مسمومیت غذایی به علت وجود نوعی باکتری، ویروس یا انگل در غذا یا آب مصرفی فرد بروز پیدا می‌کند. از جمله عوامل بیماری‌زایی که ممکن است منجر به مسمومیت غذایی بشوند می‌توان به کامپیلوباکتر، اشریشیا کُلی (موجود در سبزیجات خام و گوشت نپخته)، لیستریا، نوروویروس (موجود در صدف نپخته)، سالمونلا (موجود در گوشت مرغ نپخته و تخم‌مرغ خام) و استافیلوکوک اورئوس اشاره کرد. اما در صورت ابتلا، چه راه‌های سریعی برای درمان مسمومیت غذایی در خانه وجود دارد؟ در ادامه مطلب درباره درمان خانگی مسمومیت غذایی بیشتر می‌خوانیم. 

فهرست مطالب 

• راه‌های درمان مسمومیت غذایی در خانه چیست

• هنگام مسمومیت غذایی از مصرف چه مواد غذایی باید خودداری کرد

• چه زمانی برای مسمومیت غذایی باید به پزشک مراجعه کرد

• چگونه می‌توان از بروز مسمومیت غذایی جلوگیری کرد

راه‌های درمان مسمومیت غذایی در خانه چیست

دو نوع راه درمان خانگی مسمومیت غذایی وجود دارد؛

گروهی از آنها علائم مسمومیت را بهبود بخشیده و گروهی دیگر با جلوگیری از کم‌آب شدن بدن، از وخیم‌تر شدن علائم مسمومیت جلوگیری می‌کنند. به طور کل، از راه‌های درمان مسمومیت غذایی در خانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استراحت کردن؛ یکی از راحت‌ترین راه‌های درمان سریع مسمومیت غذایی در خانه، استراحت دادن به بدنتان است. تا زمانی که احساس بهتری پیدا نکرده‌اید، به خود سخت نگیرید و استراحت کنید. علاوه بر این، تلاش کنید تا چند ساعت پس از بروز اولین علائم مسمومیت غذایی چیزی نخورید و ننوشید. پس از گذشت چند ساعت، غذاهای ساده و راحت هضمی همچون بیسکوئیت‌های نمکی یا نوشیدنی‌های ورزشی مصرف کنید. برای جلوگیری از کم‌آبی بدنتان و بهبود حالت تهوع احتمالیتان، یخ بخورید.

مصرف الکترولیت؛ کم‌آب شدن بدن یکی از شایع‌ترین عوارض ابتلا به بیماری‌های گوارشی است؛ به خصوص برای افراد کهن‌سال و کودکان خردسال. اگر نسبت به جبران آب از دست رفته بدن اقدامی نشود، کم‌آبی می‌تواند عوارض مرگ‌باری به همراه داشته باشد. اسهال و استفراغی که عموما با مسمومیت غذایی همراه است منجر می‌شود تا بدن در زمان کوتاهی آب زیادی از دست بدهد. کم‌شدن مایعات بدن می‌تواند منجر به خستگی، احساس ضعف یا حتی به هم ریختن ریتم تپش قلب شود. خبر خوش این است که برای درمان خانگی کم‌آبی ناشی از مسمومیت غذایی راه‌هایی وجود دارد (در صورتی که کم‌آبی بسیار وخیم و نیازمند درمان بالینی نباشد). واضح است که در صورت کم‌آبی بدن، مصرف آب نباید فراموش شود. علاوه بر آن، نوشیدنی‌های ورزشی نیز از آنجایی که سرشار از انواع الکترولیت‌ها هستند برای رفع کم‌آبی بدن بسیار خوب عمل می‌کنند. به یاد داشته باشید که اگر کم‌آبی ناشی از مسمومیت غذایی شدید بود، دیگر درمان‌های خانگی کارساز نیست؛ بلکه باید به کلینیک یا بیمارستان مراجعه کرده و سرم بزنید. به هر حال با هیدراته نگه داشتن بدن، به خصوص در این روزهای گرم تابستان، مانع از مسمومیت غذایی ناشی از کم آبی شوید. 

گرفتن رژیم غذایی برت (BRAT): رژیم غذایی برت که شامل موز، برنج، پوره سیب و نان تست می‌شود برای مصرف هنگام ابتلا به بیماری‌های گوارشی بسیار مناسب است؛ چرا که هضم بسیار راحتی داشته و معده را اذیت نمی‌کند. رژیم غذایی برت همچنین در سفت شدن مدفوع و جبران مواد مغذی‌ای که با اسهال و استفراغ از دست داده‌اید نقش موثری بازی می‌کند. تا زمان بهبودی از این رژیم پیروی کنید. اگر نمی‌خواهید که برای درمان خانگی مسمومیت خود از این رژیم استفاده کنید، از مواد غذایی زودهضمی همچون غلات صبحانه، سفیده تخم مرغ، عسل، کره بادام زمینی، سیب‌زمینی آبپز و پوره سیب‌زمینی بهره ببرید. هنگام مسمومیت غذایی، وعده‌های غذایی کوچک و کم‌چربی داشته باشید.

افزودن مواد پروبیتیک به برنامه غذایی: مواد پروبیوتیک، ارگانیسم‌های هستند که به متعادل نگه داشتن باکتری‌ها، آرکی‌ها و قارچ‌های موجود در روده کمک می‌کنند. در روده تمام افراد، مقداری باکتری وجود دارد. بخشی از این باکتری‌ها خوب و مفید بوده و بخشی دیگر بد و مضر. مسمومیت غذایی باعث بر هم خوردن تعادل میزان باکتری خوب و بد در روده می‌شود. در نتیجه، یکی از راه‌های درمان مسمومیت غذایی در منزل، برگردندان تعادل این میکروارگانیسم‌ها به حالت عادی توسط مواد پروبیوتیک است. برای این منظور می‌توانید از ماست پروبیوتیک یا کپسول‌های پروبیوتیک بهره ببرید. مصرف مواد پروبیتیک مقاومت روده ‌شما در برابر مسمومیت غذایی در آینده را نیز افزایش می‌دهد.

مصرف داروهای شیمیایی: مصرف داروها شیمیایی می‌تواند علائم مسمومیت غذایی را کنترل و برطرف کند. برای مثال، داروی بیسموت ساب‌سالیسیلات (یا نام تجاری پپتو بیسمول) حالت تهوع و اسهال را درمان کرده و داروی لوپرامید (با نام تجاری ایمودیوم) با کاهش سرعت هضم غذا، اسهال را بهبود می‌بخشد. البته، هنگام مصرف این داروها برای درمان سریع مسمومیت غذایی در خانه به خاطر داشته باشید که ممکن است مصرف این داروها برای کودکان خطرناک باشد. سازمان غذا و دارو آمریکا توصیه می‌کند که کودکان برای درمان خانگی مسمومیت غذایی خود، به جای مصرف داروهای شیمیایی، مایعات فراوان مصرف کرده و غذاهای زودهضم در برنامه غذایی خود قرار دهند. خالی از لطف نیست که اشاره کنیم با اینکه بعضی پزشکان موثر بودن داروهای شیمیایی در برطرف کردن علائم مسمومیت را تایید می‌کنند، گروهی دیگر از پزشکان اعتقاد دارند که نباید با مصرف داروهای شیمیایی جلوی بروز علائم مسمومیت غذایی را گرفت و باید اجازه داد تا بیماری روند طبیعی خود را طی کند.

نوشیدن چای زنجبیل و چای نعناع: زنجبیل از دیرباز برای درمان انواع بیماری‌ها کاربرد داشته است. تحقیقات انجام شده نشان داده است که مصرف چای زنجبیل می‌تواند منجر به کاهش حالت تهوع شود. علاوه بر زنجبیل، نعناع نیز از گذشته بابت خاصیت دارویی خود مورد استفاده قرار می‌گرفته است. به گفته دانشمندان، نعناع معده را آرام می‌کند و روده درد را بهبود بخشد. برای درمان خانگی مسمومیت غذایی در خانه چای زنجبیل و نعناع بنوشید تا علاوه بر بهبودی علائم مسمومیت، آب از دست رفته بدنتان را نیز جبران کنید. با خواندن این مطلب نیز درباره درمان تهوع بیشتر بخوانید. 

مصرف سرکه سیب: یکی دیگر از راه‌های درمان مسمومیت غذایی در خانه، مصرف سرکه سیب است. با وجود اینکه سرکه سیب ذاتا اسیدی است، اما هنگام هضم و شکسته شدن در بدن خاصیتی قلیایی دارد. در نتیجه، در کاهش و بهبود برخی علائم مسمومیت غذایی موثر واقع می‌شود. مصرف سرکه سیب همچنین با تسکین دادن لایه داخلی روده و از بین بردن باکتری‌ها، به سرعت درد را کاهش می‌دهد. تنها کافیست تا دو قاشق سرکه سیب را در یک لیوان آب داغ مخلوط کرده و قبل از صرف وعده غذایی میل کنید. از مصرف سرکه سیب رقیق نشده و مصرف روزانه سرکه سیب بیش از ۲ قاشق غذاخوری خودداری کنید، چرا که باعث آسیب دیدن بافت مری می‌شود.

هنگام مسمومیت غذایی از مصرف چه مواد غذایی باید خودداری کرد

درمان خانگی مسمومیت غذایی تنها به مصرف برخی مواد خلاصه نمی‌شود؛ بلکه شامل خودداری از مصرف برخی مواد غذایی خاص نیز می‌شود.

اولین گام، خودداری از مصرف غذایی است که باعث مسمومیت شما شده است. غذای آلوده را دور ریخته و کیسه زباله را ببندید تا توجه حیوانات خانگی‌تان را جلب نکند. از مصرف مواد غذایی همچون مشروبات الکلی، نوشیدنی‌های کافئین‌دار (از جمله قهوه، چای، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا)، غذاهای پرادویه، محصولات لبنی، غذاهای پرچرب، غذاهای سرخ‌کردنی، موادغذایی که فیبر خوراکی بالایی دارند، انواع آبمیوه و نیکوتین که معده را تحریک می‌کنند بپرهیزید.

چه زمانی برای مسمومیت غذایی باید به پزشک مراجعه کرد

درست است که راه‌های زیادی برای درمان مسمومیت غذایی در منزل وجود دارد، اما گاهی اوقات مسمومیت غذایی وخیم بوده و نیازمند مراجعه به پزشک است. پزشک ممکن است برای درمان مسمومیت غذایی آنتی بیوتیک تجویز کرده یا به شما سرم بزند. در صورتی که علائم زیر را در خود مشاهده کردید، برای درمان مسمومیت غذایی خود به پزشک مراجعه کنید:

• تب بالای ۳۸ درجه
• وجود خون در استفراغ یا مدفوع
• طول کشیدن اسهال به مدت سه روز یا بیشتر
• احساس درد شدید
• بروز علائم عصبی همچون سوزن سوزن دست‌ها و تار شدن دید
• کم‌آبی شدید بدن

چگونه می‌توان از بروز مسمومیت غذایی جلوگیری کرد

مسمومیت غذایی عموما به علت رعایت نکردن بهداشت کافی در تهیه یا حمل و نقل غذا اتفاق می‌افتد. برای جلوگیری از ابتلا به مسمومیت غذایی دستان و ظرف‌های خود را با آب داغ و صابون بشویید؛ میوه‌ها و سبزیجات خام را به خوبی شسته یا ضدعفونی کنید؛ هنگام کار با گوشت خام نهایت نظافت را رعایت کنید؛ از موادی که فاسد می‌شوند در فریزر مراقبت کنید؛ گوشت را به خوبی بپزید و پس از باز شدن یخ مواد یخ‌زده، آنها را به سرعت بپزید. اگر ماده‌ای غذایی را از یخچال یا کابینت بیرون آورده اما به ظاهر، رنگ یا بوی آن شک دارید، توصیه می‌شود تا ریسک نکرده و آن را دور بریزید.

سخن پایانی

مسمومیت غذایی بیماری شایعی بوده که منجر به بروز علائمی همچون دل‌درد، اسهال و استفراغ و تب می‌شود. اگر بیماری وخیم نبوده و منجر به کم‌آبی شدید نشده باشد، می‌توان از انواع درمان خانگی برای رفع مسمومیت غذایی استفاده کرد. راه‌های زیادی برای درمان مسمومیت غذایی در خانه وجود دارد که از آنها می‌توان به استراحت کردن، مصرف مایعات، نوشیدن دمنوش زنجبیل و چای نعناع، رژیم غذایی برت، استفاده از داروهای شیمیایی و مصرف مواد پروبیوتیک اشاره کرد. مسمومیت غذایی را عموما می‌توان در خانه درمان کرد؛ اما در صورتی که بیماری بیشتر از سه روز به طول بینجامد، تب بالاتر از ۳۸ درجه برود، در استفراغ و مدفوع خون دیده شود و علائم عصبی به علائم مسمومیت اضافه شود، دیگر درمان‌های خانگی مسمومیت چاره کار نبوده و باید به پزشک متخصص مراجعه شود.