اگر قادر بودیم در هنگام صحبت با کودک تصویر خود را ببینیم و صدای خود را بشنویم، متوجه تاثیر گذاری حرف‌ها و حالات صورتمان می‌شدیم. اگر هنگام صحبت با کودکان دوربینی حرکات ما را ضبط می‌کرد، متوجه می‌شدیم آیا حرف‌ها و کلمات‌مان از روی عشق و علاقه است یا از روی بی‌حوصلگی و خستگی؟ آیا با دقت به حرف‌های کودکمان گوش می‌کنیم و آن‌ها را جدی تلقی می‌کنیم یا تنها به فکر چک کردن گوشی یا انجام کارهایمان هستیم؟ والدین توانا و آگاه باید نحوه صحبت کردن با کودکان را بدانند و از آن‌ها در عمل استفاده کنند. در این مقاله به شما نحوه‌ی صحیح گفتگو با کودک را آموزش خواهیم داد و از راهکارهای عملی برای درست صحبت کردن با کودک پرده برداری خواهیم کرد.

فهرست مطالب 

• صحبت کردن با کودک به چند طریق است

• چرا روش صحیح حرف زدن با کودک اهمیت دارد

• زمان صحبت کردن با بچه‌ها به چه نکاتی باید توجه کنیم

• چه جملاتی را بهتر است هنگام صحبت کردن با کودکان بکار نبرد

صحبت کردن با کودک به چند طریق است

به طور کلی والدین به ۳ طریق با کودک خود گفتگو می‌کنند.

• اولین راه صحبت کردن با کودک استفاده از لحن تند و پرخاشگرانه است. در این حالت والدین با داد زدن یا با صدای بلند صحبت کردن، استفاده از کلمات با بار منفی و سرزنش کردن به گفتگو با کودک می‌پردازند. در این حالت واکنش کودک ممکن است پرخاشجو و عصبی باشد یا با بی‌محلی به فرد ادامه پیدا کند. در مواردی نیز کودک در این حالت ترسیده و قادر به ادامه بحث نیست. این نحوه‌ صحبت با کودک بسیار مخرب بوده و در روان او تاثیرات بدی می‌گذارد. حتی ممکن است لجبازی کودک را تشدید کند. 
• دومین راه برای صحبت کردن با کودک انتخاب لحن منفعلانه و تن صدای پایین است. این طرز گفتگو با کودک ممکن است به مخربی روش اول نباشد، اما تاثیری بر روی کودک ندارد و کودک در این حالت به حرف‌ها و صحبت‌های والدین وقعی نمی‌گذارد.
• سومین و بهترین روش گفتگو با کودک استفاده از لحن راسخ و با اعتماد به نفس است. در این نوع حرف زدن، والدین با اقتدار و اعتماد به نفس صحبت می‌کنند. به طور ساده و مستقیم منظور خود را بیان می‌کنند و در عمل کردن به گفته‌های خود جدی هستند. در عین حال به موقع عشق و علاقه خود را نشان می‌دهند و باعث ایجاد ترس در کودک نمی‌شوند.

در این شرایط، کودک می‌تواند با والدین خود صادق باشد و به راحتی با آن‌ها درد و دل کند. از راهنمایی‌های آن‌ها استفاده کند و با منطق درست والدین وظایف خود را انجام دهد. این طرز صحبت کردن با کودک می‌تواند اثر بخش و تاثیرگذار باشد و اثرات مخربی بر جای نگذارد.

چرا روش صحیح حرف زدن با کودک اهمیت دارد

دلایل زیر می‌تواند تاثیرات گفتکوی صحیح با کودک را برای ما آشکار کنند.

• به احتمال زیاد باعث می‌شود کودک شما گوش به صحبت بدهد.

شما کدام را ترجیح می‌دهید؟ لحن خصمانه و پرخاشگرایانه یا نحوه‌ حرف زدن شمرده و آرام اما راسخ؟ کودک شما نیز قطعا به لحن عصبانی شما اهمیتی نخواهد داد و در بلند مدت آن را جدی نخواهد گرفت. لحن راسخ و آرام بهترین راه برای داشتن گفتگوی درست با کودک است.

• کودکان از رفتار والدین الگو برداری می‌کنند.

بهترین راه داشتن گفتگوی سالم با کودک این است که ابتدا اصول مکالمه را خودمان رعایت کنیم. اگر ما به درستی با کودکمان صحبت کنیم، او نیز به خوبی به ما پاسخ خواهد داد.

• شما یک رابطه‌ قوی با کودکتان برقرار خواهید کرد.

یکی از مهمترین دلایل گفتگو کردن چیست؟ به درستی ارتباط برقرار کردن و فهمیدن افراد. اگر نحوه‌ صحبت کردن ما با کودک به درستی باشد، می‌تواند او را درک کنیم و در مواقع نیاز او را یاری کنیم. می‌توانیم منظور خود را به درستی به او بفهمانیم و مقصود او را به خوبی متوجه شویم.

• کودک شما از احترام بیشتری برخوردار خواهد شد.

برای اینکه به کودک خود اثبات کنیم که در نظر ما او شخصیتی محترم و دوست‌داشتنی است باید با لحن درست با او به گفت‌و‌گو بپردازیم. نحوه‌ صحیح صحبت کردن با کودک به او نشان می‌دهد ما برای نظر و شخصیت او احترام قائل هستیم و او در نظر ما فردی مهم و با اهمیت است. این کار بسیار بر عزت نفس و تقویت اعتماد به نفس کودک تاثیر می‌گذارد.

• لحن پرخاشگرانه و عصبی موثر نیست.

وقتی شما با صدای بلند با کودک صحبت می‌کنید و پرخاشگرانه او را مخاطب خود قرار می‌دهید، به احتمال زیاد به نتیجه مطلوب و مقصود خود را نخواهید رسید. حتی ممکن است رابطه و تاثیرات مثبتی که بر روی او داشتید نیز از بین برود. ممکن است در کوتاه مدت این نحوه‌ی صحبت کردن با کودک موثر باشد، اما اگر خواهان پیشرفت و سلامتی روحی فرزندتان هستید، نباید به هیچ وجه از این روش گفتگو استفاده کنید. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره گفتگو با کودک برای شناخت احساسات آنها بیشتر بخوانید. 

زمان صحبت کردن با بچه‌ها به چه نکاتی باید توجه کنیم

نکات زیر می‌توانند به صورت عملی ما را راهنمایی کنند تا بتوانیم به خوبی با کودک خود ارتباط برقرار کنیم و طرز صحیح صحبت با کودک را یاد بگیریم یا آن را اصلاح کنیم.

• ارتباط چشمی برقرار کنید سپس صحبت کنید

هنگام صحبت با کودک باید هم سطح با او شوید و در چشمان او نگاه کنید. برای جلب توجه بچه‌ها این اقدامی الزامی است. البته منظور از نگاه کردن خیره شدن نیست. می‌توانید از جملات «علی لطفا به چشم‌های من نگاه کن» یا «نرگس من به گوش‌هایت نیاز دارم تا خوب به من گوش کنی» استفاده کنید و خود نیز هنگام گوش کردن یا صحبت کردن فرزندتان همین حرکات بدنی را انجام دهید.

• اسم کودکتان را صدا بزنید

برای آغاز صحبت با کودک یا درخواست انجام کاری از او با صدا زدن اسم او شروع کنید. برای مثال «مریم، لطفا اسباب بازی‌هایت را مرتب کن»

• هنگام صحبت با کودک صریح باشید

برای اینکه کودک به خوبی به شما گوش دهد یک قانون ساده وجود دارد؛ از همان ابتدا سر اصل مطلب بروید و از تک جملات استفاده کنید. اگر در هنگام گفتگو با کودک مطالب فرعی زیادی بیان کنید، باعث می‌شود او فکر کند شما نمی‌دانید دقیقا چه می‌خواهید بیان کنید. بنابراین به احتمال زیاد تمرکز خود را از دست می‌دهد و به ادامه صحبت گوش نخواهد داد.

• وقتی مشغول گفتگو با کودکان هستید، از عبارات ساده و قابل فهم استفاده کنید

سعی کنید هنگام صحبت با کودک از کلمات سخت و پیچیده استفاده نکنید و جملات و مفاهیم آن‌ها در حد فهم بچه‌ها باشد. نحوه‌ برقراری ارتباط کودکان با هم را مشاهده کنید و از آن الگوبرداری کنید. اگر متوجه نگاه گیج و حواس‌پرت کودکتان شدید، بدانید توجه و علاقه ‌آن‌ها را نسبت به صحبت‌تان را از دست داده‌اید.

• از کودک بخواهید درخواست شما را بار دیگر تکرار کند

اگر قادر به تکرار آن نبود، یعنی طولانی یا پیچیده بوده است.

• وقت صحبت با کودک درخواستی کنید که نتواند رد کند

اگر درخواستی که از کودک دارید را با یک دلیلی که به نفع اوست بیان کنید، به احتمال زیاد درخواست شما رد نخواهد شد. برای مثال به جای «الان لباست را بپوش» بیان کنید « لباست را برای بیرون رفتن و بازی کردن تن کن».

• هنگام صحبت کردن با کودکان مثبت باشید و از جملات مثبت استفاده کنید

برای مثال به جای جمله‌ «دوییدن در خانه ممنوع» از جمله‌ «ما معمولا در بیرون می‌دویم و در خانه راه می‌رویم» استفاده کنید.

• جملات دستوری را با من می‌خواهم آغاز کنید

برایم مثال «من می‌خواهم که صدا را کم کنی» یا «من می‌خواهم که به سوگل هم اجازه‌ بازی بدهی». این جمله برای صحبت کردن و دستور دادن به کودکانی که می‌خواهند مطیع باشند ولی از لحن دستوری جملات بدشان می‌آید، بسیار کار ساز است.

• هنگام صحبت با کودک از جملات اگر، سپس استفاده کنید

«اگر مسواک بزنی سپس قصه خواهیم خواند» یا «اگر کارت تموم شد سپس می‌توانی بیرون بروی و بازی کنی» و جملات از این دست باعث می‌شود در صحبت کردن با کودک نتیجه بهتری ببینید.

• به کودکان حق انتخاب دهید

همیشه داشتن حق انتخاب بین دو مورد بهتر از نداشتن آن است. حق انتخاب دادن به کودک هنگام گفتگو با او حس استقلال و تصمیم گیری او را تقویت می‌کند. جملات زیر مثال‌های خوبی برای دادن حق انتخاب به کودک هستند:

• اول پوشیدن پیژامه یا مسواک زدن؟
• تیشرت آبی یا قرمز؟
• تمیز کردن اتاق یا انجام تکالیف؟

• به سن و میزان فهم کودک هنگام صحبت کردن با او توجه کنید

هر چه کودکان کم سن‌تر، سوالات و جملات ساده‌تر. گاهی والدین هنگام صحبت با کودک خود سوالاتی می‌پرسند که مناسب سن او نیست. برای مثال این سوال «انگیزه‌ تو از این کار چی بود؟». این سوال نیازمند توانایی تحلیل و درک عمیق احساسات است که ممکن است هنوز در کودک شکل نگرفته باشد. پس دقت کنیم صحبت‌ها و سوالاتمان متناسب با سن و درک کودک باشد.

• از لحاظ اجتماعی به درستی با کودک خود صحبت کنیم

حتی کودکان کوچک نیز فرق بین لطفا و جمله‌ دستوری را می‌فهمند. پس بهتر است در زمان صحبت با کودک از جملات مثبت و مودبانه استفاده کنیم. همان طوری صحبت کنیم که از او انتظار داریم با ما سخن بگوید.

• ابتدا کودک را آرام کنید سپس صحبت کنید

اگر هنگام صحبت کردن، کودک دچار ناراحتی، خشم یا هیجان باشد، نمی‌تواند به درستی به صحبت‌های شما گوش دهد. پس بهتر از قبل از صحبت با کودک او را از نظر احساسی آرام کنید و از او حمایت عاطفی کنید.

• با صحبت کودک را آرام کنید

وقتی کودک نا‌آرام است و در حال فریاد کشیدن، با لحن آرام و ملایم پاسخ او را بدهید. جملاتی مثل «چه کمکی از من ساخته است» یا «من تو را درک می‌کنم» باعث می‌شود کودک احساس کند شما او را می‌فهمید و قصد کمک دارید. در حقیقت شما یک شنونده‌ی دلسوز هستید که بدون نگرانی می‌توان با شما گفتگو کرد و مشکلات را بیان کرد.

در انتها برای اینکه صحبت کردن با کودک نتیجه بخش و موثر واقع شود باید از گفتن بعضی از عبارات دوری کنید.

چه جملاتی را بهتر است هنگام صحبت کردن با کودکان بکار نبرد

• بیش از حد احساسی هستی
• خودخواهی
• احساس تو به این شکل نیست که بیان می‌کنی؛ این جمله به خصوص در زمان وجود ناراحت یا مشکلی برای کودک بسیار آسیب زاست.
• آرزو می‌کردم هرگز به دنیا نمی‌آمدی
• چرا بیش‌تر شبیه خواهر/برادرت رفتار نمی‌کنی
• تو خنگی و نمی‌فهمی
• تو مرد خانه هستی
• بجنب یا زودباش
• با خودت چه کار کردی که به این شکل درآمدی
• دیگه گریه نکن
• مردها که گریه نمی‌کنند
• بچه نشو
• تو در ریاضی یا هر کار دیگری بهترین هستی
• تو ناخواسته به دنیا آمدی
• چرا نمی‌توانی هیچ کاری را درست انجام بدی
• مشکل تو چیه
• من به تو اعتماد ندارم یا من تو را باور نمی‌کنم
• تو تنبلی
• هیچ چیزی وجود ندارد که ازش بترسی
• تو باید عمو/خاله را بغل کنی و ببوسی
• دوستان تو این کار را نمی‌کنند
• اگر جای تو بودم این کار را نمی‌کردم
• تو باید بهتر از این عمل می‌کردی
• تو باید از خودت خجالت بکشی

سخن پایانی

 یکی از مهمترین مسائل در تربیت فرزندان سالم و خوشحال، برقراری ارتباط درست و قوی با آن‌هاست. نحوه‌ صحیح صحبت کردن با کودک یکی از بهترین ابزارهای والدین برای برقراری ارتباط درست با کودکان است. اگر والدین مهارت صحیح صحبت با کودک را یاد بگیرند، بسیاری از مشکلاتی که در کودکی و بزرگسالی فرد رخ می‌دهند، از بین خواهد رفت. صحبت کردن با کودک نیز مثل تمام مسائل تربیتی، مهارتی آموختنی است. والدین با رعایت نکات گفته شده در این متن و پیاده سازی آن‌ها می‌توانند رابطه‌ بهتری با فرزندانشان شکل بدهند و از حالا آینده‌ بهتری برای خود و کودکشان فراهم سازند.