شاید با خود فکر کنید که این تیتر برای معرفی خواص لیمو ترش با این جثه کوچک کمی اغراق‌آمیز باشد؛ اما با مطالعه این متن متوجه خواهید شد که چگونه این کوچولوی خوشمزه و ترش با خواص خود می‌تواند جان انسان‌ها را نجات داده و بر عمر آن‌ها بیفزاید. آیا می‌دانستید اگر در مکانی قرار دارید که از سلامت آب آشامیدنی آن اطمینان خاطر لازم را ندارید، می‌توانید به سوپرمن قصه ما اکتفا کرده و تا حد زیادی به آب سالم و عاری از آلودگی دست پیدا کنید. در ادامه چند ویژگی گیاه شناسی درخت و یا درختچه لیموترش را خواهیم گفت، سپس شما را بیشتر با فواید و خواص بیشمار این بامزه استثنایی آشنا خواهیم کرد. پس با این متن همراه باشید تا سوپرمن مرکبات را بشناسید. 

فهرست مطالب

• لیمو ترش چیست

  • از ترکیبات لیمو ترش چه می‌دانیم

• خواص درمانی لیمو ترش

• خاصیت پوست لیمو ترش

• تاثیر لیمو ترش در لاغری

• مصرف آب لیمو ترش به صورت ناشتا

• خواص لیمو ترش برای پوست صورت

• مضرات لیمو ترش

• پرسش‌های رایج

  • آیا لیمو ترش قند دارد؟

  • آیا لیمو ترش برای دیابت مضر است؟

  • بهترین زمان مصرف لیمو ترش چه زمانی است؟

  • طبع لیمو ترش در طب سنتی چیست؟

لیمو ترش چیست

گیاه لیمو ترش از تیره Rutaceae و جنس Cirtus است. جنس Cirtus معمولا شامل درختان و یا درختچه‌هایی با گل‌هایی از درون سفید و از بیرون ارغوانی و با شاخ و برگ‌های انبوه و متراکم می‌شود. برگ‌های معطر این گیاه اکثرا به صورت بیضی شکل با  نوک تیز بوده، که با تناوب خاصی بر روی شاخه‌های نرم و نازک با خاصیت انعطاف‌پذیری زیاد قرار گرفته‌اند.

میوه آن نیز در حالت متداول به صورت گرد (دایره‌ای) است ولی در بعضی از زیرگونه‌های آن به شکل بیضی نیز دیده می‌شود. این میوه‌ها به اندازه گردو و یا گاهی اوقات کمی بزرگتر هستند. حدود ارتفاع کلی درخت لیموترش بین سه تا شش متر است، که در پاره‌ای از اوقات خارهای تیز زیادی روی شاخه‌های آن وجود دارد. 

لیمو ترش به رنگ زرد و سبز دیده می‌شود و یکی از پرخاصیت‌ترین مرکبات موجود بر روی کره زمین است.

از ترکیبات لیمو ترش چه می‌دانیم

لیمو ترش فواید بسیار زیادی دارد که یکی از دلایل آن وجود ویتامین‌های فراوان در این کوچولوی ترش مزه و آبدار است. به همین دلیل ما نام آن را سوپرمن مرکبات گذاشته‌ایم. در ادامه در باره خواص لیمو ترش و ترکیبات آن بیشتر می‌نویسیم. 

• ویتامین ث، از خواص انکارناپذیر لیموترش

همانطور که تحقیات نشان می‌دهند لیموترش منبع غنی از ویتامین ث یا آسکربیک اسید است. ویتامین ث درون بدن انسان ساخته نمی‌شود؛ لذا یک ماده ضروری برای بدن انسان به شمار می‌آید. میزان مورد نیاز این ویتامین مهم بسته به سن از ۴۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم متفاوت است. با چند نمونه از فواید ویتامین ث در ادامه بیشتر آشنا خواهیم شد.

ویتامین ث یکی از سربازان مهم در جنگ با رادیکال‌های آزاد موجود در بدن ماست. با از بین رفتن این رادیکال‌ها خطر ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها کاهش چشمگیری می‌یابند. از آنجایی که رادیکال‌های آزاد معمولا از سوخت و سازهای درون سلولی، آلودگی‌های محیطی و استعمال دخانیات به وجود می‌آیند، در نتیجه وجود این ویتامین برای عملکرد مناسب دستگاه ایمنی بسیار ضروری است و به افزایش قدرت این دستگاه کمک شایانی می‌کند. همچنین ویتامین ث در سلامت پوست و مو نقش مهمی دارد که در لیمو ترش فراوان است. 

همچنین این ویتامین در ساخت و سنتز کلاژن (ماده سختی که سهم مهمی در جای‌گیری و ثبات اعضای بدن دارد) نقش به سزایی دارد. از دیگر خواص ویتامین ث می‌توان به جلوگیری از ایجاد انواع لخته‌های خونی اشاره کرد. همچنین در کاهش ایجاد کلسترول بد خون نیز بسیار موثر است. به همین دلیل این ویتامین را ویتامین ضد سکته (قلبی و مغزی) نیز می‌نامند.

ویتامین ث، در بیماران تلاسمی یا کم‌ خونی مینور با افزایش عملکرد روده در جذب آهن می‌تواند بسیار مفید واقع شود و در کوتاه کردن طول درمان در انواع سرماخوردگی تاثیر به سزایی دارد. ویتامین ث باعث استحکام و تراکم هر چه بیشتر استخوان‌ها شده و از آسیب‌ رگ‌ها و مویرگ‌ها (با برطرف کردن سفتی و خشکی دیواره آنها) جلوگیری می‌کند.

هنگام شیردهی به دلیل تراکم زیاد آن در شیر امکان آن وجود دارد که بدن مادر با کمبود این ویتامین مواجه شود. در این صورت باید مقدار مصرفی ویتامین ث توسط مادران شیرده افزایش یابد.

همچنین، ویتامین ث با افزایش اینترفرون فعالیت ضد ویروسی قوی ایجاد کرده و مصرف طولانی مدت این ویتامین سالمندان را از خطر ابتلا به آب مروارید چشمی محافظت می‌کند. این موارد تنها بخشی از خواص ویتامین ث بود. اگر می‌خواهید درباره فواید ویتامین ث بیشتر بدانید، در این مطلب از وبسایت سبک زندگی به طور مفصل توضیح داده‌ایم. 

• لیمو ترش، دارای فلاونوئیدها و آنتی‌اکسیدان‌ها

علاوه بر ویتامین ث، فلاونوئید و آنتی‌اکسیدان‌ نیز عضو مهم و تاثیرگذار مرکبات از جمله لیمو‌ترش هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها با مهار فرآیند اکسیداسیون، واکنش سلولی در برابر اکسیژن، پراکسید و یا رادیکال‌های آزاد نقش مهمی را در سلامتی انسان ایفا می‌کنند.

کاهش مقدار آنتی‌اکسیدان‌ها باعث جهش‌های ژنی و یا فعال شدن ژن‌های معیوب در بدن شده و احتمال ایجاد انواع سرطان در بدن را افزایش می‌دهند. فلاونوئید‌های موجود در لیمو‌ترش (به خصوص پوست) نیز فعالیت‌های ضد سرطانی، ضد ویروسی و ضد التهابی را به شدت کاهش می‌دهند.

• خواص فوق‌العاده لیمو ترش با ویتامین ب۱، ب۲، ب۳

ویتامین تیامین یا همان ویتامین ب۱ در پیشگیری از مشکلات اعصاب مرکزی و سیستم مغزی نخاعی بسیار مؤثر بوده و باعث کاهش اثرات ناشی از تنش‌های عصبی و ذهنی می‌شود. کمبود این ویتامین در از دست دادن حافظه کوتاه مدت، ضعف ماهیچه، سردرگمی، کاهش اشتها و اختلالات در قلب و دستگاه گوارش تاثیرگذار است.

ریبوفلاوین یا همان ویتامین ب۲ نقش مهمی در ذخیره‌سازی انرژی در بدن ایفا می‌کند. مولکول آدنوزین تری فسفات یا ATP بانک انرژی در بدن انسان محسوب می‌شود و ریبوفلاوین با تبدیل کربوهیدرات‌ها به این مولکول‌های با ارزش انرژی بدن را افزایش داده و به انجام هرچه بهتر فعالیت‌های درون سلولی کمک می‌کند. این ویتامین همچنین در حفظ و نگهداری کبد بسیار موثر بوده و باعث می‌شود لیمو ترش یکی از مهمترین مرکبات در حفظ سلامتی کبد به حساب بیاید.

نیاسین یا ویتامین ب۳ در کاهش کلسترول بد خون (LDL)، تری گلیسیرید و افزایش کلسترول خوب خون (HDL) بسیار مؤثر است. نیاسین عملکرد مغز را افزایش داده و از احتمال ابتلا به بیماری دیابت نوع یک به شدت می‌کاهد.

• لیمو ترش، دارای کاروتنوئید

یکی از مهم‌ترین خواص لیمو ترش، کاراتنوئید موجود در آن است. مطالعات زیادی تاثیر کاروتنوئیدها را در جلوگیری از ابتلا به انواع سرطان پوست توسط مهار چرخه سلولی و آپوپتوز سلول اثبات می‌کنند. همچنین با ذخیره شدن در پوست به عنوان یک خط دفاعی در برابر اثرات مخرب پرتو فرابنفش از آن دفاع کرده و مانع از ایجاد خطوط و لک و پیس می‌شود.

چشم انسان با افزایش سن دچار انحطاط ماکولای می‌شود و کاروتنوئیدها با خواص آنتی‌اکسیدانی خود در جهت درمان این بیماری می‌توانند بسیار موثر واقع شوند.

کاروتنوئیدها همچنین در کاهش خطر آترواسکلروز رگ و بیماری‌های قلبی و عروقی موثر هستند.

• پتاسیم از خواص لیمو ترش

وجود پتاسیم در بدن انسان بسیار ضروری است. پتاسیم با زوج محبوب خود یعنی سدیم یکی از مهمترین پمپ‌های موجود در بدن را به نام پمپ سدیم- پتاسیم به وجود می‌آورند. کاهش سطح پتاسیم در بدن باعث افزایش فشار خون شده و خطر ابتلا به انواع سکته‌ها را افزایش می‌دهد.

کمبود پتاسیم همچنین باعث گرفتگی عضلات بدن به خصوص در ورزشکاران حرفه‌ای شده و خطر ابتلا به آسیب‌های جسمی را در آن‌ها به وجود می‌آورد. مصرف پتاسیم سلامت استخوان‌ها از جمله تراکم و استحکام آنها را افزایش داده و از بیماری‌های رماتیسمی جلوگیری می‌کند. پتاسیم همچنین تپش قلب و احساس ضعف و خستگی را به  شدت کاهش می‌دهد. 

• لیمو ترش دارای پکتین و ویتامین آ

 پکتین نقش مهمی در سیستم گوارشی بدن دارد و به دلیل دارا بودن خاصیت فیبری اختلالات روده را برطرف کرده و باعث کاهش یبوست و همچنین درمان اسهال و دل پیچه می‌شود. علاوه بر این، پکتین موجود در خواص لیمو ترش، نقش مهمی در ایجاد احساس سیری و به سبب آن کاهش وزن ایفا می‌کند و از این ماده گیاهی به عنوان عاملی در کاهش کلسترول و فشار خون نیز نام برده می‌شود.

ویتامین آ همانطور که با گوش تک تک ما آشناست نقش مهمی در بینایی و رفع مشکلات چشمی ایفا می‌کند. همچنین، این ویتامین در تامین سلامت پوست و مو نیز نقش اساسی و مهمی دارد. ویتامین آ با ایجاد فسفات کلسیم در جلوگیری از ایجاد سنگ‌های کلیه و مثانه نیز بسیار حائز اهمیت است. 

طبع لیمو ترش چیست

در طب سنتی لیموترش طبیعتی سرد و خشک دارد که برای معده‌های گرم بسیار مفید است. از این رو، سرد مزاجان باید در مصرف آن احتیاط کنند.

خواص درمانی لیمو ترش

با وجود گذشت این همه سال از اولین کشت لیمو ترش دانشمندان همچنان در حال یافتن فواید و خواص جدید این گیاه جادویی و پرخاصیت بر بدن انسان هستند؛ با گسترش علم و کشف حقایق جدید امید می‌رود ابعاد بسیار زیادتری از توانایی‌های آن در درمان بیماری‌ها کشف شود. در ادامه بیست مورد از فواید لیمو ترش، این سوپرمن پر قدرت مرکبات، را به شما خواهیم گفت:

1. کاهش طول درمان سرماخوردگی
2. کاهش کلسترول و فشار خون
3. کاهش اشتها و به سبب آن کاهش وزن
4. جلوگیری از انواع سرطان‌ها به خصوص سرطان پوست
5. کاهش اضطراب و اثرات ناشی از آن
6. افزایش سلامت قلب و رگ‌ها
7. کاهش خستگی مفرط و درمان بی‌خوابی‌های عصبی
8. تقویت سیستم گوارش 
9. سلامت پوست و مو و ناخن
10. ضدعفونی کننده دهان و سفید کننده دندان
11. التیام بخش مشکلات تنفسی
12. خاصیت تب بری و ضد التهابی و ویروسی
13. حفظ سلامت کبد 
14. برطرف کننده سنگ‌های مثانه و کلیه
15. خاصیت ضد انعقادی، پیشگیری از انواع سکته
16. برطرف کننده ناباروری اسپرم در مردان
17. برطرف کنده انواع سردرد و سکسکه
18. افزایش تمرکز و حافظه
19. خاصیت مدر بودن و تصفیه‌کنندگی خون
20. تقویت کننده سیستم ایمنی بدن

خاصیت پوست لیمو ترش

این نکته بسیار مهم است که پوست لیمو ترش بسیار بیشتر از بقیه قسمت‌های آن از جمله آب لیمو خاصیت درمانی دارد و نباید به راحتی نادیده گرفته شده و دور ریخته شود. پوست مرکبات از جمله لیموترش در ایجاد طعم غذا و دسر بسیار حائز اهمیت است.

علاوه بر آن پوست لیمو منبع غنی از ویتامین ث، فلاونوئیدها، کلسیم، پکتین، آنتی‌اکسیدان، پتاسیم، سالوسترول Q و لیمونین بوده که در کاهش خطر ابتلا به سرطان، پوکی استخوان، اضافه وزن، حملات قلبی و بیماری‌های پوستی دارای نقش بسیار مهم و اساسی است.

با جویدن پوست لیموترش می‌توان اکثر بیماری‌های حفره دهانی از جمله، آفت، زخم لثه، عفونت گلو و زردی دندان‌ها را به راحتی درمان کرد. مالیدن پوست لیمو بر روی پوست باعث از بین رفتن آکنه و سفیدی پوست می‌شود.

علاوه بر این موارد، می‌تواند در دفع سموم از بدن نیز نقش مهمی ایفا کند. برای داشتن موهای شفاف و پوستی جوان و شاداب شاید یکی از بهترین‌ و ارزان‌ترین‌ روش‌ها، استفاده از پوست لیمو ترش تازه باشد. 

تاثیر لیمو ترش در لاغری

لیموترش به دلیل داشتن کالری خیلی کم و فیبر زیاد یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌‌ترین مواد غذایی است که در رژیم‌های لاغری کاربرد دارد. در واقع، افرادی که با مشکل اضافه وزن دست و پنجه نرم می‌کنند باید خواص لیمو ترش برای لاغری آشنا شده و از آن در برنامه غذایی روزانه خود به خوبی استفاده کنند.

پکتین موجود در لیموترش باعث ایجاد احساس سیری طولانی‌ مدت شده و حس نیاز به غذا در بدن را به شدت کاهش می‌دهد. علاوه بر این، خاصیت انرژی‌زا بودن لیموترش باعث می‌شود تا مصرف آن در هنگام انجام تمرین‌های ورزشی بسیار مورد توجه ورزشکاران قرار بگیرد.

پلی‌فنول‌های موجود در لیمو ترش سبب می‌شود تا این سوپرمن خوشمزه پرخاصیت، حریف پرقدرت مقابله با غول چاقی در افراد دارای اضافه وزن باشد.

مصرف آب لیمو ترش به صورت ناشتا

ارتباط بین آب لیمو ترش و لاغری بر همه اثبات شده است. استفاده از آن به صورت ناشتا و به همراه یک لیوان آب گرم نیز تاثیر زیادی بر تناسب اندام خواهد گذاشت. با وجود این، سوالی که در ذهن انسان به وجود می‌آید این است که آیا مصرف آب این نوع از مرکبات هنگام صبح و به صورت ناشتا می‌تواند برای بدن انسان مفید باشد؟

با کمال تاسف باید گفت نوشیدن آب لیمو ترش خالص، نه تنها مفید نیست بلکه به دلیل داشتن ماهیت اسیدی و PH پایین‌تر از ۷ می‌تواند باعث ایجاد مشکلات فراوانی از جمله ایجاد زخم معده، سوزش و درد در قفسه سینه، ایجاد حالت تهوع و استفراغ، ایجاد رفلاکس معده، تحریک غشای مخاطی و افزایش خصلت اسیدیته معده شود. بهتر است آب لیمو ترش به هنگام صرف غذا مصرف شده تا به مخاط و دیواره معده آسیب نرساند و در هضم غذا موثر باشد.

خواص لیمو ترش برای پوست صورت

از فواید لیمو ترش برای پوست صورت می‌توان به آنتی اکسیدان‌های موجود در آن برای مبارزه با رادیکال‌های آزاد اشاره کرد. رادیکال‌های آزاد تاثیرات بسیار زیادی در ایجاد چین و چروک، از بین بردن جوانی و شادابی و همچنین ایجاد سرطان پوست دارند؛ همانطور که پیش‌تر بیان شد، لیمو ترش حاوی آنتی‌اکسیدان و فلاونوئیدهای بسیاری است که در مبارزه با رادیکال‌های آزاد موجود در پوست پیروز شده و باعث ایجاد سلامتی و زیبایی می‌شوند.

ماسک‌های بهداشتی زیادی مخصوص پوست صورت از لیموترش تهیه شده و در بازار موجود هستند که این ماسک‌ها می‌تواند به مرور باعث از بین رفتن لک و پیس، چین و چروک و تیرگی پوست صورت شوند.

از خواص دیگر لیموترش می‌توان به خاصیت ضدمیکروبی و ضدباکتریایی شدید آن اشاره کرد. همین امر باعث شده تا بتوان ماسک‌های لیموترش را به عنوان داروی انواع جوش از جمله آکنه دانست.

با همه این اوصاف لیمو دارای سطح PH پایینی است و مالیدن بیش از حد آن روی پوست می‌تواند باعث ایجاد خشکی و تاول شود. به همین منظور بهتر است برای درست کردن ماسک‌های دست ساز و یا خانگی، لیموترش را با عسل، گلاب، ماست و ادویه زردچوبه مخلوط کنید.

مضرات لیمو ترش

• مصرف بیش از اندازه لیمو ترش به دلیل داشتن خاصیت اسیدیته می‌تواند باعث از بین رفتن مینای دندان‌ها شود.
• لیموترش دارای قند است به این معنی که در صد گرم لیمو ترش ۲.۵ گرم قند وجود دارد. بنابراین، افراد دیابتی باید در مصرف آن ملاحظه کنند.
• آب لیمو می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در دستگاه گوارش از جمله معده و اثنی عشر شود.
• مصرف بیش از حد لیموترش در کاهش ضریب هوشی موثر است.
• آب لیموترش باید به صورت تازه مصرف شود؛ نگهداری طولانی مدت آن باعث افزایش خصلت اسیدی شده که در این صورت برای بدن بسیار مضر است.
• مالیدن بیش از حد لیمو ترش روی پوست باعث ایجاد خصلت اسیدی شده و بسیاری از باکتری‌های مفید پوست را از بین می‌برد.

پرسش‌های رایج

آیا لیمو ترش قند دارد؟

بله. در صد گرم لیمو ترش، مقدار ۲.۵ گرم قند وجود دارد.

آیا لیمو ترش برای دیابت مضر است؟

لیموترش دارای قند است و به همین دلیل افراد دیابتی باید در مصرف آن ملاحظه کنند.

بهترین زمان مصرف لیمو ترش چه زمانی است؟

هرگز لیمو ترش یا آب لیمو ترش را صبح‌ها و ناشتا مصرف نکنید. زیرا، به دلیل داشتن ماهیت اسیدی و PH پایین‌تر از ۷ می‌تواند باعث ایجاد مشکلات فراوانی از جمله ایجاد زخم معده، سوزش و درد در قفسه سینه، ایجاد حالت تهوع و استفراغ، ایجاد رفلاکس معده، تحریک غشای مخاطی و افزایش خصلت اسیدیته معده شود. بهتر است آب لیمو ترش به هنگام صرف غذا مصرف شده تا به مخاط و دیواره معده آسیب نرساند و در هضم غذا موثر باشد.

طبع لیمو ترش در طب سنتی چیست؟

در طب سنتی لیموترش طبیعتی سرد و خشک دارد که برای معده‌های گرم بسیار مفید است. از این رو، سرد مزاجان باید در مصرف آن احتیاط کنند.

سخن پایانی 

همانطور که اشاره شد، خواص لیمو ترش فراوان است و در پیشگیری و درمان بیماری‌ها، کاهش وزن و حتی زیبایی تاثیر بسیاری دارد. اما باید در استفاده از آن مراقب باشید، زیرا مصرف بیش از اندازه لیمو ترش ممکن است به پوست صورت- در صورت استفاده به عنوان ماسک- یا خوردن آن با معده داخلی آسیب‌های جدی‌ای به سیستم گوارش وارد کند و حتی ممکن است تهدیدی علیه مینای دندان‌ باشد.