آلرژی یا حساسیت واکنش بیش از اندازه سیستم ایمنی بدن در برابر عوامل محیطی است. بدن افرادی که دچار حساسیت به خصوص حساسیت فصل بهار هستند در برابر مواد ظاهرا بی خطری که در محیط زندگی ما وجود دارد واکنش بیشتری نسبت به بقیه از خود نشان می‌دهد. گرد و غبار، بوی تند، کپک و قارچ، نیش حشرات، باکتری، دود و آلودگی هوا از جمله عوامل اصلی ایجاد آلرژی هستند. معمولا آلرژی علائمی مانند خارش، آبریزش بینی، التهاب، عطسه و سرفه و ترش مخاط را به همراه دارد. برای تسکین و کاهش علائم آلرژی از داروی آنتی هیستامین استفاده می‌شود. آنتی هیستامین ها دسته‌ای از داروها هستند که خواص ضد حساسیت دارند. در این مقاله به معرفی آن‌ها، شیوه مصرف، عوارض و تداخل با سایر داروها خواهیم پرداخت.

فهرست مطالب

• داروی آنتی هیستامین چیست

• انواع داروی آنتی هیستامین

  • آنتی هیستامین‌های نسل اول 

  • آنتی هیستامین‌های نسل دوم و سوم 

• نحوه مصرف داروی آنتی هیستامین

• عوارض قرص آنتی هیستامین

• تداخل داروی آنتی هیستامین با سایر داروها

• پرسش های رایج 

  • آیا قرص آنتی هیستامین خواب آور است؟

  • داروی آنتی هیستامین برای چیست؟

داروی آنتی هیستامین چیست

هنگامی که بدن نسبت به عوامل بیرونی یا درونی واکنش آلرژیک داشته باشد، سلول‌های سیستم ایمنی ماده‌ای به نام هیستامین آزاد می‌کند. هیستامین با اثر گذاری بر گیرنده دسته خاصی از سلول‌ها‌ علائم آلرژی را ایجاد می‌کند. داروی آنتی هیستامین با کاهش اثرات هیستامین در گیرنده این سلول‌ها به بهبود و از بین بردن علائم آلرژی کمک می‌کند.

آنتی هیستامین به درمان علائمی مانند، آبریزش بینی، عطسه و سرفه، خارش، تورم، بثورات پوستی، قرمزی و اشک چشم، کاهش مخاط بینی و گلو کمک می‌کند.

انواع داروی آنتی هیستامین

طیف وسیعی از انواع داروی آنتی هسیتامین وجود دارد که بسته به نوع آلرژی و سایر عوامل توسط پزشکان تجویز می‌شود.

آنتی هیستامین‌های نسل اول 

قدیمی‌ترین نوع آنتی هیستامین‌های خوراکی بدون نسخه که به نسل اول معروف هستند شامل دیفن هیدرامین و کلرفنیرامین هستند که دارای اثرات آرام بخشی بوده و پس از مصرف آن‌ها احساس خواب آلودگی خواهید کرد. ماندگاری این نوع از آنتی هیستامین‌ها پایین است و به همین دلیل نسبت به انواع جدیدتر در دوز‌های بالاتری مصرف می‌شوند.

ماده اصلی داروهای این نسل مانند دی فنیدرامین، بنادریل است. بنادریل به رفع آبریزش بینی، عطسه، خارش پوست، آبریزش چشم و خارش بینی یا گلو کمک می‌کند. این علائم عموما به دلیل آلرژی‌های تنفسی فوقانی، سرماخوردگی و آنفلوآنزا ایجاد می‌شوند. همچنین بنادریل در کرم‌های موضعی برای از بین بردن آلرژی‌های پوستی همچون کهیر وجود دارد.

آنتی هیستامین‌های نسل دوم و سوم 

آنتی ‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم برای هدف قرار دادن گیرنده‌های خاص هیستامین تولید شده‌اند. این موضوع سبب می‌شود عوارض جانبی و اثرات خواب آلودگی داروهای نسل دوم و سوم کاهش داشته باشد. همچنین ماندگاری این نسل‌ها در بدن بیشتر بوده که این موضوع سبب می‌شود به دوزهای پایین‌تری از آنتی هیستامین نیاز داشته باشید.

سیتریزین یکی از مواد اصلی موجود در نسل‌های دوم و سوم آنتی هیستامین‌ها است. این ماده به تسکین آبریزش بینی، عطسه، خارش بینی و گلو، تب و سایر علائم آلرژی‌های تنفسی فوقانی کمک می‌کند. همچنین از سیتریزین برای تسکین قرمزی و خارش ناشی از کهیر نیز می‌توان استفاده کرد.

اگر قصد استفاده از داروی آنتی هیستامین برای درمان آلرژی را دارید باید بدانید انواع قرص با نام‌های تجاری مختلفی مانند بنادریل (دیفن هیدرامین)، کلر-تریمتون، زیرتک و کلاریتین (لوراتادین) وجود دارند. اگر مطمئن نیستید که کدام یک برای شرایط شما مناسب بوده و بیشترین اثر درمانی را خواهد داشت حتما با پزشک یا داروساز داروخانه مشورت کنید.

نحوه مصرف داروی آنتی هیستامین

در صورت تجویز دارو توسط پزشک حتما از دستور عمل ارائه شده توسط او پیروی کنید. اگر قرص آنتی هیستامین بدون نسخه را از داروخانه تهیه کرده‌اید درون جعبه آن یک کاغذ وجود دارد که نحوه صحیح مصرف در آن توضیح داده شده است.

اگر از ناراحتی معده رنج می‌برید، می‌توانید آنتی هیستامین را به همراه غذا و با مایعات فراوان مصرف کنید. بهتر است در این مورد با پزشک مشورت کنید تا نوعی از دارو را برای شما تجویز کرده که با مشکلات دستگاه گوارشی کمترین تداخل را ایجاد کند.

برخی از انواع آنتی هیستامین‌ها به صورت مایع هستند. در صورت مصرف این نوع حتما از پیمانه اندازه گیری استاندارد موجود در جعبه استفاده کنید چرا که قاشق‌های خانگی استاندارد نبوده و ممکن است دوز مناسب دارو را دریافت نکنید. همچنین قبل از مصرف حتما شیشه را به خوبی تکان دهید چرا که اگر دارو به صورت سوسپانسیون باشد ته نشین می‌شود.

هیچگاه قرص‌ یا کپسول آنتی هیستامین با انتشار طولانی مدت را نجوید. با انجام این کار به جای اینکه دارو به صورت زمان بندی شما در بدن شما آزاد شود به صورت یکجا پخش شده و خطر عوارض جانبی افزایش می‌یابد.

قرص آنتی هیستامین را نصف نکنید. زیرا ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، مگر در مواردی که پزشک دستور داده است.

برای درمان علائم آلرژی حتما دارو را در زمان مناسب و به مدت توصیه شده مصرف کرده و از تغییر دوز به صورت خودسرانه جدا بپرهیزید چرا که ممکن است سبب ایجاد عوارض شود.

عوارض قرص آنتی هیستامین

درون جعبه قرص آنتی هیستامین نیز مانند تمام داروهای دیگر برگه‌ای وجود دارد که در آن اطلاعات مربوط به دارو ذکر شده است. برای پیشگیری از عوارض و شیوه مصرف صحیح حتما این برگه را مطالعه کنید.

مصرف بیش از حد مجاز آنتی هیستامین که بر حسب سن، جنس و شرایط سلامتی تعیین می‌شود، موجب ناهنجاری‌های قلبی و تشنج خواهد شد. مصرف کوتاه مدت و به مقدار تجویز شده عوارض و خطرات خاصی ندارد. با این حال برخی از عوارض جانبی خفیف آنتی هیستامین‌ها عبارتند از:

• خستگی و خواب آلودگی
• سرگیجه
• سردرد
• از دست دادن هوشیاری
• خشگی دهان یا تشنگی بیش از حد
• تاری دید و دو بینی
• یبوست
• عدم توانایی در ادرار با وجود تجمع ادرار در مثانه

عوارض جانبی شدید داروی آنتی هیستامین شامل موارد زیر است:

• کهیر
• بثورات پوستی
• دشواری در تنفس و بلعیدن
• تورم در دهان، صورت و گلو
• هذیان گفتن
• ضربان قلب بالا و نامنظم
• تشنج

زنان باردار حتما برای مصرف قرص آنتی هیستامین باید با پزشک مشورت کنند، چرا که برخی از انواع این دارو در دوران بارداری بر روی مادر و جنین اثرات نامطلوبی به جای می‌گذارد. همچنین کودکان و افراد مسن نیز نسبت به عوارض این دارو حساسیت بیشتری داشته و باید مراقب مقدار مصرف باشند.

آنتی هیستامین سبب گیجی و خواب آلودگی می‌شود. پس از مصرف آن از کارهایی که نیاز به دقت بالا دارند مانند رانندگی بپرهیزید. همچنین از مصرف مشروبات الکلی همراه این دارو شدیدا خودداری کنید چرا که الکل اثرات خواب آلودگی آنتی هیستامین را افزایش می‌دهد.

در صورت مشاهده عوارض بالا به مدت یک هفته، تب، سردرد مداوم و یا وخیم شدن هر یک از آن‌ها باید مشکل را جدی گرفته و سریعا به پزشک مراجعه کنید.

تداخل داروی آنتی هیستامین با سایر داروها

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد دارو را تغییر داده و خطر ابتلا به عوارض شدید را افزایش دهند. بهتر است قبل از مصرف هرگونه داروی جدید لیست داروهای مصرفی قبلی خود را با پزشک و یا مسئول داروخانه در میان بگذارید تا شما را از تداخلات دارویی آگاه کند.

همانطور که پیشتر توضیح دادیم آنتی هیستامین‌ها دارای انواع مختلفی هستند و برخی از آن‌ها در کرم ‌ها نیز استفاده می‌شوند تا اثرات آلرژی پوستی را از بین ببرند. در این بخش درباره تداخلات نوع خوراکی این دارو صحبت خواهیم کرد.

آنتی هیستامین‌هایی که بر روی پوست استفاده می‌شوند مانند کرم دیفن هیدرامین، پماد و اسپری ممکن است با نوع خوراکی آن تداخل داشته باشند. همچنین داروهای فشار خون به ویژه گوانتیدین، متیل دوپا، مسدود کننده‌های بتا مانند آتنولول یا مسدود کننده‌های کانال کلسیم مانند نیفدیپین با آنتی هیستامین تداخل دارویی دارند.

مصرف داروهای مهار کننده MAO دارای تداخل جدی و حتی کشنده با آنتی هیستامین‌ها هستند. در طول زمان درمان با آنتی هیستامین از مصرف مهار کننده‌های MAO مانند ایزوکار باکسازید، لاینزولید، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، راساگیلین، سافینامید، سلژیلین، ترانسیل پرومین خودداری کنید. اکثر مهار کننده‌های MAO نیز نباید به مدت دو هفته قبل از شروع مصرف آنتی هیستامین، استفاده شوند. درباره زمان شروع و قطع مصرف چنین داروهایی سر خود عمل نکرده و با پزشک مشورت نمایید.

در صورت استفاده از سایر داروهایی که باعث خواب آلودگی می‌شوند مانند کدئین، هیدروکدون، آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم و داروهای شل کننده عضلات مانند کاریزوپرولول، سیکلوبنزپرین و سایر آنتی هیستامین‌ها مانند ستیریزین و دیفن هیدرامین با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

همچنین داروی آنتی هیستامین ممکن است با برخی از آزمایشات پزشکی مانند اسکن مغری برای بیماری پارکینسون، آزمایش غربالگری ادرار تداخل داشته و موجب نتایج نادرست شود. حتما قبل از انجام چنین آزمایشاتی پرسنل آزمایشگاه را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهید.

پرسش های رایج 

آیا قرص آنتی هیستامین خواب آور است؟

بله داروی آنتی هیستامین دارای اثرات خواب آوری است. پس از مصرف آنتی هیستامین از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به دقت و تمرکز بالایی دارند مانند رانندگی خودداری نمایید. همچنین مصرف سایر داروهای آرامبخش و مشروبات الکلی به همراه این دارو سبب افزایش اثرات خواب آوری آن خواهد شد.

داروی آنتی هیستامین برای چیست؟

آنتی هیستامین برای از بین بردن اثر ماده‌ای به نامی هیستامین در بدن استفاده می‌شود. هیستامین پس از واکنش سیستم ایمنی به عوامل ایجاد کننده حساسیت و التهاب ترشح شده و با اثر گذاری بر سلول‌های خاصی از بدن سبب ایجاد علائم آلرژی مانند تب، سرفه، خارش گلو، عطسه، آبریزش بینی، ترشح مخاط و سردرد می‌شود.

سخن پایانی

داروی آنتی هیستامین از داروهایی رایجی است که برای حساسیت، به خصوص حساسیت فصلی تجویز میشود.اما همچون سایر داروها بهتر است از مصرف خودسرانه آن پرهیز کنید. عدم توجه به شرایط جسمی و سنی و همچنین تداخل دارویی ممکن است باعث بروز مشکلات سلامتی متعددی شود.