بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که رژیم غذایی کم‌چربی، موثرترین استراتژی برای کاهش وزن برای طولانی‌مدت نیست و این روش تغذیه، تاثیر حداقلی بر کاهش وزن داشته و بر بهبود بیماری‌های قلبی یا سرطان نیز بی‌تاثیر است. با این حال، بسیاری از طرفداران رژیم‌های غذایی کم‌چربی ادعا می‌کنند که این نتایج اشتباه است، زیرا مصرف توصیه‌شده سی درصد چربی (رژیم غذایی کنترل چربی) را ناکافی می‌دانند. در عوض پیشنهاد می‌كنند كه برای موثر بودن رژیم غذایی كم‌چربی، چربی نباید بیش از ده درصد از كالری مصرفی روزانه را تشکیل دهد. در این مقاله با نگاهی دقیق‌تر، رژیم‌های غذایی کم‌چربی و تاثیرات سلامتی آن‌ها بررسی می‌شود. 

آن‌چه در این مطلب خواهید خواند:

رژیم غذایی بسیار کم‌چربی چیست؟

اثرات بالقوه رژیم بسیار کم‌چربی بر سلامتی

اثر رژیم بسیار کم‌چربی بر بیماری قلبی

تاثیر رژیم بسیار کم‌چربی بر دیابت نوع دوم

رژیم بسیار کم‌چربی و اثر آن بر چاقی

اثرات مثبت رژیم بسیار کم‌چربی بر بیماری ام‌اس 

چرا رژیم‌های غذایی بسیار کم‌چربی موثرند؟

نکته پایانی درباره رژیم بسیار کم‌چربی 

 

رژیم غذایی بسیار کم‌چربی چیست؟

در یک رژیم بسیار کم‌چربی، حداکثر تا ده درصد کالری از چربی تامین شده و همچنین شامل مصرف پروتئین کم و کربوهیدرات بسیار زیاد نیز می‌شود؛ یعنی کالری مصرفی روزانه شامل ده درصد چربی و هشتاد درصد پروتئین خواهد بود. 

رژیم‌های غذایی کم‌چربی بیشتر مبتنی بر گیاهان هستند و میزان مصرف محصولات حیوانی مانند تخم مرغ، گوشت و لبنیات پرچرب را محدود می‌کنند. مصرف غذاهای گیاهی پرچرب از جمله روغن زیتون تصفیه‌شده، آجیل و آووکادو نیز اغلب محدود هستند، حتی اگر غذاهای سالمی تلقی شوند. این مساله می‌تواند مشکل ساز باشد، چراکه چربی مسئول چندین عملکرد مهم در بدن است. در واقع، چربی منبع اصلی تامین کالری بدن محسوب می‌شود، غشاهای سلولی و هورمون‌ها را می‌سازد و به بدن در جذب ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین‌- آ، ویتامین- دی، ویتامین-ای و ویتامین-کا کمک می‌کند. علاوه بر این، چربی به غذاها طعم می‌دهد و رژیم غذایی بسیار کم‌چربی معمولا به اندازه رژیم غذایی معتدل٬ مغذی و لذتبخش نیست. با وجود این، مطالعات نشان می‌دهد که رژیم غذایی کم‌چرب ممکن است مزایای بسیار قابل توجهی برای برخی از بیماری‌های جدی داشته باشد.

اثرات بالقوه رژیم بسیار کم‌چربی بر سلامتی

شواهد نشان می‌دهد که رژیم غذایی بسیار کم‌چربی ممکن است برای مقابله با برخی از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی، دیابت، چاقی و ام‌اس مفید باشد.

اثر رژیم بسیار کم‌چربی بر بیماری قلبی

مطالعات نشان می‌دهد که یک رژیم غذایی بسیار کم‌چربی می‌تواند چندین عامل خطر مهم برای بیماری‌های قلبی از جمله موارد زیر را بهبود بخشد:

• فشار خون بالا
• کلسترول خون بالا
• پروتئین واکنشی سی (C-Reactive Protein) عامل اصلی بروز بیماری‌های قلبی و نشان‌دهنده وجود التهاب.

نتایج مطالعه‌ای بر ۱۹۸ بیمار مبتلا به بیماری‌های قلبی نشان داد که رژیم غذایی بسیار کم‌چربی در بهبود آن‌ها تاثیر چشمگیری داشته است. از ۱۹۸ نفر، ۱۷۷ نفر رژیم غذایی بسیار کم‌چربی را دنبال کردند و تنها یک نفر مشکل قلبی را تجربه کرد. در مقابل، در شصت درصد از افرادی که این رژیم را دنبال نکردند بیماری‌های قلبی بهبودی نداشت.

تاثیر رژیم بسیار کم‌چربی بر دیابت نوع دوم

مطالعات متعدد نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی بسیار کم‌چربی با کربوهیدرات بالا می‌توانند منجر به بهبود افراد مبتلا به دیابت نوع دوم شود. به عنوان مثال نتایج مطالعات بر مبتلایان به دیابت نوع دوم، که در رژیم غذایی‌شان برنج بسیار کم‌چربی داشتند، نشان داد که میزان قند خون ناشتای ۶۳ نفر از صد شرکت‌کننده کاهش یافته است. علاوه بر این، ۵۸ درصد از افرادی که قبل از تحقیق انسولین مصرف می‌کردند، توانستند انسولین درمانی را کاهش داده و یا به طور کامل متوقف کنند.

در مطالعه‌ای دیگر مشخص شد رژیم غذایی بسیار کم‌چربی برای افراد مبتلا به دیابتی که هنوز انسولین استفاده نمی‌کنند، موثرتر است.

رژیم بسیار کم‌چربی و اثر آن بر چاقی

رژیم غذایی بسیار کم‌چربی ممکن است برای افراد بسیار چاق نیز سودمند باشد. رژیم غذایی برنجِ بسیار کم‌چرب، برای درمان افراد چاق استفاده شد که نتایج قابل توجهی داشت. در مطالعه‌ای که روی ۱۰۶ فرد بسیار چاق انجام گرفت، مشخص شد که شرکت‌کنندگان در این رژیم به طور میانگین ۶۳.۵ کیلوگرم کاهش وزن داشتند که این نتیجه ممکن است برای یک رژیم غذایی بر پایه کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده تعجب‌آور باشد.

اثرات مثبت رژیم بسیار کم‌چربی بر بیماری ام‌اس 

مولتیپل اسکلروزیس یا گرفتگی بافت‌های گوناگون- به اختصار - اِم‌اِس (MS)  - یک بیماری خودایمنی است که بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی چشم تاثیر می‌گذارد. 

رژیم غذایی بسیار کم‌چربی ممکن است برای افراد مبتلا به این بیماری سودمند باشد. «روی سوانک» در سال ۱۹۴۸ شروع به درمان ام‌اس با رژیم غذایی «سوانک» کرد. سوانک در مشهورترین مطالعه‌اش ۱۵۰ بیمار مبتلا به ام‌اس را به مدت بیش از پنجاه سال تحت نظر گرفت. نتایج حاکی از آن است که یک رژیم غذایی بسیار کم‌چربی می‌تواند به کندکردن روند پیشروی بیماری کمک کند. بعد از ۳۴ سال، تنها ۳۱ درصد از افرادی كه رژیم را رعایت كرده بودند، مردند. این در حالی است که، آمار مرگ‌ومیر در افرادی كه نتوانستند از توصیه‌های او پیروی كنند هشتاد درصد بود.

چرا رژیم‌های غذایی بسیار کم‌چربی موثرند؟

دلیل این امر که چرا و چگونه رژیم‌های غذایی کم‌چربی در بهبود سلامت افراد موثر است، دقیقا مشخص نیست. برخی به تاثیرات فشار خون اشاره می‌کنند، اما در مقابل مخالفان استدلال می‌کنند که اثرات کاهش فشار خون حتی ممکن است به طور مستقیم با مقدار پایین چربی در این رژیم مرتبط نباشد. به عنوان مثال رژیم غذایی برنج، سدیم بسیار کمی دارد که ممکن است تاثیر مثبتی بر فشار خون داشته باشد. علاوه بر این، رژیم بسیار کم چرب، یکنواخت بوده و باعث کاهش غیرعمدی در میزان کالری مصرفی می‌شود. زیرا ممکن است افراد تمایل کمتری به خوردن غذاهایی داشته باشند که راضی‌کننده نیستند.

گفتنی است، فارغ از اینکه شما کربوهیدرات را کم کنید یا چربی را، کاهش کالری مصرفی برای کاهش وزن و سلامت سوخت‌وساز بدن موثر است.

نکته پایانی درباره رژیم بسیار کم‌چربی 

رژیم بسیار کم‌چربی ممکن است به درمان بیماری‌های جدی از جمله دیابت و بیماری‌های قلبی کمک کند. با این حال پیروی از یک رژیم غذایی بسیار کم‌چربی برای مدت طولانی بسیار دشوار است، زیرا رژیم لذت‌بخشی نیست و تنوع چندانی ندارد. حتی ممکن است مجبور شوید میزان مصرف غذاهای بسیار سالم مانند گوشت غیر‌فرآوری شده، ماهی‌های چرب، تخم مرغ، آجیل و روغن زیتون تصفیه‌شده را محدود کنید. اگرچه این رژیم ممکن است برای افراد با بیماری‌های خاصی مفید باشد، اما برای بیشتر افراد غیرضروری است.