زوال عقل یا دمانس با بالا رفتن سن جوامع و افزایش میزان سالمندان در حال تبدیل شدن به یک مشکل جدی است. هر چند برای این مشکل درمان دارویی وجود ندارد اما تحقیقات مختلف نشان می‌دهد تمرینات ذهنی برای مبتلایان به این مشکل کارساز است. از جمله یک تحقیق تازه که نشان می‌دهد مکالمه و گفت‌وگو برای بیماران مبتلا به زوال عقل مفید است. نتایج این تحقیق علمی را در ادامه بخوانید. به خصوص اگر کسی از اطرافیان شما دچار این مشکل است.

آن‌چه در این مطلب خواهید خواند:

زوال عقل چیست؟

زوال عقل چگونه اتفاق میافتد؟

نقش تعاملات اجتماعی در بهبود زندگی افراد مبتلا به زوال عقل 

داستان شروع تحقیقات 

جمع‌بندی تحقیق در خصوص زوال عقل 

 

زوال عقل چیست؟

زوال عقل یک بیماری واحد نیست بلکه اختلالی عصبی است که به موجب آن مجموعه‌ای از علائم مانند کاهش قدرت تمرکز و تفکر٬ تضعیف حافظه و ناتوانی در انجام کارهای شخصی در فرد مبتلا بروز می‌کند. این بیماری که با آسیب به سلول‌های مغزی همراه است توانایی ارتباطی سلول‌ها را کاهش داده و روی احساسات و قدرت تشخیص افراد تاثیرگذار است.

زوال عقل چگونه اتفاق میافتد؟

اتفاقات و آسیب‌های گوناگونی وجود دارند فرد ممکن است به صورت مستقیم در اثر خود یا عوارض ثانویه آن‌ها به این اختلال دچار شود مانند:

• بیماری‌های تخریب کننده نوروبیولوژیکی مانند: آلزایمر٬ پارکینسون٬ هانتینگتون
• ضربه مغزی
• افسردگی
• عوارض جانبی داروها
• زیاده روی در مصرف الکل
• مشکلات تیروئید

برخی از عوامل ایجادکننده دمانس برگشت‌پذیر هستند٬مانند :

• تومورها
• لخته‌های خونی موجود در مغز
• اختلالات متابولیک
• قند خون پایین

اما برخی از حالت‌های این بیماری قابل درمان نیستند  و تنها می‌توان با انجام اقداماتی روند پیشرفت ‌آن‌ها را کند و مدیریت کرد٬ مانند:

• آلزایمر
• دمانس عروقی
• زوال عقل در اثر پارکینسون

 پژوهشگران همواره به دنبال راه‌هایی برای پیشگیری و یا کاهش آسیب‌های این بیماری هستند. در این ادامه نتایج یکی از این تحقیقات را با شما به اشتراک میگذاریم.

نقش تعاملات اجتماعی در بهبود زندگی افراد مبتلا به زوال عقل 

«تنها یک ساعت تعاملات اجتماعی به بیماران زوال عقل کمک می‌کند». محققانی که با آسایشگاه سالمندان کار می‌کنند، دریافته‌اند که آموزش کارکنان آسایشگاه برای ارائه مراقبت‌های شخصی، از ناراحتی و غم افراد کاسته و کیفیت زندگی آنها را بالا می‌برد.

به گزارش گاردین، کارکنان آسایشگاه سالمندان، یک ساعت در هفته را با هر بیمار سپری کردند، در مورد زندگی و علاقمندی‌هایشان با آنها صحبت کردند و فعالیت‌هایی را برایشان درنظر گرفتند که از انجامشان لذت می‌بردند.

 

شاید برایتان جالب باشد که بدانید ورزش به کند شدن روند پیری کمک می‌کند. روی لینک زیر کلیک کنید.

ورزش‌های هوازی راهی برای توقف روند پیری؟

 

این پژوهش، در برنامه آموزشی بنام WHELD (تندرستی و سلامتی بیماران مبتلا به دمانس)، تاثیر آموزش کارکنان آسایشگاه را بررسی کرد. پژوهشگران، سپس کیفیت زندگی، بی‌قراری روانی و سایر علائم زوال عقل را در آسایشگاه‌هایی که کارکنان آن آموزش‌های WHELD را دریافت کرده بودند با آنهایی که به طور عادی خدمات ارائه می‌دادند، مقایسه کردند.

اگرچه این برنامه آموزشی تاثیرات کمی داشت، ولی تاثیرات آن به خوبی و یا حتی بهتر از تاثیرات دارو درمانی بود. آن هم بدون اینکه عوارض جانبی داشته باشد.

داستان شروع تحقیقات 

این مطالعه توسط محققانی از جامعه آلزایمر، دانشگاه بنگور، دانشگاه اکستر، کینگز کالج لندن، مدرسه اقتصاد لندن، دانشگاه هال و دانشگاه ناتینگهام انجام شد.

بودجه این تحقیق توسط موسسه ملی تحقیقات سلامت، South London and Maudsley NHS Trust، کینگز کالج لندن و PenARC تامین شد و در مجله پزشکی پلوس (PLOS) منتشر شده و مطالعه آن نیز رایگان است.

روزنامه دیلی اکسپرس و چندین رسانه دیگر در بریتانیا بر اساس نتایج این تحقیق تاکید کرده‌اند که «صحبت کردن فقط برای یک ساعت در هفته» زندگی افراد مبتلا به دمانس را بهبود می‌بخشد. این گزاره تقریبا گمراه کننده است. در حالی که تعاملات اجتماعی بخشی از این تحقیق بوده، این تحقیق بر پایه‌ گفت‌وگوها و فعالیت‌ها بر اساس علایق و ترجیحات افراد تاکید داشت.

این تحقیق از چه نوعی بوده است

این تحقیق یک آزمایش تصادفی خوشه‌ای کنترل شده بود که در آن آسایشگاه‌ها به صورت تصادفی انتخاب شدند. محققان به دنبال آن بودند که کیفیت زندگی، سطح بی‌قراری روانی و هزینه اجرای برنامه WHELD را در مقایسه با درمان عادی بررسی کنند و آزمایش کنترل شده تصادفی بهترین راه برای بررسی تاثیر این مداخله بود.

این پژوهش چه مواردی را در بر می‌گرفت

محققان ۶۹ آسایشگاه واقع در جنوب انگلستان را انتخاب کردند. به تمامی ساکنین مبتلا به زوال عقل در آسایشگاه پیشنهاد شرکت در تحقیق داده شد و رضایت خویشاوندان در این باره گرفته شد.

نیمی از آسایشگاه‌ها به صورت تصادفی برای آموزش WHELD و نیمی دیگر برای درمان عادی انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان در ابتدا و انتهای پژوهش، برای ارزیابی علائم بیماری، کیفیت زندگی و بی‌قراری روانی، با پرسشنامه های استاندارد شده ارزیابی شدند.

آسایشگاه‌های انتخاب شده برای WHELD دو عضو آموزش دیده به عنوان پشتیبان داشتند که به سایر کارکنان آسایشگاه آموزش می‌دادند. پشتیبانان مسئول اجرای برنامه های WHELD برای شرکت کنندگان در پژوهش بودند. اجرای این برنامه‌ها حداقل بایستی شامل تعاملات و فعالیت‌های شخصی به مدت یک ساعت در هفته می‌شد.

اندازه‌گیری کیفیت زندگی افراد مبتلا به دمانس دشوار است، اما محققان از پرسشنامه اعتبارسنجی شده سیستم DEMQOL-Proxy استفاده کردند که توسط کارکنان آسایشگاه تکمیل شد.

پژوهشگران همچنین هزینه آموزش و اجرای برنامه مراقبتی و هزینه کلی مراقبت از سالمندان در هر دو نوع آسایشگاه را (آسایشگاه‌های تحت برنامه WHELD و آسایشگاه‌های مراقبت عادی) سنجیدند.

محققان، تفاوت‌های زوال عقل، کیفیت زندگی، بی‌قراری روانی و سایر امتیازات را در ابتدا و انتهای تحقیق بین افراد در برنامه WHELD و افرادی که مراقبتی عادی داشتند را اندازه‌گیری کردند. همینطور آنها به این دقت کردند که آیا قرص‌های روان‌پریشی تغییر کرده بود یا خیر.

داده‌ها از جهت وجود عوامل اختلاط (confounders) مورد ارزیابی و اصلاح قرار گرفتند.

نتایج اولیه چه بود

پژوهشگران، ۸۴۷ نفر از افراد مبتلا بهاین عارضه را برای شرکت در این مطالعه به صورت تصادفی انتخاب کردند. تنها ۵۵۳ نفر پس از ۹ ماه دارای داده‌هایی برای پیگیری بودند. (اکثرا به خاطر مرگ شرکت کنندگان که تقریبا به طور یکسان بین دو گروه تقسیم شده بود).

در افراد مبتلا به زوال عقل که در برنامه WHELD شرکت کرده بودند، موارد زیر مشخص شد:

• مقدار کمی افزایش در امتیاز کیفیت زندگی در مقایسه با افرادی که تحت درمان عادی بودند.
• مقدار کمی کاهش در بی‌قراری روانی، در حالی که در افرادی که به طور عادی تحت درمان بودند کمی بی‌قراری روانی افزایش داشت.
• مقداری بهبود در علائم دمانس، در حالی که علائم افرادی که به طور عادی درمان شده بودند، بدتر شده بود.

هزینه اجرای برنامه WHELD برای هر آسایشگاه ۸۶۲۷ پوند بود. هرچند افراد مبتلا٬ در آسایشگاه‌هایی که درمان عادی فراهم می‌کنند هزینه‌های سلامت و سکونت بیشتری داشتند، به این معنی که به طور کلی، هزینه‌های افرادی که در WHELD شرکت کردند کمتر بود.

پژوهشگران تغییری در استفاده از داروهای ضد روان‌پریشی بین گروه WHELD و گروه درمان عادی نیافتند اما تاکید کردند دلیل این مسئله شاید این است که استفاده از داروهای ضد روان‌پریشی در ابتدای مطالعه در تمامی آسایشگاه‌ها کم بود.

محققان نتایج را چگونه تفسیر کردند

دانشمندان بیان کردند: «در حالی که مقدار تاثیرات کم بود، فواید برنامه WHELD بر روی بی‌قراری روانی و علائم سلامت ذهنی قابل مقایسه یا حتی بهتر از فواید دیده شده با داروهای ضد روان پریشی بود.»

آنها گفتند که این مدل می‌تواند به سهولت در آسایشگاه‌ها اجرا شود و این که وارد کردن تعاملات اجتماعی و رویدادهای خوشایند در مراقبت از افراد با استفاده از برنامه WHELD، باعث اجرای آسان این رویکرد در کلینیک‌ها و مراکز مراقبتی می‌شود.

آنها افزودند که یک چالش برای اجرای WHELD می‌تواند حصول اطمینان از این باشد که برنامه WHELD بطور کامل در فرهنگ آسایشگاه جای گرفته است، بخصوص در آسایشگاه‌هایی که نرخ خروج کارکنان بالایی دارند.

جمع‌بندی تحقیق در خصوص زوال عقل

بی‌قراری روانی که همراه زوال عقل وجود دارد، می‌تواند برای بیماران و خانواده‌هایشان ناراحت کننده باشد و این مطالعه که به‌خوبی انجام شده، قدمی رو به جلو برای این مشکل است.

با این که میزان تاثیر بر کیفیت زندگی افراد و بی‌قراری روانی آنها کم بود، اما این اولین آزمایش کنترل شده  تصادفی بزرگ برای معرفی موفقیت آمیز یک برنامه مراقبت شخصی شده برای بیماران مبتلا به دمانس به شمار می‌رود. همانطور که نویسندگان نتیجه گرفتند، برنامه حداقل به خوبی داروهای ضد روان‌پریشی که عوارض جانبی قابل توجهی دارند، اجرا شد.

هرچند این تحقیق محدودیت هایی داشت:

• این برنامه، تاثیر کمی داشت.
• درمورد اینکه پرسش‌نامه‌ها تا چه اندازه در اندازه‌گیری کیفیت زندگی فرد مبتلا به زوال عقل خوب هستند، کمی عدم قطعیت وجود دارد.
• ۲۴۹ نفر از شرکت کنندگان داده‌هایی برای پیگیری نداشتند که بیشتر به دلیل میزان مرگ و میر بالا در بین افراد مسن مبتلا به این بیماری است.

مشخص نیست که چرا هزینه بهداشت و مسکن بین افرادی که درمانی عادی داشتند و آنهایی که درمان WHELD داشتند تفاوت داشت. پس ما نمی‌توانن ادعا کرد این درمان هزینه‌های بهداشت را کاهش داد.
شاید آشکار باشد که درمان افراد به صورت شخصی، صحبت کردن با آنها در مورد علایق و زندگی‌شان و تبدیل فعالیت‌ها به چیزهایی که از آن لذت می‌برند، تاثیر مثبتی بر زندگی آنها داشته و شاید ناراحت‌کننده باشد که اثبات سودمند بودن این رویکرد، نیازمند مطالعه آکادمیک است.

هرچند این مطالعه می تواند پذیرش گسترده‌تر این نوع مراقبت از افراد مبتلا به زوال عقل را سرعت ببخشد.