فقدان عزیزان اندوهناک است و همه ما برای از دست دادن عزایزان‌مان غصه‌دار می‌شویم، اما نباید فراموش کنیم که در این شرایط باید در کنار خانواده به خصوص کودکان‌مان باشیم و از آن‌ها مراقبت کنیم. کودکان به دلیل سن کم ممکن است با مفهوم مرگ ناآشنا باشند، از این رو ما باید با هوشیاری، دقت و صبر و حوصله، فقدان عزبزانمان را به آن‌ها خبر داده و ضمن حمایت عاطفی از آن‌ها به پرسش‌هایشان با صداقت پاسخ دهیم. در اینجا به چند راهکار توضیح مفهوم مرگ برای کودکان در زمان وقوع حادثه و پس از مراسم تدفین اشاره می‌شود.

آن‌چه در این مطلب خواهید خواند:

راهکارهای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان در هنگام وقوع حادثه

راهکارهایی برای کنار آمدن کودک با مرگ عزیزان پس از گذشت زمان

 

راهکارهای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان در هنگام وقوع حادثه

هنگام صحبت از مفهوم مرگ برای کودکان، از کلمات ساده و واضح استفاده کنید

برای دادن خبر بد درباره فوت یک فرد، دلسوزانه به کودک خود نزدیک شوید. از کلماتی استفاده کنید که ساده و مستقیم باشند.

مثال: «من چند خبر غم‌انگیز برای گفتن دارم. مادربزرگ امروز درگذشت». 

مکث کنید و به کودک فرصت دهید کلمات شما را بفهمد و درک کند. سپس به کودک گوش داده و او را دلداری دهید. کودکان به گونه‌‌های متفاوتی به خبر فوت عزیز از دست رفته واکنش نشان می‌دهند؛ بعضی از بچه‌ها گریه می‌کنند، برخی سؤال می‌کنند و بعضی هم به ظاهر هیچ واکنشی نشان نمی‌دهند. نوع واکنش‌ها مهم نیست؛ با فرزند خود همراه باشید و او را در آغوش بکشید و مجدد به او قوت قلب دهید. به پرسش‌هایش پاسخ دهید یا فقط برای چند دقیقه باهم باشید.

به فرزند خود بگویید که چه انتظاری باید داشته باشد

اگر مرگ عزیزی به معنای تغییر در زندگی فرزندتان است با توضیح آنچه اتفاق خواهد افتاد نگرانی‌ها یا ترس‌ها را برطرف کنید. 

مثال: «عمه سارا تو را از مدرسه می‌آورد، همانطور که مادربزرگ قبلا این کار را می‌کرد»، یا «من باید چند روز درکنار پدربزرگ بمانم. این به این معنی است که تو و پدرت در خانه از یکدیگر مراقبت خواهید کرد. اما من هر روز با شما صحبت می‌کنم و یکشنبه برمی‌گردم». 

برای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان در مورد تدفین و مراسم مذهبی با او صحبت کنید

یکی از راه‌های درک مفهوم مرگ برای کودکان اینست که اجازه دهید در آیین‌های مذهبی مانند مراسم ختم و تدفین یا مراسم یادبود شرکت کنند. ولی از قبل به فرزند خود بگویید که چه اتفاقی خواهد افتاد.

مثال: «بسیاری از افرادی که مادربزرگ را دوست داشتند در آنجا خواهند بود و همگی برای مادربزرگ دعا خواهیم کرد. ممکن است مردم گریه کنند و یکدیگر را در آغوش بگیرند. همچنین، جملاتی مانند برای از دست دادن عزیزتان متاسفم، تسلیت می‌گویم، یا خداوند رحمتش کند را خواهند گفت. این‌ها جملات مودبانه و محبت‌آمیزی هستند که در مراسم تشییع جنازه به خانواده عزادار گفته می‌شوند. ما نیز در پاسخ می‌گوییم خداوند رفتگان شما را بیامرزد یا متشکرم که کنار ما بودید. تو می‌توانی کنار من بمانی و اگر خواستی دست من را بگیری». 

شاید لازم باشد که در مورد مراسم خاک‌سپاری نیز توضیحاتی دهید. مثلا به او بگویید که «مراسم دفن در قبرستان انجام می‌شود و بدن فرد را در کفن که پارچه‌ای سفید و تمیز است (و یا تابوت) قرار می‌دهند و طی مراسم مذهبی خاص دفن می‌کنند. این مثل یک خداحافظی با شخص از دنیا رفته است و احتمالا در این لحظه افراد گریه خواهند کرد». 

در مورد اعتقادات مذهبی و خانوادگی توضیح دهید

درباره زندگی پس از مرگ با کودکتان صحبت کنید. همچنین در مورد اتفاقات بعد از مراسم تدفین و کارهایی که خانواده‌ها پس از خاکسپاری انجام خواهند داد، توضیحاتی بدهید تا کودک احساس راحتی داشته باشد.

مثال: «پس از تدفین همه با هم غذا می‌خوریم. می‌خندیم، با هم صحبت خواهیم کرد و یکدیگر را بیشتر در آغوش می‌گیریم. توجه بیشتر به خاطرات شاد درباره مادربزرگ و احساس خوب بودن در کنار هم، به آدم‌ها کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشند». 

به فرزندتان نقش دهید

 داشتن یک نقش کوچک و فعال می‌تواند به بچه‌ها کمک کند تا در یک وضعیت ناآشنا و عاطفی مانند مراسم تشییع جنازه یا یادبود به خود مسلط شده و با آن کنار بیایند. می‌توانید کودک خود را به خواندن شعر دعوت کنید، یا از او بخواهید خاطره‌ای از عزیز فوت شده تعریف کند. همچنین می‌توانید از وی بخواهید با جمع‌آوری تعدادی عکس، با همدیگر کاردستی بسازد و یا نمایشی طراحی کنید.

به یاد داشته باشید که کودک را به انجام هیچ کاری مجبور نکنید و اجازه دهید خودشان درباره اینکه دوست دارند در مراسم خاکسپاری شرکت کنند یا نه، و چه نقشی را بر عهده بگیرند، تصمیم‌گیری کنند.

شاید این مطلب برای شما مفید باشد: نتایج استرس بر سلامت کودکان

راهکارهایی برای کنار آمدن کودک با مرگ عزیزان پس از گذشت زمان

احساسات خود را به زبان بیاورید

کودکان را تشویق کنید در روزها، هفته‌ها و ماه‌های بعد از فقدان، هرآنچه فکر و احساس می‌کنند را به زبان بیاورند. برای این کار در مورد احساسات خود صحبت کنید. این کار به کودکان کمک می‌کند تا از احساسات خود آگاه شده و با گفتن آن‌ها احساس راحتی کنند.

مثال: «می‌دانم که بسیار ناراحت هستی، من هم ناراحتم. هر دوی ما مادربزرگ را خیلی دوست داشتیم و او هم به ما علاقه‌ داشت». 

به فرزندتان کمک کنید تا فرد فوت‌شده را به خاطر آورد

در روزها و هفته‌های پیش رو، کودک خود را ترغیب کنید تا از عزیز از دنیا رفته نقاشی بکشد یا داستان‌های مورد علاقه او را بنویسد. سعی نکنید همه چیز را از خاطر کودک پاک کنید. به یاد آوردن خاطرات شاد به التیام غم و اندوه و تحریک احساسات مثبت کمک می‌کند.

با آرامش و اطمینان خاطر به احساسات او پاسخ دهید

به ناراحتی، نگرانی یا آشفتگی کودک خود حساس باشد. در مورد احساسات او بپرسید و به او گوش دهید. به فرزندتان بگویید که کمی زمان می‌برد تا پس از فوت عزیزانمان احساس بهتری پیدا کنیم.

مثال: «می‌دانم برای فوت مادربزرگ ناراحت هستی، من هم ناراحتم و کمی زمان می‌برد تا حال هر دوی ما بهتر شود». برخی از کودکان ممکن است به طور موقت برای تمرکز کردن یا خوابیدن مشکلاتی داشته باشند، بترسند و نگران شوند. گروه‌های پشتیبانی و مشاوره می‌توانند به کودکانی که نیاز به حمایت بیشتری دارند، کمک کنند.

به فرزندتان آرامش دهید

آرامشی که فرزندتان به آن نیاز دارد را تامین کنید، اما احساسات غم‌انگیز را شرح و بسط ندهید. بعد از چند دقیقه صحبت کردن و گوش دادن، به سراغ فعالیت یا موضوعی بروید که به کودک شما کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشد. با او بازی کنید، کاردستی درست کنید، آشپزی کنید، یا با هم به گردش بروید.

به فرزندتان فرصت دهید تا از اندوه حاصل از فقدان عبور کرده و بهبود یابد

اندوه فرآیندی است که با گذشت زمان اتفاق می‌افتد. حتما به طور مدارم با فرزندتان گفت‌وگو کنید تا متوجه شوید چه احساسی دارد و چه واکنشی بروز می‌دهد. التیام یافتن به معنای فراموش کردن عزیز از دست رفته نیست، بلکه بدین معناست که از آن شخص با عشق یاد کنیم و اجازه دهیم تا مرور خاطرات خوبمان، احساسات خوب را در ما شعله‌ور کرده و برای ادامه زندگی و لذت بردن از آن تکیه‌گاه ما باشد.