار موثر است. اگر خودمان والدین خلاق باشیم، کودکان خلاقی نیز بزرگ خواهیم کرد. پس فراموش نکنیم با تمرکز روی خلاقیت خود، به افزایش آن در کودکمان نیز کمک کردیم. خلاقیت و اجبار نمی‌توانند در کنار هم باشند. خلاقیت با تفکر آزاد و رها پرورش می‌یابد. پس در فراهم کردن فضایی خلاقانه برای کودکانمان کوشا باشید. همیشه شنونده عقاید و تفکراتشان باشیم و از انتقاد دوری کنیم.