علائم بواسیر چیست و چگونه درمان میشود
زمان خواندن ۱۰ دقیقه جمعه ۱۰ مرداد ۱۳۹۹ ۰۰:۲۹
بواسیر یا هموروئید (Hemorrhoids)، به رگهای متورم مقعد و بخش تحتانی رکتوم (راست روده) گفته میشود که مشابه با رگهای واریسی هستند. بواسیر ممکن است در داخل رکتوم (بواسیر داخلی) یا زیر پوست اطراف مقعد (بواسیر خارجی) ایجاد شود.
به صورت تقریبی، از هر چهار فرد بالغ سه نفر علائم بواسیر را تجربه می‌کنند. دلایل مختلفی سبب بروز علائم بواسیر میشود، اما غالبا علت این بیماری ناشناخته است. خوشبختانه، روش‌های درمانی موثری برای هموروئید وجود دارد. به گونه‌ای که بسیاری از افراد با درمان‌های خانگی و تغییراتی در عادات و شیوه‌های زندگی تسکین می‌یابند.
علائم بواسیر چیست
علت بواسیر چیست
عوارض بواسیر
برای پیشگیری از بواسیر چه می‌توان کرد
روش تشخیص بواسیر
داروی بواسیر چیست
انواع جراحی بواسیر
آماده‌شدن برای ملاقات با پزشک
علائم بواسیر چیست
نشانه‌ها و علائم بواسیر به نوع آن بستگی دارند.
بواسیر خارجی
این نوع بواسیر زیر پوست اطراف مقعد شکل می‌گیرد. برخی از علائم هموروئید خارجی عبارتند از:
- خارش یا تحریک در ناحیه مقعد
- درد یا سوزش
- ورم در اطراف مقعد
- خونریزی
بواسیر داخلی
این نوع بواسیر در داخل قسمت انتهایی روده بزرگ (رکتوم) ایجاد میشود. بواسیر داخلی معمولا قابل مشاهده و حس‌کردنی نیست و به ندرت منجر به ناراحتی میشود. با این حال، در هنگام عمل دفع ممکن است که فرد به دلایل زیر، احساس سوزش یا ناراحتی کند:
- خونریزی بدون درد هنگام عمل دفع. ممکن است که هنگام مدفوع کردن، مقدار کمی خون قرمز روشن روی کاغذ توالت یا داخل توالت مشاهده شود.
- فشار‌آوردن به هموروئید در هنگام مدفوع کردن سبب بیرون‌زدگی آن و ایجاد درد و سوزش میشود.
بواسیر ترومبوزه
در صورت جمع‌شدن خون در هموروئید خارجی و تشکیل لخته (ترومبوز)، موارد زیر ممکن است رخ دهند:
- درد شدید
- ورم
- التهاب
- ایجاد توده‌ای سفت در نزدیکی مقعد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر در هنگام دفع دچار خونریزی شده‌اید یا مبتلا به بواسیری هستید که با درمان‌های خانگی بهبود نیافته، به پزشک مراجعه کنید.
توجه داشته باشید خونریزی رکتوم ارتباطی با بواسیر ندارد، به خصوص که اگر دفعات مدفوع کردن و همچنین رنگ و قوام مدفوع تغییر کرده باشد. ممکن است که رکتوم به دلیل بیماری‌هایی مانند سرطان روده بزرگ و سرطان مقعد دچار خونریزی شود. در صورت خونریزی زیاد رکتوم، منگی، سرگیجه و ضعف فورا باید تحت مراقبت قرار گیرید.
علت بواسیر چیست
تحت فشار قرار گرفتن و کشیده‌شدن رگهای اطراف مقعد، ممکن است سبب متورم شدن آن‌ها شود. به دلایل زیر، افزایش فشار در بخش‌های تحتانی رکتوم می‌تواند موجب هموروئید شود:
- فشار ایجاد شده در هنگام دفع
- نشستن طولانی‌مدت روی توالت
- داشتن اسهال یا یبوست مزمن
- اضافه وزن
- بارداری
- داشتن رژیم غذایی کم‌فیبر
- بلندکردن اجسام سنگین
عوامل تشدید کننده بواسیر
با افزایش سن، خطر ابتلا به بواسیر افزایش می‌‌یابد، در سنین بالا بافتهای حمایتی و تغذیه‌کننده رگهای روده و رکتوم، کشیده و ضعیف می‌شوند. خطر ابتلا به بواسیر در بارداری نیز به دلیل فشاری که جنین روی مقعد ایجاد می‌کند، بیشتر میشود.
عوارض بواسیر
عوارض هموروئید نادر است. با این حال عوارض احتمالی آن شامل موارد زیر هستند:
- کم‌خونی: خونریزی مزمن ناشی از بواسیر به ندرت ممکن است سبب نوعی از کم‌خونی شود که بدن با کمبود گلبول‌های قرمز کافی و سالم برای انتقال اکسیژن به سلول‌ها مواجه شود.
- هموروئید خفه: در صورت توقف خون‌رسانی به بواسیر داخلی، به آن هموروئید «خفه» گفته میشود که ممکن است با دردهای شدیدی همراه باشد.
- لخته خون: گاهی ممکن است در هموروئید ترومبوز لخته ایجاد شود. با وجود خطرناک نبودن لخته، می‌تواند دردناک باشد و گاهی اوقات نیاز باشد که آن را از بین برد و تخلیه کرد.
برای پیشگیری از بواسیر چه می‌توان کرد
بهترین راه برای جلوگیری از بواسیر، نرم نگه داشتن مدفوع است، چون در این حالت به راحتی از روده عبور می‌کند. به منظور پیشگیری از ابتلا به بواسیر، نکات زیر را رعایت کنید:
- رژیم غذایی غنی از فیبر داشته باشید. میوه، سبزیجات و غلات کامل را بیشتر مصرف کنید چون سبب نرم‌کردن مدفوع و افزایش حجم آن می‌شوند. مصرف این مواد می‌تواند فشار عمل دفع را کاهش داده و از این طریق از ابتلا به هموروئید جلوگیری کند. فیبر را به تدریج به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا دچار مشکل نفخ نشوید.
حتما بخوانید: راه‌های ساده برای اضافه‌کردن فیبر بیشتر به رژیم غذایی روزانه
- مایعات زیاد بنوشید. روزی شش تا هشت لیوان آب و یا دیگر مایعات (به غیر از نوشیدنی‌های الکلی) بنوشید تا مدفوع نرم شود.
- مکمل‌های فیبری مصرف کنید. میزان فیبر مورد نیاز بدن بین ۲۰ تا ۳۰ گرم در روز است که بیشتر افراد این مقدار را دریافت نمی‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌های فیبری بدون نسخه، مانند سیلیوم (Metamucil) یا متیلسلولز (Citrucel)، سبب بهبود علائم بواسیر و خونریزی ناشی از آن می‌شوند. در صورت مصرف مکمل‌های فیبری، روزانه حداقل هشت لیوان آب یا سایر مایعات بنوشید. چون ممکن است دچار یبوست شوید و شرایط بدتر شود.
- فشار وارد نکنید. فشار آوردن و حبس‌کردن نفس در هنگام عمل دفع، سبب ایجاد فشار بیشتر روی رگهای بخش تحتانی رکتوم میشود.
- به محض احساس نیاز، به دستشویی بروید. تاخیر در عمل دفع منجر به خشک شدن مدفوع و سخت‌تر کردن عبور آن از روده میشود.
- ورزش کنید. ایستادن یا نشستن‌های طولانی مدت مشکل‌آفرین است. ورزش‌کردن می‌تواند موجب جلوگیری از یبوست و کاهش فشار بر رگ‌ها شود. همچنین، داشتن فعالیت بدنی به کاهش وزن نیز کمک می‌کند، چون اضافه‌وزن یکی از علل ابتلا به هموروئید است.
- از نشستن طولانی مدت خودداری کنید. نشستن طولانی، به ویژه روی توالت، موجب افزایش فشار بر رگهای مقعد میشود.
روش تشخیص بواسیر
احتمالا، دیدن بواسیر خارجی برای پزشک آسان باشد اما تشخیص بواسیر داخلی به معاینه کانال مقعد و روده نیاز دارد. در ادامه روش‌های معاینه بواسیر را بیشتر شرح می‌دهیم:
- معاینه دیجیتال: برای معاینه، پزشک باید دستکش بپوشد و با انگشت چرب رکتوم را بررسی کند. در صورتی که فرد به هموروئید مبتلا باشد، پزشک متوجه هر چیز غیر عادی مانند زائده در روده میشود.
- معاینه بصری: بواسیر داخلی به قدری نرم است که ممکن است طی معاینه رکتوم احساس نشود در نتیجه، شاید نیاز باشد که پزشک با کمک آنوسکوپ (Anoscope)، پروکتوسکوپ (Proctoscope) یا سیگموئیدوسکوپ (Sigmoidoscope)، بخش تحتانی روده و رکتوم را بررسی کند.
در شرایط زیر ممکن است پزشک از کولونوسکوپی برای معاینه کل روده استفاده کند:
- علائم نشان‌دهند که فرد به بیماری گوارشی دیگری نیز مبتلا است.
- فرد خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ داشته باشد.
- فرد میانسال بوده و اخیرا کولونوسکوپی انجام نداده باشد.
چند راه برای درمان خانگی بواسیر
اغلب، با درمان‌های خانگی می‌توان دردهای خفیف، تورم و التهاب بواسیر را تسکین داد.
- غذاهای پر فیبر بخورید: میوه، سبزیجات و غلات کامل بیشتری بخورید. مصرف این مواد سبب نرم و حجیم شدن مدفوع می‌شوند. همچنین با کاهش فشار عمل دفع، از بدتر شدن علائم هموروئید جلوگیری می‌کنند. فیبر را به تدریج به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا دچار مشکل نفخ نشوید.
- از درمان‌های موضعی استفاده کنید: از پماد آنتی هموروئید بدون نسخه، شیاف دارای هیدروکورتیزون و یا پدهای حاوی نارون کوهی یا ماده بی‌حس‌کننده استفاده کنید.
- به صورت منظم دوش آب گرم بگیرید یا از حمام نشیمن(Sitz) استفاده کنید: حمام نشیمن به صورت لگنی است که روی کاسه توالت قرار می‌گیرد. دو تا سه بار در روز و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، ناحیه مقعدی خود را در این لگن آب گرم قرار دهید.
- از داروهای تسکین‌دهنده خوراکی استفاده کنید: می‌توانید مسکن‌های استامینوفن، آسپرین یا ایبوپروفن را به صورت موقت مصرف کنید.
احتمالا با چنین روش‌هایی، علائم بواسیر طی یک هفته از بین می‌روند. در غیر این صورت و یا وجود درد شدید و خونریزی، در عرض یک هفته به پزشک خود مراجعه کنید.
داروی بواسیر چیست
در صورتی که زائده هموروئید، تنها منجر به دردهای خفیفی شود، ممکن است که پزشک کرم، پماد، شیاف یا پدهای بدون نسخه را به شما پیشنهاد دهد. این محصولات حاوی موادی مانند نارون کوهی یا هیدروکورتیزون و لیدوکائین هستند و می‌توانند موقتا درد بواسیر و خارش آن را تسکین دهند.
از کرم استروئیدی بدون نسخه، بیشتر از یک هفته استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک این اجازه را به شما بدهد، چون این دارو سبب نازک کردن پوست میشود.
انواع جراحی بواسیر
ترومبکتومی هموروئید خارجی
در حالتی که یک لخته خون دردناک (ترومبوز) در هموروئید خارجی ایجاد شده باشد، پزشک می‌تواند با خارج کردن بواسیر سبب التیام سریع آن شود. این روش با انجام بی‌حسی موضعی انجام میشود و به کارگیری آن طی ۷۲ ساعت پس از ایجاد لخته، بیشترین تاثیر را خواهد داشت.
روش‌های کم تهاجمی جراحی
ممکن است که پزشک برای بواسیرهای دردناک یا خون‌ریزی‌های مداوم، یکی از روش‌های کم تهاجمی جراحی را پیشنهاد کند. این نوع درمان، در مطب پزشک، به صورت سرپایی و بدون نیاز به بیهوشی می‌تواند انجام شود.
بستن باند پلاستیکی
پزشک یک یا دو باند پلاستیکی کوچک را دور یک بواسیر داخلی می‌پیچد تا گردش خون در آن ناحیه قطع شود. بعد از گذشت یک هفته، زائده هموروئیدی خشک شده و می‌افتد.
این باندهای پلاستیکی ناراحت‌کننده خواهند بود و ممکن است تا دو تا چهار روز بعد از عمل سبب خونریزی شوند، اما این خون‌ریزی‌ها به ندرت شدید می‌شوند. با این حال، در برخی مواقع، عوارض جدی‌تری نیز ممکن است بروز پیدا کند.
تزریق (اسکلروتراپی: Sclerotherapy)
پزشک با تزریق یک محلول شیمیایی در توده هموروئیدی، سبب کوچک‌کردن این بافت میشود. با وجود بی‌درد یا ناچیز بودن درد این روش، اما تاثیرگذاری آن از روش قبلی کمتر است.
عمل بواسیر با لیزر
در این روش از لیزر، اشعه مادون قرمز یا گرما استفاده می‌کنند که سبب سفت و کوچک شدن بواسیر داخلی خونریزی‌کننده می‌شوند. انعقاد، عوارض جانبی کمی دارد و معمولا کمتر برای فرد ناراحت‌کننده است.
فقط درصد کمی از مبتلایان به هموروئید نیاز به عمل جراحی دارند. در صورت موثر نبودن سایر روش‌ها و یا بزرگ بودن توده، پزشک ممکن است یکی از موارد زیر را پیشنهاد کند:
برداشتن بواسیر
با انتخاب یکی از تکنیک‌های مختلفی که وجود دارد، جراح بافتی را که مسبب خونریزی است را برمی‌دارد. این عمل جراحی را می‌توان با بی حسی موضعی همراه با آرام‌بخش، بی‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام داد.
هموروئیدکتومی، مؤثرترین و کامل‌ترین روش برای درمان بواسیر حاد یا عودکننده است. مشکل موقتی در تخلیه مثانه از عوارض این روش است که می‌تواند منجر به عفونت ادراری شود. این عارضه عمدتا پس از بی‌حسی نخاعی رخ می دهد.
اکثر افراد بعد از عمل درد دارند. مسکن‌ها و استفاده از حمام گرم می‌توانند تسکین‌دهنده باشند.
بستن بواسیر
در این روش، جریان خون به بافت هموروئیدی قطع میشود. معمولا از این روش فقط برای درمان هموروئید داخلی استفاده میشود.
به طور کلی، درد ناشی از بستن هموروئید کمتر از هموروئیدکتومی است و فرد سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره خود برمی‌گردد. با این حال، در مقایسه با هموروئیدکتومی، احتمال خطر عود بیماری یا افتادگی رکتوم- که بخشی از رکتوم از مقعد بیرون می‌زند- در روش بستن بواسیر بیشتر است.
از دیگر عوارض این روش می‌توان به خونریزی، احتباس ادرار، درد و شاید ابتلا به یک عفونت خونی نادر و مرگ‌آور(سپسی/ Sepsis، مسمومیت خونی) اشاره کرد. برای انتخاب بهترین گزینه درمانی با پزشک خود مشورت کنید.
آماده‌شدن برای ملاقات با پزشک
اگر نشانه‌ها و علائم بواسیر را دارید، ابتدا به پزشک خانواده خود مراجعه کنید. در صورت لزوم و برای معاینه تخصصی و درمان، ممکن است که او به شما پیشنهاد دهد که به یک یا چند متخصص، مانند پزشک متخصص دستگاه گوارش یا جراح روده و رکتوم مراجعه کنید.
در ادامه برای شما پیشنهاداتی برای ملاقات با پزشک ارائه شده است.
کارهایی که می‌توانید انجام دهید
از محدودیت‌های قبل از ملاقات آگاه باشید. هنگام مراجعه به پزشک و برای تسریع روند، کارهایی را که لازم است انجام دهید را از پزشک بپرسید.
لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم و سابقه بروز آن‌ها
- اطلاعات شخصي مهم، مانند عادات روده‌ای و رژیم غذایی (به خصوص میزان فیبر دریافتی)
- تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌های مصرفی به همراه میزان دوز آن‌ها
- سوال هایی که میخواهید بپرسید
برخی از سوال‌هایی که باید در مورد هموروئید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- علت احتمالی این نشانه‌ها چیست؟
- آیا این شرایط به صورت موقت است یا دائمی؟
- آیا من در معرض عوارض بیماری هستم؟
- کدام روش درمانی را پیشنهاد می‌کنید؟
- اگر درمان‌های ابتدایی موثر نباشند، برای ادامه درمان کدام شیوه را پیشنهاد می‌کنید؟
- آیا باید جراحی انجام دهم؟ چرا/ چرا نه؟
- آیا شیوه‌هایی برای خود درمانی وجود دارند که کمک‌کننده باشند؟
- من به جز هموروئید به بیماری‌های دیگری نیز مبتلا هستم، چگونه می‌توانم آن‌ها را با هم کنترل کنم؟
از پرسیدن سوال‌های بیشتر دریغ نکنید.
چه چیزهایی را از دکتر خواهید شنید
احتمالا پزشک سوال‌هایی مانند موارد زیر را از شما می‌پرسد:
- علائم بواسیر برای شما چقدر ناراحت‌کننده هستند؟
- عادات روده‌ای شما چگونه چیست؟
- رژیم غذایی شما حاوی چقدر فیبر است؟
- چه چیزهایی این علائم را بهتر می‌کنند؟
- چه چیزهایی این علائم را بدتر می‌کنند؟
- در بین اعضای خانواده آیا کسی به هموروئید، سرطان روده بزرگ، رکتوم یا مقعد مبتلا است؟
- آیا عادات روده‌ای شما تغییر کرده است؟
- در طول عمل دفع، آیا متوجه خون روی کاغذ توالت، داخل توالت یا در مدفوع شده‌اید؟
کارهای دیگری که می‌توانید انجام دهید
قبل از مراجعه به پزشک، سعی کنید مدفوع خود را نرم کنید. بدین صورت که غذاهای پر فیبر مانند میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید. همچنین از یک مکمل فیبری بدون نسخه مانند Metamucil یا Citrucel استفاده کنید. نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز نیز ممکن است به تسکین علائم کمک کند.
شاید از این موارد هم خوشتان بیاید
نظرات کاربران