امروزه و با پیشرفت علم و دانش، تحقیقات و مطالعات زیادی بر روی شناخت انواع سبزیجات و یافتن فواید آنها در حال انجام است. بسیاری از متخصصان تغذیه بر این باورند که مصرف سبزیجات در طول روز به دلیل داشتن مواد معدنی، ویتامین‌ها و فیبر فراوان می‌تواند، نقش بزرگی بر سلامت جسم و ذهن انسان ایفا کند. با همه این تفاسیر، سوالات زیادی درباره چگونگی عوارض مصرف سبزیجات در هر فرد، شناخت فواید و مضرات انواع آن، شناخت بهترین طریقه مصرف سبزیجات در ذهن انسان ایجاد می‌شود. شناخت طریقه درست مصرف سبزیجات مانند کدام سبزیجات را باید بخارپز کرد، یا کدام سبزیجات را نباید خام مصرف کرد؟ بسیار پر اهمیت و حیاتی است. در ادامه شما را با بهترین طریقه مصرف سبزیجات و فواید و عوارض مصرف سبزیجات خام بیشتر آشنا می‌کنیم.

فهرست مطالب

• فواید مصرف سبزیجات خام

• بهترین طریقه مصرف سبزیجات

• کدام سبزیجات را نباید به صورت نپخته مصرف کرد

• کدام سبزیجات را باید بخارپز کرد

• عوارض مصرف سبزیحات خام چیست

فواید مصرف سبزیجات خام

سبزیجات خوراکی انواع مختلفی دارند و بسته به شرایط اقلیمی (آب و هوا و خاک)، سلیقه اشخاص ساکن در منطقه، بومی بودن گیاهان و شرایط نگهداری در هر منطقه از کره زمین با دیگر نقاط متفاوت‌اند. هر گونه از سبزیجات نسبت به دیگر گونه‌ها بسته به نوع، رنگ، میزان مواد مغذی، نوع روش مصرف و شرایط رشد، خواص و عوارض مختلفی را از خود نشان می‌دهد.

همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، سبزیجات حاوی مواد مغذی فراوانی از جمله مواد معدنی و ویتامین‌ها (بیش از ۱۸۰ نوع) هستند. در بسیاری از مواقع پختن یا سرخ کردن بیش از حد سبزیجات منجر به از دست دادن مواد مغذی موجود در آنها شده و به معنی دیگر خاصیت آنها را به شدت کاهش می‌دهد. زیرا ساختار پروتئین‌ها، املاح، ویتامین‌ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی موجود در سبزیجات با حرارت بیش از حد و برای مدت زمان طولانی از هم گسسته شده و اثربخشی آنها کاهش می‌یابد. به همین دلیل بهتر است برخی از سبزیجات را به صورت خام و به دور از تجزیه ساختار مغذی مصرف کرد.

بعضی دیگر از سبزیجات نیز مانند مارچوبه بعد از پختن و تحت حرارت قرار گرفتن، مواد مغذی موجود در خود را آزاد می‌کنند. ولی این که بدانیم مصرف سبزیجات خام چگونه است، از سوالات مهم در زمینه مصرف سبزیجات محسوب می‌شود.   

بهترین طریقه مصرف سبزیجات

یافتن بهترین طریقه مصرف برای سبزیجات، به خصوص مصرف یبزیجات خام به عواملی از قبیل، نوع گونه سبزی، مواد مغذی موجود در آن، بررسی دستگاه گوارش انسان، سلیقه افراد، بررسی ساختار ویتامین‌ها- املاح و مطالعه عوارض و فواید هر گونه در شرایط مختلف مصرف (خام و یا پخته) بستگی دارد.

برای آماده کردن سبزیجات جهت سرو راه‌ها و روش‌های متفاوتی بسته به شرایط محیط زندگی و سلیقه افراد ساکن در یک منطقه وجود دارد. ولی به طور کلی سبزیجات را می‌توان به ۳ طریقه خام‌، پخته و یا بخارپز شده مصرف کرد.

• خام‌خواری سبزیجات: گیاهان و یا سبزیجاتی که هم در صورت قرار گرفتن در معرض حرارت ساختار ویتامین‌ها و مواد مغذی آنها دستخوش تغییرات زیادی نمی‌شود، و هم در دستگاه گوارش انسان به دلیل وجود فراوان فیبر، سلولز و دیگر مواد دیر هضم اختلال ایجاد نمی‌کنند، مانند جعفری، کاهو و ریحان.  در ادامه این مطلب متوجه می‌شویم که کدام سبزیجات را نباید خام مصرف کرد.
• پختن سبزیجات: می‌توان اکثر سبزیجات را به راحتی و تحت حرارت مناسب پخت، ولی بسیاری از آنها ساختار مواد اولیه تشکیل دهنده خود را از دست می‌دهند. با همه این تفاسیر پختن سبزیجاتی مانند کدو و نخود فرنگی به هضم بهتر آنها کمک بیشتری می‌کند.
• بخارپز کردن سبزیجات: بخارپز کردن سبزیجات یکی از بهترین روش‌های مصرف سبزیجات دیر هضم می‌باشد. این روش تا حد زیادی مانع از بین رفتن مواد مغذی سبزیجات شده و به هضم بهتر آنها کمک شایانی می‌کند. مانند کلم بروکلی، کنگر، کرفس و ریواس.

کدام سبزیجات را نباید به صورت نپخته مصرف کرد

انسان دارای دستگاه گوارش بسیار پیچیده و پر قدرتی هستند و تمام اعضا موجود در این دستگاه به صورت، متحد با هم و مکمل یکدیگر عمل می‌کنند. هضم درست مواد غذایی، جذب بیشتر و بهتر مواد مغذی موجود در مواد خوراکی و انتقال مواد غذایی از دهان به مخرج جزو مهمترین وظایف این دستگاه به شمار می‌رود.

بشر از اوایل آفرینش به دنبال یافتن مواد خوراکی قابل هضم برای مصرف خود بوده است. با همه این اوصاف بسیاری از مواد خوراکی موجود در رژیم غذایی انسان دیر هضم و یا گاهی غیرقابل هضم هستند.

بعضی از سبزیجات نیز به دلیل داشتن سلولز و فیبر فراوان دستگاه گوارش انسان را به زحمت می‌اندازند. فیبر فراوان موجود در اکثر سبزیجات باعث درگیر کردن حجم بیشتری از معده شده و به دلیل ساختار خود عمل هضم را زمان‌بر می‌کند.

با همه این اوصاف و در پاسخی مناسب برای سوال که مصرف سبزیجات به صورت خام چگونه است و کدام سبزیجات را نباید به صورت نپخته مصرف کرد، باید اذعان داشت سبزیجاتی که از نظر هضم گوارش انسان را با مشکل روبه رو می‌کنند، سبزیجات دارای مواد سمی و یا سبزیجات دارای باکتری و موجودات ریز میکروبی جزو مهمترین دسته از سبزیجاتی هستند، که نباید به صورت خام مصرف شوند.

اکثر سبزیجات مانند اسفناج، مارچوبه و جوانه‌ها بهتر است به صورت بخارپز و بدون نیاز به آب، همراه با حرارت کم پخته شوند، تا خواص و مواد مغذی آنها از دست نرود.

سیب ‌زمینی، هویج، نخودفرنگی، کرفس، کنگر، کدوی حلوایی، کدوی خورشتی، بادمجان، لبو، قارچ و گل کلم را می‌توان هم به صورت آب‌پز، سرخ کردن با روغن و یا بخارپز مصرف کرد. مصرف این سبزیجات به صورت خام می‌تواند دستگاه گوارش را با مشکلات زیادی مواجه کند.

کدام سبزیجات را باید بخارپز کرد

مصرف سبزیجات خام شامل سبزیجاتی می‌شوند که هضم راحتی دارند. همانطور که در بالا گفته شد سبزیجاتی که به راحتی هضم می‌شوند، مانند سبزی خوردن، کاهو و کلم بهترین طریقه مصرف آنها خام گیاه‌خواری است زیرا به این طریق می‌توان بیشترین مواد مغذی را از این سبزیجات دریافت کرد. 

تقریبا می‌توان تمام گیاهان خوراکی که دیرهضم هستند را به صورت بخارپز پخت و مصرف کرد. ولی برخی از سبزیجات را که هم هضم آنها به صورت خام برای دستگاه گوارش سخت است و نمی‌توان به دلیل از بین رفتن ساختار شیمیایی مواد معدنی، ویتامین‌ها و املاح با زمان زیاد در آب پخت را می‌شود، به صورت بخارپز مصرف کرد. از آن جمله می‌توان به انواع جوانه (که ممکن است حاوی باکتری و ریز میکروب‌ها باشند)، اسفناج و مارچوبه اشاره کرد.

عوارض مصرف سبزیحات خام چیست

بعد از یافتن پاسخی مناسب برای پرسش آیا مصرف سبزیجات به صورت خام درست است، می‌توانیم بیشتر به عوارض مصرف سبزیجات خام بپردازیم.

خام ‌خواری سبزیجات به روشی گفته می‌شود، که در آن سبزیجات بیشتر از ۴۰ درجه سلسیوس یا ۱۰۴ درجه فارنهایت حرارت نبینند (در حقیقت پخته نشده و خام باشند).

بسیاری از کسانی که به خام گیاه‌خواری عقیده دارند، بر این باورند که پختن سبزیجات و گیاهان تمام فواید و مواد مغذی آنها را از بین می‌برد. در صورتی که بسیاری از مواد غذایی مفید مانند فیبرها، و برخی از آنتی اکسیدان‌ها، عناصر و ویتامین‌ها در اثر حرارت دیدن و پخته شدن از دیواره‌های سلولی گیاهان آزاد می‌شوند.

عوارض مصرف سبزیجات خام می‌تواند در افراد مختلف بسته به شرایط فردی و بیماری‌های زمینه‌ای در هر انسان با انسان دیگر متفاوت باشد. ولی خوردن مواد غذایی مانند سبزیجات آن هم به صورت خام و به اندازه زیاد، به دلیل دیرهضم بودن و وجود فیبر و سلولز بالا می‌تواند موجب مشکلات گوارشی از قبیل نفخ، اسهال، رفلاکس معده، زخم دیواره معده، اشغال حجم زیادی از معده و روده شود. وجود برخی از باکتری‌ها و ریز میکروب‌ها در سبزیجات خام می‌توانند، باعث بروز مشکلات و بیماری‌های فراوانی از قبیل استفراغ و مسمومیت  ایجاد کنند.

بعضی از سبزیجات مانند سیب ‌زمینی (به دلیل سم خطرناک سولانیل) و لوبیا (به دلیل سم خطرناک لکتین گلیکوپروتئین) در صورتی که به صورت خام مصرف شوند، منجر به بروز مسمومیت در افراد خواهند شد.

مصرف برخی سبزیجات مانند مارچوبه، هویج و اسفناج به صورت خام نمی‌تواند مواد مغذی و ویتامین‌های خود را به راحتی آزاد کرده و در اختیار دستگاه گوارش انسان قرار دهند، فواید و خواص این نوع از سبزیجات در صورت خام‌خواری بسیار کم و ناچیز خواهد بود.

سخن پایانی

سبزیجات را می‌توان در حالات مختلف بسته به ذائقه، شرایط فردی و اقلیم آماده و مصرف کرد. بعضی از سبزیجات در صورت خام‌خواری باعث بروز مشکلاتی در دستگاه گوارش انسان خواهند شد. در پاسخ به این پرسش که کدام سبزیجات را نباید خام مصرف کرد و عوارض مصرف سبزیجات خام چیست باید گفت برخی از سبزیجاتی که دارای مواد سمی، باکتری یا ریز میکروب، دیواره‌های سلولی سفت و مقاوم هستند، نیاز به پخته شدن داشته و مصرف آنها به صورت خام می‌تواند عوارض و مشکلات زیادی را با خود به همراه بیاورد.