حالت تهوع به دلایل مختلفی روی می دهد؛ ابتلا به بیماری خاص، مسمومیت غذایی و حتی پرخوری ممکن است منجر به حالت استفراغ شود. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی علل ابتلا به تهوع را بررسی کرده و سپس درباره درمان تهوع خواهیم نوشت. 

فهرست مطالب 

• علل به وجود آمدن حالت تهوع

  • آیا حالت تهوع از علائم کروناست؟

• حالت تهوع صبحگاهی

  • درمان تهوع صبحگاهی

  • چه زمانی برای درمان تهوع باید به پزشک مراجعه کنیم

  • برای درمان تهوع از چه داروهایی استفاده می‌شود

• چگونه از حالت تهوع جلوگیری کنیم

• درمان تهوع به روش خانگی و طبیعی

علل به وجود آمدن حالت تهوع

حالت تهوع می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد. بعضی از افراد به حرکت با سرعت زیاد و تغییر ناگهانی جهت، برخی غذاها، دارو و یا شرایط پزشکی خاص حساس هستند و دچار حالت تهوع می‌شوند. هر چند این عوامل از فرد به فرد و در شرایط خاص متفاوت بوده و برخی ممکن است در حالتی دچار تهوع شوند که دیگران هیچگاه آن را تجربه نکرده‌اند، اما شایع‌ترین دلایل ایجاد حالت تهوع عبارتند از:

• سوزش معده یا رفلاکس معده (GERD): سوزش معده یا ریفلاکس می‌تواند باعث شود تا محتوای معده هنگام غذاخوردن و یا پس از آن به سمت بالا و مری حرکت کند. احساس سوزش و گزش ایجاد شده به این دلیل سبب حالت تهوع می‌شود.
• عفونت یا ویروس: باکتری‌ها یا ویروس‌ها می‌توانند بر معده تاثیر بگذارند و منجر به حالت تهوع شوند. باکتری‌هایی که از طریق غذا منتقل می‌شوند با ایجاد مسمویت غذایی منجر به افزایش میزان حساسیت معده و مشکلات گوارشی شده که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها تهوع و استفراغ است.
• داروها: مصرف برخی از داروها مانند داروی‌های شیمی درمانی و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند در عملکرد معده اختلال ایجاد کرده و منجر به حالت تهوع شوند. در هنگام مصرف چنین داروهایی حتما اطلاعات موجود در کاغذ راهنمای را مطالعه کرده و با پزشک خود مشورت کنید تا عوامل تشدید کننده تهوع ناشی از آن‌ها را تا جای ممکن کاهش دهید.
• حساسیت به حرکت و دریازدگی: برخی افراد هنگام استفاده از وسایل حمل و نقل مانند قطار، هواپیما، اتوبوس، قایق و کشتی دچار حالت تهوع می‌شوند. دلیل این امر ایجاد اختلال در پیام‌ها منتقل شده به مغز و همگام نبودن آن‌ها با سایر حواس است که می‌تواند موجب سرگیجه، تهوع و استفراغ گردد.
• رژیم غذایی: پرخوری یا خوردن غذاهای چرب و پر ادویه می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی و حساسیت معده شده که این موضوع ممکن است سبب حالت تهوع شود. همچنین خوردن غذاهایی که به آن‌ها حساسیت دارید نیز در تشدید این حالت موثر است، چرا که معده توانایی هضم درست آن‌ها را نداشته و مواد غذایی را پس می‌زند.
• درد: درد بسیار شدید به دلیل مختل کردن کارکرد مغز و ایجاد سرگیجه می‌تواند به ایجاد حالت تهوع کمک نماید. برخی از شرایط دردناکی که ممکن است منجر به چنین حالتی شوند، عبارتنداز: پانکراتیک (التهاب لوزالمعده)، سنگ کیسه صفرا و سنگ کلیه.
• زخم: وجود زخم در دیواره مری، روده کوچک یا زخم معده در حالت تهوع نقش دارد. هنگام غذا خوردن به دلیل ایجاد حس سوزش ممکن است تهوع ناگهانی رخ دهد و حتی منجر به استفراغ شود. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره زخم معده بیشتر بخوانید. 

علاوه بر موارد اشاره شده در بالا حالت تهوع می‌تواند علامت چندین بیماری دیگر از جمله سرگیجه موضعی پاروکسیسم (BPPV)، عفونت گوش، حمله قلبی، انسداد روده، نارسایی کبد یا سرطان کبد، مننژیت و سردرد میگرن باشد.

آیا حالت تهوع از علائم کروناست؟

حالت تهوع و استفراغ در بزرگسالان یکی از علائم محتمل ابتلا به ویروس کرونا است.
 

حالت تهوع صبحگاهی

گاهی پیش می‌آید در هنگام صبح و بلافاصله پس بیدار شدن از خواب احساس تهوع به ما دست می‌دهد. عموما افراد فکر می‌کنند که این موضوع تنها برای زنان باردار رخ می‌دهد در صورتی که مردان و زنانی که باردار نیستند نیز ممکن است به این عارضه دچار شوند. در ادامه به شناخت دقیق‌تر علل و درمان تهوع صبحگاهی خواهیم پرداخت.

برخی از شایع‌ترین علل تهوع صبحگاهی عبارتنداز:

• خستگی زیاد و مشکلات خواب: بی‌خوابی و خستگی بیش از اندازه می‌توانند چرخه خواب شما را مختل کنند. این تغییرات در الگو خواب باعث تغییر در واکنش‌های عصبی و غدد درون ریز بدن خواهد شد که گاهی اوقات ممکن است منجر به تهوع شود.
• گرسنگی یا قند خون پایین: سطح پایین گلوکز خون با ایجاد سرگیجه و ضعف به شخص احساس تهوع می‌دهد. نخوردن صبحانه به خصوص اگر به آن عادت دارید می‌تواند این شرایط را بدتر کند.
• ریفلاکس اسید: برگشت اسید زمانی اتفاق می‌افتد که ورودی معده پس از خوردن یا نوشیدن به درستی بسته نشود. طعم ترش همراه با باد گلو و سرفه می‌تواند در شما حالت تهوع ایجاد کند. ریفلاکس اسید معده در هنگام صبح شدیدتر می‌شود حتی با وجود اینکه مدت زمان زیادی از خوردن آخرین وعده غذایی گذشته باشد.
• اضطراب: احساساتی مانند استرس، هیجان و اضطراب بر روی سیستم گوارشی تاثیر گذارند. حالت تهوع صبحگاهی ممکن است ناشی از یک رویداد استرس زا در طول روز مانند جلسه کاری باشد.
• کتواسیدوز دیابتی: در افراد دیابتی هنگام کمبود انسولین بدن شروع به شکستن چربی‌ها (به جای کربوهیدرات) برای مصرف به عنوان سوخت می‌کند. این فرآیند موجب تجمع کتون در جریان خون خواهد شد که علائمی مانند حالت تهوع، گیجی و تشنگی شدید ایجاد می‌کند. در چنین حالت باید فورا به اورژانس مراجعه کنید.

درمان تهوع صبحگاهی

برای درمان تهوع صبحگاهی رعایت موارد زیر می‌تواند مشکل را برطرف سازد:

• مصرف نوشیدنی‌های الکلی را ترک کنید
• بعد از بیدار شدن یک چیز کوچک بخورید و نگذارید معده خالی بماند
• برنامه خواب خود را منظم کنید
• قبل از خواب از مصرف وعده‌های غذایی سنگین و چرب بپرهیزید
• سعی کنید در طول روز استرس خود را از طریق برنامه ریزی منظم کنترل کنید

برای درمان تهوع صبحگاهی ناشی از مشکلات گوارشی حتما باید به پزشک مراجعه کنید و از درمان‌های خود سرانه بپرهیزید چرا که ممکن است به معده و روده خود صدمات بیشتری وارد کنید.

چه زمانی برای درمان تهوع باید به پزشک مراجعه کنیم

همانطور که پیشتر گفتیم حالت تهوع می‌تواند علل متعددی داشته باشد که برخی مانند مصرف دارو یا سوار شدن قطار از بین می‌روند و گذرا هستند. اما در شرایط خاص حالت تهوع نشان دهنده مشکل بزرگتری است که ممکن است خطرات جانی به همراه داشته باشد و شخص باید فورا کمک پزشکی دریافت کند. در صورت مشاهده موارد زیر سریعا به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.

• اگر حالت تهوع با علائم حمله قلبی همراه باشد باید فورا برای دریافت کمک پزشکی اقدام کنید. علائم حمله قلبی شامل درد شدید در قفسه سینه، سردرد، درد در ناحیه فک، تعریق و احساس درد و سوزش در دست چپ است.
• در صورت بروز حالت تهوع همراه با سردرد شدید، سفتی گردن، دشواری در تنفس یا گیجی باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
• اگر حالت تهوع شما بیش از ۱۲ ساعت به طول انجامید و در این زمان قادر به خوردن و نوشیدن هیچ چیز نبودید ممکن است علامت مشکل جدی باشد. در چنین شرایطی ممکن است بدن آب زیادی از دست دهد که این مسئله می‌تواند در عملکرد سیستم‌های مختلف حیاتی تاثیر منفی بگذارد. در این صورت برای درمان تهوع باید از داروهای ضد تهوع استفاده کنید که معمولا تا ۲۴ ساعت این مشکل را حل خواهد کرد.
• در صورتی که مدت زمان زیادی است که گاه و بی‌گاه و پس از خوردن غذا حالت تهوع بی دلیل به شما دست می‌دهد و این مشکل را مدت طولانی است که تجربه می‌کنید نباید به سادگی از کنار آن بگذرید. یکی از علل اصلی بروز چنین حالتی که دائما نیز آن را تجریه می‌کنید وجود زخم در دستگاه گوارش است. اینگونه زخم‌ها در صورت شناسایی به موقع قابل درمان هستند. در صورتی که آن‌ها را نادیده بگیرید به مرور زمان شدیدتر شده و ممکن است تا پایان عمر شما را درگیر کند.

برای درمان تهوع از چه داروهایی استفاده می‌شود

روش و داروی استفاده شده برای درمان تهوع به علت آن بستگی دارد. به عنوان مثال برای افرادی که در حرکت دچار تهوع می‌شوند از داروهایی مانند دیمن هیدرینات (درامامین)، آنتی هیستامین و برچسب اسکوپولامین استفاده می‌شود.

برای افرادی که حالت تهوع آن‌ها به دلیل مشکلات گوارشی و ریفلاکس معده است از کاهش دهنده‌های اسید معده و داروهای تسکین دهنده درد استفاده می‌شود.

در کنار مصرف این داروها، هیدراته کردن بدن هم می‌تواند کمبود آب بعد از تهوع و استفراغ را از بین ببرد و هم بر میزان اثر گذاری داروها تاثیر مثبت داشته باشد. نوشیدن آب و یا هر نوع الکترولیت دیگر به صورت مکرر با جرعه‌های کوچک می‌تواند کمک کننده باشد.

چگونه از حالت تهوع جلوگیری کنیم

موقعیت‌هایی هستند که قرار گیری در آن‌ها ممکن است منجر به افزایش عوامل موثر در حالت تهوع شوند. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• چراغ‌های چشمک زن، نور  و سر و صدای زیاد که منجربه تشدید حملات میگرنی شده و ایجاد حالت تهوع می‌کند
• گرما و رطوبت زیاد مانند استفاده از سونا، جکوزی و رفتن به کنار دریا
• مسافرت‌های دریایی
• اسشمام بوی تند و زننده
• مصرف ادویه زیاد

برای پیشگیری و درمان تهوع در سفر می‌توانید از داروی ضد تهوع اسکوپولامین استفاده کنید که اثرات ناشی از حرکت را از بین می‌برد. تغییر در عادات غذایی مانند کوچک کردن وعده‌ها و مصرف مکرر به جای خوردن حجم زیادی غذا در یک وعده می‌تواند به کاهش علائم تهوع کمک کند. پس از خوردن غذا از فعالیت شدید بدنی بپرهیزید. در صورتی که معده حساسی دارید از مصرف غذاهای پر چرب و پر ادویه خودداری کنید.

درمان تهوع به روش خانگی و طبیعی

در این بخش می‌خواهیم راه‌های طبیعی برای درمان تهوع را به شما پیشنهاد دهیم که با استفاده از آن‌ها بدون دارو بتوانید این حالت را از بین ببرید.

• زنجبیل: یک ماده طبیعی محبوب برای درمان تهوع زنجبیل است. متخصصان معتقدند ترکیبات موجود در زنجبیل مانند داروی ضد تهوع عمل می‌کند. استفاده از زنجبیل برای اغلب افراد بی خطر است با این حال اگر دارای فشار خون و قند پایین هستید و یا داروی رقیق کننده خون مصرف می‌کنید با پزشک خود مشورت کرده و مصرف زنجبیل را محدود کنید.
• رایحه نعنا: مطالعات نشان می‌دهد کسانی که در معرض بوی نعنا قرار گرفتند به میزان قابل توجهی کاهش اثرات تهوع را تجربه نموده‌اند. در ۴۴ درصد از افراد شرکت کننده در این پژوهش استنشاق رایحه نعنا در هنگام شروع تهوع باعث درمان علائم در طی ۲ دقیقه شده است. برخی از متخصصان پیشنهاد می‌کنند یک فنجان چای نعنای ممکن است دارای اثرات مشابهی باشد. بوییدن روغن نعنا کاملا بی خطر است و مشکلی ایجاد نمی‌کند.
• طب سوزنی و فشاری: در طب سنتی چینی از این دو روش برای درمان تهوع استفاده می‌شود. در طب سوزنی، سوزن‌های نازک را به نقاط خاصی از بدن وارد می‌کنند. طب فشاری از روش مشابه‌ای استفاده می‌کند با این تفاوت که از فشار به جای سوزن استفاده می‌شود. هر دو روش با تحریک رشته‌های عصبی سیگنال‌هایی را به مغز و نخاع ارسال می‌کنند که باعث کاهش اثرات تهوع خواهد شد. مطابق بررسی کارشناسان طب سوزنی و فشاری که درست اجرا شود به اندازه داروهای ضد تهوع موثر بوده و عملا هیچ عوارض جانبی منفی ندارند.

مطابق تصویر، می‌توانید عصب مورد نظر را با قرار دادن انگشت شست به اندازه به فاصله ۲ تا ۳ انگشت از قسمت مچ، بین ۲ تاندون برجسته دست پیدا کنید. این ناحیه را انگشت شست خود برای حدود ۱ دقیقه فشار دهید و سپس همین کار را بر روی دست دیگر انجام دهید.

• رایحه لیمو: بوی مرکبات مانند رایحه لیموی تازه بریده شده در کاهش علائم حالت تهوع کمک کننده است.
• تنفس: نفس کشیدن آرام و عمیق به کاهش علائم تهوع کمک می‌کند. برای استفاده از این روش از طریق بینی هوا را به درون ریه وارد کرده و ۳ ثانیه نفس خود را نگه دارید. سپس بازدم را از طریق دهان به مدت ۳ ثانیه انجام دهید.
• ادویه‌جات: استفاده از برخی از ادویه‌ها در کاهش علائم تهوع و مشکلات مربوط به آن موثر هستتند. پودر رازیانه علائم قاعدگی از جمله حالت تهوع را کاهش می‌دهد و به زنان کمک می‌کند تا دوره‌های کوتاه‌تری را تجربه کنند. دارچین می‌تواند از شدت حالت تهوع در دوران قاعدگی بکاهد. زیره در بهبود علائمی مانند درد شکم، حالت تهوع، یبوست و اسهال کمک کننده است.
• عضلات خود را شل کنید: این تکنیک که به عنوان آرامش عضلانی پیش‌رونده (PMR) شناخته می‌شود به رفع حالت تهوع کمک می‌کند. برای از بین بردن تنش عضلانی بر روی کمر خود دراز کشیده و سر را ثابت نگه دارید. حال سعی کنید مانند غوطه‌ور شدن بر روی آب تمام عضلات خود را شل کنید و بدون حرکت باقی بمانید. روش دیکر کاهش تنش عضلانی استفاده از ماساژ است.
• از مکمل ویتامین ب۶ استفاده کنید: مصرف مکمل ویتامین ب۶ به زنان بارداری که برای درمان تهوع از دارو استفاده می‌کنند، توصیه می‌شود. دوزهای تا ۲۰۰ میلی گرم ویتامین b6 در دوران بارداری بی‌خطر بوده و تقریبا هیچگونه عارضه به همراه ندارد.
• تغییر در عادات غذایی: غذاهای چرب، پر ادویه و پر حجم را کنار گذاشته و یک رژیم غذایی متشکل از موز، برنج و سیب زمینی پخته شده را پیش بگیرید تا ناراحتی معده را به حداقل برسانید. همچنین کوچک کردن وعده‌های غذایی نیز می‌تواند به کاهش مشکلات سیستم گوارشی کمک کند.
• به وعده‌های غذایی خود پروتئین اضافه کنید: وعده‌های غذایی غنی از پروتئین بهتر از وعده‌های غذایی پر از چربی یا کربوهیدارت با تهوع مقابله می‌کنند.
• بعد از غذا خوردن دراز نکشید: افرادی که طی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از صرف وعده غذایی دراز بکشند ممکن است دچار ریفلاکس معده شده و حالت تهوع به آن‌ها دست دهد.
• از نوشیدن مایعات همراه غذا بپرهیزید: نوشیدن مایعات همراه با وعده‌های غذایی ممکن است سبب افزایش حس سیری شده و در برخی افراد به حالت تهوع ختم شود.

سخن پایانی

حالت تهوع به علت‌های مختلفی ممکن است رخ دهد، اما اغلب با استفاده از دارو و روش‌های خانگی ذکر شده می‌توان به درمان آن اقدام کرد. اگر این حالت به صورت مکرر به شما دست می‌دهد و باعث آزار و اذیت شده برای درمان تهوع به روش اصولی به پزشک مراجعه کنید.